“Ədəbiyyat və incəsənət” portalının “Ulduz” jurnalı ilə birgə BİRİ İKİSİNDƏ layihəsində bu gün Nəsr saatıdır, sizlərə Çinarə Ömrayın “Sarı kişi” hekayəsi təqdim olunacaq.

Bu, sarı "PAZ" avtobusuydu, bir kənd adamı öz çiynində büdrəyə– büdrəyə üzü şəhərə qaçırdırdı. O qədər ağır-ağır gedirdi ki! Avtobusda biz uşaqlardan başqa hamı ağlayırdı, gülən təkcə biz üç-beş uşaq idik. Dayım qızı məndən bir neçə yaş böyükdü. 

–  Heç ağlıma gəlməzdi ki, şəhərə belə avtobusla gedəcəm, – dayıqızı dedi. 

Xalam qızı:

–  Avtobusa bax e. Biz düşüb qaça-qaça getsək, bundan tez çatardıq şəhərə.

O biri dayım qızı:

– Görən, şəhər çox qəşəngdi?

Mən:

– Avtobusa bax e, elə bil qocalıb öskürə-öskürə gedir.

Bu sözümə uşaqlarla gülüşdük. Kiminsə anası uşağının böyründən bir çimdik götürdü, uşaq da böyüklərə qoşulub ağlamağa başladı.

Həmin sarı avtobus öskürə-öskürə bizi Sumqayıt avtovağzalına gətirdi. Hələ üç gün bizə ev sahibliyi də elədi. Sürücüdən başqa hamı qadındı. Yazıq sürücü düşüb hardansa telefon aparatı tapmışdı, bir– bir gəlib avtobusdakıların qohum– əqrəbalarının nömrələrini alıb gedirdi. Hərənin ardınca şəhərdə yaşayan bir qohumu maşınla gəlir, yığıb aparırdı. Üç günün sonunda bir biz qalmışdıq, bir də qoca avtobusla sürücüsü. 

Sürücü dedi ki, sizin heç kiminiz yoxdu burda. Bütün doğmalarınızı, başıpapaqlılarınızı orda qoyub gəlmisiniz. "Siz mənim əmanətimsiniz” deyib, bizi elə o avtobusla da uçuq-sökük evin həyətinə gətirdi.

"Hələlik burda qalın, sizə bir yer düzəldəcəm" – deyib getdi. İki gün yenə o avtobusda qaldıq. Hər yeri sökülmüş evin pəncərələrini, qapılarını köhnə adyal, sellafon paketlərlə bağladı. Avtobusunu bizə, bizi isə o qapı-pəncərəsiz evə əmanət edib "Kişilər burda yox, öz torpağında olmalı, ölməlisə, ölməli, qalmalısa, qalmalıdır”, –  deyib halallaşaraq getdi. 

Avtobus o evdən daha rahat olduğu üçün bir neçə gün o qoca avtobusda yaşayası olduq. Sonra kişilər gəldi. Bizə sürücü dayının təzədən kəndə qayıdanda yolda əsir düşməsi xəbərini də gətirdilər. Babamgil canlarını güclə qurtarıb gəlmişdilər. 

Sonra yavaş-yavaş uçuq evi düzəltdik, orda yaşamağa başladıq. Böyüdük... Həm ailə, həm də yaşca. Bircə böyüməyən o sarı avtobus idi. Bu illər ərzində babam nənəmin xətrinə dəyən kimi nənəm küsür, gedib o avtobusda otururdu. Biz uşaqlar da evcik-evcik oynayanda o avtobusu özümüzə ev seçirdik. Hamı kənddəki evimizin iyini də, qoxusunu da o avtobusdan alırdı. Babam da həmişə "Bizi kəndə elə bu sarı kişi aparacaq deyirdi”. Avtobusa ad qoymuşdu:

Sarı kişi!

Təkərlərinə sığal çəkərdi, güzgülərini silərdi, faraları ilə dərdləşərdi. Avtobusla o qədər danışırdı ki, hərdən elə bilirdim avtobus indi hövlündən bir siqaret yandırıb çəkəcək. Ya da bizi gətirəndəki kimi xırıltılı– xırıltılı öskürəcək. 

Hamımızın böyüdüyü vaxtlar idi. Bir gün əmim dedi ki, bu avtobus həyətdə yer tutur, rədd edək getsin. 

Babamı heç bu qədər əsəbi və hövsələdən çıxan görməmişdim. Üzünü əmimə tutub rişxəndlə dedi:

– Məni də aparıb qojalar evinə verin, rahatlaşın, yeriniz genəlsin.

– Ay ata, o nə sözdü? Niyə özünü o dəmir parçasıyla bir yerə qoyursan axı?

– Nə??! Dəmir parçası??? Bax sənin kimilər heç vaxt torpaq qədri bilməyəcəklər, dəyər nədi anlamayacaqlar. Sürük burdan, gözüm səni görməsin, – deyib, üzü avtobusa sarı getdi. Həmin gün babam nahar yeməyini də avtobusda yedi. Heç kim cürət edib ona nəsə deyə bilmirdi. Mən getdim yanına. 

– Niyə burda oturursan? Gəl evə də, baba. 

– Bura da evimdi də, bala. Evimizi bu Sarı kişiylə daşımışıq bura, elə bununla da geri aparacağıq. Anlamırlar, qızım, anlamırlar. Bunlar dəyəri anlamadıqca o torpaqları Allah bizə qaytarmayacaq, bala. Heç kim bilmir ki, bu bizim ailənin geri dönmək ümididir. Məni ayaqda saxlayan bu ümid də bu həyətdə artıq yer tutursa, mən nəyə gərəyəm axı? 

O gündən sonra o avtobusa "gözün üstə qaşın var” deyən olmadı. Babam doğmalarını, dostlarını itirdikcə avtobusa daha çox sığınırdı. O avtobus babamı dünyada tək qalmaqdan qoruyan yeganə varlıq idi. 

27 sentyabr idi. Hamını müharibə təlaşı bürümüşdü. Babam atama, əmilərimə zəng edirdi ki, nə durmusuz, gedin, könüllü yazılın, nəsə edin, irəliləmək vaxtıdır. 

***

…Bir gecə hamımız həyətdən gələn səsə oyandıq. Nəydisə, səsin ardınca çölə çıxan heç kim geri qayıtmırdı. Mən də çıxdım. Bütün ailə üzvlərimiz heykəl kimi həyətin ortasındaydı. 

Beş gün qabaq həkimlərin "yaşlı kişidir", "ölüm haqdır" deyib susduğu, xəstə yatağında yatan babam əlindəki dəmirlə avtobusun təkərlərini açırdı. Sonra kənarda dayanan bir maşını əl işarəsi ilə yanına çağırdı. Hamımız nə baş verdiyini anlamağa çalışırdıq. Gələn maşının işığı babamın üzünə vurduqca üzündəki sevinci, xoşbəxtliyi, fərəhi, yəqin ki, təkcə mən görmürdüm. Sarı kişinin təkərlərini tanımadığımız adamlarla tanımadığımız maşına yüklədilər. Tanımadığımız adamlar babamın əlini sıxıb qucaqladılar. Yenə gələcəklərini, onu həmin böyük görüşə aparacaqlarını deyib getdilər. 

Babam həvəslə:

– Nə baxırsız, bir çay dəmləyin içək, –ardınca mazutlu əlini həyətdəki soyuq su axan krantda yuyub dedi: – Səngərə gedir ey. İnşallah, igidlərim torpaqlarımızı alacaqlar bu dəfə. Mütləq alacaqlar. 

Səhəri gün babam əmimi çağırıb ona bir büklüm pul bükülüsü verib dedi:

– Dar günlüyüm idi, kəfən pulum. Amma hələ ki sağ olsun, Allahdan möhlət almışam. Bununla Sarı kişiyə dörd dənə təzə təkər al. Bir də bunu işə salmaq üçün lazım olan hissələri. Gətir, yavaş-yavaş başlayım. Bizi o müqəddəs torpaqlara bu Sarı kişi aparacaq. O da, elə mən də son borcumuzu orda tamamlayacağıq. 

***

Ondan sonra düz 45 gün hər səhərimizi babamın taqqıltı səsinə, ardınca şəhid xəbərlərinə, torpaqlarımızın müjdə xəbərlərinə açırdıq. 

Xəbərlərin səngidiyi, səhərlərin qələbəyə açıldığı bir sübh çağı hamımız babamın hönkürtü səsinə oyandıq. 

Gözlərindən tanımışdım mən onu. Qışın şaxtasında, meşənin dərinliyində tapdığı dənə sevinərək işıldayan sərçə gözlərindəki yorğunluqqarışıq sevinc çökmüş gözləri ilə gülümsəyirdi. Bizə bu daxmanı tapanda görmüşdüm o sevinci, ordan tanıdım onu.

Sarı kişinin sürücüsüydü. Əsirlikdən qayıtmış, vədinə xilaf çıxmayıb gəlmişdi.

Əmimin alıb gətirdiyi o ehtiyat hissələrini qurdalayaraq uca və şaqraq səslə deyirdi:

– Yır-yığış eləyin, avtobusu dirildim, sizi gəldiyiniz kimi geri qaytaracam...

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(16.02.2024)

TANINMIŞ TÜRK YAZARI İLƏ MÜSAHİBƏ

Habil Yaşar, “Ədəbiyyat və incəsənət”

Qardaş Türkiyənin daha bir dəyərli yazıçısı ilə müsahibəni sizlərə təqdim edirəm.  Qonağımız Betül Fırat xanımdır.

-Salam Betül Fırat xanım! Necəsiniz? Zəhmət olmasa öncə özünüz haqqında azərbaycanlı oxuculara məlumat verərdiniz.

-Salam Habil bəy. Mən Betül Fırat. Mükafatlı yazıçı və şairəm. Türkiyədə yaşayıram. Əsas peşəm “Kənd təsərrüfatı mühəndisidir”. Hazırda dövlət müəssisəsində çalışıram. Yazıçı və şair olmaqla yanaşı, həm də müxtəlif jurnallarda köşə yazarı, lirik yazıçı, hekayə və esse müəllifi kimi fəaliyyət göstərirəm. Əlil olduğum üçün “Uğur Hekayəsi” kimi tanınıram. Əsərlərimə 8 kitab, 7 lirik və bir çox köşə yazılarım daxildir. Bu əsərləri müxtəlif platformalarda dərc edirəm. Kanalımda şeirlərimi və sözlərimi dərc edirəm. Şəxsi saytımda da köşə yazılarımı və ədəbiyyat sahəsində gördüyüm hər şeyi dərc edirəm. 

 Ədəbiyyat və İncəsənət Meltemi Platformasının baş redaktoruyam. AKSED İdarə Heyətinin üzvü və Avrasiya Mətbuat və Nəşrlər Birliyinin İç Anadolu Bölgəsi  vitse-prezidentiyəm. Türkiyə Yazarlar Birliyinin üzvü, Yazşaderin nümayəndəsiyəm.

-Ədəbiyyata marağınız necə yarandı? Bu haqda fikirlərinizi bilmək çox maraqlı olardı.

-Ədəbiyyata marağım orta məktəbdə başlayıb. Spontan sətirlər bu günə qədər yığılıb. Ona görə yazıçı oldum demirəm, yazıçı doğuldum deyirəm. Müxtəlif janrlarda əsərlərim olduğu üçün “Elm yazıçısı” kimi tanınmağımda heç bir zərər görmürəm. Hər şeyi yaza bilmək ayrı bir zövq verir. Şeir yazanda niyə köşə yazmayım, hekayələr yazanda niyə roman yazmayım deyə fikirləşdim. İndi isə hər cür əsərim var. Lirik yazıçı olmağım bir təsadüf idi. Onların hər biri ilə ayrıca davam etmək istəyirəm.

-Əsərləriniz haqqında məlumat verə bilərsinizmi?

-2020-ci ildə ilk kitabım “Mavinin Fecri” esse kitabım, 2021-ci ildə isə “Mihrinin hicranı” şeir kitabımla oxucuların qarşısına çıxdım. Ədəbiyyat sahəsində davamlı olaraq çalışaraq 2022-ci ildə “Heybemden Dökülen Öyküler” hekayə kitabı və “Siyah Şapkalı Adam” detektiv romanı ilə yenidən oxucularımla görüşdüm. 2023-cü ilin əvvəlində “Derin Mevzu Konuşacaklarımız Var” esse kitabı və “Kayıp Lapis Lazuli” uşaq romanı ilə yenidən oxucuların qarşısına çıxdım. Yenə 2023-cü ildə 7-ci kitabım olan “Öykü Muhiti” kitabı ilə oxucularımla görüşdüm. İndi isə 8-ci kitabım olan “Ay Işığında Hikâyeler”i oxucularıma təqdim etməkdən sevincliyəm. Ümumiyyətlə kitab fantaziya, detektiv və sehrli reallıq hekayələrindən ibarətdir. Orta məktəbdən başlayaraq bütün tələbələrə, gənclərə və kitabsevərlərə müraciət edir.

-Xəyallarınızın genişlənməsinə səbəb olan hadisələr hansılardır və bizlərə bu haqda bəhs edə bilərsinizmi?

-Bilirsən ki, içində bir cövhər var və o, üzə çıxmaq istəyir. Öz potensialınızın fərqindəsiniz. Yenə də bəzən insanlarda cəsarət olmur. Ətrafım çox kömək etdi. Nə ailəm, nə də dostlarım dəstəklərini əsirgədilər. Hələ xəyallarımın ən başındayam. Hekayələrim film, uşaq romanlarım cizgi filmi olmadan rahat ola biləcəyimi düşünmürəm.

-Zaman sizin üçün nə deməkdir və yazarkən hər hansı bir rutininiz varmı?

-Zaman çox dəyərlidir və onu nəyə xərclədiyimizə diqqətli olmalıyıq. Mütaliə və yazı saatlarım mənim üçün çox dəyərlidir və vaxtımı onlara ayırmaq istəsəm, heç nə mənə mane ola bilməz.

Bəli, köşə yazılarım həftəlik və rutindir. Şeirlər ürəyim istəyəndə yazılır. Hekayə və roman üçün nəzərdə tutduğum fantastikanın davamını gözləyirəm. Beynimdə nəhəng bir kinoteatrın olduğunu hiss edirəm, baxıram və qeyd edirəm.

- Kitab oxumaq vərdişini qazanmaq üçün nə etmək lazımdır? 

-Kitab oxumaq da peşəkarlıq və vaxt tələb edir. Boş vaxtlarımda kitab oxuduğumu deyil, kitab oxumağa vaxt ayırdığımı söyləmək gərək. Təbii ki, hər kəsin sevimli janrı var. Kitablar başqa dünyalara açılan qapılardır. Orada xəyal gücü var və azadsan. Kitabların içindəki həyatı kəşf etməyi bacarmaq lazımdır.

-Türkiyədəki hal-hazırdakı mütaliənin vəziyyəti sizi qane edirmi? 

-Kitab qurdu dediyimiz insanlar da var. Həm də heç oxumayan.  Kitabımı oxuyub münasibət bildiriləndə çox sevinirəm. Mənimlə maraqlanılanda çox şad oluram. Bütün oxuculara yetişənə qədər təqdimatları davam etdirmək istəyirəm. Yaratdığınız əsərlərə görə təqdir edilmək təsvirolunmaz bir zövqdür.

-Azərbaycan ədəbiyyatını izləyirsinizmi? 

-Təbii ki, Azərbaycan ədəbiyyatından bir az məlumatım var. Bizim tanıdığımız və ölkəmizdə təbliğ etməyə çalışdığımız azərbaycanlı yazıçılarımız var. Qardaş xalqımızın dəyərləri bizim də dəyərlərimizdir.

-Gələcək planlarınız haqqında məlumat verə bilərsinizmi? 

-Əsərlərimə əsərlər əlavə etməyə davam edirəm. İşlərim tam sürətlə gedir. Allah nəfəs verdiyi qədər yazacağımı hiss edirəm. Hekayələrimdən ibarət filmlərə baxmaq istəyirəm. Fərqli şəkildə qiymətləndirilmək məni xoşbəxt edərdi.

-Ənənəvi kitablara və ya elektron kitablara üstünlük verirsiniz? 

-Təbii ki, mən fiziki kitabları sevir və onlara üstünlük verirəm. Aylıq oxumaq və alış-veriş siyahım aydındır. Mən də vaxtaşırı elektron kitablar oxuyuram, xüsusən fiziki mühit normal kitab oxumaq üçün uyğun deyilsə. Gündəlik tapşırığım olsa və fikrimi yayındırmasa belə, audio kitablara qulaq asıram. Günümün hər anını kitablarımla keçirdiyimi deyə bilərəm.

– Bir gənc yazar olaraq digər yazarlara məsləhətləriniz nədir?

-Yazıçılığa məşhurlaşmaq vasitəsi kimi baxan yazıçılarımız var və bu, məni kədərləndirir. Yazıçı qələmi bir dəfə ələ aldısa, onu bir daha buraxmamalıdır. Ağlımızın və təxəyyülümüzün həddi-hüdudu olmadığını düşünürəm. Sağlam olduğumuz müddətcə yazmaq sevgi ilə edilə bilən bir işdir. Məcburi yazar olanların bir neçə əsəri keçə bilmədikləri görünür. Yazıçı olduğunu söyləmək üçün bu işlə daim məşğul olmalısan. Başlayırlarsa buraxmasınlar. Diqqətiniz üçün təşəkkür edirəm.

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(16.02.2024)

Əlibala Məhərrəmzadə, “Ədəbiyyat və incəsənət”

Gəlin əksər reytinq sıralamalarında yer alan «bizneçdə və peşəkar fəaliyyətdə uğur qazanmaq» mövzusunda ən populyar motivasiya bestsellerləri arasından sizinçün seçdiyim 10-luğa nəzər yetirək:

Ayn Rend. «Atlant çiyinlərini düzəltdi»

Ayn Rendin bu kitabını, təsadüfi deyil ki, hətta Qərbdə «İncir» kitabı ilə eyni səviyyəyə qaldırmaq tendensiyası müşahidə edilməkdədir. Çünki yüz minlərlə sahibkarlar öz sahibkarlıq fəaliyyətinə məhz bu 200 səhifəlik kitabı oxumaqla başlayıblar. Bu kitab dünyagörüşünü dəyişir, insan həyatının əsl anlamını açıb göstərir, sahibkarlığın əlifbasını öyrədir. Və həm də bu kitab cəsarətli, güclü və qətiyyətli olmağa da bir çağırışdır.

Əsl adı Alisa Rozenbaum olan bu xanım insanlara öyrətmək istəyir ki:

 - İnsan düşüşünün yeganə forması məqsədi itirməkdir.

 - «Mən səni sevirəm» söyləmək üçün ilk öncə «Mən» söyləməyi öyrənməlisən.

 - İnsan yumor hissini itirəndə hər şeyini itirir.

 - Öz qəlb məbədində insan tənhadır.

 - Xüsusi adlardan başqa hər bir söz abstraktdır.

Ayn Rend yazır ki, özü nə istədiyini bilməyən adam üçün pul xoşbəxtlik gətirə bilməz. Yazır ki, öz yolunu gözübağlı seçən şəxsə pul məqsədi göstərə bilməz. Ayn Rendə görə, pulla səfeh özünə ağıl, ağıllı özünə şərəf, naqis özünə hörmət ala bilməz.

O yazır ki, əgər siz pul vasitəsilə özünüzü reklam edib özünüzdən yüksəkdə duran və özünüzdən ağıllı olan adamlarla əhatələnmək istəyirsinizsə və bununla nüfuz qazanacağınızı düşünürsünüzsə, onda əmin olun ki, sizdən aşağıda duranların qurbanına çevriləcəksiniz. Zira, ziyalılar dərhal sizdən üz döndərəcək, fırıldaqçı və oğrularsa pulunuzun işığına əhatənizə toplaşacaqlar ki, sizdən bir şeylər qopartsınlar. «İnsan heç vaxt öz pulunun həcmindən kiçik olmamalıdır. Əks halda, onu taptalayarlar».

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(16.02.2024)

Bakı Modern Beynəlxalq Məktəbində şair Səlim Babullaoğlu ilə maraqlı görüş təşkil olunub. Bu barədə “Ədəbiyyat və incəsənət” portalı Nadir Yalçına istinadən xəbər verir.

Nadir Yalçın deyir: “Tədbirdə çıxış edən məktəblilər çox sərbəst, kompleksiz, enerjili idilər, hamısı ingilis dilində rahat ünsiyyət qururdular. Səlim müəllimin şeirləri ilə yanaşı ingilis ədəbiyyatından poetik nümunələr səsləndirdilər. Səlim Babullaoğlunun ana dili ilə bağlı şagirdlərə verdiyi tövsiyələr xüsusi əhəmiyyət kəsb edirdi. Belə bir səviyyəli təhsil ocağında ədəbiyyatın təbliği çox mühüm hadisədir və təqdirəlayiqdir. 

Bakı Modern Beynəlxalq Məktəbinin direktoru Sevinc Seyidovaya xüsusi təşəkkür düşür.”

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(16.02.2024)

Azərbaycan Respublikası Mədəniyyət Nazirliyi tərəfindən keçirilmiş “Tammetrajlı bədii film layihələrinə dəstək 2022” film layihələri müsabiqəsinin qalib layihələrinin maliyyələşdirilməsi məsələsinə aydınlıq gətirmək məqsədi ilə “Ədəbiyyat və incəsənət” portalı Azərbaycan Respublikası Kino Agentliyinə (ARKA) sorğu ilə müraciət etmişdir. 

ARKA-dan bildirmişlər ki, qalib layihələrin maliyyələşdirilməsi işləri müvafiq qaydada Azərbaycan Respublikasının Mədəniyyət Nazirliyində həll edilmişdir.

Mədəniyyət nazirinin əmri ilə nazirliyin 2022-ci ildən qalmış borcu ilə bağlı ARKA tərəfindən ödənilmək üçün Azərbaycan Respublikasının İqtisadiyyat Nazirliyi yanında Antiinhisar və İstehlak Bazarına Nəzarət Dövlət Xidmətinə müvafiq məktub göndərilmişdir.

ARKA müsabiqə qaliblərini əmin edir ki, Mədəniyyət Nazirliyi yaranmış bütün borcları qanunamüvafiq qaydada ödəyəcəkdir.

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(15.02.2024)