Kənan Məmmədli, “Ədəbiyyat və incəsənət”

Mən okean görmüşəm. Sakit okeanı. Dənizlə ilk baxışda okeanın heç bir fərqi yoxdur. Nəhayətsiz mavi ümman. Amma okean dənizdən daha vahiməlidir. Suyu da qaramtıl, daha cox boza çalandır. Həm də səsi yüksəkdir. Sakit deyilən okean bir səsli-haraylı idi ki. Bəlkə də bu ən böyük okean okeanların başlarına açılan fəlakətdən danışırdı mənə? 

BBC telekanalının bir proqramı çox üzücü və həyəcanlı mövzuya toxunurdu: Alimlər müəyyən ediblər ki, hazırda dünya okeanında 171 trilyon ədəddən çox plastik tullantı üzür. Bu plastiklər balıqların və digər dəniz canlılarının məhv olmasına səbəb olur və nəticədə insan orqanizminə də yol tapır. Həmin tullantıların daha az zərərli olması üçün isə bir neçə yüzilliklər lazımdır. 

BBC deyir ki, 2005-ci ildə okeanda plastik tullantıların miqdarı 16 trilyon ədəd olub və həmin vaxtdan bu rəqəm 10 dəfədən də çox artıb. Dünya okeanının plastiklərlə çirklənməsi üzrə yeni qiymətləndirmə 1979-cu ildən bəri mövcud olan məlumatların təhlilinin kombinasiyası və xüsusi torlar vasitəsilə dənizlərdən tullantıların toplanması ilə məşğul olan ekspedisiyaların nəticələri əsasında əldə olunub. Tədqiqatın aparıcı müəllifi, okeanda plastik tullantıları müşahidə edən “5Gyres Institute” ictimai təşkilatının təmsilçisi, doktor Markus Eriksen bildirib ki, təqdim edilən 171 trilyon rəqəmi həm bu yaxınlarda okeana atılan, həm də köhnədən qalan və artıq eroziya nəticəsində çürümüş plastiklərə aiddir. Birdəfəlik istifadə edilən butulkalar, qablar və balıq tutmaq, bəzi əşyalar hazırlamaq üçün nəzərdə tutulan plastiklər zamanla günəş şüalarının təsiri altında və mexaniki proseslər nəticəsində daha kiçik hissələrə parçalanır. Dəniz heyvanları, o cümlədən balinalar, tısbağalar, balıqlar və bəzi dəniz quşları səhvən plastikləri qida kimi qəbul edir və onları mədələrinə doldurduğu zaman sadəcə aclıqdan ölə bilərlər. Mikroplastik içməli suya da düşür və bu baş verdikdə, onun hissəcikləri ağciyərdə, venalarda və insan plasentasında belə aşkar olunur. Alimlər bunun insan orqanizmi üçün nə dərəcədə təhlükəli olduğunu tam müəyyən edə bilməyiblər. 

2005-ci ildə toplanmış məlumatlarda plastiklərin azalması və ya artması təmayülü müşahidə edilməyib, lakin doktor Eriksen hesab edir ki, bunun səbəbi faktların az və qeyri-sistematik toplanması ilə əlaqədar ola bilər. Tədqiqatda iştirak etməyən Plimut Universitetinin professoru Riçard Tompson bildirib ki, əldə olunmuş məlumatlar okeanların çirklənməsinə dair faktlara uyğundur. O əlavə edib: “Biz hamımız okeanda çoxlu miqdarda plastik olduğunu bilirik. Bu problemin həlli istiqamətində təxirəsalınmaz tədqiqatlara başlamaq lazımdır”. 

Hazırda okeanlarda plastik tullantıların ən böyük miqdarı Atlantik okeanının şimal hissəsində qeydə alınıb. Başqa yerlərdə də, məsələn, Sakit okeanda bəzi nəhəng tullantı “ləkələri” aşkar edilib. 

Hesabatın müəllifləri, həmçinin hesab edirlər ki, 2000-ci ilədək dəyişən çirklənmə səviyyəsi okeanların çirklənməsi ilə mübarizə üzrə ayrı-ayrı zamanlarda imzalanmış sazişlərin müxtəlif səmərəlilik dərəcəsi ilə əlaqədardır. 1980-ci illərdə imzalanan və hüquqi cəhətdən yerinə yetirilməsi icbari olan bir neçə beynəlxalq sazişdə balıqçı və hərbi-dəniz gəmilərindən dənizə plastmas atılması qadağan edilirdi. Müəlliflərin sözlərinə görə, sonradan həmin tələblər könüllü razılaşmalar ilə əvəz olunub ki, bu da daha az səmərə verib. Martın 5-də qeyri-rəsmi olaraq “Açıq dəniz haqqında Saziş” imzalanıb və bu sənəd okeanların mühafizəsini nəzərdə tutur. Uzun illər davam edən danışıqlardan sonra 100-dən çox ölkə dünya okeanın qorunmasına dair tarixi sənədə imza atıb. Sazişdə razılaşdırılmış hüquqi bazaya əsasən, dünya okeanının ayrı-ayrı dövlətlərin ərazi sularından kənarda yerləşən 30 faizi (bu, onun üçdə ikisi deməkdir) mühafizə olunan ərazi hesab olunur. Sənəddə, həmçinin dünya okeanının qorunması üçün əlavə vəsaitlərin ayrılması və dənizlərdə təbii ehtiyatların bərpası istiqamətində işlərin aparılması nəzərdə tutulur. 

Bununla yanaşı, alimlər iddia edirlər ki, problemin həlli üçün okeanların təmizlənməsi və plastiklərin təkrar emalı deyil, məhz onların istehsalının və istifadəsinin dayandırılması istiqamətində tədbirlər görülməlidir. Yalnız belə olan halda plastik tullantıların artmasının qarşısını almaq mümkündür.

Təhlükənin miqyasına diqqət yetirək, laqeyd qalmayaq gəlin! 

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(27.07.2023)

“Ədəbiyyat və incəsənət” portalı Türk dövlətləri mədəniyyətinin təbliğinin vahid mərkəzi olan TÜRKSOY-un fəaliyyət xronikasında ən əhəmiyyətli səhifələri təqdim etməkdə davam edir.  Bu gün sizlərə Türkiyənin Bolu şəhərində Koroğlu abidəsinin açılışını işıqlandıracağıq...

Rubrikanı Habil Yaşar aparır

Türkiyənin Bolu şəhərindəki Koroğlu parkında xalq qəhrəmanının nəhəng abidəsi 2019-cu ilin Martın 19-da ucaldılıb. Həmin gün Bolu bələdiyyəsi və Beynəlxalq Türk Mədəniyyəti Təşkilatı – TÜRKSOY-un birgə təşkilatçılığı ilə Novruz şənliyi və abidənin təntənəli açılış mərasimi keçirilib.

Tədbirdə Türkiyədə fəaliyyət göstərən diplomatik korpusun nümayəndələri, rəsmilər, türkdilli ölkələrdən gələn qonaqlar, Boluda təhsil alan xarici tələbələr, yerli ictimaiyyətin nümayəndələri və mətbuat təmsilçiləri iştirak ediblər.

Rəsmi hissədə Bolu bələdiyyə başqanı Ələddin Yılmaz, Bolu valisi Əhməd Ümid, TÜRKSOY-un ovaxtkı baş katibi Düsen Kaseinov, Qazaxıstan Rəssamlıq Akademiyasının prezidenti Amandos Akanayev və Koroğlu abidəsinin müəllifi, Qazaxıstanın tanınmış heykəltəraşı Murad Mansurovun çıxışları dinlənilib.

Açılış nitqi ilə çıxış edən Düsen Kaseinov bildirib ki, türksoylu xalqların ortaq milli dəyəri olan Koroğlunun Boluda möhtəşəm abidəsinin ucaldılması ümumiləşdirilmiş şəkildə xalq qəhrəmanlarımıza ehtiramın göstəricisidir: “Koroğlu türksoylu xalqlarda nəsillərin formalaşmasına böyük təsir göstərən əbədi qəhrəmandır. Xalqlarımız bundan sonra da Koroğlunun qəhrəmanlıq obrazından iftixar duyacaqlar. Buraya gələn qonaqlar bu abidəni seyr etməkdən zövq alacaqlar”.

Bələdiyyə başqanı Ələddin Yılmaz bildirib ki, Koroğlu deyəndə Bolu, Bolu deyəndə Koroğlu yada düşür: “Arzu edirik ki, Koroğlunu xalq qəhrəmanı kimi sevən bütün insanlar, o cümlədən, azərbaycanlılar şəhərimizə gəlib burada ucaldılan möhtəşəm abidəni görsünlər. Bu abidənin ucaldılması tarixi hadisədir. Əminəm ki, Türk dünyasının ayrı-ayrı məkanlarından, eləcə də Azərbaycandan gətirilən əsərlər Boludakı Koroğlu muzeyini daha da zənginləşdirəcək”.

Abidənin müəllifi Murad Mansurov TÜRKSOY-un təşəbbüsü ilə həyata keçirilən layihənin tarixi əhəmiyyətini vurğulayaraq qurumun rəhbərliyinə və münsiflər heyətinə minnətdarlığını bildirib: “Koroğlu türksoylu xalqları birləşdirən, haqqında iftixarla danışdığımız ortaq bir el qəhrəmanıdır. Bu möhtəşəm abidənin müəllifi olmaq mənim üçün sevindirici və qürurvericidir”.

Sonra mərasim geniş bədii hissə ilə davam etdirilib.

Qeyd edək ki, Koroğlu abidəsinin ucaldılması TÜRKSOY-un təşəbbüsü ilə 2016-cı ildə elan edilən müsabiqə əsasında həyata keçirilib. TÜRKSOY-da təşəbbüs isə məhz qurumun Azərbaycan təmsilçisi Elçin Qafarlıya məxsus olub.

Müsabiqədə 11 layihə iştirak edib. Münsiflər tərəfindən qazaxıstanlı heykəltəraş Murad Mansurovun layihəsi qalib seçilib.

Abidənin yerləşdiyi Koroğlu parkının ərazisi 100 min kvadratmetrə (10 hektar) yaxındır. Abidə Qazaxıstanda düzəldilib və hissələrlə Boluya gətirilərək quraşdırılıb. Abidə kompleksinin altında Koroğlu muzeyi və sərgi salonu yaradılmalıdır. Muzeydə türkdilli ölkələrdə Koroğlu ilə bağlı yaradılan ən dəyərli əsərlərin sərgilənəcəyi elan edilib. Amma təəssüf ki, bu öhtəliyi götürən Bolu Bələdiyyəsi hələ də sözünə əməl etmir.

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(27.07.2023)

“Ədəbiyyat və incəsənət” portalı “Aforizmlər xəzinəsi” rubrikasında bu dəfə tanınmış statusman Hümbət Həsənoğlunun pritçasını təqdim edir. 

Qaya və qum

(pritça)

Qaya və qumun küləyə münasibəti fərqlidir. Qaya küləyə qarşı mətin dayanır, külək onu yerindən heç tərpədə bilmir. Külək nə qədər güclü əssə də, qaya heç qımıldanmır da, elə həmişə olduğu yerdə də qalır.

Qumu isə külək hara istəsə, apara bilir. Qum heç müqavimət də göstərmir, əksinə küləkdən istifadə edib qum yerini dəyişir, yeni yerlər görür, yeni təəssüratlar yaşayır. Eyni zamanda küləyin bütün cəhdlərinə baxmayaraq qum da qaya kimi dəyişmədən, elə qum kimi də qalır.

İnsanın da həmişə seçimi olur, problemlərə qaya kimi sinə gərsin, ya da problemdən istifadə edib yeni imkanlar arasın, yeni təəssüratlar yaşasın, əvvəl olmayan şanslardan yararlansın.

Qaya, ya qum? 

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(27.07.2023)

Azərbaycanda ilk dəfə olaraq Azərbaycan Dili və Ədəbiyyatı Forumu keçiriləcək. Sentyabrın 2-4-də Heydər Əliyev Fondu və Mədəniyyət Nazirliyinin təşkilatçılığı, Elm və Təhsil Nazirliyi, Azərbaycan Milli Elmlər Akademiyasının dəstəyi ilə keçiriləcək forum Ümummilli Lider Heydər Əliyevin 100 illik yubileyinə həsr olunan tədbirlər çərçivəsində təşkil olunacaq. 

“Ədəbiyyat və incəsənət” portalı Mədəniyyət Nazirliyinə istinadən xəbər verir ki, tanınmış dilçi və ədəbiyyatşünas alimlərin, yazıçı və naşirlərin iştirak edəcəyi forum sentyabrın 2-də Azərbaycan ədəbiyyatına və mədəniyyətinə görkəmli şəxsiyyətlər bəxş etmiş Şamaxı şəhərində başlayacaq, sentyabrın 3-4-də isə Bakı şəhərində davam edəcək. 

Ədəbi-elmi ictimaiyyətin iştirakı ilə geniş müzakirələrin aparılacağı forumda mədəniyyətimizin yaşadılması, inkişafı və təbliğində Azərbaycan dili və ədəbiyyatın rolu, Azərbaycan dilinin saflığının qorunub saxlanılması, müasir ədəbi proseslər, ölkəmizdə uşaq ədəbiyyatının ideoloji mahiyyəti və müasir problemləri, milli kitab sənayesinin hazırkı vəziyyəti və bu sahəyə dövlət dəstəyi, uşaq və yeniyetmələr arasında mütaliənin təbliği, teatr və kinonun inkişafında ədəbiyyat faktoru və digər istiqamətlərdə diskussiyalar olacaq. 

Mütəxəssislərin forum çərçivəsindəki fikir və təklifləri ümumiləşdirilərək “Azərbaycan mədəniyyəti – 2040” Dövlət Proqramında öz əksini tapacaq.

Azərbaycan Dili və Ədəbiyyatı Forumunda iştirak etmək istəyən şəxslər avqustun 25-dək Mədəniyyət Nazirliyinin saytında (www.culture.gov.az) qeydiyyatdan keçə bilərlər.

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(27.07.2023)

“Ədəbiyyat və incəsənət” portalının Poetik qiraət rubrikasında bu gün yenidən Yusif Nəğməkarla görüşürsünüz. O, “…Azadlığı yox” deyir. 

Suyun əsirliyi seldə,

Qurağın azadlığı yox,

Selin də Kürlüyü eldə,

Qırağın azadlığı yox.

Oy, köksümdə oyuq oyan,

İlləri sanalamayan. 

Telləri şanalamayan

darağın azadlığı yox.

Eh... Azərbaycan maralı!...

Rəngim də solub-saralı...

Gəzirəm səndən aralı --

İrağın azadlığı yox.

Zirvəm itir...

               tap tağında,

Bisütunu çap dağında.

Sinəsi söz taptağında

varağın azadlığı yox.

Dirilik "Zəm-zəm" içməyən,

Qaşıq qanından keçməyən,

Hünər zəmisi biçməyən

orağın azadlığı yox.

Qəm dimdikdə dən kimiyik,

Qeysə, Leylə tən kimiyik.

Bölünmüş Vətən kimiyik --

Bu çağın azadlığı yox.

Ruh dönsə, dilim dillənməz,

Ümid qönçəm də güllənməz.

Zəfər eşqiylə yellənməz

bayrağın azadlığı yox.

Qeyfətə yol-qala bağlı,

Ha kibrit çək, qala, bağlı...

Yanmağı vüsala bağlı

çırağın azadlığı yox.

Hürr anı ara, Nəğməkar,

Ulu, tək TANRI sənə yar.

Azadlığın torpağı var,

Torpağın azadlığı yox...

 “Ədəbiyyat və incəsənət”

(27.07.2023)

“Ədəbiyyat və incəsənət” portalı “Oxucularımızın yaradıcılığı” rubrikasında  İnci Məmmədzadənin “Təmiz qəlbin mükafatı” povestindən bir parçanı dərc edir. 

1-ci hissə

1 ay sonra... Saatın çalması ilə yuxudan ayılıb yuyunmaq üçün hamama daxil oldu. Duş qəbul edib mətbəxə keçdi və anasının hər səhər erkəndən oyanıb hazırladığı təamları evinin günəşi ilə söhbət edə- edə yeməyə başladı.

-Mənim baş tacım bu gün özünü necə hiss edir?- üzünü anasına tutub sual verdi.

-Bizi Yaradana şükür, yaraşıqlı oğlum, - deyə cavab aldı. 

Bir xeyli söhbət etdilər. Afiq yeməyini bitirib yataq otağına keçdi. Dünəndən seçib kənara qoyduğu qara kostyumu əyninə geyindi. Ağ köynəyin üzərindən ona yaraşan qara cizgili qalstuk taxıb dəsti tamamladı. Aynada özünə baxıb saçlarını daradı, Məkkədən gətirilən, namaz qılarkən istifadə etdiyi ətiri boynuna, biləyinə və üzünə sürüb işə getmək üçün otağın qapısına tərəf yönəldi. Qapını açıb zala keçdi və oradan anasını səsləyib dedi:

– Anacan, işə gedirəm, bir sözün, məndən hər hansı bir istəyin varmı? 

Mətbəxdən şirin ləhcəli, Allahın övlada bəxş etdiyi ən gözəl nemətlərdən biri olan anasının səsi eşidildi:

-Nə zaman qayıdarsan, ananın gül balası? O, hər zaman Afiqi belə əzizləyərdi – 9 ay əzab əziyyətlə bətnində böyüdüb qucağına aldığı ilk gündən 26 yaşına kimi. Oğlu gülümsədi və tez də cavab verdi:

– Bakıya xas tıxacı da nəzərə alsaq, saat 7-də yəqin ki. Alınacaq nə isə lazım olsa zəng edərsən, sultanım.

Bunları deyib anasına tərəf əyildi. MasaAllah, idmançılara xas boya malik idi. Allah vergisi idi bu ona. 3 ilə yaxın voleybol və basketbolla məşğul olması da boyunu uzatmışdı. Anasının boynundan və üzündən öpdü, hər zamankı kimi halallıq alıb qapıdan çıxdı. Yol qapısını açıb küçədə saxladığı Volkswagen markalı avtomobilinə əyləşdi,  açarı çevirdi, hərəkətə gəlib evi arxasında qoydu və birbaş işlədiyi Socar Neft şirkətinə sürdü.

2-ci hissə

Afiq evin ikinci övladı idi. Orta təbəqəli bir ailədə dünyaya göz açmışdı. Valideynləri müəllim işləyirdi. Anası orta məktəbdə fizika, atası isə universitetdə iqtisadiyyat fənnini tədris edirdi. Özündən böyük bacısı Nuricahan da təzəlikcə ailə qurmuşdu. Ömür yoldaşı Almaniyada təhsil aldığı müddətdə orada özünə iş qurduğu üçün evlənib xaricə köçdülər. Qardaşı Afiqin yaxın dostu olduğu üçün evlərinə gəlmişdi Namiq. İlk dəfə həmin gün tanış olmuşdu bu iki gənc. O gündən bəri bir- birlərini sevməyə başlamış və iki ay sonra üzük taxıb, 10 gün sonra isə ailə həyatı qurmuşdular.

Zərifə xanım qız övladından sonra Afiqi də evləndirib, onun da xoşbəxt günlərini görmək istəyirdi. Ona görə də özü üçün gəlin də axtarırdı. Anasına elə gəlirdi ki, oğlu könül işlərinə vaxt ayırmır, ancaq şirkətin işləri ilə məşğul olurdu. Afiq şirkətdə rəhbər müavini olaraq çalışırdı. Savadı, bacarığı, cana yaxınlığı ilə hər kəsin rəğbətini qazanmışdı, ən çox da qızların. Şirkətdə çox qız ona qəlbində yer ayırmışdı. Amma o, qızlara dönüb baxmırdı. Bəlkə də baxmaq istəmirdi, qəlbində illər əvvəl yaranan yanğı hissinə görə...

3-cü hissə

2014-cü il 21 iyun ... 11-ci sinfi bitirirdi bu il. Sinif yoldaşları ilə birgə restoranda yer ayırıb məzun gününü qeyd etmişdilər. Məclis bitib hər kəs evinə yollanırdı, elə Afiq də. Birdən nə isə xatırladısa tanışının evinə getməli oldu ilk öncə. Dostu dənizkənarı yerləşən bir binada yaşayırdı. Fikirli halda avtobusdan enib aşağıya doğru irəlilədi. Yanğılı ağlama səsi eşidib ayaq saxladı. Kim isə hönkürtü ilə ağlayıb göz yaşı tökürdü. Başını səs gələn tərəfə çevirəndə dəhşətə gəldi. Qız bardyorları aşıb digər tərəfə keçmişdi. İlk ağlına gələn onun intihar etmək fikri oldu. Çünki dənizə atlanması an məsələsi idi. Afiq irəli gedib qızı səslədi. Üzünü çevirəndə oğlanı görən Asnifat həyəcanlandı, ağlamasını kəsib soruşdu:

- Sən kimsən? 

Qız utandı qeyri ixtiyari “sən” deyə müraciətindən.

-Adım Afiqdi- oğlan cavab verdi - Sizə nə olub? 

Bu dəfə o özü sual ünvanladı qarşısında dayanan bu kədərli qıza.

- Yaşamaq istəmirəm daha, bezmişəm həyatımdan.

Onunla üz-üzə dayanan bu cavan gənc bir an duruxdu. Nə edəcəyini, qızı necə bu intihar fikrindən döndərəcəyini düşündü. O bilirdi ki, intihar heç vaxt çıxış yolu olmayıb. Ağlı kəsəndən namaz qılırdı, Rəbbinə bağlı bir gənc idi. Hər intihar hadisəsi eşidəndə də pis olurdu. İnsanların canına qıyması ona görə heç vaxt çıxış yolu deyildi. Səbr etməliydi insan hər çətinliyə rəğmən. Axı bu dünya həm şirin, həm də acı günləri ilə bir imtahan dünyası idi. Bilirdi ki Allah verən canı yenə Allah alar. 

Birdən qızın səsi onu düşüncələrdən ayırdı.

- Gedin buradan, məni tək qoyun .

-Baxın, intihar etməklə siz heç  bir şey qazanmayacaqsınız. Əksinə bu, geri dönüşü olmayan bir yola sürükləyər sizi. Allah Nisə surəsi 29-cu ayədə “özünüzü öldürməyin” buyurub. Gəlin dərdiniz nədirsə birlikdə çıxış yolu tapaq.

Gəncin sözləri qıza sanki təsir etmişdi. Bardyorları keçib, intihar fikrindən əl çəkdi. Aşağıya enib oğlana yaxınlaşdı.

-Düz deyirsiniz. Bu yola necə ağıl qoydum, özüm də bilmirəm. Bəlkə də yaşadığım çətin günlərdən qurtulmaq istədim. 

Qızın şirin ləhcəsi oğlana xoş gəldi.

- Allah böyükdür, səbr edin - deyib – onu sakitləşdirməyə çalışdı. Daha sonra adını soruşdu  qara saçlı, xumar gözlü qızdan.

- Asnifat- qız cavab verdi. Sanki sakitləşmişdi oğlanın sözlərindən sonra.

- Kimsən, kimlərdənsən? Afiqin sualı qızı deyəsən kövrəltdi.

- Əslən Qusarlıyam. Burda doğulub - böyümüşəm. Atam Qayınbəy burda alverlə məşğul idi. Anam isə evdar qadın idi. Bir gün qapı çalındı. Anam yaxınlaşıb açdı, kiminləsə nə isə danışırdı, daha doğrusu çöldəki şəxs danışırdı o, isə dinləyirdi. Birdən anamın ağlama səsini eşitdim. Otaqdan çıxıb ona tərəf getdim. Əyilib başını sığalladım. Anacan niyə ağlayırsan?- deyə soruşanda aldığım cavab məni elə bil dağdan aşağı tulladı. Atamı pul üstündə ürəyindən bıçaqlayıb öldürmüşdülər. Borc verəndə insan yaxşı, amma pulunu istəyəndə pis olur? Başa düşə bilmirəm insanların pis niyyətli xislətini. Dünyada necə də vicdansız insanlar yaşayır. Gözləri dolur. Amma nədənsə ağlamır. Bəlkə də vaxtında çox ağladığı üçün.

- Nə üçün intihar edirdin?- bayaqdan diqqətini qızdan ayırmayan Afiq soruşdu.

- Atamın ölümündən sonra mənə anam baxıb böyütdü, əziyyətimi çəkdi. Yeri gəldi atalıq etdi. Çox çətinlik çəkdik o zamanlar. Amma yenə də üzümüz gülürdü, çünki birlikdə idik. Bir-birimizə dayaq olurduq. İndi isə... Dözməyib ağlamağa başladı.

Oğlan qızın anasını da itirdiyini başa düşmüş kimi – Allah rəhmət eləsin - dedi sakit, bir az da kövrək səslə.

-Allah razı olsun -deyib danışmağa davam etdi Asnifat. Anamı xəstəlikdən itirdikdən sonra mənə ana tərəfim baxdı. Atam evin tək övladı idi, ona görə əmidən, bibidən bir qohumun yox idi. Nənəm və babamda hələ atamın sağlığında ikən vəfat etmişdilər. Anamı torpağa dəfn etdikdən sonra dayım məni yanına apardı. 1 ilə yaxın onlarla birlikdə qaldım. İlk başlar mənə yaxşı baxırdılar, üstümdə titrəyirdilər. Amma sonralar hərəkətlərində, sözlərində özümə qarşı soyuqluq hiss etdim. Öyrəndim ki dayımın işləri yaxşı getmirmiş. Pul baxımdan sıxıntı çəkirdilər. Özləri, uşaqların xərci, üstəlik mənim də xərcim olanda ehtiyacları qarşılaya bilmirdilər. Bu vəziyyət bir neçə gün daha çəkdi. Dayım qərara gəldi ki, məni xalamın yanına aparsın, bir az da o baxsın deyə düşünmüşdü. Elə də oldu. Mən xalamgilin yanına köçdüm. Orada da mənə yaxşı baxdılar bir müddət, amma sonra... Sonra hazırlıq xərclərim də oldu və xalamgilin üzərinə daha çox yük düşdü. Dayım və xalamdan başqa qohumum yox idi daha. Ona görə də uşaq evinə göndərməli oldular, daha baxa bilmirdilər mənə. Onları da qınamıram, öz övladlarınınmı qayğısına qalsınlar, mənimmi, bilmirdilər.

-Bu il uşaq evindən də buraxılacaqsan, bəs sonra harada qalacaqsan? 

Afiq sualı verəndə qızın üzünə yox, dənizə baxırdı. Nə isə fikirləşirdi elə bil.

- Qalmağa heç bir yerim yoxdu daha, ona görə də bu yolu seçdim, başqa bir yol görmədim, daha doğrusu artıq mübarizə aparmaq istəmədim həyatda. İntihar o vaxt mənə çıxış yolu kimi göründü. Amma sənin sözlərin məni elə bil yuxudan ayıltdı, doğru yolu göstərdi.

İkisi də daha danışmadı. Bir neçə dəqiqə belə səssiz oturdular. Afiqin – Durun gedək- deməsi ilə aradakı sükut pozuldu

- Haraya? Sual anidən çıxdı Asnifatın iki dodağının arasından. 

Durub söhbətlərinə davam edərək yola düzəldilər.

-Mənim xalam tək yaşayır. Onun yanına gedək, bəlkə razı olar, onunla qalmağına. İstəyərsənmi ?

Qız əvvəl tərəddüd etdi oğlanın bu təklifi ilə razılaşmağa. Amma başqa bir qalacaq yeri də yox idi. Ona görə də təklifi qəbul etdi.

Bir müddət yol gedib xalasının evinə çatdılar. Bloka daxil olub pilləkənləri qalxdılar. Ayaq saxlayıb dayandılar. Artıq evin qapısına çatmışdılar. Afiq qapını döydü. Evdən – gəldim, gəldim xalasının quzusu – deyə səsləndi ev sahibəsi. Qapı arxasında dayanan gənclər gülüşdülər. Buraya gəlməzdən qabaq Afiq xalasına zəng edib gəlmələri barədə xəbər vermişdi. Xədicə xala evdə tək yaşayırdı. Ailə qurmamışdı. Ana, atasını da 1 il aralığı ilə itirmişdi. Qapını açıb üzündə gülüş uşaqları qarşıladı.

-Gəlin içəri -deyib onları evə dəvət etdi. Gənclər dar dəhlizdən keçib zala daxil oldular, göstərilən yerdə əyləşdilər. Ev sahibəsi qonaqlara göz gəzdirib üzünü Afiqə tutdu:

-Telefonda vacib bir məsələ var deyirdin, gecənin bu vaxtı vacib olan nədir belə? Həə... Bir də bu xanım qızımız kimdi? Tanış eləmədin bizi - dedi gülümsəyərək.

-Yerini rahatlayıb - Asnifatdır adı - dedi.

-Həə... Gözəl qızdır.

-Xalacan bu xanımla dəniz kənarında tanış olduq. Ana və atası vəfat edib. Uşaq evində qalırdı, amma 18 yaşı tamam olduğu üçün oradan çıxarılacaq. Qalmağa da başqa yeri yoxdur

- Allah rəhmət eləsin, qızım. Bəs qohumların yoxdurmu?

- Allah razı olsun – dedi qız titrək səslə. Amma digər suala cavab verə bilməyib başını aşağı dikdi.

Onu belə görən gənc - Gəl, xala biz çöldə bir az söhbət edək- söylədi. 

Ayağa qalxıb mətbəxə keçdilər. Oğlan qızın danışığını xalasına nəql etdi. 

-Ağlıma sən gəldin qala biləcəyi yer olaraq. Sənə də uyğun olarmı?

Xədicə xala bu evdə tək qalırdı. Bir az düşünüb - Niyə də olmasın – deyə başını yuxarı-aşağı tərpətdi. Oğlan sevindiyindən xalasını elə qucaqladı ki, az qala boğulacaqdı ev sahibəsi. Zala keçdilər. Üzünü qıza çevirib – Yeni evin xeyirli olsun inşəAllah - dedi. 

Asnifat əvvəl duruxdu, daha sonra nə demək istədiyini başa düşər kimi təşəkkür etdi gəncə. 

-Allah razı olsun sizdən, etdiyiniz yaxşılıq bir gün qarşınıza çıxsın inşəAllah.

- Cümləmizdən - Afiq təşəkkürünü qəbul etdi. Daha sonra hər ikisi ilə də sağollaşıb qapıdan çıxdı və birbaş evə yollandı. Saatına baxdı, artıq yeni bir günün başlanmasına az qalırdı…

Qeyd: Mətnin həvəskar tərəfindən qələmə alındığını nəzərə alın. 

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(27.07.2023)