SAZ SƏNƏTİNİN GÖRKƏMLİ NÜMAYƏNDƏSİNİN 85 İLLİYİNƏ

Səbinə Yusif, “Ədəbiyyat və incəsənət”

Şənbə günü türk dünyasının böyük sənətkarı, ozanı, Prezident təqaüdçüsü, Əməkdar incəsənət xadimi Aşıq Ədalət Nəsibovun anadan olmasının 85 illik yubileyi günü idi. Hər ilin 27 yanvar günü onun günüdür. 

Bir-birindən bəznzərsiz saz ifaları ilə milyonların məhəbbətini, sevgisini, hörmətini qazanmış ustad Ədalət aşıq sənətinə də yeniliklər, müasirlik gətirmişdir. Dədə Ədalətin sazında ifa olunan bütün havalar bir tarix kimi yaddaşlarda yaşayıb, bundan sonra da yaşayacaq. Çünki Aşıq Ədalətin bütün ifaları ruhu ilə, canı ilə ifa olunurdu. Ustad Aşıq yaşadığı bütün ömür boyu daim dövlətinin də sevgisini qazanmışdır. “Qaytarma”, “Baş sarıtel”, “Ruhani”, “Yanıq Kərəm”, “Kərəm Gözəlləməsi” və başqa bu kimi saz havaları Ustad Ədalətin ifasında daha gözəl, fərqli bənzərsiz ifaçılıqla alınmışdır.

Ürəyimizdə, tariximizdə, aşıq sənətində əvəzedilməz iz qoymuş, dahi sənətkarımız Aşıq Ədalət Məhəmmədəli oğlu Nəsibov 27 yanvar 1939-cu ildə Qazaxda anadan olub. O, saz çalmağı atasından öyrənib. Gənc yaşlarından fitri istedadı üzə çıxıb, məclislərə dəvət allb. Uşaqlığında bir məclisdə saz çalmağı Xalq şairi Səməd Vurğunu heyran edib, dahi şairimiz də onun sazının vurğununa çevrilib.

Türk yazıçısı Əziz Nesin onun haqqında söyləmişdir: “Ədalətin ifası təkrarsız həyat kimidir. Onun üzü daim təzəliyədir, sonu gülüstanlara çıxan dağ çayına bənzəyir. Ələsgər aşiq, söz sənətində kimdirsə, Ədalət də saz sənətində odur”.

Ulu sənətkar 14 sentyabr 2017-ci ildə 78 yaşında uzun sürən xəstəlikdən sonra Bakı şəhərində vəfat edib. Öz vəsiyyətinə uyğun olaraq 15 sentyabrda Qazax rayonunun Ağköynək qəbiristanlığında dəfn olunub. 

Qazax” Xeyriyyə İctimai Birliyi Qazax rayon İcra Hakimiyyəti ilə birgə ustad aşıq Dədə Ədalətin xatirəsinə hörmət əlaməti olaraq onun qəbri üzərində möhtəşəm qəbirüstü abidəsinu ucaldıb. Abidənin müəllifi Azərbaycanın Xalq rəssamı, tanınmış heykəltəraş Natiq Əliyevdir. 

Həmçinin Xaçmaz şəhərindəki Şəxsiyyətlər parkında da Xaçmaz rayon İcra Hakimiyyətinin təşəbbüsü ilə Dədə Ədalətin möhtəşəm büstü ucaldılıb.

15 sentyabr 2018-ci ildə xalq izdihamı ilə ustad aşıq Dədə Ədalətin Qazaxda qəbirüstü abidəsinin açılışı baş tutub. 

"Qazax" Xeyriyyə İctimai Birliyi və Qazax rayon İcra Hakimiyyətinin birgə təşkilatçılığı ilə bu il ustad aşıq Dədə Ədalətin 85 illik yubiley tədbiri Qazaxda təntənəli şəkildə qeyd ediləcək.

85 illik yubileyin mübarək, USTAD! Ruhun şad olsun, DƏDƏ ƏDALƏT!

Şəkillərdə: Aşıq Ədalətin portretindən reproduksiya (rəssam Qafar Sarıvəlli); şairin məzarüstü abidəsi. 

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(29.01.2024)

Yanvarın 27-də Lənkəran şəhərindəki Heydər Əliyev Mərkəzində mədəniyyət naziri Adil Kərimlinin iştirakı ilə regionlardakı teatr-tamaşa və konsert müəssisələrinin fəaliyyətinə həsr olunan müşavirə keçirilib. 

“Ədəbiyyat və incəsənət” portalı Mədəniyyət Nazirliyinə istinadən xəbər verir ki, müşavirədə nazirliyin məsul əməkdaşları, regional mədəniyyət idarələrinin rəisləri, Gəncə, Sumqayıt, Mingəçevir, Lənkəran, Qazax, Şəki, Ağdam, Füzuli, Qax, Qusar və Salyandan teatr və konsert müəssisələrinin rəhbərləri iştirak ediblər.

Nazir çıxış edərək bildirib ki, ölkə başçısı tərəfindən paytaxtla yanaşı, bölgələrimizin də inkişafı diqqətdə saxlanılır. Dövlətimizin başçısının müvafiq sərəncamları ilə təsdiq edilmiş regionların sosial-iqtisadi inkişafı üzrə dövlət proqramları bölgələrdə mədəniyyət təsisatlarının təkmilləşdirilməsi və inkişafı, xüsusilə region teatrlarının binalarının təmiri və yenidən qurulması, vətəndaşların mədəni istirahətinin daha yaxşı təmin olunması ilə bağlı mütəmadi işlər görülür.

Azərbaycan Respublikasının Birinci vitse-prezidenti Mehriban Əliyevanın rəhbərliyi ilə Heydər Əliyev Fondu da regionlarda mədəni quruculuğa böyük töhfələr verir, Fondun dəstəyi və təşkilatçılığı ilə mədəniyyət sahəsinin inkişafına xidmət edən silsilə layihələr həyata keçirilir.

Qeyd edilib ki, teatr-tamaşa müəssisələrində yaradıcılıq potensialının inkişaf etdirilməsinə xüsusi diqqət yetirilməlidir. Repertuar tərtib edilərkən nazirlik tərəfindən yaradılmış “Teatr-tamaşa müəssisələrinin illik repertuarlarının və dövlət sifarişi əsasında hazırlanan tamaşaların məzmununun qiymətləndirilməsi üzrə “Ekspert şurası”nın rəyləri nəzərə alınmalıdır. Teatrların repertuarı üçün əsərlər seçilərkən ədəbi nümunələrin müasirliyi, ideya-bədii cəhətdən mükəmməlliyi, xalqımızın milli-mənəvi dəyərlərinə uyğunluğu və maarifləndirici xüsusiyyətlərə malik olması vacib şərtdir.

Bildirilib ki, teatrlarda Bədii şuraların aktiv fəaliyyəti təmin olunmalı, marketinq və teatr-sponsor strategiyasının formalaşdırılması, rəhbərlər üçün treninqlərin keçirilməsi, dramaturqlarla əlaqələrin qurulması diqqətdə saxlanılmalıdır. Gənc yaradıcı kadrların öz potensiallarını lazımi səviyyədə nümayiş etdirmələri üçün münbit şəraitin yaradılması da vacib məsələlərdəndir. Regionlarda teatr sahəsində kadr problemini aradan qaldırmaq məqsədilə bir sıra dövlət teatrlarının nəzdində yaradılmış teatr-studiyalarının fəaliyyətinə yenidən baxılmalıdır.

Vurğulanıb ki, konsert müəssisələrində illik abonement konsertlərin hazırlanmasına diqqət artırılmalı, musiqi axşamları barədə məlumat əvvəlcədən ictimaiyyətə elan edilməlidir. Vətəndaşların, xüsusilə də, həssas qrupların teatr və konsert müəssisələrinin xidmətlərindən lazımi şəkildə istifadəsi məqsədilə inklüziv layihələr də həyata keçirilməlidir.

Həmçinin bildirilib ki, paytaxtda fəaliyyət göstərən dövlət teatrlarının və konsert müəssisələri kollektivlərinin bölgələrə qastrol səfərləri təşkil olunmalı, onlar da region sakinlərinin mədəni istirahətinə öz töhfələrini verməlidirlər.

Qeyd edilib ki, bütün müəssisələrdə yanğın və texniki təhlükəsizlik qaydalarına ciddi riayət olunmalı, bununla bağlı əməkdaşlar davamlı şəkildə təlimatlandırılmalıdır.

Müşavirədə çıxış edən Gəncə Dövlət Dram Teatrının direktoru Aqil Bəhramlı, Füzuli Dövlət Dram Teatrının direktoru Vaqif Vəliyev, Şəki Dövlət Dram Teatrının direktoru vəzifəsini icra edən Mirbala Səlimli, Lənkəran Dövlət Dram Teatrının direktoru vəzifəsini icra edən İntiqam Hacılı, Sumqayıt Dövlət Dram Teatrının direktor müavini Vidadi Məmmədov, Salyan Dövlət Kukla Teatrının direktoru Laləzar Hüseynova, Mingəçevir Dövlət Dram Teatrının direktoru İntiqam Həsənov, Qax Dövlət Gürcü Dram Teatrının direktoru Zita Xəlilova, Qazax Dövlət Dram Teatrının direktoru vəzifəsini icra edən Allahverdi Musayev, həmin teatrın baş rejissoru Musa Eyyubov və Gəncə Dövlət Kukla Teatrının direktoru Fərmail Paşayev təkliflərini səsləndiriblər.

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(29.01.2024)

Kubra Quliyeva, “Ədəbiyyat və incəsənət”

Bir müddət öncə məktəb savad verə bilirmi mövzusunda bir yazımı paylaşmışdım və bir xeyli diqqət çəkən yazı olmuşdu. İndi isə bir sual verəcəyəm. Məktəblərdə tərbiyəsizləri ayıra bilirlərmi? Özəl məktəblərdə və liseylərdə öz prestijlərini aşağı salmamaq üçün yaşanılan hadisələrin üstü necə örtülür? 2-3min bəs edirmi bapbalaca uşağa sözün əsl mənasında təcavüz edənlərin əməllərini gözardı etməyə?

İndi hadisəni danışım sonda vicdanınız qərar verər. Ancaq mənim vicdanım bu barədə heç rahat deyil. Yəqin ki, bu hadisə və onun doğurduğu rezonans hamınıza bəllidir:

Bakının öndə gedən liseylərindən olan 6nömrəli məktəbdə 7ci sinifdə oxuyan 2-3şagird dərsdən sonra ingilis dilindən hazırlığa gedən 2ci sinifdə oxuyan yəni, cəmi 8yaşı olan körpəni ayaqyolunda tutub pornoqrafik məzmunlu video izlədir, uşağın bədəninə müxtəlif seksual hərəkətlər edib bəlli olacaq şəkildə göyərmiş izlər buraxırlar. Bütün bunlar azmış kimi, balacanın videosunu çəkib yaymaqla təhdid edirlər. 3gündür sosial şəbəkələrdə körpənin anası bildirir ki, uşaq günlərlə evdə yeməkdən kəsilir, yediyini qusur, ayaq yoluna gedəndə qışqırıb ağlayır və ana uşağın bədəninə baxan zaman bədənindəki göyərmələri görür. Uşağı dilə tutmağa çalışır, lakin uşaq qorxusundan heç nə demir. Sonra isə ana uşağı biraz da yola gətirib bütün hadisəni danışdırır. Və uşaq başına gələnləri ağlayaraq danışanda deyir ki, əgər mən hər şeyi danışsam, onlar mənim videomu bütün məktəbə yayacaqlar.

Hadisələrin acınacaqlı tərəfi bununla da bitmir. Valideynlər məktəbə gəlir, 7ci siniflərdən əməli törədən şəxs(ləri) uşaq dərhal tapır və valideynlərinə bildirir. Məsələni dəqiqləşdirmək üçün uşağı psixoterapevtə yönləndirirlər və psixoterapvet də hadisəni təsdiqləyir. Lakin 7ci sinifdə oxuyan uşağın valideynləri hadisəni qəbul etmir, uşağın haqqında yetkinlik yaşı çatmasa belə uşaq məhkəmələrinə müraciət olunmur, polis faktla bağlı araşdırma aparır, edu.gov bu hadisəni yalanlayır və hər kəs müəyyən bir yoldan məsələni ört-basdır etməyə çalışır.

Yəqin ki, hamımız o məktəbin imicini, orada kimlərin "gül balalarının" təhsil aldığını yaxşı bilirik. Və əslində qəribəsi də, budur ki, kimlərsə 7də oxuyan uşağı qınaya bilmir, onun da körpə olduğunu, əməlini anlamadığını deyir. Niyə? Çünki o, hansısa orta və ya aşağı təbəqədən çıxmış bir uşaq olsaydı başını kitabdan qaldırmadan ata-anasına güzaran qurmaq üçün adəta kitabla yatıb duran biri olardı, o isə əvəzinə istədikləri önünə qızıl sinidə sərilən birisidir. 

7ci sinifdə oxuyan bir şagirdin təxmini 14 yaşı olur və 14yaşındakı bir fərd əqli qüsuru olmadığı halda hər hansısa bir əməl törədir və bu əməl cinayət sayılırsa, o uşaq inzibati məsuliyyətə cəlb edilməli, əməlinin bədəlini ödəməlidir. Əgər psixologiyanı çox düşünürüksə ondan öncə 8cə yaşı olan körpə zərərçəkmişin və illərlə övladı olmayan, 6ildən sonra ilk dəfə ana olan hətta, bir daha heç vaxt ana olmayacağını bilən bir ananın psixologiyası, aldıqları travma daha ön planda olmalıdır. Belə bir vəhşiliyə göz yummaq, iyrənc bir hadisədə uşağı günahlandıra biləcək bəhanələr tapmaq insaniyyətdən xaric əməllərdir. Mənim həmən körpə ilə yaşıd qardaşım var və hadisəni ilk eşidəndə gözümün qabağına qardaşım gəldi. Tüklərim biz-biz olmuş, kəlmələr boğazıma düzülmüşdü. Təsəvvür edin, bu hadisə sizlərdən birinin körpəsinin başına gəlir, nə hiss edərdiniz? O an qatil olacaq potensialı özünüzdə görürsünüzmü?

İndi mən susum vicdanınız danışsın.

P.S. Hadisədən sonra məktəbin direktoruna töhmət verildi. Bir gün keçmiş isə bu dəfə oxşar hadisənin 60 saylı məktəbdə baş verməsi gündəmə gəldi.

Nə baş verir?

Biz hara gedirik? 

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(26.01.2024)

Heyran Zöhrabova, "Ədəbiyyat və incəsənət" 

Bu gün müаsir Аzərbаycаn uşаq nəsrinin tаnınmış nümаyəndələrindən biri olan şair, tərcüməçi, dramaturq, ədəbiyyatşünas, ictimai xadim, filologiya elmləri doktoru Əzizə Əhmədovanın doğum günüdür. 

Uşaqkən hər birimiz onun əsərlərini sevə-sevə oxumuşuq! 

Əzizə Əhmədova 1932-ci il yаnvаrın 26-dа Bаkıdа dünyaya gəlmişdir. O, 1951-ci ildə Bаkı Pеdаqоji tехnikumunu bitirmiş, sоnrаlаr təhsilini Аzərbаycаn Dövlət Univеrsitеtinin jurnаlistikа şöbəsində dаvаm еtdirmişdir. Univеrsitеti bitirdikdən sоnrа 1956-cı ildən 1966-cı ilə qədər Uşаq və Gənclər nəşriyyаtındа rеdаktоr vəzifəsində işləmiş, sonra 1 il Azərbaycan Sovet Ensiklopediyasında böyük redaktor vəzifəsində çalışmışdır.

1967-ci ildə "Gənclik"  nəşriyyаtınа dirеktоr təyin оlunan yazıçı, 1987-ci ilədək bu vəzifədə çаlışmışdır.  

“Xınalı qayalar”, “Yaz qarı”, "Onu çiçəklər sevdi”, “Bu ellərə vurulmuşam”, “O günlərə baxıram”, “Bir ürək sındırmışam”, “Çiçəklərim” kitablarının və uşaqlar üçün yazılmış “Damda yaşayan Karlsonla bacada yaşayan Damdabacanın macəraları” əsərinin müəllifidir.

Əzizə Əhmədovanın əsərləri 30, 40, 50 min tirajla çap edilib. 

Yazıçının "Qоrхmаzın səhvi" аdlı ilk mətbu hеkаyəsi 1957- ci ildə “Piоnеr" jurnаlındа dərc оlunmuşdur. 

Həmin ildən ciddi ədəbi fəaliyyətə başlayan Əzizə Əhmədovanın hekayələri müntəzəm olaraq "Аzərbаycаn piоnеri" qəzetində, "Göyərçin" və "Piоnеr"  jurnalında və başqa mətbu orqanlarında dərc olunmuşdur.

Yazıçının 1985-ci ildə nəşr olun "Damda yaşayan Karlsonla bacada yaşayan Damdabacanın macəraları" adlı kitabı böyük əks-səda doğurmuşdur. 

Əsərləri bir çох dünyа хаlqlаrının dilinə tərcümə еdilən Əzizə Əhmədova tərçüməçi kimi də böyük işlər görmüş,  V.Hauf, A.Kuprin, A.Qaydar, İ.Franko, S.Magilevskaya, C.Barri, M.Prilejayeva, A.Rıbakov, A.Lindqren və s.-in əsərlərini Azərbaycan dilinə tərcümə etmişdir. 

Kitabları, tərcümələri, dramları, cizgi filmləri üçün yazdığı ssenariləri ilə yaddaşlarda silinməz izlər qoyan Əzizə Əhmədova 2003-cü ildə Bаkıdа vəfаt еtmişdir. 

Ruhu şad olsun!

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(26.01.2024)

BU GÜN FİRİDUN BƏY KÖÇƏRLİNİN DOĞUM GÜNÜDÜR

Heyran Zöhrabova, “Ədəbiyyat və incəsənət”

Əgər bir xalqı məhv etmək, onu adam toplusuna çevirmək istəyirsinizsə, müəllimini savadsız, həkimini isə kəmsavad eləyin. Biri onun başını, o biri canını zay eləsin. 

Bu gün Azərbaycan ədəbi tənqidi və ədəbiyyatşünaslığının görkəmli simalarından biri, ictimai xadim, ömrünün 40 ilini millətinin maariflənməsi və tərəqqisi yolunda xərcləyən, ədəbi fikir tariximizdə ən ali məqam sahibi kimi xatırlanan, nəzəriyyəçi, tərcüməçi, mətbuat və teatr qurucusu, pedaqoq, maarifçi  Firidun bəy Köçərlinin doğum günüdür. 

Firidun bəy Əhməd ağa oğlu Köçərli 26 yanvar 1863-cü ildə Şuşa şəhərində anadan olmuşdur.

1872-1876-cı illərdə Şuşada Mirzə Kərim Münşinin məktəbində, 1879-cu ildə isə bir il  Şuşada rus məktəbində təhsil almışdır.

O dövrdə Qafqazı dolaşaraq Qori Müəllimlər Seminariyası üçün ümidverən gənclər toplayan məşhur rus pedaqoqu A.O.Çernyayevski Şuşaya gəlmiş, Firidun bəyin adını da Qori Müəllimlər Seminariyasında oxuyanların siyahısına daxil eymişdir. Və o, 1879-1885-ci illər ərzində burada təhsil almış, müəllimlərindən A.O.Çernyayevski və M.Kipiani ilə yaxın münasibət qurmuşdur.

1884-cü ildə "Təlimi-Sokrat" əsərini qələmə almış, 1885-ci ildə Seminariyanı biririb İrəvan gimnaziyasına təyinat almışdır.

1885-1890-cı illlərdə o, İrəvan gimnaziyasında ana dili, hüsnxətt fənlərini tədris etmiş, pansion mürəbbisinin köməkçisi vəzifəsini daşımışdır. Pedaqoji sahədə müvəffəqiyyətlərinə görə Firidun bəy dəfələrlə mükafatlandırılmış, "Kollecski sekretar", "Titulyar sovetnik" və "Statski sovetnik" rütbələrinə layiq görülmüşdür.

Burada çalışdığı dövrdə o, Zöhrabzadə ilə birlikdə "Təlimi-lisami-türkü" adlı dərslik tərtib etmişdir.

On ilə yaxın bir müddət ərzində İrəvanda həm pedaqoq, həm də bir mədəniyyət xadimi kimi fəaliyyət göstərən Firidun bəy 1886-cı ildə 23 yaşındaykən İrəvanda teatr tamaşası, yerli ziyalılardan Mirzə Məhəmməd Qəmərli ilə birlikdə ədəbi gecələr təşkil etmişdir.

1890-cı ildə İrəvanda "Müsyö Jordan və Dərviş Məstəli şah" komediyasını tamaşaya qoymuşdur.

1891-ci ildə "Təlimi-Sokrat" adlı kitabı Baxçasarayda "Tərcüman" mətbəəsində çap olunmuşdur.

1892-ci ildə A.S.Puşkindən tərcümə etdiyi 'Torçu və balıq" mənzum nağılı İrəvan şəhərində kitab halında çapdan çıxmışdır.

1895-ci ildə Firidun bəy İrəvanı tərk etmiş, 1895-1918-ci illərdə pedaqoji fəaliyyətini Qoridə davan etdirmişdir.

M.Y.Lermontovun "Üç xurma ağacı" və A.Koltsovun "A kişi, niyə yatıbsan" şeirlərinin tərcüməsindən ibarət kitabı Şuşada çap edilmişdir. "Tatar komediyaları" adlı ilk elmi məqaləsi  isə "Novoye obozreniye" qəzetində dərc olunmuşdur. 

1897 -ci ildə o, Badisəba xanım Köçərli ilə ailə həyatı qurmuşdur.

1898-ci ildə onun  "Ərəb əlifbası və onun qüsurları" silsilə məqaləsi "Qafqaz" jurnalında dərc olunmuşdur.

1900-cü ildə Müəllimlər seminariyasının ümumdünya Paris sərgisində Qori seminariyasından nümayiş etdirilən eksponatlar sırasına Firidun bəyin kitabları da daxil edilmişdir.

Firidun bəy Köçərli  1899-cu ildə III dərəcəli "Müqəddəs Anna" ordeni, 1902-ci ildə isə II dərəcəli "Müqəddəs Stanislav" ordeni ilə təltif olunmuşdur.

1903-cü ildə  Tiflisdə onun "Azərbaycan tatarlarının ədəbiyyatı" kitabı rus dilində çap edilmişdir.

Mirzə Fətəli Axundovun "Aldanmış Kəvakib" povestini də rus dilinə məhz Firidun bəy çevirmişdir.

1904-cü ildə A.P. Çexovun "At familyası" hekayəsini tərcümə edib kiçik bir müqəddimə ilə onu "Şərqi-Rus" qəzetində dərc etdirmişdir.

1906-cı ildə nəşrə başlayan "Molla Nəsrəddin" jurnalını təqdir etmiş, jurnalın ilk üç aylıq fəaliyyəti barədə icmal hazırlayıb onu "Tiflisskiiy listok" qəzetində dərc etdirmişdir.

Həmçinin "İrşad" qəzetində "Bir darülmüəllimin kifayətdir" adlı məqalə ilə çıxış edərək, Azərbaycanda müstəqil müəllimlər seminariyasının yaradılması məsələsini qaldırmışdır.

"Znaniye" qəzetində Cəlil Məmmədquluzadənin "Usta Zeynal" kitabçası haqqında eyni adlı məqaləsi çap olunmuşdur.

1910-cu ildə Qori seminariyasının Azərbaycan şöbəsinin müvəqqəti təlimatçısı, daha sonra Qori seminariyasının Azərbaycan şöbəsinin Qori seminariyasının Azərbaycan şöbəsinin inspektoru vəzifəsinə təyin olunmuşdur. 

"Vətən dili" dərsliyi haqqında "Cənab Şirvanskinin rəyi münasibəti ilə"  adlı məqaləsində A.O. Çemyayevskinin adı çəkilən dərsliyini müdafiə etmişdir.

1911-ci ildə M.F.Axundzadənin anadan olmasının 100 illik yubileyi münasibəti ilə Tiflisdə keçirilən təntənəli yığıncaqda məruzə ilə çıxış etmiş və eyni zamanda "Mirzə Fətəli Axundov" adlı kitabı çap olunmuşdur.

1912-ci ildə isə Bakıda "Kaspi" mətbəəsində "Balalara hədiyyə adlı" kitabı işıq üzü görmüşdür.

M.Ə.Sabirin xəstəliyi, ona maddi kömək göstərilməsi barədə "Bəradərim cəlildən çap olunmasını iltimas edirəm" adlı məqaləsini "Molla Nəsrəddin"  jurnalında, Vəfati şair məqaləsini isə "Məlumat" qəzetində dərc etdirmişdir.

1913-cü ildə "Azərbaycan ədəbiyyatı tarixi" adlı üç cildlik əsərini tamamlamış, lakin, əsərin Bakıda çapı üçün göstərilən səyləri baş tutmamışdır. 

“Molla Nəsrəddin” jurnalında "Ana dili" adlı məqaləsini dərc etdirmiş, Qoridən Bakıya Abdulla Şaiqə məktub yazaraq "Azərbaycan ədəbiyyat tarixi materialları" nı çap etdirmək səylərini davan etdirmişdir.

1915-ci ildə "Kaspi" qəzetində "Dost və müəllim N.O.Lomourinin xatirəsi"adlı məqaləsi dərc edilmişdir.

1916-1917-ci illərdə Qori seminariyasının Azərbaycan şöbəsinin Azərbaycana köçürülməsi üçün təşəbbüs göstərmiş, təkliflər irəli sürmüş və siyasi proseslərə qoşulmuş, "Müsavat" partiyasına üzv olmuşdur.

1918-ci ildə Qori Müəllimlər seminariyasının Azərbaycan şöbəsini tədris ləvazümatı və avadanlığı ilə birlikdə öz xərcinə Qazax şəhərinə köçürmüş, bunun əsasında Azərbaycan müəllimlər Seminariyası yaradılmış, Firidun bəy Seminariyanın direktoru təyin olunmuşdur. 

Və bundan sonra həmçinin Qazaxda ilk dəfə olaraq uşaq evi açılmışdır.

1918-ci il mayın 28-də Azərbaycanın Milli Şurasının üzvü seçilmiş, "İstiqlal bəyannamısi"ni imzalamışdır.

1919-cu ildə Fevral ayının 1-də "Müsavat" partiyasının səyyar bürosunun Mərkəzi Komitəsinin təşəbbüsü ilə təşkil edilmiş Qazax şöbəsinə sədr seçilmişdir.

1920-ci ildə "Vətən dili"nin I hissəsinin yenidən işlənməsində böyük xidmətləri olmuş, onlarla dərsliyə düzəliş etmiş, nəzəri materialı, hekayələri artırmış, metodika və silistikasını zəngimləşdirmişdir.

1920-ci ilin mayında Qazax kommunistləri  Köçərli və digər "Müsavat" üzvlərini "xalqa xəyanətdə", "milli nifaq" törətməkdə ittiham etmiş, Qazax İnqilab Komitəsinin Gəncə Fövqəladə Komitəsinin təqdimatına əsasən Firidun bəy həbs edilmişdir.

Gəncə üsyanı yatırıldıqdan sonra erməni daşnaklarının təşəbbüsü ilə XI ordunun xüsusi şöbəsi tərəfindən ədib bolşeviklərə qarşı etirazların iştirakçısı kimi, 58 yaşında faciəli şəkildə qətlə yetirilmişdir.

Bəli, xalqımızın ən işıqlı şəxslərindən biri bolşevik-daşnak birliyinin qurbanı olmuşdur. 

Ruhu şad olsun!

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(26.01.2024)