Ülviyyə Əbülfəzqızı, “Ədəbiyyat və incəsənət”

Zibil yeşiklərinin yanından keçərkən heç sizin də beyninizdə toplanan qalaq- qalaq zibillərin olduğunu düşündünüzmü? 

Bəlkə, düşünənləriniz oldu, bəlkə də, bu suala cavab: "Əbülfəzqızı, sənin bizim beynimizin içində nə işin var?"- söyləyənləriniz də oldu.

Narahat olmayın, "beyninizlə” alış- verişim yoxdur.

Sadəcə, fikirlərimin giriş hissəsinə təsirli ədviyyatlar əlavə edirəm.

Gündəlik lazımsız informasiyaların sizlərə mənfi təsirini, yəqin ki, bilirsiniz. O lazımsız nəhəng aysberqə bənzər informasiya axını beynin şöbələrində lazımsız zibil kimi üst- üstə toplanır. Çünki informasiya axını sürətli olduğu üçün beyin saf-çürük etməyə macal tapmır.

Sosial şəbəkələr, "ev dağıdan" Tik- tok, lazımsız televiziya verilişləri, hansısa "ulduzun" əttökən həyat tərzi - özündən yaşlı, ya cavan həyat yoldaşlarının siyahısı və s. gərəksiz informasiyalar beyni yorur.

Beyni yorulanlar da nə özləri, nə də başqaları haqqında qərar vermə qabiliyyətində olurlar.

Süni intelekt hər suala cavab taparkən insanlar adi vəziyyəti belə analizetmə gücünü əlləri ilə tükətmiş olurlar.

Yapon alimləri tədqiqat nəticəsində bu dəhşətli faktları təsdiqləyiblər.

Telefon uşaqlarımızın sevimli oyuncağıdır, təki səsini kəssin.

Səsini də kəsir, elmini də, savadını da..

Sonra söyləyirik: Ay müəllim, filan qədər pul tökmüşəm, bu uşağın başı niyə boşdur?

Çünki sıyığı yediyi andan körpə telefona aludə olub. İllərlə də bu aludəçilik davam edib. Beyinə daxil olan lazımsız informasiyalar yaddaşı zəiflədir.

İnsanlar düşüncə qabiliyyətini itirib modern qula çevrilirlər. Barmaqlarımız qələm yerinə daha çox telefon tutur. İndi gəl bu beyinlə nə isə yaz. Yaza biləcəyikmi, əlbəttə ki, yox. Yazmaq üçün düşüncə və yaddaş lazımdır. Düşüncəmizi itiririksə, potensial kölələrik, ya da ki, hansısa mexanizm tərəfindən idarə olunan canlı robotlar oluruq.

Niyə özümüz özümüzə qarşı bu qədər qəddarıq, özümüzə qənimik!?

Müasir texnologiyanın müsbət tərəflərini görək, niyə axı lazımsız tərəflərindən limitsiz istifadə edək?

Lazımsız informasiyaları bloklayıb düşüncəmizi sağaldaq, bərpa edək. İnsanlığın sonunu- faciəsini sürətləndirməyək.

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(21.05.2024)

Poetik Qiraətdə bu gün sizlərlə yenidən Əlizadə Nuri görüşür. “Mən bir az eşq torpağıyam” deyir şair. 

“Bir ipək köynək kimiyəm-

Yaman tez batır qəm mənə...” - gözəldir, deyilmi?

Xoş mütaliələr!

Mən  bir az eşq torpağıyam...

Şirin- şirin  al canımı,

Qılıncında şəkər saxla.

Bu gün bir az öldür məni-

Sabaha da şikar saxla!

Bəlkə də eşq torpağıyam-

Bəlkə elə pirəm, zalım?

Hər gün səni çağırsam da

Adını bilmirəm, zalım.

Özgəsini neynirəm ki,

Özün elə sitəm mənə.

Bir ipək köynək kimiyəm-

Yaman tez batır qəm mənə...

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(21.05.2024)

“Ədəbiyyat və incəsənət” portalı sizlərə Xeyrəddin Qocanın miniatür hekayələrinin təqdimini davam  etdirir. 

Yığdıqlarınız bəsdir...

Rəsul Rzanın anadan olmasının 90 illik yubileyi ilə əlaqədar Ankarada "Əhməd Yasevi fondu" tərəfindən tədbir keçirilirdi. Dəvətlilər arasında Xeyrəddin Qoca da vardı.

Tədbirdən sonra fondun sədri, Türkiyənin tanınmış şəxslərindən biri olan Namiq Kamal Zeybək (şəkildə) ziyafət verirdi. Xalq yazıçısı Anar, Namiq Kamal Zeybək və Xeyrəddin Qoca bir masa arxasında oturub söhbət edirdilər. Söhbət tarixdən, ədəbiyyatdan düşdü. Birdən Xeyrəddin Qoca Namiq Kamal Zeybəkə sual verdi:

-Bağışlayın, siz neçə il nazir vəzifəsində işləmisiniz?

Namiq Kamal qəfil sualdan təəccübləndi:

-Ümumiyyətlə, yeddi ildən artıq bir zaman oldu, sayın baş konsolosum!

X.Qoca zarafatla:

-Eh! O zaman yığdıqlarınız nəvə-nəticələrinə də bəs edər! - dedi.

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(21.05.2024)

“Ədəbiyyat və incəsənət” portalı Hümbət Həsənoğlunun “Xarici dildə olan və xoşum gələn mahnılar haqqında” adlı essesini təqdim edir.

Özümdə əvvəllər də müşahidə etdiyim, son zamanlar da fikir verdiyim bir cəhətimi yazıram: Təbii ki, gözəl sözləri və möhtəşəm melodiyaları olan milli musiqimizi çox sevirəm. Amma xarici dildə olduğundan sözlərini başa düşmədiyim mahnılar da xoşuma gəlir. Elə özümün nə vaxtsa yazdığım bir fikri də bura gətirmək istəyirəm. Dünyada Allahın yaratdıqları və insanın yaratdıqları var. İnsanın yaratdıqları arasında Allahın yaratdıqlarına ən yaxın olanı musiqidir.

Bunun səbəbi də yəqin odur ki, musiqi ruha təsir edə bilən vasitədir. Mahnının sözləri ilə bağlı: Sözlər fikri çatdırmaq üçün vasitədir, onlar emosiyaları çatdırmağa qadir deyillər, elə çox bəsit olduqlarından. 

Dəfələrlə xoşum gələn xarici mahnının sözlərinin tərcüməsini tapanda, təəssüf hissi keçirmişəm, mənim düşüncəmdə sözlər olduğundan daha möhtəşəm olmalıydı. Hər halda, gözləntim belə olub.

Düşünürəm ki, musiqi ruhumuzu riqqətə gətirdiyindən biz başa düşmədiyimiz, böyük ehtimalla, adi sözlərin əvəzinə öz ən ülvi emosiyalarımızı qoyuruq. 

Gözəl melodiya və ülvi emosiyalar isə birləşərək ruhumuzu sevindirir.

Məncə belədir…

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(21.05.2024)

1.

Yüksək ölüm faizini görüb Padşah sərəncam imzaladı:

Məmləkətdə ölmək qadağan edilir. Kim qanunu pozsa edam ediləcək.

2.

-Allah sənə şükür, nə yaxşı ki, mən 18-ci əsrdə doğulmamışam.

-Niyə ki?

-Necə niyə ki? 18-ci əsrdə doğulsaydım çoxdan ölərdim. İndisə sağam. 

3.

AzTV-nin məşhur “Düşən pullar” şousu. Aparıcı Şəhriyar Əbilov iki tanınmış alimə deyir ki, buyurun mövzu seçin: elm, yoxsa bazar.

Alimlər bir ağızdan deyirlər: Əlbəttə bazar. 

4.

Cinli Mürvət kruizə çıxmaq istəyir. Gəmi kapitanından soruşur:

-Bağışlayın, qiymətlər necədir sizdə?

-Birinci klass kayutalar yeməklə birgə günü 100 manat, ikinci klass 70 manat, üçüncü klassa 50 manat.

Bunu deyib kapitan Cinli Mürvətin pəjmürdə simasını görür və zarafat edir:

-Siz gəminin dalınca üzsəniz, pulsuz başa gələcək sizə kruiz.

Cinli Mürvətin eyni açılır:

-Mən razı. Bəs gündə neçə dəfə yemək atacaqsız mənə? 

5.

Gədəbəyin dağ kəndində yaşayan 70 yaşlı Müzəffər dayının peycerinə peycinq kompaniyasından mesaj gəlir:

“Ey, başdanxarab, get özünə mobil tələfon al nəhayət ki. Tək sənə xidmətə görə biz 13 ildir şirkəti bağlaya bilmirik.

6.

Kasıbçılıq boş soyuducu demək deyil. Kasıbçılıq soyuducusuzluq deməkdir. 

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(21.05.2024)

Ülviyyə Əbülfəzqızı, “Ədəbiyyat və incəsənət”

SUAL:

Dəyərli Yaradıcımız,  A. Şopenhaurun gözəl bir deyimi var: " Hər ayrılıq ölümün əvvəlcədən dadılması kimidir, yenidən qovuşmaq da yenidən dünyaya gəlməyin əvvəlcədən dadını hiss etmək kimidir."

Bəs hər xırda səbəblərə görə küsüb-barışan, münasibət qura bilməyib, " sevgi yoxdur" - deyib sevgini ucuzlaşdıran kəslərə nə söyləyərdiniz?

CAVAB:

Ayrılıq sevgisizlikdən, sevgi tükənəndə düşür ortalığa mənim aləmimdə.

Sevmək səbir, dəyanət, dözüm istər. Əgər bir yola qoşa qədəm qoyursansa, demək, onun bütün çətinliklərini, ağrılarını da gözə almalısan. Əks halda, bu sevgi deyil. Tutqudur. Alışdın və söndün. Bir də sevgi iki ruhun qarşılıqlı hissidir. Biri bitirsə, o biri bunu yürüdə bilməz. Həm də cütlər arasında hörmət, qayğı, diqqət əsasdır. Laqeydlik də sevgini kül edən amillərdən biridir. Hətta ən mükəmməl eşqləri belə soyuda bilir.

Ədəbiyyat və incəsənət”

(21.05.2024)

“Ədəbiyyat və incəsənət” portalının “Ədəbiyyat qəzeti” ilə birgə ƏDƏBİYYATIMIZI SEVDİRƏK layihəsində bu gün sizlərə sevimli şairimiz Cavid Fərzəlinin  şeirləri təqdim edilir. 

Kamança

Bir qumru dərədə

Bir ana küləyin dilində,

Qarğı qamışlar nəğmə deyəndə,

tikanlı məftillərin üstünə sərdim səsimi.

Səni bülbül səsindən soruşdum, kamança!

Oxuyanda tənha divarlarımı,

hərifləyəndə tanrı barmaqlarımı.

Qulağımın dibində

sular danışanda

dilini öyrəndim çayların...

Məhbəs çiçəklərdə

yağışlar ölümünü sənintək oxuyur,

buludlar sevdasından havalanır.

Yenə ayrılıq düşdü üzümə

Boynuma dolanan kor çöllərdə

Ağaclar ölüm gətirdi əllərimə.

Üsyanım nəğməyə döndü

Küçələrin göz yaşında,

Qapımızın üzünü sevmə daha.

Ovuclarımın azad günündə,

Barmaqlarımın başına dönmə daha, kamança!

Qadın

Səni hər fəsil sevdi,

Mən payızı xatırladım.

Baxdım payızdan sənə;

Ömrün, qız yağışlara,

Ana buludlara qucaq açdı.

Güzgülər üzünü sevərkən,

Sular balıqların dilini öyrənərkən.

Bir kişi üzündən yol saldın ayrılığa.

Dəniz də itirdi gülüşünü,

Sahil də kirlətdi ləpirini.

Hələ canından doymadı çiçəklər,

hər bahar dərildi əllərin,

Qarımış kölgələrin üstünə.

Sonra gözəlliyinə qəfəs qurdu qanadsız küçələr.

Qanadlarının kəklik vaxtı.

Barmaqlarının azad günü.

Üzünü aya bənzətdilər sənin,

Ay deyildin ki, qara pərdələrdən damasan.

Sən elə qadınsan, qadın,

Dəyişə bilmədim ayrılıq adını,

Dəyişə bilmədim kəpənək üzünü.

Mənim

Məni bağışla anamın üzü.

Həyat anam oldu mənim,

Bir doğma ürəyi daşıya bilmədim,

Çiyinlərim ata oldu mənim.

Hər oğul üzünü

bir ana bağışlayır

Vətən boyuna.

Məni bağışla anamın üzü

atam müharibə qədəhində,

Qardaşımın taleyini içdi,

saçların sərxoş oldu sənin.

Qadın olmaq Tanrı adından ayrı düşməkdirsə,

Bəs niyə üzündə yükəm sənin...

Bir də doğulsa gözlərim,

Küçələrə ana deməyəcək əllərim,

Qapımıza ata deməyəcək ayaqlarım.

Axı bir ağac ağrılarıma ana demədi mənim.

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(21.05.2024)

Mayın 20-də Heydər Əliyev Mərkəzində Azərbaycan Mədəniyyət Nazirliyinin təşkilatçılığı ilə Tacikistan Mədəniyyət Günlərinin açılış mərasimi keçirilib.

AzərTAC xəbər verir ki, əvvəlcə qonaqlar Tacikistan rəssamlarının rəsm sərgisinə, xalq sənətkarlığı və milli geyim nümunələrinə baxıblar, Tacikistanın milli geyimləri və milli mətbəxinin yeməkləri ilə tanış olublar.

Açılış mərasimində çıxış edən mədəniyyət naziri Adil Kərimli Tacikistan Mədəniyyət Günlərinin Azərbaycanda təntənəli açılışı münasibətilə tədbir iştirakçılarını salamladığına görə çox məmnun olduğunu bildirib: “Biz əminik ki, Tacikistan Mədəniyyət Günlərinin Azərbaycanda keçirilməsi bütün sənətsevərlər üçün mühüm və əhəmiyyətli hadisədir. Əsrlər boyu Azərbaycanla Tacikistan arasında tarixi-mədəni və mənəvi bağlara əsaslanan güclü əlaqələr mövcud olub. Bu bağlar mədəni mübadilə və birgə təşəbbüslər üçün maraqlı perspektivlər yaratmağa davam edir. İkitərəfli əməkdaşlığın inkişafında dövlətlərimizin başçıları - Azərbaycan Respublikasının Prezidenti İlham Əliyev və Tacikistan Respublikasının Prezidenti Emoməli Rəhmon arasında dostluq münasibətləri xüsusi rol oynayır”.

Hər iki ölkənin həm ikitərəfli, həm də çoxtərəfli formatlarda fəal əməkdaşlığını qeyd edən mədəniyyət naziri ikitərəfli səviyyədə görkəmli mədəniyyət nümayəndələrinə həsr olunmuş tədbirlərin təşkil olunduğunu, təcrübə mübadiləsinin və ədəbi əsərlərin Azərbaycan dilindən tacik dilinə və əksinə tərcüməsinin həyata keçirildiyini vurğulayıb. Nazir əlavə edib ki, Tacikistanda əsərləri məktəb proqramına daxil edilmiş böyük Azərbaycan şairi Nizami Gəncəvinin yaradıcılığına dərin ehtiramla yanaşılır.

“Ekspozisiyada azərbaycanlı heykəltəraş Fuad Əbdürrəhmanov tərəfindən 1964-cü ildə yaradılmış əsəri gördüyüm üçün çox şadam. İki ölkə arasında beynəlxalq təşkilatlar çərçivəsində əməkdaşlığın gücləndirilməsinin zəruriliyinə də qeyd etmək istərdim. Tacikistan Mədəniyyəti Günləri Bakıda və Gəncədə keçiriləcək ki, bu da geniş ictimaiyyətə qardaş tacik xalqının qədim tarixi, zəngin mədəniyyəti, ənənələri, mənəvi dəyərləri ilə tanış olmağa imkan verəcək. Mədəniyyət Günləri çərçivəsində müxtəlif maraqlı tədbirlərin keçirilməsi planlaşdırılır. Mədəniyyət Günlərinin yekun tədbiri isə Gəncə Dövlət Filarmoniyasında konsert olacaq”, - deyə Adil Kərimli bildirib.

Tacikistanın mədəniyyət naziri Matlubahon Sattoriyon Tacikistan Respublikasının mədəniyyət xadimləri adından tədbir iştirakçıları salamlayıb: “Xoş fürsətdən istifadə edərək, ilk növbədə, demək istəyirəm ki, iki ölkənin hökumətlərinin və liderlərinin, Tacikistan Respublikasının Prezidenti Emoməli Rəhmon və Azərbaycan Respublikasının Prezidenti İlham Əliyevin dəstəyi sayəsində ikitərəfli münasibətlərimiz, xüsusilə mədəniyyət sahəsində əməkdaşlığımız ildən-ilə inkişaf edir.

Diplomatik münasibətlərin qurulmasından bəri Tacikistan-Azərbaycan əməkdaşlığı ənənəvi olaraq qarşılıqlı faydalı və bərabərhüquqlu tərəfdaşlıq istiqamətində qurulub və ümumilikdə siyasi, ticari-iqtisadi, humanitar və digər sahələrdə uğurla inkişaf edib. Maraqlıdır ki, məhz mədəniyyət sahəsində Tacikistanla Azərbaycan arasında əlaqələr getdikcə daha əlamətdar, daha geniş və yaxın olur. Tacikistan və Azərbaycan son illərdə mədəniyyət sahəsində kifayət qədər intensiv mübadilələr həyata keçiriblər.

Xalqlarımız arasında möhkəm mədəni əlaqələrin bariz nümunəsi həm taciklərin, həm də azərbaycanlıların qürur mənbəyi, XII-XIII əsrlərin böyük Azərbaycan mütəfəkkiri, şairi və görkəmli filosofu Nizami Gəncəvidir. Nizaminin “Xəmsə”si, yəni beşlik adlanan poemaları bənzəri olmayan ədəbiyyat nümunəsidir. Tacikistanda Azərbaycan xalqının məşhur etnik xüsusiyyətləri ilə seçilən özünəməxsus milli mədəniyyətini yaxşı tanıyırlar, sevirlər və qiymətləndirirlər.

Əsrlər boyu Azərbaycan xalqı zəngin, rəngarəng ənənəvi mədəniyyət nümunələri yaradıb və böyük yaradıcılıq uğurlarına imza atıb. Qeyd etmək lazımdır ki, Mədəniyyət Günlərinin keçirilməsi xalqlarımızın mədəni sərvətlərini nümayiş etdirən böyük bayramdır. Şübhəsiz ki, mədəniyyət günləri ölkələrimiz arasında dostluğun möhkəmlənməsinə xidmət edir. İcazə verin, sülhsevər Azərbaycan xalqını Tacikistanın mədəniyyəti və incəsənəti ilə tanış etmək imkanı yaratdığınıza görə bir daha minnətdarlığımızı bildirək”, - deyə Tacikistanın mədəniyyət naziri bildirib.

Mədəniyyət Günləri çərçivəsində respublika incəsənət xadimlərinin konsert proqramını, rəssamların və xalq sənətkarlarının sərgisini, Tacikistan xalqının tarixindən, mədəniyyətindən, adətlərindən və Tacikistanın paytaxtının - gözəl və bənzərsiz təbiəti olan Düşənbə şəhərinin cəlbedici obrazından bəhs edən milli geyimləri, bədii və tarixi filmləri özləri ilə gətirdiklərini qeyd edən nazir deyib: “Fürsətdən istifadə edərək, Tacikistan xalqına, çoxəsrlik və müasir mədəniyyətimizə göstərdiyi dəstəyə, səmimi hörmətə görə Tacikistan Mədəniyyət Nazirliyi adından Azərbaycan Respublikası Hökumətinə və Mədəniyyət Nazirliyinin rəhbərliyinə səmimi təşəkkürümü bildirirəm”.

Çıxışlardan sonra Tacikistan incəsənət ustalarının iştirakı ilə böyük konsert proqramı təqdim edilib. Tacik ifaçılarının təqdim etdiyi musiqi və rəqs nömrələri alqışlarla qarşılanıb.

Açılış mərasimində hər iki ölkənin rəsmi şəxsləri, mədəniyyət və incəsənət xadimləri, ictimaiyyət nümayəndələri və digər qonaqlar iştirak ediblər.

Azərbaycanda Tacikistan Mədəniyyəti Günləri mayın 23-də başa çatacaq.

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(21.05.2024)