Varis, “Ədəbiyyat və incəsənət”

“Həqiqətdə gözəllik çoxdur. Hətta o, dəhşətli gözəllik olsa belə!”

                                                                                       Con Steynbek

Əvvəl gümanlar, şübhələr gələr, baş verən hadisənin mahiyyəti sənə aydın olmadıqca bu gümanlar, şübhələr səni elədən-elə, belədən-belə sürükləyər, dumana düşmüş, yolunu-rizini görməsi məhdudlaşmış yolçunun gününə düşərsən, “bəlkələr”, “görəsənlər”, “yəqinlər”dən qopa bilməzsən.

Ömürlük bu dumanda da qalmaq olar. Amma bu dumanın dağılması, səni həqiqətlə baş-başa qoyması da mümkün ola bilər...

Rusiya müharibə edən bir ölkədir, onun səması təhlükəlidir, bir səmada ki, Ukrayna dronları ilə Rusiya hava hücumundan müdafiə qurğuları amansız mübarizə aparır, bizim sərnişin təyyarəmiz orada olmamalıdır. Olursa, demək, bu bizim qərarsızlığımızdır.

Hətta bu boyda olaydan sonra bu səhər AZAL-ın yenidən Şimali Qafqaza – bu dəfə Minvoda təyyarə uçurması və təyyarənin səma müharibəsi səbəbindən uçuşu dayandırıb geri dönməsi xəbərini almışıq.

Bu qədər məsuliyyətsizliyə bizə sadəcə təəccüblənmək qalır.

Bunu qoyaq bir kənara.

Təyyarəmizin rus raketi ilə səhvən vurulmasını müharibənin və öz yanlışlığımızın  ayağına yazıb anlayışla qarşılayırıq. Həqiqətən də burada alternativ fikir yaymağa əsas yoxdur. Qəsdən niyə vursunlar ki?

 Bunu da qoyduq bir kənara.

Amma bu dünyada bir insanlıq, bir təəssübkeşlik, humanizm deyilən nəsnə var. Sən içində uşaqlar, qadınlar, qocalar da olan, dinc sakinlərdən ibarət təyyarəni səhvən vurduqdan sonra səhvini düzəltməyə cəhd etmək əvəzinə, yaxın ətrafda sənin ölkənin 12 aeroportu olduğu halda ölüm təhlükəsinə uğratdığın ekipajı və sərnişinləri bu aeroportların heç birinə enməyə qoymursan, törətdiyin cinayətin izlərini itirmək, məsuliyyətdən qaçmaq üçün onları Xəzərin üzərindən qonşu dövlətin aeroportuna yönləndirirsən. Əminsən ki, sıradan çıxmaqda olan təyyarə gedib ora çıxmayacaq, dənizdə qərq olaraq öz sirrini – qara qutusunu da əbədi olaraq suların qoynunda gizlədəcək. Və sənin cinayətinin izi itəcək.

Ən ağrılısı bax budur.

Və nəticənin onların düşündükləri kimi olmaq ehtimalı bəlkə də yüzdə doxsan doqquz idi.

Və nə yaxşı ki, o doxsan doqquz işləmədi, o bir işlədi, hamı məhv olmadı, ilkin məlumata görə 32 xilas edilən də oldu. Və bizlər də “duman səbəbindən idarəetməni itirərək”, yaxud “quş hücumuna məruz qalaraq” məhv olduğuna inandırılacağımız, AZAL-a məxsus, göyərtəsində 62 sərnişin və 5 ekipaj üzvü olan, dekabr ayının 25-də səhər saatlarında J2-8243 nömrəli Bakı-Qroznı reysini yerinə yetirən “Embrarer 190” təyyarəsi barədə əsl həqiqəti bilmiş olduq.

Bu şəklini paylaşdığım ay üzlü, yaraşıqlı oğlan uşağı da həlak olanların sırasındadır. 13 yaşlı Məhəmməd Fərid oğlu Eqanov. Bakının Xətai rayonunda yaşayırdı, 27 nömrəli tam orta məktəbin 8-ci sinfində təhsil alırdı. Gülərüz, şən, həyat eşqi ilə dopdolu bir yeniyetmə idi. Ölüm anında simasına qonmuş qorxunun, dəhşətin cizgilərini təsəvvür edə bildinizmi? Daim şən olan adamlar, heç bilirsinizmi, ölümü daha həssas, daha ağrılı qarşılayırlar?

Yenə onlara səslənirəm: Nə qədər ki sağsınız, bu uşağın ahı sizi tutacaq, lənətlənmiş halda yaşayacaqsınız.

Zira, bu dünyada heç bir güclər haqsızlara və ədalətsizlərə üstün gələ bilməyəndə, bu dünyada ən böyük cinayətlər belə cəzasız qalanda sonda ən ali bir güc – Allah öz qisasını mütləq almış olur.

Necə ki, Qurani – Kərimin “Nisa” surəsinin 92-ci ayəsində bəyan edilir: “Heç kimə kimsəni öldürmək yaraşmaz. Öldürdüsə, bağışlanmadığı təqdirdə qanbahası verməlidir”.

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(27.12.2024)

Elman Eldaroğlu, “Ədəbiyyat və incəsənət”

Deyir ki:- “İllər ötür, yaşa dolduqca anlayıram ki, əxz etdiklərim, öyrəndiklərim hələ də öyrənə bilmədiklərimlə müqayisədə xeyli azdır, bəlkə də cüzidir. Musiqi aləmində mənə bəlli olmayan o qədər gözəlliklər var ki... 

Xırda, ikinci dərəcəli nə varsa, ondan yaxa qurtarıb, daha böyük məqsədlər qarşıya qoyaraq onlara doğru addım-addım irəliləmək gərəkdir. Əlbəttə, həyəcan var, amma təlaş və bədbinlikdən uzaq olmalıyıq. Eyni zamanda, saxta şadyanalıq, bəsit şərhlər, mənasız məsləhətlər, bir sözlə, qeyri-konstruktiv mövqedən uzaq olmalıyıq. Açığını deyim ki, belə hallar məni çox narahat edir...”

Son dərəcə şən insandır və enerji dolu xarekterə sahibdir. Praktik zəkası güclüdür, daim nə isə öyrənmək istəyir. Maraqlı olduğu qədər də məzmunludur. Ünsiyyətdə mehribandır, odur ki, ona ehtiram göstərənlərin də sayı çoxdur. Həyatda nikbin olduğundan ətrafına həmişə sevinc saçır...

“Mənim əsas tədqiqatım “fəlsəfi ümumiləşdirmələr” janrı - simfoniyaya həsr olunub. Burada mən XX əsrin 60-cı illərindən başlayaraq simfoniyanın “həyatında” baş verən ən önəmli hadisələr - silsilə yozumu, dramaturji həll baxımdan özünəməxsus nümunələrə üz tutmuşam, bəstəkarlarımızın “nəhəng simfonik eksperiment” adlandırılan prosesə töhfələrini sərgiləməyə çalışmışam. Musiqi haqqında yazan, fikir söyləyən adamın dünyagörüşü geniş olmalı və o, fikirlərini əsaslandırmağı bacarmalıdır. Sənətdə dürüst mövqe tutmalı, vəzifəsindən, yaşından asılı olmayaraq - bu və ya digər müəllifi, onun əsərini qiymətləndirərkən ancaq ali peşəkarlıq prinsiplərini əsas götürməlidir.”- söyləyir...

Söhbət Bəstəkarlar İttifaqının üzvü, musiqişünas, musiqi tənqidçisi, pedaqoq, əməkdar incəsənət xadimi, professor Zümrüd Dadaşzadədən gedir. O, Azərbaycan tənqidçisi və ədəbiyyatşünası Araz Dadaşzadənin ailəsində dünyaya gəlib, akademik Məmməd Arifin nəvəsidir. Nənəsinin- Azərbaycanın ilk qadın alimi, “Şərəf nişanı” ordenli Zümrüd Axundovanın adını daşıyır. Əvvəlcə Bülbül adına orta ixtisas musiqi məktəbini qızıl medalla, daha sonra indiki Bakı Musiqi Akademiyasının tarix-nəzəriyyə fakültəsini fərqlənmə diplomu ilə bitirib. 1989–1992-ci illərdə isə Milli Elmlər Akademiyasının aspiranturasında oxuyub. Sənətşünaslıq üzrə fəlsəfə doktorudur. Üzeyir Hacıbəyli adına Bakı Musiqi Akademiyasının "Musiqi tarixi" kafedrasında dərs deyir. 2013-cü ildən həmin elm ocağının professorudur. Xidmətlərinə görə, ona Azərbaycan Respublikasının "Əməkdar İncəsənət Xadimi" fəxri adı verilib...

Həyatı doya-doya yaşamağı bacarır. Xüsusilə, səyahət etməkdən xoşu gəlir. Yeni biliklər öyrənməkdən, yeni insanlarla tanış olmaqdan zövq alır.  Olduqca ünsiyyətcildir. Hər insanı qəbul etməsə də, düşüncə baxımından onunla eyni olanlarla ünsiyyətdən yayınmır. Deyingən insanlardan xoşu gəlmir. Münasibətdə həmişə anlayış və tolerantlıq gözləyir...

Deyir ki:- “Ölkəmizdə istedadlı gənclər çoxdur. Onların beynəlxalq müsabiqə və festivallardakı uğurları olduqca ruhlandırıcı və sevindiricidir. Bir çoxları indi xaricdə, dünyanın ən yaxşı musiqi universitetlərində təhsil alırlar. Bizi əhatə edən fonosferanın saflığı uğrunda mübarizə aparmaq hər birimizin borcudur. Yüksək bədii səviyyəli gözəl, məlahətli musiqi səslənməlidir. Ümid edirəm ki, Azərbaycan musiqisi öz ifaçılıq məktəbi ilə bizi bundan sonra da sevindirəcək.”

Maraqlı həyat tərzi var, dünyanı musiqisiz təsəvvür etmir. Kompüter arxasında çalışmağı- yazıb yaratmağı xoşlayır. Noutbuku da özünün ən vəfalı dostu hesab edir: - hara gedirsə, əlavə yük olsa da onu- özüylə aparır. Çalışır ki, vaxtını səmərəli keçirsin...

“Öz təcrübəmə əsasən deyə bilərəm ki, həyatımın ən ağır günlərində məhz musiqidə təskinlik tapmışam. Bu da musiqinin əsasını təşkil edən səslərin böyük təsiredici qüvvəsi ilə bağlıdır. Ancaq burada bir başqa məsələ də ortalığa çıxır. Səslərlə davranarkən ehtiyatlı olmaq lazımdır. Müəyyən səs kombinasiyalarının, “inadkar” ritmlərin təcavüz xarakterli müdaxilələri heç də təhlükəsiz deyil. Səs mühitinin ekoloji təmizliyini mühafizə etmək zəruridir.”- söyləyir...

Deyirlər, kübarlıq gendən gəlir. Haqqında söhbət açdığım Zümrüd xanım da belə bir genin daşıyıcısıdır. Bəli, o, əsl xanımdır...

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(27.12.2024)

Harun Soltanov, “Ədəbiyyat və incəsənət”

Sağdaki səhifədə özümü də cəlb edən bir cümlə var, şəkildən oxuyarsınız.

Xəttimi oxuya bilməyəcəksiniz deyə, paylaşmadan keçə bilməyəcəm.

"Hansı ki, sən olmadıqda ruhum islanmış kağız, mürəkkəbi axan qələm kimi olur. Sənsiz heç nəyi düşünə, arzulaya, xəyal qura bilmirəm. 

Sən mənimçün dəyərli deyilsən. Dəyərin özüsən. 

Səmadan ay öz parıltısını səndən oğurlayır, yerdəki gül öz qoxusunu zülfündən oğurlayır. Bülbül səsini sənin səsinə bənzədir. 

Səndəki bu gözəllik var, Afrodita səni gördükdən sonra Zevsə nifrət edib. 

Sən çox gözəlsən. 

Bu aşiqanəlik məndə, bu gözəllik ki səndə var, bizə bu dünyada ölüm haqq deyil"

“Ədəbiyyat və incəaənət”

(27.12.2024)

Tanınmış ictimai-siyasi xadim, yazıçı-publisist, mərhum Sadıq Murtuzayev, publisist, Əməkdar hüquqşünas Müzəffər Ağazadə və yazıçı-rejissor, publisist-jurnalist, Əməkdar incəsənət xadimi Ağalar İdrisoğlu dünya dahilərinin, səmavi  insanların və Azərbaycan mütəfəkkirlərinin on üç mindən çox kəlamlarını, aforizmlərini toplayıb, tərcümə eləyib və “Sözdən  yaranan incilər” adlı kitab kimi çapa hazırlayırlar.  Bu sayımızdan başlayaraq həmin kəlamlardan, aforizmlərlərdən seçmələri səhifələrimizdə çap edirik. İnanırıq ki, sözdən yaran bu incilər sizin xoşunuza gələcək və onları öz yaddaşınıza köçürəcək, gündəliyinizə yazacaqsınız.

HÜMBƏT HƏSƏNOĞLU

Hümbət  Həsənoğlu - həkim, yazıçı, ictimai xadim.  “Tərəqqi” medallı.  Altı mindən çox aforizmlərin müəllifidir. Tükdilli xalqlar arasında ən çox aforizmlər yazan azərbaycanlı yazıçıdır.

-  Həyat mahnı, segi isə onun nəqarətidir.

-  Uşağa oxumağı öyrədənən sonra, ona hər oxuduğuna inanmamağı da öyrədin.

-  İnsan dəqiq saat yaradıb ki, öz qeyri dəqiqliyinin hər gün şahidi olsun.

-  Xəncər gəzdirmək dəbdən düşəndən sonra, çox danışmaq dəbə düşüb.

-  Utanmaz kişi utanan qadın arzulayar.

-  Şair ötəri baxışdan əbədi sevgi poeması yaza biləndir.

-  Qadın təkrar soruşulacağına əmin olmasa, heç vaxt “ yox” deməz.

-  İnsan səhv edə- edə özünü, inana- inana başqalarını tanıyır.

-  İnsanın göz yaşları bir neçə sevgiyə bəs edir, hələ artıq da qalır.

-  Gizlənmək üçün ən etibarlı yer təbəssümün arxasıdır.

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(27.12.2024)

Leyla Səfərova, “Ədəbiyyat və incəsənət”

2024-ün bitməsinə saylı günlər qalıb, hər kəsin yeni ildən hər il arzuladığı ortaq bir diləyi var, əmin-amanlıq. Gəl gör ki, yer kürəsində fəlakətlərin hələ də ardı-arxası kəsilmir. 

Artıq 3 gündür ölkəmiz dərin yasa bürünüb. Biz yenə vətənimizin övladlarını, körpələrin ata-analarını torpağa verdik. Biz yenə gözümüzü qorxaraq, hüzünlə, üzünü belə heç görmədiyimiz insanlara ağlayaraq başımızı yastığa qoyduq. 

Deyəsən, dünyanın qanunu məhz budur. İnsan olmağın təməlidir fəlakətə məruz qalmaq və fəlakətə məruz qalanlara 3gün ağlayıb sonra unutmaq...

Düşünün ki, öz canınızı düşünməyi buraxmalısınız, çünki heç tanımadığınız onlarla insan sizə əmanətdir. Baxın pilotlarımız tam olaraq bunu etdi. Özlərini unutdu. Bütün yükü çiyinlərinizə alırsınız, həlak olursunuz, hətta mən deyərdim ki, o qəhrəman pilotlara da, digər ekipaj üzvlərinə də şəhid adı verilməlidir. Adam dəhşətə gəlir. Videonu izləyəndə elə bil oradaymış kimi o qorxunu özüm də yaşadım. Biraz daha o hissə qapılaraq özümü pilotların yerinə qoydum. Baş pilotumuz İqor təyyarənin sərnişinlər olan qismi daha az zərər görsün deyə ağırlığı ön tərəfə verir. Hətta iddialara görə onun havada dövrələr vurma səbəbi də məhz benzini boşaldıb daha az zərərə məruz qalmaq idi. Mən o qədər cəsur, belə bir vəziyyətdə bu qədər ağıllı ola bilərdim? Bəlkə də yox. 

Qulaqlarımda hələ də o məğrur qadının, Hökümə xanımın səsi var. "Hər şey yaxşı olacaq."

Onlar üçün hər şey yaxşı olmadı. Vətənimizin evladları yenə başqalarının torpaq davasına qurban getdi. Bizim üçün isə hələ gələcək, sabah, bir neçə saat sonrası belə müəmmadır. Həyatımız bu qədər bir ip üstündə kimi irəliləyərkən insanlıq olaraq, cəmiyyət olaraq, məncə, ciddi mənada özümüzü, qəlbimizi, fikirlərimizi belə sükana salmalıyıq. İşimizi, peşəmizi, insanlıq vəzifəmizi layiqincə yerinə yetirməliyik.  Yetirməliyik ki, arxamızca bizi bu qədər hörmətlə, minnətlə ansınlar.

Vaxt var idi nənələrimiz, babalarımız bizə deyərdi ki, siz nə görmüsünüz ki? Bizim vaxtımızda filan çətinliklər var idi, müharibələr, fəlakətlər. Onlar bizi çox bəxtəvər sandılar. Artıq biz də onlara deyə bilərik ki, biz bu yaşımızda hər cür ağrını, itkini daddıq, hər fəlakətlə üzləşdik.

Biz nə qədər danışsaq da, acımızı nə qədər ifadə etmək istəsək də mənası yoxdur. Olan o canlara və geridə qoyduqları can dediklərinə oldu. Allahdan rəhmət, şifa və səbr diləyirəm. Həm bu travmanı yaşayanlara, həm də yaxınlarına!

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(27.12.2024)

TÜRKSOY heyeti uçak kazasında hayatını kaybedenlerin anısına Ankara’daki Azerbaycan Büyükelçiliği önüne çelenk bıraktı. 

Türk Dünyası’nın kültür ve sanatının ortak çatısı TÜRKSOY’un çalışanları, Azerbaycan Hava Yollarına ait yolcu uçağının Kazakistan’ın Aktau kenti yakınlarında düşmesi ve çok sayıda insanın hayatını kaybetmesi nedeniyle Azerbaycan halkıyla dayanışma göstererek Ankara’daki Azerbaycan Cumhuriyeti Büyükelçiliği önüne çelenk koydu.

TÜRKSOY Genel Sekreteri Sultan Raev’in önceden planlanmış etkinlikler çerçevesinde yurtdışında bulunması nedeniyle Azerbaycan’ın TÜRKSOY Ülke Temsilcisi Elçin Gafarlı başkanlığındaki TÜRKSOY heyeti Azerbaycan Büyükelçisi Reşad Memmedov tarafından karşılandı. Büyükelçilik önüne çelenk konulmasının ardından Elçin Gafarlı, Genel Sekreter Sultan Raev adına Büyükelçilikteki Anı Defterini imzaladı.

TÜRKSOY çalışanları, Azerbaycan Hava Yollarına ait yolcu uçağının kazası sonucunda çok sayıda insanın hayatını kaybetmesinden duydukları büyük üzüntüyü dile getirerek, Büyükelçiye başsağlığı dileklerini ilettiler.

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(27.12.2024)

Nemət Tahir, “Ədəbiyyat və incəsənət”

Xocalı şəhəri yaxınlığında yerləşən, 1356-cı ilə aid Hoca (Xoca) Əli Türbəsi var, Xocalının adı da bu abidənin adından götürülüb.

XIV əsrə aid abidələrdən biri də Xocalı kurqanları sahəsində, yonulmuş ağ daşlardan tikilmiş Xocalı abidəsidir. Abidənin on iki bucaqlı quruluşda olması və giriş qapısının çox qabarıq, lakin sadə daşdan oyma ornamentlə işlənməsi Xocalı türbəsini dövrün başqa abidələrindən xeyli fərqləndirir. 

Xocalı türbəsinin daş üzü qopub töküldüyündən, onun xarici görünüşü qeyri-adi bir şəkil almışdır.

Qarabağın qülləvari türbələr qrupuna daxil olan bu türbə yerli daşla tikilib, üzəri yaxşı cilalanmış plitələrlə üzlənmişdi. Lakin hələ Sovet dövründə Qarabağın digər abidələri kimi bu abidənin də üzlük daşlarını ermənilər qaşıyıb tökmüş və onun xarici görünüşünü qeyri-adi şəkilə salmışdılar. 1992-ci il fevralın 26-da Xocalı rayonu ermənilər tərəfindən işğal edildikdən sonra 30 ildə vandalizmə məruz qalan türbənin hazırkı acınacaqlı vəziyyəti şəkildən də görünür. Ərazi bütövlüyünü bərpa edən müzəffər Azərbaycanın  tezliklə Xoca Əli türbəsini də restavrasiya edəcəyi qəti şübhə doğurmur.

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(27.12.2024)