
Super User
Mən necə başladım?
Professor Əlibala Məhərrəmzadə “Ədəbiyyat və incəsənət” portalının oxucuları üçün “Ev tapşırığı: Uğur düsturunu tapacağıq” layihəsini təqdim etməkdədir. Bu dəfə o, öz uğur düsturunun başlanğıcını şərh edəcək.
Yeniyetməliyim 80-ci illərin sonlarına, 90-cı illərin əvvəllərinə – SSRİ-nin son dönəmlərinə, gəncliyim isə müstəqilliyin ilk illərinə təsadüf edib. Ölkə tarixinin ən ziddiyyətli, ən qarmaqarışıq illəri dünyagörüşüm tam formalaşan vaxtlarda nümayiş və mitinqlər, xaos və anarxiya, güllə səsləri və qan gölməçələri, ərzaq qıtlığı, uzun-uzadı çörək növbələri ilə yaddaşımda çalın-çarpaz izlər buraxıb. O dövrlər həyat rəngləri qara və boz, simalar tutqun və ümidsiz idi. Amma biz – yeniyetmələr və gənclər daxili təlatümlər keçirir, hər şeyin tezliklə lap yaxşı olacağına hədsiz inam duyurduq.
Uşaqlıqda qəribəliklərim çox olub. Amma bu qəribəliklərimin hamısının bir ucu mənim hər şeydə birinci olmaq istəyimdə dirənib.
Qubada – doğulub ilk addımlarımı atdığım məkanda keçirdiyim uşaqlığımda da, sonradan Bakıya köçüb keçirdiyim yeniyetməlik və gəncliyimdə də nədənsə həmişə özümü bozumtul-qaralı həyat palitrasında köklü dəyişikliklər edə biləcək möcüzəli rəsam kimi hiss etmişəm. Həmişə mənə elə gəlib ki, al-əlvan rənglər lap yaxındadır, əl uzatsam, onları tuta biləcəyəm.
Öncə kitablara, biliyə hədsiz maraq göstərməyə başladım. Elm xadimləri, professorlar nəslindən çıxmaq az iş deyil. Butun söhbətlər elm barədədir, ətrafın kitab qalaqlarıdar.
Uşaq ikən Qubanın tarixi yerlərini gəzmək, eləcə də ən mənzərəli yerlərində olmaq, təbiətin yaratdığı gözəlliklərlə təmas qurmağa da böyük marağım var idi.
Düşünürəm, necə ki, kitablarla tanışlıq insanın kamilləşməsinə, özünü ifadə etməsinə kömək edir, eləcə də tarixi abidələrlə, təbiətlə tanışlıq insanın mükəmməl biri kimi formalaşmasında əvəzsiz rol oynayır.
Bakıda 151 saylı məktəbdə oxuduqda yeni bir maraq dairəm formalaşdı: şahmat. İş ondadır ki, həmin məktəbdə şahmat üzrə dünya çempionu Harri Kasparov da oxumuşdu, məktəbdə uzun illərdən bəri gəlmiş bir şahmat ənənəsi var idi.
Şahmatda Elmar Məhərrəmov kimi çox məşhur bir məşqçinin yetirməsi olaraq xeyli uğur qazandım, ustalığa namizədliyədək irəlilədim.
9-cu sinifdə oxuyanda isə gözlənilmədən biznesə, idarəçiliyə atılmalı oldum. Bəli, bəli, məhz 9-cü sinifdə oxuyanda. Belə erkən vaxtlarda mənim biznesə atılmağımı zəruri edən səbəblər var idi, özü də bu səbəblər kifayət qədər güclü səbəblər idi.
Atam kimyaçı alim idi, elmi-tədqiqat institutunda çalışırdı. Mixail Qorbaçovun perestroyka siyasəti başlayanda bütün SSRİ-də olduğu kimi Azərbaycanda da kooperativlər, kiçik müəssisələr yaratmaq dəbi düşdü. Ölkə xaos və anarxiyaya sürüklənəndə, elmi işçinin qazandığı kiçik əməkhaqqı ilə ailə dolandırmağın çətin olması Damokl qılıncı kimi sallananda atam işdən çıxdı, tikiş sexi yaratdı. Həmin sex fəaliyyəti iflic vəziyyətinə düşmüş «Azərbaycanfilm» kinostudiyasında yer icarələdi. Qısa müddətdə sex böyük iş həcmi və dövriyyə qazana bildi, bir ucdan idarə və müəssisələr, hərbi hissələr üçün yataq ağları tikilib göndərilirdi.
Atam mənimçün əsl məktəb olub. Mənə də, digər iki qardaşıma da. Alimliyi ilə yanaşı o, gözəl rəssam, diş həkimi idi. Gözəl memarlıq qabiliyyəti vardı, tarda çox gözəl ifa edə bilirdi. Hansı işə əl qoyurdusa, o işdə mütləq uğurlu nəticə əldə edə bilirdi. Mən ona bənzəməyə çalışır, bəzən hətta onu təqlid də edirdim.
İndiyədək heç vaxt məşğul olmadığı bir sahəyə üz tutmasının, orada çox qısa müddətdə böyük nəticələr əldə etməsinin sirri, şübhəsiz, onun uğur düsturunu mükəmməl bilməsində, fitri liderlik istedadında idi.
Müəyyən vaxtdan sonra atam digər işləri ilə əlaqədar bütün gününü sexdə keçirib iş prosesinə, işçilərə nəzarət edə bilmədiyindən işdə nöqsanlar yaranmağa başladı. Sexdə qadınlar işləyirdi, ölkədə vəziyyət acınacaqlı olduğundan bəzi qadınlar həm xammaldan, həm hazır məhsuldan oğurlayırdılar, icazələr, iş buraxmalar get-gedə artırdı, nizam-intizam da axsamağa başlamışdı. Belə olduqda, evin böyük uşağı olduğum üçün mənim dərslərdən sonra sexə gedib iş prosesinə nəzarət etməyimə lüzum yarandı. Və mən 16 yaşımda ikən beləcə əmək fəaliyyətinə başladım.
Amma bu fəaliyyət, sadəcə sexdə görünməyimlə işçiləri əliəyrilikdən çəkindirməkdən ibarət olmadı. Mən dərhal bu prosesə adaptasiya oluna bildim, həm işçilərə nəzarət edir, həm də iş prosesini öyrənir, dərinlikləri bilmək istəyirdim. Tezliklə, parça itkisinə yol verməmək, braklardan yaxa qurtarmaq, daha mükəmməl nəticə üçün birqat tikişdən ikiqat tikişə keçmək kimi yeniliklər tətbiq etdim, az müddətdə oğurluq halları, itkilər sıfır hədlinə çatdı, sərt nizam-intizam yarandı, məhsuldarlıq 2-3 dəfə artdı.
Bu tikiş sexində mən həm hələ rüşeym şəklində, kortəbii olan uğur qazanmaq formulamı, həm də liderlik konsepsiyamı xeyli təkmilləşdirə bildim, çox şeylər öyrəndim, çox mükəmməlləşdim.
İlk müstəqil biznes təcrübəm isə 1993-cü ilin yayına təsadüf etdi. O vaxt artıq tələbə idim, dörd məktəb dostu birləşib zəruri xərclərimizi ödəmək üçün nəsə bir vasitə tapmaq barədə düşünürdük. 17-18 yaşlı gənclərdə ideyalar çox bol olur, arzular çox güclü olur. Bu ideyaları həyata keçirməyə əzm də, qətiyyət də yüksək olur.
Düşünüb dondurma biznesinə başlamaq barədə qərar çıxardıq. Bakının tam mərkəzində, əhalinin ən gür olan yerində – Səməd Vurğun bağı ilə 28 may küçəsinin kəsişdiyi yerdə lövbər saldıq, göy rəngdə rənglədiyimiz, içi soyuducu bazadan nisyə götürduyumuz dondurma və buzla dolu olan taxta yeşiyimizi qoyub alverə başladıq. İki taxtalı «Tviks», bir də kağız stəkanda plombir satırdıq, insanlar əsl növbə yaradaraq bizdən dondurma alırdı. Yeşik yarıyadək böşalanda növbə ilə bazaya yollanıb yeni dondurma partiyası gətirirdik ki, alverimiz kəsilməsin. Bir sutkaya 200 Amerika dollarının ekvivalentini qazanırdıq, bu çox böyük pullar idi, özümüzü böük biznesmenlər hesab edirdik.
İlk biznes təcrübəsinin belə uğurlu alınmasında 3 faktor əsas rol oynayırdı:
- biz əhalinin yay vaxtı ən çox təlabatı olduğu əmtəəni satırdıq;
- biz həmin əmtəəni rəqiblərə baxmış bir qədər ucuz qiymətə satırdıq;
- biz həmin əmtəəni əhalinin ən gür olduğu, potensial müştəriylə bol olan yerdə satırdıq.
Amma bu ilk biznes təcrübəmizin ömrü çox qısa oldu, cəmi bir həftə. Bir qanqaraldıcı hadisə bizi başladığımız və uğurla davam etdirdiyimiz işimizi dayandırmağa məcbur etdi.
Biz dondurma satanda bəzi hallarda humanizm də göstərirdik, əyin-başından ehtiyac içində olduğu bilinən hansısa şəxsə qiymətdə güzəşt də edir, yiyəsiz, kimsəsiz hansısa uşağa pulsuz dondurma da verirdik.
Bir həftənin tamamında yaxşı geyinmiş bir kişi gəlib bir dondurma istədi, götürüb pulunu vermədən yeyə-yeyə getməyə başladı. Bu özbaşınalıq və hörmətsizlik bizim dördümüzü də heyrətə saldı, mən onun dalınca şütüyüb alıcı quş kimi başının üstünü aldım, dondurmanın pulunu tələb etdim. O isə məni söydü. Nəticədə əlbəyaxa olduq, ona bir neçə mükəmməl zərbə endirib ağız-burnunu partlatdım, daha heç nəyə lazım olmayacaq dondurmanı hər halda əlindən qopara bildim.
Az keçmiş bizim nöqtəmizə sirena çala-çala ardıcıl polis maşınları gələndə dabanımıza tüpürüb «obyektimizi» qoyaraq oradan qaçdıq.
Deməzsənmiş, döydüyüm o özbaşınalıq edən şəxs polis işçisi imiş, vəzifəsinə arxalanıb qanunsuzluq edirmiş.
Bir həftəlik dondurma biznesimiz beləcə sona çatdı. Biz içi dondurma ilə dolu sevimli göy qutumuzdan, eləcə də sonrakı günlərin gəlirindən məhrum olduq, amma həyatdan çox mükəmməl bir dərs də aldıq.
Sonralar artıq böyük biznesə atılanda mənim iş planımda işə mane ola biləcək gözlənilən çətinliklərdən, problemlərdən sığortalanmaq qrafası ilə yanaşı, gözlənilməz basqılara duruş gətirə bilmək qrafası da mövcud idi. Və mən özümü kifayət qədər sınaqlardan çıxmış, teoriya ilə yanaşı praktika ilə də silahlanmış, möhkəmlənmiş yetkin birisi hesab edirdim.
“Ədəbiyyat və incəsənət”
(28.03.2023)
Azərbaycanlı vokalçı ABŞ-da beynəlxalq müsabiqədə qızıl medal qazanıb
Azərbaycan Dövlət Akademik Opera və Balet Teatrının solisti, respublika və beynəlxalq müsabiqələr laureatı Urfan Cəfərov Nyu-Yorkda keçirilən “American International Vocal Competition of Opera Singers 2023” beynəlxalq opera ifaçılarının vokal müsabiqəsində 67 ölkə arasında birinci yeri tutaraq qızıl medal qazanıb.
“Ədəbiyyat və incəsənət” portalı AzərTAC-a istinadən xəbər verir ki, o, müsabiqənin qalibi kimi solo konsert üçün nüfuzlu sertifikat alaraq, dünyanın ən məşhur konsert salonlarından biri olan Carnegie Hallda solo ifası ilə Azərbaycanı təmsil etmiş ilk azərbaycanlı olub.
Müsabiqədə bütün yaş qrupundan, həmçinin müxtəlif ölkələrdən olan vokalçılar iştirak ediblər.
Qeyd edək ki, bu müsabiqə gənc ifaçıların nüfuzlu səhnədə solo konsertini təmin edən yeganə platformalardan biridir.
“Ədəbiyyat və incəsənət”
(28.03.2023)
Violonçel və skripkanın virtuoz ifaçısı
Bu gün Mstislav Rostropoviçin doğum günüdür
Azərbaycanı dünya səviyyəsində tanıdan məşhur mədəniyyət xadimləri pleadasında onun əvəzsiz yeri var. Onu çox yerdə tanıyırlar, milliyyətcə yəhudi, ancaq bakılı, özünü azərbaycanlı hesab edən simli musiqi alətlərinin mahir ifaçısı!
Bəli, bu gün dünyaşöhrətli musiqiçi, XX əsrin ən böyük violonçel ifaçısı Mstislav Rostropoviçin anadan olmasından 96 il ötür.
“Ədəbiyyat və incəsənət” portalı xəbər verir ki, Mstislav Leopoldoviç Rostropoviç 1927-ci il martın 27-də Bakıda dünyaya gəlib, uşaqlıq və gənclik illərini burada keçirib. O, dörd yaşında ikən anasından fortepianoda, on yaşında isə atası, tanınmış violonçel ifaçısı Leopold Rostropoviçdən viplonçel çalmağı öyrənib. İkinci Dünya müharibəsi illərində Mstislav Rostropoviçin ailəsi Orenburqa, daha sonra 1943-cü ildə Moskvaya köçüb. Mstislav 16 yaşında Moskva Konservatoriyasına qəbul olunub və orada fortepiano, violonçel ifaçılığı ilə yanaşı, dirijorluq və bəstəkarlıq ixtisaslarına da yiyələnib. Bu təhsil müəssisəsində o, Dmitri Şostakoviç və Sergey Prokofyev kimi böyük sənətkarlardan dərs alıb.
Gənc Mstislav Rostropoviç ilk violonçel konsertini 1942-ci ildə verib, üç il sonra isə SSRİ-də ilk dəfə keçirilən gənc musiqiçilərin birinciliyində qızıl medala layiq görülüb. Sovet İttifaqında şöhrət qazanmış gənc və son dərəcə istedadlı Mstislav Rostropoviç Leninqrad (indiki Sankt-Peterburq) və Moskva konservatoriyalarında pedaqoji fəaliyyətlə məşğul olub, çoxsaylı ifaçıların yetişməsində böyük əmək sərf edib. O, 1964-cü ildə Qərbi Almaniyada çıxışı ilə dünya klassik musiqisevərlərinin rəğbətini qazanıb, həmin illərdə Qərbi Avropanın bir neçə qabaqcıl bəstəkarları ilə tanış olub.
Mstislav Rostropoviç 1967-ci ildə Böyük Teatrda P. Çaykovskinin “Yevgeni Onegin” operasına yüksək dirijorluq istedadını da nümayiş etdirib.
Mistislava D.Şostakoviç, S.Prokofiyev, B.Britten, A.Şnitke və digər bəstəkarlar əsərlər yazıb. Mstislav Rostropoviç D.Şostakoviçin violonçel üçün konsertlərinin ilk ifaçısıdır. O, dahi bəstəkarın “Birinci konserti”ni London musiqisevərlərinə təqdim edib.
Dahi musiqiçi 1977-1994-cü illərdə Vaşinqtonda ABŞ Milli Simfonik Orkestrinin bədii rəhbəri və dirijoru kimi fəaliyyət göstərib, Svyatoslav Rixter və Vladimir Horovits kimi məşhur musiqiçilərlə çalışıb. O, həmçinin Mstislav Rostropoviç Musiqi Festivalının təsisçisi və Birləşmiş Krallıqda B.Britten və Piter Pirsin təsis etdikləri Aldeburq Festivalının mütəmadi iştirakçısı olub.
Dünyaşöhrətli musiqiçi çoxsaylı mükafatlara və ordenlərə, o cümlədən “Heydər Əliyev” ordeninə, Fransanın “Şərəf Legionu” ordeninə, müxtəlif universitetlərin fəxri doktoru adına və digər mükafatlara layiq görülüb. Mstislav Rostropoviç UNESCO-nun səfiri kimi bir çox təhsil, tədris və mədəni layihələri dəstəkləyib. O, həyat yoldaşı Qalina Vişnevskaya ilə birlikdə Azərbaycanda da bir sıra sosial layihələrdə yaxından iştirak edib.
2002-ci il martın 4-də Bakıda dahi sənətkarın ev-muzeyi açılıb. M.Rostropoviç həyat yoldaşı ilə Azərbaycana vaxtaşırı gəlib və Üzeyir Hacıbəyli adına Bakı Musiqi Akademiyasında təkmilləşmə sinifləri təşkil etməklə Azərbaycan musiqi sənətinə də dəyərli töhfələr verib.
Mstislav Rostropoviç 2007-ci il aprelin 27-də Moskvada vəfat edib.
Ruhu şad olsun!
Prezident İlham Əliyevin müvafiq Sərəncamı ilə dünyaşöhrətli musiqiçi və görkəmli ictimai xadim, insan hüquq və azadlıqlarının fəal müdafiəçisi, SSRİ Xalq artisti Mstislav Rostropoviçin anadan olmasının 90 illiyi Azərbaycanda dövlət səviyyəsində qeyd edildiyini, Qəbələdə ona həsr edilmiş musiqi festivalının keçirildiyini də ayrıca vurğulamağa dəyər.
“Ədəbiyyat və incəsənət”
(27.03.2023)
27 Mart “Elm Günü”dür
Bu gün - martın 27-si “Elm günü” kimi qeyd edilir. “Ədəbiyyat və incəsənət” portalı xəbər verir ki, “Elm günü” kimi məhz 27 mart tarixinin seçilməsi heç də təsadüfi deyil.
Belə ki, Azərbaycan SSR Xalq Komissarları Sovetinin sədri Teymur Quliyevin imzaladığı və işlər idarəsinin müdiri A.Bokovetsin təsdiq etdiyi “Azərbaycan SSR Elmlər Akademiyasının yaradılması haqqında” 27 mart 1945-ci il tarixli qərarla ölkəmizdə Elmlər Akademiyasının təsis edilməsi rəsmiləşdirilmiş, Akademiyanın ilk Nizamnaməsi təsdiq olunmuşdu.
“27 Mart - Elm Günü” Azərbaycan Respublikası Prezidentinin 9 aprel 2018-ci il tarixli Sərəncamı ilə təsis edilmişdir.
Elm gününüz mübarək, hörmətli alimlər və elmlə məşğul olan digərləri!
“Ədəbiyyat və incəsənət”
(27.03.2023)
“Şeir şifahi hadisədir, hətta yazılsa belə…” Əkbər Qoşalının 50 illiyinə
“Ədəbiyyat və incəsənət” portalı Azərbaycan Yazıçılar Birliyinin katibi Səlim Babullaoğlunun tanınmış şair Əkbər Qoşalının 50 yaşına həsr etdiyi yazısını təqdim edir
Şairlər var obrazlarla danışır, təşbeh və məcazlarla; şairlər var hikmətlə danışırlar; şairlər var sükunət halıyla ətrafa sarılırlar, buna ruslar “sozersaniye” deyirlər; şairlər var nitqə sarılırlar, həmişə istənilən şairdən böyük olan xalqın dilinə-bir növ öz kiçik, məhdud reallıqları ilə böyük dilin arasındakı maneəni götürüb yazır, “canbir” olurlar dillə (bu o şeydi ki, “şüuraxını” deyir ədəbiyyatşünaslıq buna), bilmirəm, bilirlərmi-bilmirlərmi ki, obraz da, təşbeh də, məcaz da, hikmət də, ətraf da elə nitqdədir, lap düzü, sözüylə özü bir olan xalqın dilində. Əkbər Qoşalının “Çobanbayatı” poemasını oxuyar-oxumaz ağılma ilk gələn elə indiyəqədərki bu fikirlər oldu.
*
Biz poeziyanın “poemasız” dövründə yaşayırıq. Və xatırlamağa çalışıram, son iyirmi ildə hansı poemaları oxumuşam? Yadımda nələr qalıb? Qeyd dəftərçəmi, yaddaşımı vərərəqləyə-vərəqləyə sevdiyim poemaların natamam siyahısını çıxarıram: Zəlimxan Yaqubun, Vaqif Səmədoğlunun, Kəramət Şükürovun, Çingiz Əlioğlunun, Mübariz Məsimoğlunun – “Sürgün”, “Şəffaf balıq”, “Atamın məktublarına cavab”, “ Bayquş”, “Diaspora”, “Mühacir” poemalarını xatırlayıram… Biri də elə indi əlavə olundu: “Çobanbayatı”.
Heç vaxt bu qədər dərin bədii-etnoqrafik yükü olan poetik əsər oxumamışam. Özü də təcrübəm məni aldatmırsa, 3-4 fraqmenti çıxmaq şərtilə bütünlüklə birnəfəsə yazılıb əsər, sərbəstlə hecanın qəribə kombinasiyalarıyla təzahür edib.
Fikirləşirəm ki, əgər “Azərbaycanşünaslıq” üzrə təhsil proqramı olsaydı, axıcı, müasir və eyni zamanda xəlqi dillə yazılan bu əsəri “mütləq oxu” siyahısına salmaq lazım gələcəkdi. Burda nələr yoxdu?! Aşıq sənətinin “minimumları”, milli mətbəxin böyük bir “süfrəsi”, müxtəlif nəsillərin uğurlu-uğursuz taleyi, unudulmuş sözlərin dirçəlişi, iman, inam, liriklik, epiklik…
Və fikirləşirəm ki, şair Əkbər Qoşalı yalnız bu əsəri, yalnız və yalnız bir bu əsəri yazmış olsaydı, bəs edərdi. Əziz Əkbər Qoşalını bu gözəl əsər münasibətiylə təbrik edirəm, inanıram ki, bizim “ədəbi tənqid” adəti üzrə gecikməyəcək, əsər haqqında fikrini deyəcək.
*
Əziz həmkarım Əkbər Qoşalının 50 yaşı ərəfəsində yazdığım bu yazıda xatırlamağa borc bildiyim ikinci əsəri “Əziz Şuşa” şeiridir (bu əsərlə poemadan daha əvvəl tanışam). Gözəl Şuşa haqqında son iki ildə çoxlu bir-birindən fərqli, iste-dadlı, səmimi poetik əsərlər yazılıb və yenə də yazılacaq; bu əsərlərin hamısı bizim üçün əz azı Şuşanın xətrinə əziz olacaq. Amma Əkbərin şeirində qəribə bir deyiş vardı:
“Mənim qədim ölkəmin
hər şəhəri əzizdir.
Şəhərlər inciməsin,
ancaq bu söz elə bil,
sənin üçün yaranıb,
sənin üçün biçilib:
Əziz Şuşa!”
İlk baxışdan poetik anlamda adi görünən bu sətirlərdə çoxumuzun şahidi oldu-ğumuz undulmaz bir fakt təsdiq tapırdı;Şuşa alınan gün və sonrakı günlər Ali Baş Komandanın dilindən səslənən “Əziz Şuşa” xitabının xüsusi bir enerjisi vardı ki, Əkbərin şeiri, misraları həmin enerjini özünə hopdurub sankı. Məhz bu xüsus şeiri “dokument” olmaqdan həm xilas edir, amma eyni zamanda o “fakt və dokumentlə” əlaqəni qırmadan onu bədiiləşdirir.
*
“Sözlərim yol çəkir, yol…”, “Sevinə bilirəm, Tanrım”, “Əlini ver əlimə” və başqa şeirlərini xatırlayıram Əkbər Qoşalının. Fikirləşirəm ki, ilk növbədə şair olan Əkbər Qoşalının sözləri yalnız yol çəkmir, həm də vətəndaş olmağın “yol xəritəsi”ni çəkir, necə ki, indiyəqədər bəlkə də tən yarısını ədəbiyyata, sözə bağladığı 50 illik ömründə həmişə çəkib.
*
Bu gün, şükür Allaha, Türkiyə ilə, digər türk dövlətləri, topluluqları ilə hamımızın əlaqəsi, ədəbi “get-gəli” var; sanki bir az hamı da qədimdən qədim “türkçü”dür, olsun, nolar. Amma mən 90-ların sonunu, 2000-ci illərin lap əvvəlini xaıtrlayıram. Və o illərdə türk arealının ədəbiyyat meydanları arasında tək bir körpüsalan görürəm. Ardıcıl, məqsədyönlü, həqiqi vətəndaş və istedadlı şair, ədəbiyyatçı kimi çalışan Əkbər Qoşalını.
Əziz dostum, səni 50 yaşın münasibətilə təbrik edirəm. Uzun və xoşbəxt yaşa!
Qoy vətəndaşlıq və şairlik adındakı kimi ömrünün bundan sonrakı illərində də qoşa olsun. Qalan sözlərimi şifahi deyərəm; bilirsən ki, şeir şifahi hadisədir, hətta yazılsa belə.
“Ədəbiyyat və incəsənət”
(27.03.2023)
“Vadi” ədəbiyyat vadisini xeyli gözəlləşdirmiş oldu
Mərdəkan qəsəbəsindəki mədəniyyət sarayında Azərbaycan Yazıçılar Birliyinin Xəzər bölməsinin sədri, istedadlı şair-qəzəlxan Arif Buzovnalının yeni “Vadi” kitabının təqdimatı və oxucularla görüşü keçirilib.
“Ədəbiyyat və incəsənət” portalı xəbər verir ki, tədbir oxucu-tamaşaçı qələbəliyilə müşayiət olunub.
Görüşdə Arif Buzovnalı seçmə şeirlərini oxuyub. Tədbir boyu şair öz İrfani qəzəlləri ilə zalda olan insanların könlünü oxşayıb.
Həmçinin şairin sözlərinə yazılmış mahnılar və muğam parçaları canlı ifa olunub.
Maraqlı və yaddaqalan tədbir iki saat davam edib.
Tanınmış qəzəl ustadının qəzəllərinin sehrinə düşən insanlar bu tədbirdən xoş təəsuratlarla ayrılıblar. Bu müqəddəs Ramazan ayının ilk günlərində oxucularına yaşatdığı bu gözəl gün tədbir iştirakçıları dəyərli qəzəlxana sağlam can və uzun ömür arzulayıblar.
“Ədəbiyyat və incəsənət”
(27.03.2023)
“Toy”u ilə rejimə toy tutan yazıçı!
Sabit Rəhmanın doğum gününə
Ötən gün Azərbaycan Sovet yazıçısı və dramaturqu Sabit Rəhmanın doğum günüydü, anadan olmasının 113-cü ildönümü idi. Olsun ki, ədəbiyyat kuluarlarında bu hadisə sükutla ötüşdü. Amma “Ədəbiyyat və incəsənət” portalı olaraq sizləri əmin edirik ki, Sabit Rəhman özü haqqında ucadan danışılmasını həqq edən yazıçı və dramaturqdur. Tək elə bir “Toy” komediyasına görə. Amma bundan əvvəl o, ən gözəl kino və teatr komediyalarının ssenari müəllifi kimi tarixdə qalıb. Tərcümeyi halı ilə sizləri tanış etdikdə onu kifayət qədər tanımayanlar təəccüblənəcəklər ki, bütün məşhur komedik tamaşa və filmlər bu şəxsə məxsus imiş ki. Amma öncə məhz “Toy” haqqında danışacağıq. O “Toy” ki, Sovet rejiminə qılıncının dalı və qabağı kəsdiyi bir dövrdə əsl toy tutmuşdu.
Müasir Azərbaycan komediyasının yaranmasında və inkişafında xüsusi xidmətləri olan Sabit Rəhman məhz 1938-ci ildə “Toy” komediyasını yazır. 1937-ci ildəki dəhşətli repressiyalardan sonra yazılan bu komediya ilk baxışda adi gülüş toplusu idi, onu elə adi komediya kimi də qarşıladılar, halbuki “Toy”un əsl mahiyyətini bilmək üçün böyük bir imperiyanın süqutunu gözləmək lazım gəlirdi.
“Toy” komediyası barədə ədəbiyyatşünas-tənqidçi Yaşar Qarayevin yazdıqlarına diqqət edək: “Mən həmişə heyrət edirdim ki, bu qədər şaqraq, şən və şux bir “Toy” 1937-ci ildən dərhal sonra 1938-ci ildə necə meydana çıxa və necə belə ucadan səslənə bilərdi?! Doğrudanmı, bu “Toy” - matəmdə bayram, vəba vaxtı işrət” idi?”
Sabit Rəhman ideal sayılan və təbliğ edilən sovet cəmiyyətinin nöqsanlarını gülə-gülə göstərsə də, əslində bu gülüşün arxasında bir insan taleyi dayanırdı. Özü “Toy” komediyasını yazandan sonra demişdi: “Mən öncədən bilirdim ki, yerim 37-ci ildə tutulan yazıçıların arasında olacaq. Lakin yazıçı borcumu yerinə yetirmək mənə üstün gəldi”.
Bəli, əsl yazıçı belə olar, haqsızlığa əsla susmaz.
Sabit Rəhman XX əsr Azərbaycan ədəbiyyatında, mədəniyyət və incəsənətində mühüm yer tutan sənətkarlardandır. Yazıçı, dramaturq, kinossenarist kimi o dövrün ictimai-siyasi prosesləri onun əsərlərində öz əksini tapıb. Sabit Rəhmanın tamaşaları səhnəmizə yeni nəfəs, yeni mövzu və sağlam gülüş gətirib. 70 ildən çoxdur ki, səhnəmizdə “Toy”, “Xoşbəxtlər”, “Aydınlıq”, “Nişanlı qız”, “Hicran”, “Əliqulu evlənir” oynanılmaqdadır. Bütün bunlarsız Azərbaycan səhnəsinin nə qədər kasıb olacağını təsəvvür etmək isə o qədər də çətin deyil. Elə hər bayramda komediya ulduzlarımız Nəsibə Zeynalova, Səyavuş Aslan və Hacıbaba Bağırov triosunun ifasında “Hicran” tamaşasına teleekranlardan təkrar-təkrar baxmırıqmı?
Sabir Kərim oğlu Mahmudov (Sabit Rəhman) 1910-cu il martın 26-da Şəkidə dünyaya gəlib. 1926-cı ildə “Molla Nəsrəddin” jurnalında “Şeyx Samit” imzası ilə dərc olunan felyetonu ədəbiyyat aləminə yeni bir istedadın gəlişindən xəbər verirdi. Ardınca 50-dən çox hekayə, “Vəfasız”, “Son faciə”, “Arzular” povestlərini, “Nina”, “Böyük günlər” romanları, “Hicran”, “Ulduz” musiqili komediyaları yazıdı, Sabit Rəhman daha çox səhnəmizin gülüşü və təbəssümü kimi sevildi.
Sabit Rəhman təkcə nasir, dramaturq kimi yox, qeyri-adi istedadı, fərqli düşüncəsi, cəsarəti ilə kinossenarist kimi də uğur qazandı. Sabit Rəhmanın qələmindən çıxan “Arşın mal alan”, “O olmasın bu olsun”, “Koroğlu”, “Əhməd haradadır” filmlərinin ssenarisi təsadüfi deyil ki, kinossenarilərimizin ən gözəl nümunələrindən sayılır. Bunu vaxtı ilə “Arşın mal alan” filminin kinossenarisini oxuyan Üzeyir bəy Hacıbəylinin Sabit Rəhmana dediyi sözlər də təsdiq edir: “Başqası mənim gülüşlərimi hoqqabazlığa çevirə bilərdi, amma sən gülüşlərimə ekran üçün can vermisən”.
Sabit Rəhman 1970-ci il sentyabrın 23-də Bakıda vəfat edib.
Ruhu şad olsun!
Şəkildə: “Hicran” tamaşasından görüntü. (Kadr AzTV-nin efirindən götürülüb)
“Ədəbiyyat və incəsənət”
(27.03.2023)
Rəsm qalereyası: Nəvai Metin, “Göyəzən”
“Bulud qonur gözlərimə” Təbrizdə nəşr olunub
“Ədəbiyyat və incəsənət” portalının Güney Azərbaycan təmsilçisi Əli Çağla xəbər verir ki, güneyli şair Hümmət Şəhbazinin «Bulud qonur gözlərinə» şeir kitabı Təbrizin «ydın sav» nəşriyyatı tərəfindən çap olunub.
İndiyədək tənqid və tənqidçilik sahəsində müxtəlif əsərlər və məqalələr müəllifi olan şair-yazıçı, bu dəfə 1991-2001-ci illər arasında yazdığı şeirlərindən seçim edərək şeir toplusu müəllifi kimi çıxış etdi. Şair şeir kitabına yazdığı önsözdə uğraşdığı tənqid sahəsini unutmayaraq yenə də o dövər şeirimizin sürdüyü yolları qısaca işıqlandırır. O, tənqid sahəsinə istiqamətlənmə səbəblərini və tənqidlə uğraşdığı səbəbdən şeirlərinin çap olmasını ikinci dərəcəli ahəmmiyyətə buraxdığını da açıqlayır:
1992-sə doktor Rza Bərahəninin çap olan üç cildlik «təla dər mes (misdə qızıl)» adında tənqid kitabını da oxudum. Bu kitab məndə ana dilli ədəbiyyatımızda tənqidin boşluğunu, və bu boşluğu doldurmaq duyğusunu oyatdı. Bu duyğunu gücləndirən başqa bir amil də oldu. Ədəbi yığıncaqlarda Fars dilində yazan Fars öyrəncilərinin qıcıqlandırıcı düşüncələri. Onların birinin verdiyi sual on il mənim qulağımda cingildədi: «Türk dilində də şeir yazmaq olarmı?»
Bu kimi təhqiredici sorğulara cavab axtarmaq üçün Hümmət Şəhbazi daha çox tənqidlə uğraşdı; bu məsələ onun şeirlərinin çap olmasını arxa plana salaraq gecikdirdi. Özü yazmışkən: «Tənqid mövzusuna birinci dərəcədə önəm vermək, şeir kitabımın çap olmasını ikinci və üçüncü dərəcəli əhəmiyyətə çevirdi». Önəm verdiyi tənqidi araşdırmalarını çap etdirdikdən sonra arxayınlığa çıxan yazar, şeir kitabını çap etməyin vaxtı çatıbdır deyə onları çap etmək qərarına gəldiyini də vurğulayır. Beləliklə «Bulud qonur gözlərinə» ilk şeir toplusu, şairin yuxarıda qeyd olan illərdəki şeirlərini çevrəyərək sıra ilə yazı tarixləri ilə çap olubdur.
BULUD QONUR GÖZLƏRİNƏ
Züv gedirdim qarlar üstündə
Göylərdə quş olub
Uçmaq sevinci ilə uçurdum
Mavi səmanı da ağ görürdüm qarlar kimi
Dünya sığınacaq yerdir
Gündüzlər, göyün işıqlı kölgəsində
Aylı gecələr,
Qucağını açır
Gözlərindən axan sevgi sehrinə
Qışın qırovlu qarları
Sevgini xıncır
Dişlərinin arasında
Hamı sığınan
Bu qışın qırovlu çağında
Bir serçə yolunu azır
Budaqların qarlı qucağında
Üşüyür
Üşüyür
Və sığınmadan
Bulud qonur gözlərinə.
“Ədəbiyyat və incəsənət”
(27.03.2023)
Tətil günlərində Şuşaya ilk turist səfəri təşkil olundu
Tətil günlərinin ən əlamətdar hadisələrindən biri barədə sizə söz açmağımız lap yerinə düşər. Bu günlərdə Azərbaycan xalqı üçün tarixi əhəmiyyəti və mədəni-mənəvi dəyəri yüksək olan, mədəniyyət paytaxtı Şuşa şəhərinə ilk turizm məqsədli səfər təşkil olundu.
40 nəfərdən ibarət olan ilk heyət səfər zamanı Füzuli Beynəlxalq Hava Limanı, Füzuli rayonunda Anım Gününə həsr olunmuş xatirə lövhəsi və şəhərin mərkəzindəki dağıntılarla yaxından tanış oldular.
Təşkil olunan ikigünlük tur çərçivəsində yerli turistlər Füzulidən Şuşaya gəldilər, orada şəhərində tarixi-mədəni abidələrimizlə tanış oldular. Onlara Şuşada aparılan yenidənqurma işləri barədə məlumat verildi. Bildirildi ki, 30 ilə yaxın işğal dövründə Şuşa şəhərindəki tarixi binalar, məscidlər, abidələr erməni vandalizminə məruz qalıb.
Xatırladaq ki, layihə Böyük Qayıdış siyasətinin tərkib hissəsi olmaqla, 18 yaşına çatmış Azərbaycan Respublikası vətəndaşlarının mədəniyyət paytaxtına təhlükəsiz turizm səfərlərinin təşkilini, habelə işğaldan azad olunmuş ərazilərdə iqtisadi fəallığın artırılmasını hədəfləyir. 2 və 3 günlük turlar həftədə bir dəfə olmaqla icra ediləcək. Növbəti mərhələdə turların sayının tələbə əsasən artırılması nəzərdə tutulur. Turlarda iştirak etmək istəyən vətəndaşlar turizm şirkətlərinə müraciət edə bilərlər.
“Ədəbiyyat və incəsənət”
(27.03.2023)