Əkbər Qoşalı - “Ədəbiyyat və incəsənət” üçün 

Bəri başdan vurğulamaq istərdim - 

bəli, Prezident İlham Əliyev indiyədək dəfələrlə müsahibələr verib; bəli, başqa ölkələrin prezidentləri də çoxsaylı müsahibələr verir - bunları bilirik, əlbəttə; bununla belə, İlham Əliyevin çox açıq danışmağı uyğun görməsi, özəl vurğuları, ilkləri, habelə zəruri xəbərdarlıqları baxımından, 7 yanvar tarixli müsahibəsi həm özünün öncəki müsahibələrindən həm bir çox həmkarının müsahibələrindən üstün və fərqli oldu. 

Dövlət başçısının öz dərin məzmunu, üfüqaçıcı siqləti ilə seçilən müsahibəsi, bütün digər önəmli yönləri ilə birgə, xarici siyasət, beynəlxalq münasibətlər baxımından tarixi önəm daşıyan bir hadisədir.

Nə üçün belə düşünürük? - Açıqlayaq:

Tarixi Zəfərə imza atmış ölkənin zəngin təcrübəli, sözü imzası qədər keçərli Prezidentdən danışırıq. Problemlər də, problem yaradan dövlətlər, qarışıq zamanlar da həmişə olub; lakin öz ötkəmliyini itirməyən neçə dövlət, neçə lider saya bilərik? İlham Əliyevin prezidentliyi dönəmində Azərbaycan Respublikasının qazandığı uğurlar - Zəfərin parlaq Günəşi hər xalqın baxtına, hər dövlət başçısının taxtına doğmayıb. Özünüz deyin, yaxın tarixdə bizim kimi hansı ölkə öz ərazi bütövlüyünü bərpa edə bilib? - Hələ-hələ bizim düşdüyümüz durumda, ağır işğal altında və barışa məsul böyük dövlətlərin işğalçını müdafiə etdiyi bir ortamda?!. Məsələn, sabah-birisigün Gürcüstan, Moldova, Ukrayna öz ərazi bütövlüyünü, suverenliyini bərpa etsə (inşallah), yenə bizim Zəfərimizin üstünlüyü pozulmayacaqdır. Çünki, GUAM ortaqlarımızın hamısı biri bizim üzbəüz qaldığımız böyük güclərdən yalnız biri ilə qarşı-qarşıyadır və o biri güclər işğalın bir an öncə bitməsinə çalışır. Çox önəmli faktor deyilmi bu? Gürcüstan, Moldova və Ukraynanın görmüş olduğu güclü xarici siyasi-iqtisadi, hərbi və s. dəstəyi biz nəinki gördük, tam tərsinə işğalçıyla bərabər, bərabər də yox, daha betər tutulduq.

Məhz bu və bənzəri əsaslara, faktor və amillərə görə, yeni ilin yeddinci günündəki müsahibə, Prezidentin milli maraqlara sadiqliyini bir daha nümayiş etdirərək, hər bir Azərbaycan vətəndaşına qürur, inam hissi bəxş etdi.

Prezidentin müsahibəsi öncəki müsahibələrdən bir neçə önəmli aspektdə fərqlənir. Öncə, Prezident Azərbaycanla fiziki qonşuluqda olan, lakin “qonşuluq haqqı”nı verə bilməyən dövlətlərə də, uzaqdan idarə olunan “buraxma dövlət”ə və özünü həmişəlik idarəedici güc mərkəz sayanlara da sərt ismarıclar göndərdi. Çox yaxında - məlum uçaq vurulması hadisəsindən sonra Rusiyanın ünvanına kəskin, cəsarətli sözlərini əsirgəməyən Azərbaycan Prezidentinin, belə tezliklə digər böyük dövlətlərin ünvanına da eyni və ya daha kəskin sözlər söyləməyəcəyini düşünmək olardı. Düşünmək olardı ki, quzeydə Moskvaya, güneydə Tehrana, günbatarda Parisə bunca açıq və topdan ismarıclar göndərilməz bəlkə. Üstəlik, Ermənistan yanıbaşımızda revanşizimdən əl çəkməyib.

Bəs necə oldu ki, İlham Əliyev kimi təcrübəli dövlət və siyasət xadimi dörd yanı birdən uyardı? Bilirsiz, şəxsən mən bunun cavabını, Prezidentin nəyi, nə vaxt, harda və necə etmək lazım olduğunu sınanılmış şəkildə dəqiq bilməsinə bağlayıram. - Belə lazımdır ki, belə dedi! 

Başqa bir səbəb Prezidentin öz dövlətinə, xalqına könül bağında, yanar ürək yiyəsi olmasındadır! 

İlham Əliyev bundan daha cəsarətli qərarlar qəbul edib və qalib gəlib! 

27 sentyabrda tarixi əks-hücum əmri verən, misilsiz məsuliyyəti üzərinə götürən və yüksək ləyaqətlə daşıyan o idi! O idi antiterror tədbirlərinə göstəriş verən! O, İlham Əliyevdir - öz xalqının arxasında dağ kimi dayanan, xalqı da ona arxa duran! 

Beləliklə, Prezidentin prinsipial mövqeyi Azərbaycan dövlətinin və xalqının qürurlu, müstəqil siyasət yürütmək əzmini bir daha təsdiqlədi.

İkinci önəmli fərq, Prezidentin indiyə qədər açıqlanmayan bəzi məqamları işıqlandırması idi. Örnəyi, Tehranda Azərbaycan Səfirliyində qanlı terror əməli törətmiş qatilin edamı ilə bağlı Prezidentə verilən amma yerinə yetirilməyən rəsmi söz!..

Başqa örnək: Fransa Senatı və Milli Assambleyasından öncə Fransa hökumətinin Xankəndidəki keçmiş və özünü buraxmış qondarma rejimi “dövlət” kimi tanımaq yönündə göstərdiyi cəhdlər… Prezident bu addımların arxasında dayanan məkrli planları konkret faktlarla ifadə və ifşa etdi. İlham Əliyev Azərbaycanın bu cəhdlərə qətiyyətlə qarşı çıxdığını və belə bir hal baş verəcəyi təqdirdə Fransa ilə diplomatik əlaqələrin dərhal kəsiləcəyi barədə xəbərdarlıq etdiyini vurğuladı. Bu, Azərbaycanın prinsipial xarici siyasətinin bariz örnəyidir.

Prezident həmçinin ATƏT-in gərəksiz Minsk Qrupu həmsədrlərinin işğalı “əbədiləşdirmək” məqsədilə apardığı ikili standartlar siyasətini ifşa edərək, Azərbaycanın bütün maneələrə baxmayaraq, daxili imkanları hesabına tarixi Zəfər qazandığını bir daha xatırlatdı.

Daha bir vacib məqam, Prezidentin həm Azərbaycan xalqına, həm də dünya ictimaiyyətinə ünvanladığı çağırış idi: Azərbaycanın tarixi Zəfəri ədalət, barış və yeni dünya nizamının qurulmasına xidmət edir. Bu, həm böyük dövlətçilik gələnəklərinin, həm də çağdaş dönəmin çağırışlarına uyğun yürüdülən siyasətin təntənəsidir.

Prezidentin beynəlxalq platformalar barədə fikirləri də özəl diqqətə layiqdir. Azərbaycanın üzv olduğu qurumlarda yalnız sıravi üzv dövlət (yaxud yardım axtaran ölkə) kimi deyil, töhfə verən, kömək edən ölkə kimi çıxış etdiyi bir daha vurğulandı. Bu, Azərbaycanın qlobal miqyasda nüfuzunu daha da artırır.

Prezidentin müsahibəsi, Azərbaycan dövlətinin gücünü, xalqın əzmini və gələcəyə olan inamını nümayiş etdirən qürurlu, duyğulu, üfüqötəsinə səsləyən və yol xəritəsi göstərən hadisədir. 

Bəli, bu müsahibə yalnız qürur qaynağı deyil, həm də, xalqımızın böyük məqsədləri, idealları uğrunda səfərbər olunması üçün mənəvi təlimatdır.

Prezidentin müsahibəsi, özünün dediyi kimi, “sözümüz imzamız qədər keçərlidir” prinsipinin növbəti canlı təcəssümüdür.

DÖVLƏTİMİZ ZAVAL GÖRMƏSİN!

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(09.01.2025)

Şəfa Vəli, “Ədəbiyyat və incəsənət” portalının Şəki-Zaqatala təmsilçisi

Yolçu yolla gedər... Şairsə ya yolu uğurlayar, ya da yol önünə düşər onun.  Gecə bir dağ... Təb sərt yamac... Yamacın alnının qırışı bir yol... Orada bir şair... Şairin zehnində bir xatirə... Xatirənin bətnində sancı çəkən ruh... Doğulan şeir... Oxunan şeir... Oxuyan da şair...

Hardasa istidən yanan səhrada

Solğun bir çiçək var, yağışa həsrət.

Hardasa soyuqdan donan quşcuğaz

Günəşdən süzülən baxışa həsrət.

Dənizin üstündə hey acı-acı,

Ey bulud, boş yerə tökmə göz yaşı.

Dəryanın damlaya yox ehtiyacı

Yükünü bir az da səhraya daşı.

Əsl Şəki havası - hər an yağış ehtimalı, səmanın bir küncündə də olsa, bulud özünəinamı... Əsl Şuşa havası - dağların başının dumanlı olmaq ehtimalı yüksək...  Əsl şair əhvalı-anlaşılmaz, sirri açılmaz, dili bilinməz...

Və mən bu şeiri yazandan - Şəkidə yaşayan şuşalı şair Mərhəmət Əliyevdən soruşuram: “Buluda deyirsiniz ha, “Dəryanın damlaya yox ehtiyacı, / Yükünü bir az da səhraya daşı”, müraciətdir, xahişdir, tələbdir, yoxsa şair ərkidir?”   “Zərurət!”-deyə cavab verir.  Sonra da gəlmiş-keçmiş və gələcək-keçəcək bütün şairlər kimi zəmanədən gileylənir: “Müasir dünyamızda qeyri-bərabər və ədalətsiz bölgü mövcuddur. Bu, həyatın hər anında belədir...”

***

“Ömrüm sənin olsun....” hekayəsini heç unutmuram Mərhəmət müəllimin.  Uzun illər əvvəl yazılıb o hekayə... Onda  hələ Qarabağ ağrımız idi... Onda hələ məktəbdə uşaqlara “işğal tarixləri” əzbərlədirdi müəllimlər. Onda hələ evdə analarından: “Ana,  Qarabağ haradadır axı? Niyə gedib çıxa bilmirik?”-deyə soruşurdu uşaqlar. O ağrıyla yazmışdı “Ömrüm sənin olsun...”u ilk məktəb xatirələrini Şuşada qoyub gələn Mərhəmət Əliyev.

Tələbə ikən dialektologiya dərsində “Yaşadığınız bölgənin dialektinə aid sözlər yazıb gətirin”-deyən  müəllimə şeirlə cavab verən Mərhəmət Əliyev...

İnsanın varlığı məhv olur tamam,
Elə ki, elindən didərgin düşür.
Bülbül də qəfəsdə yaşaya bilmir,
Çünki, o, gülündən didərgin düşür.

İşlər nəhs gətirir fələk buranda,
İnsan çarəsizdi bəxti duranda...
Qarlar da əriyir isti vuranda-
-Dağların başından didərgin düşür.

Ağrılar qəlbini deşən insanın,
Həsrət alovunda bişən insanın,
Elindən didərgin düşən insanın,
Ləhcəsi dilindən didərgin düşür.

         ***

Əliyev Mərhəmət Qaryağdı oğlu 3 mart 1980-ci ildə Şuşa rayonunun Şırlan kəndində anadan olub. 1988-ci ildə Əliyevlər ailəsi Şuşa şəhərinə köçüb. Şuşa işğal olunana qədər Şuşa şəhər 1 nömrəli tam orta məktəbində təhsil alır Mərhəmət Əliyev.  Sonra gəlir o gün - Şuşa işğal olunur... Ondan sonra şair ömrü, sözün həqiqi mənasında, tanıyır dərbədərliyi. Füzuli rayonunda, Ağcəbədi rayonunun bir neçə kəndində, Mingəçevir şəhərində keçir yeniyetməliyi. Nəhayət, Şəki rayonunda məskunlaşır Əliyevlər ailəsi. Mingəçevir şəhərində yerləşən Azərbaycan Maliyyə İqtisad Kollecinin Xocalı filialında və Azərbaycan Müəllimlər İnstitutunun filologiya fakültəsində təhsil alan Mərhəmət Əliyev hazırda Azərbaycan dili və ədəbiyyat müəllimi işləyir.

Azad olunandan sonra Şuşaya gedib-getmədiyini də soruşdum ondan. “Şuşaya düz 30 ildən sonra dönə bildim. İlk dəfə Şuşaya Zəfər yolu ilə getdim. Bu yolu gedərkən ordumuzun misilsiz qəhrəmanlığına heyrət etməmək olmur. Doğrudan da, əsgərlərimiz mümkünsüzü mümkün etmişlər. Allah şəhidlərimizə rəhmət eləsin, qazilərimizə can sağlığı versin. Biz onlara əbədi olaraq borcluyuq.

Şuşada keçirdiyim hissləri sözlə ifadə etmək mümkün deyil. Dilimizdə belə bir ifadə var: “həyatını itirmək”.Təsəvvür edin ki, 12 yaşında itirdiyin həyatını 42 yaşında tapırsan. Oxuduğun məktəbi, yaşadığın evi yerində görmürsən, amma yenidən var olacağına mütləq şəkildə inanırsan”-dedi  şair...

Mən onda - o söz qarşısındakı acizliyində daha yaxşı anladım şairin niyə “Qorxunun adını qoymuşam səbir, /Çərləyib ölübdü söz ürəyimdə” yazdığını. Dünyanı “kasıbın çiynində şələ” bilən Mərhəmət Əliyev “8-ci dərman” hekayəsində  oxucuya, ümumiyyətlə, bütün dünyaya anlatmaq istəyir ki, “məhəbbət ömür boyu qəbul edilməlidir”. Klassik ədəbiyyat, ondan öncə də əfsanələr, nağıllar bizə öyrədir ki, məhəbbət birfədəlikdir - gəldisə, özünə yer etdisə, vəssalam! Amma elə eyni ədəbi nümunələr də  dönə-dönə  ayrılığı mədh edir.  Demək ki, məhəbbət, həqiqətən, ömrü boyu qəbul ediləcək dərmanmış... Mərhəmət Əliyevə təşəkkür düşür bu gerçəkliyi  tərənnüm ədəbiyyatının  şəlləyindən çıxarıb  qozqara kötüyünün üstünə qoyduğu üçün... Məhəbbət elə gözümüzün önündə olsun ki, cəmiyyət, dünya olaraq onu  unutmayaq, ya da nəyinsə xatirinə unutduğumuzu deməyək...

Müəllif də mənimlə həmfikirdir: “İndi daha çox ehtiyacı var dünyanın məhəbbətə... “8-ci dərman”ı-məhəbbəti bir an belə, qəbul etməsək, dərhal yerini nifrət, qəzəb, ən azı,  biganəlik tutacaq. Onu da qeyd edim ki, biganəlik nifrətdən daha ağır mərəzdir. Fəsadları daha ağır olur. Bütün bağlar qopur və hər şey pərən-pərən olur. Ən ali dəyərlər adiləşir. Beləliklə, insan əşyaya çevrilir. İnsan qalmaq üçün  “8-ci dərman”a ehtiyacımız daimidir...”

***

“Hər kişinin öləndən sonra  onu ağlayacaq bir qadına ümidi var. Ümidi işgəncə bilibmi deyirsiniz ki: “Kəfənə bükülüb qəbrə düşəndə, / Nə anam ağlasın, nə yar ağlasın”? Yoxsa, “siz çəkəni çəkən qadın”a qıymırsınız?”-deyə də soruşdum  şairdən.   Cavidi xatırladı: “Hüseyn Cavid yazır: “Qadın gülərsə, bu ıssız mühitimiz güləcək, / Sürüklənən bəşəriyyət qadınla yüksələcək!” Cavid dühası ilə razılaşmamaq mümkün deyil. Ən böyük işgəncə qadın göz yaşını görməkdir. İstər yar olsun, istər ana olsun. Heç bir qadının göz yaşına qıymıram”.

Bir sükut axdı o an şairin önünə düşən yola Ay işığından...  Br çiçək açdı yanvarın bu ayazında başını qar altından qaldırıb. Adına “qardələn” deyəmmədik... “Ana ümidi” dedik... Yığışdıq dünyanın tüm şairləri onun başına.  Çiçək gülümsədi bizə, pıçıldadı üzünü yola tutub: “Yolları çəkən atalar, yolların müəllimi analardır...” 

...Bu dövrdə müəllim-şagird münasibətlərində nə var, nə yox, onu da  soruşdum Mərhəmət müəllimdən. “Müəllim olmaq çox şərəfli peşəyə sahib olmaq deməkdir. Əlbəttə, şablon kimi səslənə bilər. Ancaq bu, həqiqətdir. Müasir dövrdə müəllimlik sənətinin özünəməxsus çətinlikləri var. Buna müəllim-şagird, müəllim-valideyn, valideyn-məktəb, ümumiyyətlə, cəmiyyətin münasibətlərində təzahür edən bir çox məsələlər daxildir. Mən şagirdlərimi çox sevirəm. Əminəm ki, onlar da mənə qarşı eyni münasibətdədirlər. Düzgün müəllim-şagird münasibəti olmayan yerdə keyfiyyətli təhsildən söhbət gedə bilməz”.

...Mərhəmət Əliyevin şeir yaradıcılığından, hekayələrindən  bir ktablıq danışmaq olar-sözün əsl mənasında.  Ən yaxşısı isə,  o əsərlərin oxucuyla həmdərd, həmsöhbət olmasıdır...

Ömrüm sənin olsun...

(Naməlum şəraitdə həlak olan bütün adsız qəhrəmanlara)

Yarası yüngül olmasa da, ölümcül də deyildi. Yaxşı sarımışdı. Mühasirədən çətinliklə çıxsa da artıq təhlükədən uzaq idi. Ətrafa yaxşı bələd idi. Buraları ovuc içi kimi tanıyırdı. Uşaqlığı bu dağlarda, cığırlarda, meşələrdə keçmişdi...

Ağır-ağır yeriyir, arabir çevrilib tüstülənən şəhərə baxırdı. Şəhər tam işğal olunana qədər döyüşmüşdü.Yaralanmış və mühasirəyə düşmüşdü.  Ancaq yaxşı döyüşçüydü. Xeyli düşmən məhv edərək xilas olmuşdu. Bir az da getsə, təpəni aşacaqdı. Birdən ayağı altında nəsə xırçıldadı. Dərhal bunun mina olduğunu anladı. Ayağını qaldırdığı anda partlayacaqdı.

Süngü bıçağı çıxardı. Ətrafa göz gəzdirdi. İri bir daş axtarırdı. Belə vəziyyətə əvvəllər də düşmüşdü. Bıçağı ayağı ilə minanın arasına keçirir, sonra bıçağın sapı üzərinə ağır daş qoyaraq ayağını çəkirdi.

Mina basılı qaldığından partlamırdı. İndi də belə edəcəkdi. Lakin yaxınlıqda daş yox idi. Çıxış yolu fikirləşdi. Alt tərəfdə dərin xəndək vardı. Qərara gəldi ki, qəflətən xəndəyə sıçrasın. Belədə xilas olmaq şansı vardı. Birdən gözü cığırın kənarındakı çiçəyə sataşdı.

Xarı bülbül idi....

Düşündü...Bütün həyatı kino lenti kimi gözləri önündən keçdi..

...Bir dəfə dərsdən qaçaraq parta yoldaşı uzun hörüklü qız üçün bir dəstə dərmişdi bu çiçəkdən. Onun sevinəcəyini düşünmüşdü. Lakin hörüklü qız ona yalvararaq daha Xarı bülbülü dərməməyi xahiş etmişdi.  Demişdi ki: “Onsuz da, kədərlidir bu çiçəyin taleyi. Qurban olum, dərmə bir də Xarı bülbülü. Harda görsən, qoru. Qoy yaşasın. Bizim dağların gözəlidir Xarı bülbül!”

Nə etməli!?! Xəndəyə sıçrasa, mina partlayacaqdı, Xarı bülbül də məhv olacaqdı! Aşağı əyildi. Bıçağı ayağı ilə minanın arasına keçirdi. Sonra əli ilə sapından möhkəm basaraq sinəsi üstə minanın üzərinə çökdü.  Ehmalca qıvrılaraq sol əlini uzadıb yarasının sarğısını açdı. Qan axmağa başladı... Xeyli beləcə davam etdi. Göz qapaqları qapandı.

 Gülümsündü. Zorla gözlərini açaraq:

- Sən yaşa, dağlar gözəli! Ömrüm sənin olsun! - dedi.

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(09.01.2025)        

Kübra Quliyeva, “Ədəbiyyat və incəsənət”

Küçədə bir dilənçi gördükdə, insanların ilk reaksiyası çox vaxt mühakimə olur. "Əl açmaqdan başqa nə edə bilərdi?", "Bəlkə də, yalan deyir?", "Bu da bir biznesə çevrilib..." deyə düşünürük. Amma bu düşüncələr içimizdəki narahatlığı sakitləşdirmək üçündürmü, yoxsa reallığı qəbul etməkdəki çətinliyimizdən qaynaqlanır?

Hər dilənçinin hekayəsi eyni deyil. Bəziləri həqiqətən yoxsulluğun sərhədlərinə çatıb, bəziləri isə bu rolu seçib. Amma bir sual həmişə açıq qalır: onların arasında həqiqətən yardıma ehtiyacı olanları necə fərqləndirə bilərik?

İctimai Laqeydlik

Hər gün işə tələsən, öz problemləri ilə boğuşan insanlar dilənçilərə çox vaxt laqeyd yanaşırlar. Yolda qarşılaşdıqları əl açan qadın ya da uşaq, sadəcə bir maneə kimi görünür. Sikkə uzatmaq bu narahatlıqdan xilas olmağın ən asan yoludur. Lakin bu, problemi həll etmir; əksinə, o, sistematik olaraq "yardım edənlə yardım alan" münasibətini davam etdirir.

Bəziləri isə qətiyyətlə pul vermir. "Əmək et, çalış," deyirlər. Ancaq bu sözlərin arxasında dərin bir məsələ gizlənir: bəzən insanlar işləmək üçün ehtiyac duyduqları imkanlardan məhrumdurlar. Həyatın basqısı və sistemin ədalətsizliyi onları bu vəziyyətə gətirib.

Dilənçinin Perspektivi

Bir anlıq dilənçinin gözlərindən baxmağa çalışaq. Sən küçədə oturursan, insanların üzünə baxırsan, amma onların çoxu səni görmür. Hər bir baxış sənə "sən burada olmamalısan" deyir. Bu vəziyyətdə bir insanın özünə olan inamını, insanlara olan ümidini qoruması mümkündürmü?

Dilənçilərin arasında bəziləri yalan danışır, hətta bu işi "peşəyə" çevirir. Amma bu, həqiqi ehtiyac içində olanların səsini batırır. Xəstə uşağı üçün yardım istəyən ana, yaşamaq üçün sığınacaq axtaran evsiz bir insan, aclıqdan əziyyət çəkən bir qoca... Onlar bu qrupun içində görünməz olur.

Psixoloji və Emosional Dərinlik

Dilənmək sadəcə pul istəmək deyil. Bu, bəzən "məni gör," "həyatımı hiss et," və ya "bir az da olsa qayğı göstər" deməkdir. İnsan qürurunu ayaqlayan bu vəziyyət, bir çoxları üçün son çıxış yoludur. Lakin onların səslərini duymağa o qədər alışmışıq ki, artıq o səsi eşitmirik.

Bir anlıq dayanıb düşünmək lazımdır: biz dilənçilərə nə qədər kömək edir, nə qədər laqeyd yanaşırıq? Yardım etdikdə bu, onların vəziyyətini həqiqətən yaxşılaşdırırmı, yoxsa sistemin çarxını fırlatmağa davam edirik?

Həll və Empatiya

Məsələ sadəcə pul vermək ya verməmək deyil. Əsl həll onlara qısa müddətli yardım etmək deyil, uzunmüddətli dəyişikliklər yaratmaqdır. Bəlkə də, hər bir dilənçiyə pul verə bilmərik. Amma onları insan kimi görüb dinləmək, onların hekayəsini soruşmaq, bəzən bir dilim çörəklə, bəzən bir isti sözlə ümid vermək, bəlkə də ən böyük yardımdır.

Sonunda isə düşünmək lazımdır: dilənən birinə necə baxırsınız? Onun keçmişini, gələcəyini, əllərindəki titrəyən qırışların tarixçəsini bilmək istəyirsinizmi? Çünki bəzən biz insanlara yardım etməyi deyil, sadəcə öz vicdanımızı sakitləşdirməyi seçirik.

Bəlkə də, onların ehtiyacı olan tək şey həqiqi bir insanlıq toxunuşudur – bəzən bir baxış, bəzən bir ümid işığı.

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(09.01.2025)

“Ədəbiyyat və İncəsənət” portalının media dəstəyi ilə Azərbaycan Ədəbiyyat Fondunun  Bakı Şəhəri Üzrə Təhsil İdarəsi ilə birgə keçirdiyi “Bir direktor, bir şagird” adlı layihəsinin məqsədi nümunəvi məktəblərimizi, istedadlı şagirdlərimizi üzə çıxarmaq, onların ədəbiyyata olan marağına diqqət yönəltməkdir. 

Hazırda təqdimatda 161 nömrəli tam orta məktəbdir.

Layihəni təqdim edir: Ülviyyə Əbülfəzqızı

 DİREKTOR :

Rəna Şəmsəddin qızı Hüseynova 4 iyun 1986-cı ildə Ucar rayonunda anadan olmuşdur. İlk təhsilini Ucar rayonu 2 nömrəli tam orta məktəbdə almışdır. 2004-2008-ci illərdə Azərbaycan Dövlət Pedaqoji Universitetinin Tarix fakültəsində ali təhsilə yiyələnmişdir. 

2012-ci ildə Ucar rayonu 2 nömrəli tam orta məktəbdə tarix müəllimi vəzifəsi üzrə pedaqoji fəaliyyətə başlamışdır.

2019-cu ildən Bakı şəhəri 143 nömrəli tam orta məktəbdə tarix müəllimi kimi çalışmış, dərs dediyi siniflər, əsasən, rus bölməsini əhatə etmişdir. 

2023-cü ildən Bakı şəhəri 143 nömrəli tam orta məktəbdə təlim-tərbiyə işləri üzrə direktor müavini kimi fəaliyyət göstərmişdir. 

2024-cü ilin yanvar ayında Yasamal rayonu C.Cabbarlı adına 161 nömrəli tam orta məktəbin direktor vəzifəsinə təyin edilmişdir, hal-hazırda da həmin məktəbdə fəaliyyətini davam etdirir.

Rəna Hüseynova pedaqoji fəaliyyəti zamanı  bir çox layihələrin iştirakçısı və müəllifi olmuşdur. Həmçinin o, ulu öndərimiz Heydər Əliyevə həsr olunmuş “Ən yaxşı təqdimat” müsabiqəsinin qaliblərindəndir.

Bundan əlavə, Rəna Hüseynovanın şagirdləri bir sıra yerli və beynəlxalq olimpiadaların qalibi və mükafatçısı olmuşdur.

Rəhbəri olduğu 161 nömrəli tam orta məktəb innovativ məktəblər sırasına daxil olduğundan 2024-cü ilin may ayında  “İnnovativ Məktəb” layihəsi çərçivəsində İsraildə keçirilən təlimlərdə uğurla iştirak etmişdir. “ORT İsrail” məktəblər şəbəkəsinin mütəxəssisləri tərəfindən keçirilən təlimdə əsas məqsəd təhsil işçilərini şagirdləri yetkin həyatının çağırışlarına və gələcək əmək bazarının tələblərinə cavab verməyə hazırlaması üçün lazımi bilik, bacarıq və səriştələrin inkişaf etdirilməsi olmuşdur.

Hansı vəzifədə çalışmasından asılı olmayaraq, hər bir insan öz fəaliyyətini düzgün qurmalı, öz üzərində çalışmalı və işinə məsuliyyətlə yanaşmalıdır. Rəna Hüseynova daim öz üzərində çalışır, müxtəlif yerli və beynəlxalq təlim və layihələrdə mütəmadi olaraq iştirak edir.

ŞAGİRD:

Alıyeva Zəhra Ramiz qızı 28 aprel 2008-ci il tarixində Bakı şəhərində anadan olmuşdur. 2014-cü ildə 102 nömrəli məktəbin 1-ci sinfinə daxil olmuşdur. 2021-ci ildən etibarən isə təhsilini 161 nömrəli tam orta məktəbdə davam etdirir. Hal hazırda 11-ci sinif şagirdidir.

2014-cü ildə, 7 yaşındaykən İTV-də çəkilən Botanikaçı Validə Tutayuqun həyatına həsr olunmuş "Çiçək izləri" sənədli filmində onun uşaqlığını canlandırmışdır.

2022-ci ildə “Ümummilli lider Heydər Əliyev və Azərbaycan tarixi" mövzusunda inşa müsabiqəsinin bütün mərhələlərindən keçərək Yasamal İcra Hakimiyyətində çıxış etmişdir.

 2022-ci ildə "23 Nisan Çocuk Bayramı" münasibətilə İzmirin Karşıyaka şəhərində "23 Nisan Dans" festivalında Azərbaycanı təmsil etmişdir.

2022- ci ildə Azərbaycan Respublikası, ADA Universiteti və "Mars Academy" tərəfindən təşkil edilmiş "Robogames 2022" müsabiqəsində iştirak etmişdir.

2022-2023-cü ildə "First Lego League Challenge" Azərbaycan turnirinin final mərhələsində uğurla iştirak etmişdir. 

“Robogames" üzrə "Roboyarış" kateqoriyasında qızıl medal qazanmışdır.

“First Lego League Challenge - 2023-2024” Azərbaycan turnirində Respublika üzrə "Robot Design Award" nominasiyası üzrə 2-ci yeri tutmuşdur.

2023-cü ildə keçirilən “Savat idman növü üzrə  Azərbaycan Birinciliyi və Çempionatı”nda fəal iştirak etmişdir.

2023-2024- cü ildə Pinecone Baku -Based Modelling Agency-də "Kids Modelling" üzrə 9 ay boyunca iştirak edərək diplom almışdır.

Kiçik yaşlarından rəsm və rəqs üzrə də qızıl medallar qazanmışdır. Boş vaxtlarında gitara çalmağı, kitab oxumağı, rəsm çəkməyi və rəqslə məşğul olmağı sevir.

ESSE

"Təhsil və texnologiya: rəqəmsal dövrün tələbləri"

Rəqəmsal dövrün tələblərinin təhsil sistemində böyük dəyişikliklərə səbəb olması çox aktual məsələdir. Çünki müasir texnologiyalar tədris prosesinə inteqrasiya olunur. Bu inteqrasiya təhsilin daha əlçatan və effektiv olmasına şərait yaradır. Onlayn platformalar, elektron dərsliklər və virtual laboratoriyalar yalnız nəzəri deyil, həm də praktiki biliklərin əldə edilməsini asanlaşdırır. Eyni zamanda, texnologiya şagirdlərə fərdi yanaşmanı mümkün edir; süni intellekt hər bir şagirdin öyrənmə ehtiyaclarına uyğun tədris planları təqdim edir.

Pandemiya dövründə onlayn təhsilin əhəmiyyəti bir daha üzə çıxmışdır. Onlayn dərslər ənənəvi təhsil metodlarına alternativ ola bilir, təhsili qlobal səviyyəyə daşıyaraq hər kəsə eyni imkanları təqdim edir. Bu, təhsilin daha demokratik olmasına və bilik əldə etmənin daha geniş bir əhatəyə yayılmasına imkan verir. Lakin rəqəmsal savadlılıq məsələsi vacibdir; şagirdlər texnologiyanı düzgün istifadə etməyi, kiber təhlükəsizlik qaydalarını öyrənməyi və məlumatların doğruluğunu qiymətləndirməyi bilməlidirlər.

Müəllimlərin rəqəmsal bacarıqları bu dövrün əsas amilidir. Müasir texnologiyaları mənimsəmiş müəllimlər tədrisin keyfiyyətini artıraraq şagirdlərə  texnologiyadan istifadə etməyi öyrədə bilərlər. Bununla belə, texnologiyanın mənfi təsirləri də mövcuddur. Şagirdlərin sosial bacarıqlarının zəifləməsi, texnologiyaya asılılıq və yanlış məlumatların yayılması kimi problemlər diqqətə alınmalıdır.

Nəticədə, mənim fikrimcə, bugünkü təhsil sisteminin əsas məqsədi texnologiyanı balanslı şəkildə tətbiq edərək daha innovativ, səmərəli və əlçatan təhsil modeli yaratmaqdır. Bu, cəmiyyətin inkişafı və gənc nəsillərin gələcək uğurları üçün əhəmiyyətlidir. Təhsil və texnologiyanın harmoniyası yalnız fərdi inkişafı deyil, həm də qlobal bilik cəmiyyətinin qurulmasına köməyi təmin edəcəkdir.

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(09.01.2025)

Türkiyənin önəmli ədəbiyyat dərgilərindən biri olan “Söğüt”də Xalq yazıçımız Kamal Abdulla ilə bağlı geniş bir dosye hazırlanıb. Burada dəyərli söz adamlarının  (o cümlədən Xalq şairi Ramiz Rövşənin) Kamal Abdulla barədə yazıları da yer alıb. 

Bəxtiyar Aslanın bu haqda yazısını diqqətinizə çatdırırıq. 

Türkiye’nin önemli edebiyat dergilerinden biri olan Söğüt’te Azerbaycan’ın büyük âlimi ve yazarı akademik Kamal Abdulla ile ilgili geniş bir dosya hazırlandı. 

Dergi, Kamal Abdulla’nın eserlerinin de yayınlandığı Ötüken Neşriyat bünyesinde basılıyor. Esasen Söğüt hem genç hem de hayli yaşlı bir dergi. Çünkü Söğüt, yıllar önce, Ötüken Neşriyat’ın kurulduğu yıllarda bir süre yayınlanmış, sonra kapanmış aradan onca yıl geçtikten sonra aynı isimle, aynı yayınevi bünyesinde, yeni nesil tarafından yayınlanmaya başlamış. Dergi, iki ayda bir çıkmaktadır ve her sayısında bir kişi ya da mesele hakkında dosya hazırlamaktadır.

Kamal Abdulla dosyası oldukça hacimli bir dosyadır. Derginin genel yayın yönetmeni Sinan Terzi, derginin takdim yazısında dosyaya geniş yer ayırmış. Dede korkut çalışmalarının önemini vurgulayan ve büyük yazar için neden böyle bir dosya hazırlandığını izah eden yazının bir yerinde Sinan Terzi şunları söylüyor: 

Bu sayımızda Söğüt’ün kapağında işte böyle bir emek sahibinin, Dede Korkut’un anlaşılması uğruna senelerini harcayan Kamal Abdulla’nın ismi var. Günümüzde Dede Korkut okumalarımıza katkıları, sıra dışı yorum ve analizleri ile öyle inanıyorum ki bu alanda kalem oynatan herkesin büyük hürmet ve sevgisini kazanan Kamal Abdulla, Dede Korkut köprüsü üzerinde tutabileceğimiz güçlü ellerin sahibidir. Bugünün yargılarıyla geçmiş hakkında hüküm vermek yerine, bugünün bilinciyle geçmişin terazisine ayna tutup, dümdüz okumalarla sıradanlaştırılan, derununa inilemeyen metinleri yeni yorumlarla Türk milletinin ve insanlığın istifadesine sunmak ne büyük iştir. Kendisine şükran ve minnet borçluyuz. Başta bu dosyanın hazırlanmasında büyük emekleri olan Bahtiyar Aslan olmak üzere değerli katkıları ile dosyamızı zenginleştiren bütün isimlere çok teşekkür ediyoruz. Umuyoruz ki kaynak hüviyetindeki bu dosya, ilgili herkesin kütüphanelerinde arşiv niteliğine haiz olarak yer alacaktır.

Dosyanın hemen başında Bahtiyar Aslan’ın büyük yazarımızla yaptığı geniş uzunca bir röportaj yer alıyor. Dergi sayfasıyla 12 sayfa tutan bu zengin muhtevalı röportajda Kamal Abdulla, doğumu, çocukluğu, gençliği, sanat ve edebiyata yönelişi, akademik çalışmaları hakkında bilgiler veriyor. KamalAbdulla’ya yöneltilen sorular belli ki Türk okuyucusunun gözünde insan ve yazar olarak bir Kamal Abdulla fotoğrafı oluşturmak istiyor. Röportaj, Kamal Abdulla’nın sanat ve akademik hayatının -belki buna kaderinin demek de mümkündür- bir şekilde Dede Korkut ile kesiştiğini gösteriyor. Uzun yıllardır Dede korkut hakkında çalışan yazarımız, belli ki destan hakkında düşünmeye, yeni sorular sormaya ve bu soruların cevaplarını aramaya devam etmektedir. Röportajdan Kamal Abdulla’nın ailesini, akademik çevresini, akrabalarının onun hayatındaki etkisini, akademik hayata yönelişini, yetişmesinde emeği olan büyük isimleri, dostluklarını öğrenmek mümkün. 

Bu röportajı yine Bahtiyar Aslan’ın gerçekleştirdiği nispeten kısa iki röportaj takip ediyor. Bunlardan birincisi Gayr-i selis mantık konusunda birlikte çalışmalar yaptığı (Gayr-i Selis Mantık ve Kitab-ı Dede Korkut ve Gayr-i Selis Mantık ve Dil-Nitq) Rafiq Aliyev’dir. Röportajın sorularına bakılırsa daha çok Kamal Abdulla’nın beşerî yönü ortaya konulmak isteniyor. Bu sebeple de ilk soru, insan olarak KamalAbdulla’yı öğrenmeyi amaçlıyor. Rafiq Aliyev bu ilk soruya büyük yazarın önemli hususiyetlerinden birinin sadakat olduğunu söyleyerek cevap veriyor. Aliyev’e göre dışardan bakıldığında biraz soğuk (belki de ciddi demek de mümkün) görünen Kamal Bey’in aslında içerisinde bir çocuk yaşamaktadır. Esasen sanat da bir bakıma her zaman bu çocuktan beslenir. Belki de edebiyatın bir oyun olduğunu, içimizdeki çocuğun oyun ihtiyacından kaynaklandığını düşünmek mümkün. Aliyev devamında bu büyük âlimin her zaman akılla hareket ettiğini, bağırma, öfke gibi zaafların onda pek olmadığını söylüyor. 

Azerbaycan’ın büyük şairi Ramiz Rövşen ise ta okul yıllarında başlayan dostluklarından, nasıl tanıştıklarından, dostluklarının nasıl geliştiğinden ve bugüne kadar nasıl devam ettiğinden söz ediyor. Ramiz Rövşen’e göre Kamal Abdulla’nın eserlerinde hayatın, gerçeğin nerede bittiğini, oyunun ya da fantastiğin nerede başladığını anlamak mümkün değildir. Dolayısıyla onun hikâyelerini realist bir gözle okumak da mümkün değildir. 

Rövşen daha sonra Kamal Abdulla’nın Azerbaycan edebiyatındaki yerini belirlemeye çalışıyor ve şöyle diyor: 

Kamal, birçok konuda kuralları yıkan adamdır. Biliyorsunuz edebiyata şiirle başlayıp sonradan ilme yönelen birçok adam vardır. İlimde kendini tam olarak ispat ettikten sonra edebiyata geçen ve edebiyatta da kendini ispat eden insan çok nadirdir. Hem edebiyatta hem ilimde başarılı olmak gerçekten de çok zordur. Umberto Eco’yu söylemiyorum. Fakat şunu ifade edeyim ki, en azından 2000’li yıllar Azerbaycan edebiyatını Kamal olmadan düşünebilmek mümkün değildir. Bu dönem Azerbaycan edebiyatının en ciddi hadiselerinden biri Kamal’dir. Yani Kamal olmasa 2000’li yıllar Azerbaycan edebiyatında çok büyük bir eksiklik hasıl olur. Kamal’inromanları, hikâyeleri, povestleri fotoğrafı tamamlıyor.

Bu röportajları Türkiye’de halk edebiyatı alanında önemli çalışmalar yapan ve Kamal Abdulla hakkında önemli makaleler kaleme alan, büyük âlimin bazı eserlerini Türkiye Türkçesine aktaran Ali Duymaz’ın “Korkutşinas Kamal Abdulla” başlıklı yazısı takip ediyor. Duymaz, yazısında Kamal Abdulla’nın Dede Korkut Destanı üzerine yaptığı çalışmalardan söz ediyor ve dikkat çeken tespitlerden bazılarını değerlendiriyor. Öte yandan bilindiği üzere KamalAbdulla, Dede Korkut metinlerini sanat eserlerine de taşımış, mesela Yarımçık El Yazma eserinde ve Laokoon’da metni iki romanın da merkezine yerleştirmiştir. Ali Duymaz, yazarın bu tutumunu şöyle değerlendiriyor: 

Bu bağlamda Kamal Abdulla, Dede Korkut’un restorasyonundan söz eden, onu muasır bir edebî metin olarak görmeye eğilimli anlayışıyla özgün bir çizgi çizmiştir. Belki de bu tarzını daha iyi ifade etmek ve geniş kitlelere ulaştırmak için postmodern yaklaşımlar barındıran bir roman kaleme alma ihtiyacı hissetmiştir. Bu roman Dede Korkut Kitabı’nın “yarımçık” yani “eksik” bir elyazmasının bulunduğu kurgusundan hareketle metnin değişik yorumlama ve güncellemelerle tamamlanması gerektiğini düşündürten bir eserdir.

Azerbaycan’ın genç bilim adamı ve yazarlarından biri olan Nargis İsmayilova ise dosyaya “Kamal Abdulla’nın Üç Boyutlu Labirenti” adlı yazıyla katkıda bulunuyor. İsmayilovayazısında Kamal Abdulla’nın dünya ve Azerbaycan edebiyatındaki yerini, eserlerindeki milli unsurları, eserlerin postmodern yanlarını kısaca izah ediyor. İsmayilova, KamalAbdulla ve Postmodernizm adlı bir eser neşretmişti. Yazıdan da anlaşıldığı gibi İsmayilova, ciddi bir akademik birikime sahip. Bu birikim onun metinlere çok soru sormasına yani bir anlamda çok farklı açılardan yaklaşmasına sebep oluyor. Metni iyi anlamak, yorumlamak da o metne çok soru sormakla ilgili bir şeydir. Dolayısıyla bu kısa yazıda bile İsmayilova, Kamal Abdulla’nın sanatına dair yazılması, araştırılması gereken birçok konuya temas ediyor.

Reşad Mecit ise “Kendi İçinde Saklanan Adam” başlıklı yazıyla dosyada yer alıyor. Bir hatıra metni gibi olan yazı 1990’lı yıllarda başlayan dostluğun bugüne kadar nasıl sürdüğünü anlatıyor. Ancak Mecit satır aralarında bize Kamal Abdulla’nın psikolojik portresini de çiziyor. “Kendi İçinde Saklanan Adam” ibaresi zaten Mecit’in görünmeyen KamalAbdulla’yı açığa çıkarma çabasına işaret ediyor. Reşad Mecit’in bu şiirsel yazısında büyük yazarın eserleriyle ilgili yetkin tespitler de yer alıyor. 

Azerbaycan’ın büyük folklor âlimi Muhtar İmanov ise “Romanda Mit Modeli: Sahte Kahraman” adlı yazısıyla dosyaya katkı sağlıyor. Yazıda, Yarımçık El Yazma adlı romanda postmodern unsurların nasıl kullanıldığı ve KamalAbdulla’nın bu eserle alışılmışın dışına nasıl çıktığı anlatılıyor. İmanov, yazara yöneltilen olumsuz eleştirilerin gerisinde yerleşik düşüncenin dışına çıkmasının yattığını ileri sürüyor. 

Dosyanın son yazısı Türkiye’de Kamal Abdulla hakkında bir doktora tezi kaleme alan akademisyen Fatih Keskin’e ait: “Sırlar ve Sınırlar Ötesinin Yolcusu: Kamal Abdulla”. Keskin, yaptığı doktora çalışması sebebiyle de Türkiye’de büyük yazar hakkında söz söyleme salahiyetine sahip birkaç isimden biridir. Keskin, oldukça uzun olan yazısında Kamal Abdulla’yıve sanatını birçok yönden ele alıyor ve değerlendiriyor. 

Ötüken Neşriyat bünyesinde yayınlanan Söğüt dergisi 30. sayısında Kamal Abdulla için altmış küsur sayfalık bir dosya hazırladı. Kanaatimce son derece önemli bir dosya. Ancak belli ki yazar ve eserleri hakkında yazılacak çok şey var. Zira bu yazılarda bile işaret edilen her biri bir makale olabilecek çok mesele var.

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(09.01.2025)

Sərtyel, “Ədəbiyyat və incəsənət”

1.

İlon Mask təklif irəli sürüb ki, Amerika məmurlarının əqli qabiliyyətlərini yoxlamaq üçün test keçirilsin. 

Buna səbəb Texas vilayətindən fəaliyyətdə olan 81 yaşlı konqressvumən Key Qreyndjerin küçədə itməsi səbəbindən demensiya xəstəsi olan qocalar evinə götürülməsi olub. 

2.

İnsanın arxasınca danışmaq düzgün deyil. Üz-üzə danışmaq da qorxuludur.

Bəlkə yandan cəhd edək?

3.

Bir gün işıq, su və qaz bekar idilər, ha fikirləşdilər ki, nəylə başlarını qatsınlar, dedilər, gəlin qiymətlərimizi qaldıraq.

4.

Qadın yataq otağından səslənir:

-Hardasan, mənim şahzadəm? 

Kişinin səsi tualetdən gəlir:

-Burdayam, həyatım, ağ atın belindəyəm!

5.

Dünyanın sonu Ermənistana gələndə deyəcək ki, deyəsən mən burda olmuşam axı! 

@sərtyel

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(08.01.2025)

Təqdim edir: Könül, “Ədəbiyyat və incəsənət”

Poetik qiraətdə 2025-ci ildə ilk görüşümüzdə sizlərlə yenidən Əlizadə Nuridir.

Hər gün bir az böyüdərək,

Göyə qaldırmışam səni-

Allah məni bağışlasın...

-deyir şair. Sevgiyə bundan gözəl vəsfmi olar? 

Xoş mütaliələr!

Yandım, amma kül olmadım -

Qoy ah məni bağışlasın.

Bu günahı sən bağışla,

Günah məni bağışlasın.

Çağırmadın...qadın, bəlkə

Yaddan çıxıb adım bəlkə?

Sabaha çıxmadım bəlkə-

Sabah məni bağışlasın.

Ətrini gülə atmışam,

Dərdimi günə atmışam...

Bir quşa güllə atmışam-

Məni bağışlasın o quş,

Silah məni bağışlasın.

Baş yıxılıb, bədən qalıb,

Dərdimiz bir çətən qalıb...

Arada bir vətən qalıb-

Mən o şahı bağışlayım,

O şah məni bağışlasın.

İsidərmi bu şam səni?

Səhər məni, axşam səni.

Hər gün bir az böyüdərək,

Göyə qaldırmışam səni-

Allah məni bağışlasın...

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(08.01. 2025)

Harun Sultanov, “Ədəbiyyat və incəsənət”

Mən kollecdə qrup nümayəndəsi olmuşam. İkinci kursda bizə fəlsəfədən dərs deməyə başladılar. Semestrin əvvəlləri idi. Jurnal işləri və digər məsələlər üzündən fəlsəfə dərsinə girməyə vaxt tapmırdım. Üstəlik həm də işlədiyim üçün çox çətin olurdu. Müəllimin də dərsinə cəmi bir neçə dəfə 

girmişdim…

…Bir gün mənə dedi: “Soltanov, sənin siman xoşuma gəlmir. Çox dikbaş və açıq sözlüsən. Dərsimə girmə.” Mən isə hələ yeniyetməlikdən çıxmış bir axmaq olaraq öz-özümə dedim: “Girmə də, onsuz starostasan.”

İlin bu vaxtları idi. Şöbəyə girəndə tütor dedi:

– Bala, sən fəlsəfədən limitdəsən. Xəbərin var?

– Bəs başqa imkan var? – deyə soruşdum. Tütor isə belə cavab verdi:

– O müəllim, sənə imkan tanımayacaq.

Mən həm tələbə idim, həm də ayrı yaşayırdım. Kəsr kreditlərini ödəməyə pulum hardandı? Öz-özümə dedim: “Cəhənnəm, get dərsində otur. Ən azından imtahana girişin olsun.”

Gəldim auditoriyanın qarşısına. Qapını döyüb ədəblə icazə istədim. Adımı ona dedikdə müəllim dedi:

– Sənə deməmişdim dərsimə girmə?

Bir az tələbə üzsüzlüyümlə təkid etdim. O isə mənə bir şans verdi:

– Sənə 3 sual verəcəyəm. Cavab versən, fənnimdən və imtahanımdan azad olacaqsan. Əks təqdirdə mən təqaüdə çıxana kimi diplom ala bilməyəcəksən.

İtirəcək bir şeyim yox idi. “Buyurun, müəllim, sualınızı verin,” – dedim özünəinamlı səslə.

– Soltanov, de görüm, saat neçədir? – deyə başımın üzərindəki saata baxaraq soruşdu.

– Saat 3-ə 5 dəqiqə qalıb.

– Atan saat 3 tamamda xaricə gedir. 20 il sonra geri dönəcəyi barədə xəbər almışam. Get atanla görüş gəl. Nə döyürsən gözünü? Get görüş gəl.

Deyib məni otaqdan çıxardı.

İndi koridorda var-gəl edirəm. “Görəsən, bu nə dedi mənə? Mən necə gedim? Necə qayıdım? Axı atam evdədir? Bu nə iş idi mən düşdüm?” Bu fikirlərdən qrup yoldaşım məni ayıltdı. Dedi ki, müəllim mənə 5 dəqiqə də bonus veribmiş və mən yenidən otağa getməliymişəm. Həmişəki kimi özünəinamımı qoruyaraq otağa daxil oldum.

– Soltanov, – müəllim aşağılayıcı gülüşlə dedi, – nə gec gəldin?

– Həə, müəllim, bir az elə oldu. Amma görüşdüm, gəldim. Kaş Nicatı dalımca göndərməsəydiniz, mən artıq atamla Virciniyaya getmişdim. Yanında mənə yer də almışdı. Hələ stüardessanın nömrəsini də almışdım.

Bütün qrup gülüşürdü. Müəllim illərin əzəməti ilə qrupu susdurub mənə dönərək dedi:

– De görüm, necə getdin?

Bu dəfə mən gülərək cavab verdim:

– İnsan nədən ibarətdir? Təbii ki, bədən və ruhdan.

– Aha?

– Məsələn, arxada Vüqar dərsdə yatıb. O, bizdən və bu danışıqdan xəbərsizdir. Siz deyə bilərsinizmi ki, onun ruhu harda, kiminlə görüşür?

– Deyə bilmərik.

– Bəs onda mənim necə gedib gəldiyimi necə sorğuya çəkə bilərsiniz ki, müəllim?

Bu cavabım müəllimi həqiqətən heyrətə gətirdi. Axı mən improvizasiya etməkdə çox mahir idim. Üstəlik ruhumu hər zaman qorumağı bacarmışam. Müəllim mənə ikinci sualı verməyə hazırlaşırdı. Nəhayət dilləndi:

– Sənə ikinci sualım olduqca çətindir. Bəlkə də izahsızdır. Bu səbəbdən sənə bir az vaxt verib, sonra verəcəyəm bu sualı. Amma nisbətən qane etsən, üçüncü sualı da verəcəyəm.

– Buyurun.

Müəllim üzünü qrupa tutaraq soruşdu:

– Gənclər, eşq, sevgi nədir? İki qarşı cins arasında olan məhəbbət nədir?

Qrup yoldaşlarım cavablar verirdi: “Eşq fars fəlsəfəsinə görə...”, “eşq şərq fəlsəfəsinə görə...”, “eşq ruhların birləşməsidir...” və s. Müəllim mənə dönərək soruşdu:

– Səni qane edən varmı? Hansını qəbul edirsən?

– Ay müəllim, mən heç birini qəbul etmirəm.

– Bəs cavabın?

– Müəllim, unutmayın, eşq bir otdur.

Hər kəs gülürdü. Müəllim isə qrupu sakitləşdirib mənə baxaraq dedi:

– Harun, Bakılı olduğunu bilirdim. Amma narkoman, nəşəxor olduğunu bilmirdim. Heyf bu gəncliyimizə.

Mən pərt olmuşdum. Müəllimə acı bir baxış atdım. O isə anlamış kimi dedi:

– Fikrini izah edə bilərsənmi?

– Müəllim, ot görmüsünüz, yəqin ki, hər yerdə. Adi yaşıl ot bir buğda dənəsindən nə boyda cücərib çıxır. O, otun toxumu özündən dəfələrlə dərinə basdırılır. O, yerdən yuxarı qalxdıqca sağ qalmaq üçün böcəklərlə savaşır, daşları dəlir, vuruşur. Nəhayət gün üzünə çıxır. Sonra nə olur? Sizin kimi, mənim kimi biri onun bütün əziyyətlərini görmür və tapdalayıb onu soldurur. Və bitir. Eşq də bunun kimidir. Əgər dəyib dolaşan olmasa, o toxum havayla eşqini yaşasa, yenidən yüzlərlə toxum dünyaya səpələyə bilərdi.”

Hamı mat-məəttəl baxırdı. Müəllim isə mənə adımla müraciət edərək dedi:

– Çıx bayıra, gözüm görməsin səni.

Mən ədəblə təşəkkür edib çıxdım. Qayıb yazmadı. Semestr imtahanında isə nəzarətçi mənə dedi:

– Sən axı yazmısan. Vərəqini görmüşəm.

Məni zaldan çıxardı.

Bax beləcə qiymətimi də aldım! 

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(08.01.2025)