306 yaşlı şairin xatirəsinə Azərbaycan xalqının əbədi sevgisi var

Molla Pənah Vaqif ömrünün son illərini Qarabağ xanının vəziri olaraq Şuşada yaşamışdı. Vaqifin yaradıcılığının məhsuldar illəri məhz bu dövrə təsadüf edir. 

1797-ci ildə İbrahimxəlil xanın qardaşı oğlu Məhəmməd bəy hakimiyyətə gəldikdən sonra şairi oğlu Əli bəylə birlikdə edam etdirir. Camaat Vaqifi Şuşada böyük şərəflə dəfn edir. Məzarının üstündə kiçik bir məqbərə də tikilir ki, bura da sonradan ziyarətgaha çevrilir.

“Ədəbiyyat və incəsənət” portalı xəbər verir ki, Molla Pənah Vaqif təxminən 1717-ci il aprelin 6-da Qazax mahalının Yuxarı Salahlı kəndində doğulub. Əsl adı Pənah, atasının adı Mehdi ağa, təxəllüsü Vaqifdir. Ziyalı bir şəxs olduğuna görə ona xalq arasında "Molla" titulu verilib. Vaqif yüksək təhsil görmüş, doğma dilindən əlavə ərəb-fars dillərini bilir, bir sıra dini və dünyəvi elmləri kifayət qədər mənimsəmişdi. Vaqif lirika, qoşma və qəzəl janrında mükəmməl əsərlərin müəllifidir. 

Aprelin 6-sı Molla Pənah Vaqifin anım günüdür. Ruhu şad olsun.

Milli Məclisin deputatı Səbinə Xasayeva söyləyir ki, Ulu Öndər, böyük tarixi şəxsiyyət Heydər Əliyev Azərbaycan KP MK-nın birinci katibi olanda həm poetik, həm də siyasi təfəkkürünə rəğbəti olan Molla Pənah Vaqifə 1982-ci ildə Qarabağın həmaili olan Şuşada heykəl qoydurdu. Şairin məzarı üstündə məqbərə-kompleks ucaldıldı. Məqbərə-kompleks Cıdır düzünə yaxın bir ərazidə inşa olunmuşdu. Dördkünc quruluşa malik idi. Türbə inşa edilərkən türbə relyef, arxitektura baxımından dağlıq massivə uyğunlaşdırılmışdı. Türbədə Vaqifin heykəltəraş Albert Mustafayevin hazırladığı büstü qoyulmuşdu. 

Vaqifin məqbərə-kompleksinin açılış mərasimində çıxış edən Ümummilli Lider Heydər Əliyev Şuşanı Azərbaycanın tarix və memarlıq abidəsi kimi dəyərləndirmişdi. 1982-ci il yanvarın 14-də keçirilən tədbirdə iştirak edən gənc şairlər Şuşada Vaqif Poeziya Günlərinin keçirilməsini təklif etmişdilər. Böyük tarixi şəxsiyyət təklifi müsbət qarşılamış, hətta "Mən özüm də gəlib iştirak edəcəyəm", – demişdi. Məhz Ulu Öndərimizin dəstəyi ilə Vaqif Poeziya Günləri Şuşanın işğalına qədər davam etdi. 

Şuşa işğal olunanda ermənilər digər tikililər kimi türbəni də dağıtmışdılar. Vətən müharibəsində Zəfərimizdən dərhal sonra Prezident İlham Əliyevin tapşırığı əsasında işğaldan azad edilmiş ərazilərdə, o cümlədən Şuşada nəhəng bərpa və quruculuq işlərinə start verildi. Təsadüfi deyildir ki, Şuşada quruculuq işləri böyük Azərbaycan şairi və ictimai xadimi Molla Pənah Vaqifin türbəsinin yenidən qurulması ilə başladı. 2021-ci il yanvarın 14-də Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyev Şuşaya səfərində abidə-kompleksin yenidən qurulması barədə tapşırıq verdi. Ulu Öndər Heydər Əliyevin 1982-ci ildə inşa etdirdiyi məqbərənin eynisini İkinci Qarabağ müharibəsində qazanılan Zəfərimizdən sonra Prezident İlham Əliyev yenidən inşa etdirdi. Bu, dövlətimizin başçısının Azərbaycan mədəniyyətinə, incəsənətinə verdiyi dəyəri nümayiş etdirir.

2021-ci il avqustun 29-da Vaqifin məqbərəsinin açılışında iştirak edən Prezident İlham Əliyevin çıxışında xüsusi məqamlara toxunaraq bildirdi ki, təxminən 40 il bundan əvvəl, şaxtalı-qarlı havada, o da atası ilə birgə Vaqifin məqbərəsinin açılışı günündə iştirak edib. İkinci dəfə isə Şuşaya 1982-ci ilin iyul ayında Vaqif Poeziya Günləri keçiriləndə gəlmişdim. Prezident İlham Əliyev dedi ki, biz ikinci dəfə Vaqifin məqbərəsinin açılışını qeyd edirik: Vaqif Poeziya Günləri keçirilərkən atamın 59 yaşı var idi. Bu gün mənim 59 yaşım var. Bəziləri hesab edə bilər ki, bu, təsadüfdür. Ancaq mən hesab edirəm ki, burada böyük rəmzi məna var, tarix təkrarlanır. Azərbaycan tarixinin qara səhifəsi artıq arxada qaldı.

S.Xasayevanın sözlərinə görə, Vaqifin adını daşıyan və tarixin müxtəlif dönəmlərində yaradılan məqbərə 306 yaşlı şairin xatirəsinə Azərbaycan xalqının əbədi sevgisini özündə təcəssüm etdirir. 

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(06.04.2023)

“Ədəbiyyat və incəsənət” portalının “Qəzəl saatı” rubrikasında Sumqayıtda yaşayıb-yaradan şair Lilpar Cəmşidqızının qəzəllərinin dərcini bu gün yekunlaşdırır. Buyurun, son 4 qəzəllə tanış olun.

***

Könül çıxardı bir gün, dar olmasaydı xanə,

Ağıllı bir sevən də, verərmi qüssə canə.

Dedim məhəbbətinlə gəl oynama əzəldən,

Könül veribsən artıq, o qaşları kəmanə.

Nə Leyli var, nə Məcnun yaman dəyişdi dövran,

O çöllərin tozunda, de kim düşüb dumanə?

Sevib- sevəndə insan, qanadlanır səmadə,

"Məhəbbətin"dəmindən, olur könül miyanə.

Sevənlərin çoxunda, bitib- gedib sədaqət,

Yalanla doğdu insan, nə eyləsin zəmanə.

Bu bəhridən çıxanlar, boğulmayır cahanda,

Ömür sürən zamanda, gəlir qayıq limanə.

Qızılgün yanında o xəstə bülbül olsa,

Bulaq başında hər gün ətir səpərdi nanə.

Ötüb- keçən məhəbbət, qayıtmayan qatardı,

Kədərlə yol gedənlər, edir bunu bəhanə.

Nələr alıbdı səndən, nələr veribdir aləm ,

Susur könül də Lilpar, dolanda sevgi qanə.

***

Pəncərədən gələr külək, bağlamamış, əsər keçər,

Yar qayıdar bu gün səhər, gəlməsə görsənər keçər.

Gəl görüşək deyər mənə, bax nəfəsim gəlir gedir,

Gör necə il sıxılmışam, dar küçədən qəhər keçər?

Çöldə yağış döyəcləyər, daş divarın yuyar üzün,

Göydə bulud sıxar gözün, göy çəmənə tökər keçər.

Gözlərimin dərinliyin, görmək üçün baxar bir az,

Çayda batıb boğulmamış sahilinə üzər keçər.

Mən necə söyləyim ki, yar inciməsin, darıxmasın,

Yoxsa gələr görər məni, bir sənəlik küsər keçər.

Məktubunu sətir- sətir mən oxuyum cavab verim,

Çox düşünüm bir az gərək ağzını yar büzər keçər.

Gör nə qədər yazılmamış kəlməsi var, bu Lilparın,

Bir qəzəlin içindəkin, ağladaraq gülər keçər.

***

Düşərdimi bir eşqə, könül vurulmasaydı?

Axardımı damardan o qan durulmasaydı?

Nə sevgi vardı indi, nə ülvi bir məhəbbət,

Nə Adəm ilə Həvva, cahan qurulmasaydı.

Cəhənnəm ilə Cənnət, dolub daşardı hər gün,

Bilərdi səhvin insan, günah sorulmasaydı?

Fəğan edərdi bülbül, qızılgülün dəmindən?

Açanda gül budaqdan o xar sarılmasaydı.

Cəfa çəkən bir aşiq, dözərdi min bəlayə,

Külək gələrdi hardan, o cam qırılmasaydı?

Tutub bərabər aşiq, içəndə qəm şərabın,

O fərqi bilməz idi, ürək yarılmasaydı.

Yazardı burda Lilpar, tapıb qələm və dəftər,

Cilid- cilid kitablar, əgər yorulmasaydı.

***

Xəyali-yarə yetsəm, görüşməyim gümandı,

Gəlibdi həsrət artıq, yolum-izim dumandı.

Vüsalına ümid yox, qayıtmayır ki, zalım,

Zəhər tökür dilindən, o bəxtəvər yamandı.

Vurulmuşam o bilmir, bir od yanır içimdə,

Ki, oxlayan yaxamdan, o qaşları kamandı.

Gözümdə sellər oynar, tutanda yar əlimdən,

Bir azca diqqət etdim ki, tutduğum samandı.

Bu sevgidən səmər yox, yalançıdır məhəbbət,

Gedən bu bəxti bizdən, gətirməyən zamandı.

Mənim bu qanlı könlüm sıxışdırır yaxamda,

Döyəcləyəndə köksüm, deyim ki, qəhrəmandı.

Nə arzudur, nə istək, bilinməyir xəyalın,

O gözlərin də, Lilpar, oxunmamış romandı.

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(06.04.2023)

Professor Əlibala Məhərrəmzadə “Ədəbiyyat və incəsənət” portalının oxucuları üçün “Ev tapşırığı: Uğur düsturunu tapacağıq” layihəsini təqdim edir. Bu dəfə o, varlanmaq üçün uğur formulunu açıqlayacaq, mövzu biznes planın hazırlanmasıdır. Söhbət planlı hərəkət barədə olacaq.

Planlı hərəkət etmək niyə vacibdir?

Söz verdiyim kimi, biznes-plan barədə daha geniş danışmağa başlayıram. Ümumiyyətlə, hazırkı sürət əsrində planlı yaşamadan nəyəsə iddia etmək çox yanlışdır. O cümlədən, biznes sahəsində də plansız fəaliyyət göstərmək bəri başdan özünü  uğursuzluq zolağına düçar etmək deməkdir.

Məsələn, mən elə insanla rastlaşmışam ki, aqrar sektorda biznes qurmaq istəyib, icarə sahəsi götürüb, orda tələb və təklifi öyrənmədən hansısa bir məhsulu əkib, nəticədə külli miqdarda ziyana düşüb. Bir başqası ticarət sektorunda böyük həcmdə bank krediti götürərək mövsümi dəblə tanış olmadan xarici ölkələrdən birindən böyük partiyada qadın paltarı gətirib,  nəticə onun üçün də məyusedici olub. Amma bu insanlar planla hərəkət etsəydilər, bazar analiz olunsaydı, mütəxəssislərlə məsləhətləşsəydilər, təbii ki, fiaskoya da uğramayacaqdılar.

Hər bir yeni başlayan və ya artıq təcrübəsi olan iş adamının uğur formulu çox sadədir: Nəyə tələbat olduğunu tapmaq və bu tələbatı təmin etmək.

2010-cu ildə mən həm fəaliyyətə yeni başlayan sahibkarlar üçün, həm də artıq fəaliyyət göstərən kiçik və orta sahibkarlar üçün söz söyləmək, məsləhət vermək zərurəti duyaraq biznes planının tətbiqi nəzəriyyəsi mövcusunda kitab yazdım. Mən sahibkarlara aşılamaq istəyirdim ki, hər bir fəaliyyət növünün təməli biznes-planla hərəkət etməkdir. İşin sistemli plan əsasında qurulmasının vacibliyini dərk etməmək, kortəbiilik perspektivlərin  uçuruma yuvarlanması deməkdir. Elə həmin kitabda mən həm də biznes aləmində uğur qazanmağın qısaca düsturunu verdim: Biznes aləminin dərin, hərtərəfli analizi onu sübut edir ki, hər bir fəaliyyət növünün uğuru səlis, professional, vaxtlı-vaxtında hazırlanmış plandan və həmin plana əməl edilməsindən asılıdır. Və həmin biznes planın hazırlanmasını da mütəxəssislərə həvalə etmək lazımdır.

Qərb dünyasının biznes aləminin uzun tarixi və bugünkü nəticələri sübut edir ki, hər bir biznesin sığortası və uğuru müxtəlif növ konsaltinq xidmətləri ilə sıx bağlıdır. Dünyanın ən böyük və aparıcı konsernləri əbəs yerə  məsləhətçilərlə və konsaltinq qrupları ilə əməkdaşlıq etmirlər ki.

Biznes aləmi sərt və praqmatikdir. Mülayimlik və xeyirxahlığın burada yeri yoxdur. O, sentimentallıqdan məhrumdur və xeyriyyəçilikdən də uzaqdır. Pul müəyyən qayda və qanunlara riayət edərək həmişə onun artımı üçün şərait olan yerə can atır, onun üçün sərt mühit olan yerlərdən yan keçir və xüsusilə də, onun üçün ciddi riskin yarandığı zonalardan uzaq qaçır.

Biznes-plan olmadan, ümumiyyətlə, kommersiya fəaliyyətinə baş qoşmağa dəyməz, uğursuzluğa düçar olmaq riski xeyli böyükdür.

Biznes-plan gələcək müəssisənin və ya layihənin bütün əsas aspektlərini təsvir edən, onun qarşılaşa biləcəyi bütün problemləri analiz edən, həmçinin, həmin problemlərin həlli üsullarını müəyyən edən sənəddir. Buna görə də düzgün tərtib olunmuş biznes-plan sonda bu suala cavab verir: bu işə vəsait qoymağa dəyərmi və bu iş bütün vəsait və güc sərfini ödəyəcək bir gəlir gətirəcəkmi?

Biznes-plan, ilk növbədə, məhz sizə biznesinizin perspektivlərini, mövcud iqtisadi situasiyanı və imkanlarınızı görməyə, kampaniyanın inkişafının effektiv istiqamətlərini və qoyulan məqsədlərin əldə edilməsi üçün bütün zəruri addımları müəyyən etməyə, öz ideyalarınızı analiz etməyə, onların səmərəliliyini və reallığını yoxlamağa imkan verəcək. Bununla əlaqədar təkcə bu planlı işin yekunu – biznes-plan deyil, həm onun işlənib-hazırlanma prosesi qiymətlidir. Bu işə cəlb olunanların hamısı gələcək birgə fəaliyyət və ünsiyyət təcrübəsi, eləcə də biznesin inkişaf perspektivlərinə əsaslandırılmış baxış qazanacaqlar.

Biznes-plan siz və sizin əməkdaşlar üçün standart rolunu oynayacaq. Siz bu standartla onun praktiki reallaşdırılması üzrə fəaliyyətin nəticələrini  müqayisə edərək, bu fəaliyyətə zəruri korrektivlər daxil edəcəksiniz. Bu plan əməkdaşlara öz vəzifələrini aydın başa düşməyə, hamı üçün ümumi olan bizneslə bağlı şəxsi perspektivləri görməyə, qoyulan məqsədlərin əldə olunmasında şəxsi əməyini qiymətləndirməyə imkan verəcək. Biznes-plan müəssisənin ilk fəaliyyət ilində prioritetlərin və fərdi iş tapşırıqlarının müəyyən edilməsində faydalı olacaq.

İşlənib-hazırlanmış biznes-planı «məqsədə aparan yol» kimi, müəyyən olunmuş məqsədlərin əldə edilməsi üçün vaxta görə ən optimal və ən az riskli marşrutu müəyyən edən xəritə kimi nəzərdən keçirin.

Onu da nəzərə alın ki, çoxsaylı amillər, o cümlədən, «gözlənilməz hava dəyişikliyi» nəzərdə tutulmuş planları hiss olunacaq dərəcədə dəyişə bilər. Yeni başlayan  kompaniyalar üçün biznes-planda nəzərdə tutulmuş marşrutdan  kənaraçıxmalar  praktikası adi haldır. Mümkün kənaraçıxmaları qabaqcadan görməyə, «ehtiyat variantlar» işləyib-hazırlamağa və «ehtiyat yollar» hazırlamağa çalışın. Axı artıq məlumdur ki, «modifikasiya edilə bilməyən plan yaxşı ola bilməz».

İnamla demək olar ki, daim dəyişkən olan biznes dənizində uğur həlledici şəkildə bir neçə elementdən asılıdır ki, onların da ən əsasları bunlardır:

·        Qərar çıxarılan zaman işlərin ümumi vəziyyətini anlayıb qiymətləndirə bilmə;

·        İnkişaf səviyyəsinin məqsəd və perspektivlərinin müəyyən edilməsi;

·        Müəssisənin bir vəziyyətdən digərinə – keyfiyyətcə təzəyə keçid prosesinin planlaşdırılması;

·        Strateji qərarların qəbulu üçün maksimal informasiyaya malik olmaq.

Biznes-plan kifayət qədər həcmli sənəddir və onu tərkib etibarı ilə 10 hissəyə bölmək effektiv alınar:

1.     Rezüme;

2.     Məqsəd və vəzifələr;

3.     Məhsul (xidmət);

4.     Bazarın analizi;

5.     Marketinq planı;

6.     İtsehsalat planı;

7.     İdarəetmə personalı;

8.     Tələb olunan vəsaitin həcmi və mənbələri;

9.     Maliyyə planı və risklərin analizi;

10.Müfəssəl maliyyə planı.

Növbəti söhbətimizdə bu 10 mövqenin hər birini ayrıca şərh edəcəyik.

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(06.04.2023)

Muğam Mərkəzində Əkbər Qoşalının 50 illik yubileyi qeyd edildi

Dünən axşam Beynəlxalq Muğam Mərkəzində şair Əkbər Qoşalının 50 illik yubileyi qeyd olundu. Milli Məclisin Mədəniyyət Komitəsinin xətti ilə və Dünya Gənc Türk Yazarlar Birliyinin təşkilatçılığı ilə keçirılən yubileydə iştirak etmək istəyənlər o qədər çox idi ki, qapı ağzında çox sayda adam qalmışdı. 

“Ədəbiyyat və incəsənət” portalı xəbər verir ki, yubiley törənində Milli Məclisin Mədəniyyət Komitəsinə rəhbərlik edən Qənirə Paşayeva ilk olaraq çıxış etdi, Əkbər Qoşalını türk dünyasına körpü salan şəxs adlandırdı. 

Daha sonra məşhur alim Qəzənfər Paşayev, Azərbaycan Yazıçılar Birliyinin katibi Səlim Babullaoğlu, Sumqayıt Regional Mədəniyyət İdarəsinin rəisi Rəşad Əliyev eləcə də xarici qonaqlar çıxış etdilər, yubilyara ürək sözlərini çatdırdılar. Bu yubiley törənlərində iştirak etmək üçün ölkəmizə türk dünyasının ünlü söz adamları, nüfuzlu diaspor nümayəndələrimiz təşrif buyurmuşdular. 

Malik Otorbayev – Qazaxıstan Prezidentinin müşavirinin, Rkail Zəydullanın – Tatarıstan Yazıçılar Birliyinin başqanı, Xalq şairi, Millət vəkilinin, Şemsettin Kuzecinin - İraq Türkmanlarının tanınmış nümayəndəsinin, Kərküklü şair-publisist, araşdırmaçı-jurnalist, ictimai xadimin çıxışları xüsusi alıqşlarla qarşılandı. 

Xarici qonaqlar və diaspora nümayəndəıərimiz arasında digərləri də vardı:

Murat Toylu – “TRT Türkmənistan Masası”nın rəhbəri, jurnalist,

 Aygiz Baymuxammet – Başqurdistan Yazıçılar Birliyinin başqanı, Dövlət Gənclər Mükafatı laureatı,

 Qavril Androsov – Saxa-Yakutiya Yazıçılar Birliyinin başqan müavini,

 Tanagöz Tolkınkızı – Qazaxıstanda ABAY TV-nin prodüsseri, şair,

Janargül Kadırova – Qazaxıstanın Ekibastuz şəhərinin “Otarka” qəzetinin redaktoru,

Janayım Auğanbaykızı – Qazaxıstan yazarı, teleaparıcı,

Batırxan Sersenxan – “Egemen Qazaxıstan” qəzetinin “Ədəbiyyat və incəsənət” şöbəsinin əməkdaşı;

 Nurlan Kalıbekov – Qırğız Milli Yazıçılar Birliyinin başqanı, Əməkdar mədəniyyət xadimi, şair,

 Marina Karyagina – Çuvaşıstanın Əməkdar incəsənət xadimi, şair, rejissor;

 Əliş Məmmədov – Saxa-Yauyita İl Tüməninin  (Parlamentinin) deputatı, “Saxa-Yakutiya Azərbaycan diasporu" ictimai təşkilatının sədri,

Tərlan Qasımov – “Arxangelsk vilayətinin Azərbaycan diasporu" regional ictimai təşkilatının sədri,

Aqil Əliyev – “Çuvaşıstan-Azərbaycan Dostluq Cəmiyyəti”nin başqanı;

Yılmaz Okuklu – Türkiyədən nüfuzlu işadamı,

Selim Yuhay – Türkiyə telejurnalisti, rejissor, ictimai xadim.

Çıxışçılar həm də yubilyarı təltif etdi, Əkbər Qoşalı Qazaxıstanın, Qırğızıstanın, Tatarıstanın medallarını, AYB-nin Diplomunu qazandı.

Aşıq musiqisi, “Folklor” ansamblının çıxışı, qiraətçinin səsləndirdiyi şeirlər isə gecəyə xüsusi gözəllik verdi.

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(06.04.2023)

“Ədəbiyyat və incəsənət” portalı çox sevilən “Qısa fikirlər xəzinəsi” rubrikasında bu gün sizlərə Herman Hessenin qiymətli fikirlərini çatdıracaq.

***

Təbiətə yaxın olduqca Tanrının sədasını da duyursan...

***

...Mən bilməmişəm, inanclı olmaq elə sağlam və sevincli olmağın özüymüş...

***

Təhlükəsiz yolla bir tək zəifləri göndərirlər.

***

Hər insanın yeganə gerçək bir işi var: özünə aparan yolu tapmaq...

***

İçində kitablar olmayan bir ev – yerinə nə qədər qiymətli xalı sərilə, divarları nə qədər bahalı rəsmlərlə bəzədilə, yenə yoxsuldur ki, yoxsul.

 “Ədəbiyyat və incəsənət”

(06.04.2023)