Elman Eldaroğlu, “Ədəbiyyat və incəsənət”

Düz 57 ildir ki, hərəkətdəyəm, gedirəm, amma hələ də Yer kürəsinin başına bir dəfə də olsun fırlana bilməmişəm. Bəs deyirdilər ki, Yer planeti yumrudur, kiminləsə üz-üzə gəlmək şansı həmişə var. Qəribədir, niyə onunla rastlaşmamışıq, bilmirəm. Ya da haradasa yanımdan ötüb keçib fikir verməmişəm. Nə isə, sözümün canı odur ki, bu dəfəki qəhrəmanımın haqqında geniş danışa bilməyəcəm. Etiraz etməsəydiniz, söhbətimi dostlarının onun haqqında söylədiklərindən sitatlar gətirməklə ərz edərdim. 

Məmməd Araz yadigarı, Aqil Abbasın ömür-gün yoldaşı, tanınmış jurnalist İradə Tuncay deyir ki;- "İlqarla biz Universitetin jurnalistika fakültəsində birgə təhsil almışıq. Hələ tələbəlik illərindən İlqar hər kəsdən seçilir, hamı tərəfindən sevilirdi. İlqarda qeyri-adi cazibə keyfiyyəti vardı. İstənilən adamla bircə söhbətdən sonra həmin adam yenə də İlqarın həmsöhbəti olmaq istəyirdi. Onun cazibəsini heçnə neytrallaşdıra bilmirdi. İllər keçsə də İlqar hələ də bu cazibəni qoruyub saxlaya bilib."

Yox, yox, söhbət sizin düşünüyünüz İlqardan deyil, İlqar Həsənovdan gedir. Ona İlqar Musayeviç də deyirlər. Həmkarı İttifaq Mirzəbəyli söyləyir ki: "İlqar Həsənov müasir mətbuatımızın daim üzdə olan, fəal nümayəndələrindən biridir. Dövlət müstəqilliyimizdən əvvəlki dönəmdə peşəkarlıq, prinsipiallıq və jurnalist məsuliyyəti ilə seçilirdisə, müstəqillik dövründə həmin keyfiyyətlərinə milli təəssübkeşlik və dövlətçilik maraqlarının qorunmasına xidmət kimi dəyərlər də əlavə edib. İlqar Həsənov bölgə müxbiri kimi fəaliyyət göstərdiyi rayon və şəhərlərin hamısının qeyri-rəsmi "fəxri vətəndaşı" statusunu qazanıb".

Deyirlər, “Xalq qəzeti”ndə çalışır. Yaxşı yoldaşlığı, sadiq dostluğu, mədəni davranışı var. Üstəlik canlara dəyən adamdır. Şair, jurnalist Əli Nəcəfxanlı isə:- “Bakı Dövlət Universitində görkəmli jurnalist, tanınmış ictimai və elm xadimi, ustad redaktor Nəsir İmanquliyevin 110 illik yubileyinə həsr olunmuş elmi konfransda mötəbər çıxışçılar arasında İlqar Həsənov xüsusilə seçilib. Vaxtilə unudulmaz şəxsiyyətin yaradıcısı və baş redaktoru olduğu "Bakı" qəzeti redaksiyasında çalışmış İlqar müəllim ustadı haqqında nəzəri deyil, məhz praktiki və həyati xarakterli xatirələrini söyləməsi ilə yadda qalıb. Bax, belə bir fenomen insandır bizim İlqar Musaoğlu. 1959-cu ilin 236-cı günündə- avqustun 24-də dünyaya gəlib. Düz 23376 gündür ki, doğmalarını, əzizlərini, dostlarını öz varlığı ilə sevindirir. Arzu edirəm ki, bir bu qədər də yaşasın və sevindirsin! 23376 gün nədir ki? Vur-tut 64 il.”- söyləyir.

Arximedin yaxşı bir kəlamı var: “Mənə bir dayaq nöqtəsi verin ki, dünyanı yerindən oynadım.” Rəhmətliyin sözünə qüvvət, bircə dəfə onu görsəydim, yəqin ki, haqqında geniş danışa bilərdim. Amma ümid yeri var, hələ ki, o da, mən də gedirik. Ola bilsin ki, haradasa, nə vaxtsa üz-üzə gəldik. Axı Yer kürəsi yumrudur...

“I’m sorry” söhbətimi burada tamamlamaq məcburiyyətindəyəm. Hə, yaxşı ki, yadıma düşdü- avqustun 24-ü İlqar Həsənovun növbəti ad günüdür. Təbrik edirik!

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(24.08.2023)

Elman Eldaroğlu, “Ədəbiyyat və incəsənət”

Özünü təhsilə, yaradıcılığa həsr edib. 1999-cu ildən Azərbaycan Bəstəkarlar İttifaqının üzvü olan Xədicə Zeynalovanın mükafat almış "İn memoriam Kara Karayev", "İn memoriam Ludwig van Beethoven", beş hissəli "Qarabağ suita"sı, "Qarabağ həsrəti", "Odlar ölkəsindən şəkillər", solo Arfa və Orkestr üçün konsert, simli kvartet üçün “Miniatürlər”, “Səma” viola və akkordeon üçün duet, Simfonik orkestr üçün “Qarabağ” simfonik poeması, kamera orksteri üçün “Azerbaijani Fairy Tale” və s. bir çox musiqi əsərləri indiyədək Kanada, Fransa, Avstriya, İsveç, Almaniya, İsveçrə, Kipr, İngiltərə, ABŞ, Gürcüstan, Yunanıstan, Türkiyə Oman Sultanlığı və eləcə də bir sıra ölkələrdə ifa olunub. Qeyd etmək lazımdır ki, bəstəkarın bir çox əsərləri Almaniyanın müxtəlif şəhərlərində uğurla ifa olunaraq MDR Radio, WDR Radio, Deutschlandfunk, Radio Bremen, SWR Radio, Cosmo Radio, RBB Berlin Radiolarında yayımlanmışdır.

On yeddi ildir ki, Almaniyada yaşayır. Zəngin mədəniyytə malik olan bu məmləkətdə Azərbaycan musiqisini yorulmadan təbliğ edir, almanlara sevdirməyə səy göstərir. Haqqında söhbət açdığım Xədicə xanım Zeynalova Sumqayıt şəhərində ziyalı ailəsində dünyaya gəlib. Səkkizinci sinfədək 27 nömrəli məktəbdə oxuyub. Sonra indiki Sumqayıt Musiqi Kollecinə qəbul olunaraq, dörd il də orada təhsil alıb. 1994-cü ildə həmin kolleci musiqi nəzəriyyəsi ixtisası üzrə fərqlənmə diplomu ilə bitirib. 1994-1998-ci illərdə Bakı Musiqi Akademiyasının bəstəkarlıq və musiqişünaslıq fakultəsində Prof. Xəyyam Mirzəzadənin sinfində bakalavr, 1998-2000-ci illərdə isə magistr dərəcələrinə yiyələnib. Hər iki dərəcədən də fərqlənmə diplomuna layiq görülüb. Eyni zamanda 1995-2005-ci illərdə Sumqayıt Musiqi Kollecində müəllim işləyib, musiqi nəzəriyyəsi fənnini tədris edib. Həmçinin 2000-2005-ci illərdə Azərbaycan Dövlət Mədəniyyət və İncəsənət Universitetində müəllim kimi çalışıb. 2005-ci ildən Almaniyanın Detmold şəhərində yaşayır… 

Atası Əbdülrəhim Sumqayıtda yaşasa da Bakıda, İçərişəhərdə doğulub boya-başa çatıb. Hərbiçi olub, hazırda istefadadır. Anası Əzizə xanım qida sənayesi üzrə mütəxəsisdir…

Xədicə xanım Almaniyada Detmold Konservatoriyasının bəstəkarlıq şöbəsində təhsilini davam etdirib və oranı da fərqlənmə diplomu ilə başa vurub. 2006-2012-ci ildə Almaniyanın Paderborn Universitetində Doktoranturada ilk azərbaycanlı bəstəkar və musiqişünas olaraq "Azərbaycanın 20-ci əsr musiqi mədəniyyəti və Qərb musiqisinin təmayülləri" mövzusunda dissertasiyasını böyük uğurla və fərqlənmə ilə müdafiə edərək sənətşünaslıq üzrə fəlsəfə doktoru alimlik dərəcəsinə yiyələnib. Bu Dissertasiya Almaniyada bizim musiqi mədəniyyətimiz haqqında yazılan 400 səhifəlik ilk elmi iş və kitabdır. 

2012-ci ildən Musiqi və İncəsənət Məktəbində fortepianodan, 2013-cü ildən isə Detmold Konservatoriyasında müsiqi nəzəriyyəsindən dərs deyir…

Xədicə Zeynalova bəstəkar və musiqişünas kimi Almaniyada nüfuzlu Friedrich-Ebert-Stiftung Doktor Təqaüdü mükafatı, DAAD Təqaüdü mükafatı, Almaniya Mədəniyyət Nazirliyinin Təqaüdü mükafatı, Almaniya Şimali Reyn Westfaliya Mədəniyyət Nazirliyinin Təqaüdü mükafatı, GVL Fondunun Təqaüdü mükafatı, GEMA və Musikfonds Fondlarının Təqaüdü mükafatı laureatıdır.

X.Zeynalova 2020-ci il Azərbaycan Respublikasının Diasporla iş üzrə Dövlət Komitəsinin “Azərbaycan həqiqətlərinin dünya ictimaiyyətinə çatdırılması və 2020-ci ildə diaspor quruculuğu işində göstərdiyi xüsusi fəallığa görə” Təşəkkürnamə, 2021-ci il Azərbaycan Respublikasının Mədəniyyət Nazirliyinin “Nizaminin 880 illiyi” Medalı ilə, həmin il Nizami və Yunus Əmrə İlində Türksoyun təşkil etdiyi "Türk Dünyasının Şah əsərləri" layihəsində bəstəkar kimi “Təşəkkürnamə” və Azərbaycan Mədəniyyətinin beşiyi Şuşada keçirilən Dünya Azərbaycanlılarının V Qurultayında “Azərbaycan Respublikasının Diaspor Fəalliyyətində xidmətə görə” medalı ilə təltif edilmişdir.

Dəfələrlə beynəlxalq bəstəkarlıq müsabiqələrinin laureatı seçilib... 

Xədicə Zeynalova 2021-ci il noyabr ayında  "Zəfərə doğru" Zəfərimizə həsr edilmiş "Harmony of Sound" adlı ilk Alman-Azərbaycan beynəlxalq Musiqi Festivalı təşkil etmişdir və yaratmışdır. Beynəlxalq Musiqi Festivalı "Odlar diyarından" adı altında Azərbaycanın zəngin musiqi mədəniyyətinə həsr edilmişdir və Almaniyada 3 gün ərzində 3 müxtəlif şəhərlərdə keçirilmişdir.  Bundan əlavə Festivalda bütün gələn qonaqlara və festival dinləyicilərinə "Xarı Bülbül" döş nişanları təqdim edilmişdir. 

Xədicə Zeynalovanın "Odlar diyarından Azərbaycan Almaniya arasında körpülər" adlı ilk CD musiqi albomu Azərbaycan Demokratik Respublikasının 100 illik Yubileyinə həsr edilib və dünyaşöhrətli "Deutschlandfunk Radio Şirkəti"ndə ərsəyə gətirilib. Haqqında Alman mətbuatında xeyli məqalə dərc olunub.

Bəstəkarın "Heinrich və Leyla" simfonik orkestr üçün əsəri isə Almaniya-Azərbaycan tarixinin 200 illik yubileyinə həsr edilmişdirş X. Zeynalovanın “Heinrich və Leyla” adlı CD albomu Azərbaycan Respublikasının Diaspora Fondunun dəstəyi ilə Amerika Briləşmiş Ştataları və Almaniyada 2022-ci ilin may ayında işıq üzü görmüşdür...

Səyahət etməyi xoşlayır. Artıq avropa ölkələrinin bir çoxunda turist kimi səfərdə olub. Getdiyi ölkələrin muzeylərini ziyarət etməkdən zövq alır. Söylədiyinə görə, gözəl rəsm əsərinə baxıb ilhamlanır. Bu isə yeni musiqi əsərinin yaranmasına səbəb olur...

Otuzdan çox kitabın müəllifidir. Həmin əsərlər Hollandiya, İngiltərə, Almaniya və Azərbaycan nəşriyyatlarında işıq üzü görüb.

2016-cı ildə şərq və qərb musiqi alətlərindən ibarət "Bridge of Sound" ansamblını, eləcə də eyniadlı cəmiyyəti yaradıb. İstəyir ki, ansanblı ilə birlikdə dünyanın müxtəlif ölkələrində qastrol səfərlərində olub, ölməz Azərbaycan bəstəkarlarının musiqilərini bütün dünyaya sevdirsin. Şəxsi studiya yaratmaq arzusundadır. İnanırıq ki, o, tezliklə bu arzusuna da çatacaq…

Çox mehriban insandır. Söhbətimiz boyu onun nə qədər alicənab, yüksək zövqlü, kübar bir xanım olduğuna şahidlik etdim. Zarafat deyil, 2019-cu ilin yanvar ayından hər il keçirilən qadın bəstəkarların beynəlxalq müsabiqəsinin münsiflər heyətinə seçilən yeganə azərbaycanlıdır…

Bəli, milli musiqimizi xaricdə sevə-sevə təbliğ edən, iştirakçısı olduğu tədbirlərdəki çıxışlarında "Azərbaycan" kəlməsi dilindən düşməyən, vətəni göz bəbəyi qədər əziz bilən bir vətənpərvər soydaşımız haqqında da söhbətim beləcə başa çatdı. Mərhum xalq şairi Cabir Novruzun sözləri ilə desək:

"Onun əvəzi olmur, o hər kəsdən irəli.

Gözdən əzizi olmur, Vətən gözdən irəli"...

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(24.08.2023)

 “Ədəbiyyat və incəsənət” portalının Poetik qiraət rubrikasında bu gün sozlərə Elşad Baratın şeirini təqdim edirik.

bu şəhərin küçələri qan gölü

heç çalışma, yumaq olmaz yağışla

bu şəhərin adamların, ilahi

bu şəhərin itlərinə bağışla

küçələri maşın-maşın susanda

qollarımız başımıza dolandı

kim nə desə, nə danışsa, inanma

atam haqqı, anam haqqı, yalandı

gizlənibdi bu şəhərin əlləri

ayaqları dalımıza təpikdi

o səngərdə ayaq vermiş əlilin

mükafatı bircə ovuc qəpikdi

bu şəhərdə ulduzlar də utanır

səmaların ahı bizi tutacaq

o tindəki ac körpənin anası

gecələrə bədənini satacaq

bu şəhərin küçələri qan gölü

heç çalışma, yumaq olmaz yağışla

bu şəhərin adamların, ilahi

bu şəhərin itlərinə bağışla

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(24.08.2023)

Habil Yaşar, “Ədəbiyyat və incəsənət”

Qlobal istiləşmə, artan təbii fəlakətlər, amansız müharibələr, pandemiya, su və taxıl qıtlığı, dəhşətli inflyasiya -  bütün bunlar böyük bir bəladır. Bəşəriyyət tarix boyu o qədər müsibətlərlə üzləşmişdir ki... Amma hər nə olur-olsun insanlıq bütün bu fəlakətləri dəf edə bilmiş, öz mədəniyyətlərini qoruyub saxlaya bilmişlər. Dahilərin yaratdığı bütün əsərləri bir kənara qoysaq sadə bir gözəl rahibə xanım (Enil) tərəfindən 2300-2500 il öncə bir krala mixi yazı ilə yazılmış dünyanın ilk sevgi məktubunu xatırlamaq yerinə düşər:

-

Bəy, ürəyimin əzizi,  sənin gözəlliyin misilsizdir, 

bal kimi şirindir  sən məni ovsunladın,  

Qoy qarşında titrəyim,  Bəy, qoy səni oxşayım, 

qiymətli nəvazişim baldan şirindir,  

nəvazişlərini bağışla, rəbbim əfəndim,  

Mən Enlilin ürəyini sevindirən Su-sinəm,  nəvazişlərini bağışla

-

Bu sadə şeirin belə zamanın bütün ən dəhşətli sınaqlarından keçərək özünü qoruyub saxlaması mədəniyyətin zəfərinin təcüssümü deyilmi? 

Bütün bunlarla yanaşı qeyd etmək istərdim ki, o bəlalar ki, insana insan olduğunu unutdurur, o bəlalar ki, ən dəhşətli hadisələrin səbəbkarıdır. Qısacası, nə qədər ki, içimizdə xeyrlə şər mübarizə aparacaq, o zamana kimi də ən böyük bəlaların səbəbkarı da şərin nökəri olan insan olacaqdır... Mən bundan böyük düşmən tanımıram... İçimizdəki düşməni məhv etməklə mədəniyyətimizi daha da yüksəldə bilərik...

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(24.08.2023)

Mina Rəşid, “Ədəbiyyat və incəsənət” üçün

Vaxt gülür Kəlbəcərə,

Baxt gülür Kəlbəcərə,

Nənəm elə sevinir

Xoş gəlir Kəlbəcərə...

Sazlı-sözlü, dili nəğməli, bayatılı Kəlbəcər elinin Ağcakənd kənd sakinlərinin bir qrupu bu günlərdə işğaldan azad edilmiş doğma kəndlərində, illərdi həsrətində olduğuyaylaqlarına səfər ediblər. Kənd sakinləri doğma torpağın qoxusunu alınca göz yaşları içində dua etdilər, “Şükür bu günə”, - dedilər. Əyilib güllü-çiçəkli ana torpağı qucaqladılar, o bənzərsiz gülşəndən başlarına çələng hörüb qoydular. Ata-baba yurdlarına qovuşduqları günə qurbanlar kəsildi, qazanlar qaynadı, dədə-babadan qalma böyük samovarlara od salındı. Keçi, qoyun ətindən cürbəcür təamlar hazırlandı, qadınlar xalısı çiçəkdən toxunmuş yerə palaz, kilim döşədilər. İllər əvvəl olduğu kimi sac üstə yuxa saldılar...

Kişilər qədimi oyunları xatırladılar, dirədöymə, mətəqorma oynayıb, güləşdilər...

Kəlbəcər həm də saz-söz diyarı olduğundan el şairlərindən şeirlər dedilər, bayatı çağırdılar. Bir kənd camaatı olaraq xatirələrini bölüşdülər, kövrəldilər...

Bütün söhbətlərin başında bu torpaq uğrunda canlarını fəda edən müqəddəs şəhidlərimizə dua elədilər. Qazilərimizə şəfa dilədilər. Ordumuza, Müzəffər Ali Baş Komandanımıza çoxlu-çoxlu təşəkkürlərini dilə gətirdilər.

Onlar Vətən torpağına özləri ilə nə musiqi alətləri, nə xanəndə, nə də Kəlbəcər havalı saz aşığı gətirməmişdilər. O gün çalan da, oxuyan da, oynayan da doğma yurd havasında pərvazlanan könüllər oldu... Axı burda təbiətin də öz musiqisi var... Və bu doğma rahatlıqda hər saniyəni dəyərli bilib o füsünkarlığı gözünə, könlünə köçürənlərlə birgə yorğan kimi göy otların arasında şirin-şirin yuxuya gedənlər də vardı.

Ocağımız sönməsin, bulağımız qurumasın, ana torpaq həmişə körpələrimizin səsi-nəfəsi ilə isinsin. Tezlikə Kəlbəcər elinə, bax elə bu Ağcakənd kəndinə köçümüz yola düşsün, inşallah!

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(24.08.2023)

“Ədəbiyyat və incəsənət” portalının “Ulduz” jurnalı ilə birgə Biri ikisində layihəsində bu gün Nəsr saatıdır, sizlərə Mahir Rəsuloğlunun “Daltonikin etirafı” hekayəsi təqdim olunacaq.

Guya hər şey yalnız ağ və qara rəngdə olsaydı, nə dəyişərdi ki?

Mənim görüşmək üçün heç vaxt olmadığı qədər israr etməyim onun az-maz cəsarətini alt-üst edib, bilirəm. Allah bilir, indi qara-qara nələr düşünür. Ancaq yenə də bu söhbətin yaxşı nəsə vəd etmədiyinə, acı bir sonluqla bitəcəyinə özünü hazırlamış kimi görünür. Ürkək ceyran kimi qarşımda oturub və sual dolu baxışları üzümə zillənib. Onun bu didərgin halını, baxışlarını, sadəliyini, təmizliyini elə sevirəm ki! Bir ömür boyu bax beləcə dayanıb sakitcə gözlərini seyr etmək, o eşq dolu gözləri gecə-gündüz köhnəlməyən, azalmayan, əskilməyən sevgimlə qamarlayıb, qucaqlayıb bağrıma basmaq istəyirəm. Ancaq daha etiraf etməliyəm və bu, hər şeyin sonu ola bilər. Deyəsən, o da bunu hiss edib və sanki qəddar caninin edam hökmünü oxuyacaq hakimə baxdığı ümidsizliklə üzümə baxır. Nəm gözləri elə gözəldir ki! Heyif ki, mən onun dünyada mənim üçün hamının gözlərindən gözəl, bir cüt nur saçan gözlərinin rənginə heç bir tərif deyə bilməyəcəm. Bu, tanış olduğumuz il yarım, nişanlandığımız 8 ay ərzində, toyumuza cəmi bir həftə qalmış ondan gizlədiyim, “açılarsa, hər şey bitər” deyə qorxduğum, hətta özümdən də qoruduğum yeganə sirrimdir. Ancaq indi, bu saf və tərtəmiz baxışların məni hər şeyi etiraf etməyə səslədiyi bir vaxtda cəsarətimi toplayacaq və ona deyəcəm ki…

– Bunu səndən gizlədiyim üçün məni bağışla, dünyada hamıdan, hər şeydən çox sevdiyim (belə romantik danışmağı əvvəlcədən planlaşdırmışam. Bilirəm ki, o mənim belə danışığıma heyran olur həmişə və bu, çox şeyi dəyişə bilər). Etiraf edim ki, mən sənin üzünün rəngini seçə bilmirəm, ancaq üzündəki işığa vurulmuşam! Gözəl olduğuna varlığım qədər əmin olsam da, gözlərinin rəngini də görə bilmirəm! Rəng koruyam mən, daltonikəm!

O ya mənim həyəcanımdan, tanışlığımız müddətində heç vaxt görmədiyi təlaşımdan, ya da həqiqətən normadan artıq saf olduğu üçün key-key üzümə baxır.

– “Daltonik” bilmirsən nə deməkdir?

– Yox…

– Bu, bir xəstəlikdir.

– Necə? Xəstəlik?! Qorxuludur?!

Bir anın içində bətninin atdığını, bənizinin ağardığını hiss edirəm. İlahi, nə qədər qorxdu bir anda. Onun mənim üçün belə qorxması xoşuma gəlir və axmaqcasına düşünürəm ki, kaş xəstəliyim qorxulu olaydı. Məsələn, ona deyəydim ki, cəmi 45 gün ömrüm qalıb. O isə gözəl gözlərindən leysan kimi yaş axıdaraq sarılaydı mənə, “Yox, ölmə! Mən sənsiz yaşaya bilmərəm! Ölmə, qurban olum! Mən də səninlə öləcəm!” deyəydi. Ürəyimi bərkidib onu özümdən itələyəydim. Kaş bu fədakarlığımı da yanlış anlayaydı, onu özümdən soyutmaq, mənə qarşı nifrət yaratmaq üçün etdiyimi başa düşməyəydi. Qismətimlə barışmış kimi deyəydim ki, yox, belə danışma, sən yaşamalısan! Xahiş edirəm, uzun müddət ürəyində saxlama məni. Çalış xatirlərimizi də, adımı da oradan tez sil ki, başqa birisinə yer açılsın. Və bu sözləri deyən kimi onun çılğınlıqla etiraz etməyini gözləyəydim. Arxayın olaydım ki, o heç vaxt məni unutmayacaq, başqa heç kimi sevməyəcək! Yəqin, bunu biləndən sonra gecələr yuxumu qaçıran ölüm qorxusu da azalardı, daha əzrayılı gözləmək məni dəhşətə gətirməzdi…

Ancaq indi mənim 45 günlük ömrüm qalmayıb. Ən azı belə bir həkim rəyi yoxdur. Dünyada milyonlarla insan daltonik olaraq öz normal həyatına davam edirlər, bəzən hər şeyi öz rəngində görənlərdən çox yaşayırlar. Hətta bir çoxu xoşbəxtdir də. Mənim xəstəliyimi qorxulu edənsə bunu indiyədək ondan gizləməyim, öz rəngində görə bilmədən sevməyimin səmimiliyinə yaranacaq şübhə və bəlkə, inamı sarsıldığı üçün hər şeyi bitirə bilmək təhlükəsidir. Olsun, mən daha bu yalanla yaşamaq istəmirəm!

– Yox, elə də qorxulu deyil. Bircə işıqforda problem yaşadır mənə, hamı dayananda dayanıram, arxadakı maşınlar siqnal verəndə bilirəm ki, getmək lazımdır. Ayrı maşın olmayanda isə işıqfor hansı rəngdə yanır-yansın, basıb keçirəm, elə bilirəm yol mənimdir.

Gərginliyi azaltmaq üçün gülürəm. Daha doğrusu, guya bu şit zarafatıma gülməyə çalışıram. Halbuki işıqforla bağlı dediyim ağ yalandır. Axı hansı gözün hansı rəngdə yandığını və hansı yananda nə etmək lazım olduğunu rəngləri seçə bilmədən də əzbərləmək çətin deyil. O isə yenə dediklərimə inanmış kimi görünür, məyusluğu bir az da artır. Bircə bu qalmışdı ki, işıqforu da dərd eləsin!

– Bilirsən, hər şeyi görürəm, ancaq öz rəngində deyil. Necə izah edim axı sənə? Təxminən belə, dünyanı ağ-qara görürəm. Köhnə televizorlar vardı əvvəllər, sən xatırlamazsan, yəqin ki, ancaq ağ-qara göstərirdi. Bax indi mənim gözlərim də elədir. Bu, irsi xəstəlikdir, deyirlər, mənim ana babamda da olub. Nəsildən nəslə keçirmiş, əsas da kişilərdə özünü göstərirmiş. Məsələn, evlənəndə uşaqlarımız olsa, qızım yox, oğlum da daltonik doğula bilərmiş...

– Evlənsək, oğlumuz da daltonik ola bilər?

Aha, ayrılmaq üçün bundan ciddi səbəb? Kim istəyər ki, oğlu xəstə doğulsun?

– Dəqiq deyil, ancaq həkimlərin fikrincə, ehtimal çoxdur. Olmasını istəmərəm. Olsa da, normal qarşılamaq lazımdır. Çünki rəngləri seçə bilməsəm, də bu mənim digər insanlar kimi yaşamağıma, sevinməyimə, kədərlənməyimə, ağlamağıma, gülməyimə, ən başlıcası sevməyimə mane olmur…

Baxışlarında tərəddüd var. Gərək onu inandırım ki, mən öz rəngsiz dünyamda sizin rənglərin əhatəsində olduğunuzdan da xoşbəxt yaşamağı bacarıram. Bunu məhz indi, o qərar verməmiş etməliyəm. Yoxsa bu yazıq görkəmli qız qəfildən qəddarlaşa, hər şeyə nöqtə qoyub üzünü çevirib getməyə cəhd edə bilər və bəlkə də, bu onda alınar. Ən pisi də odur ki, əgər getmək istəsə, saxlaya bilmərəm onu. Daha doğrusu, saxlamağa cəhd etmərəm. Daltonik olduğum üçün məni tərk etmək istəyərsə, onu dayandırmağı özümə sığışdırmaram! Daltonik qürurum buna imkan verməz! Bu qədər xudpəsəndəm!

– Balıqları çox sevirəm, demişdim sənə, yadındadısa. Səbəbini bilirsən?

Balıqlar hardan çıxdı? Yenə key-key üzümə baxır. Bu dəfə əsəbiləşirəm, bu qız niyə bunca sadəlövh və aciz baxışlıdır axı?.. İl yarımdır onun dəyişməsi, güclənməsi, dünyaya bir başqa nəzərlərlə baxması üçün nə qədər çalışıram, xeyri yoxdur. Bəlkə, elə fürsətdir… Bəlkə, böyük məhəbbətimə rəğmən… Hardan gəlir ağlıma bu gic-gic fikirlər?

– Balıqları tutmağı sevirsən, bişirməyi, yoxsa yeməyi?

– Onlarla danışmağı.

Bu dəfə sanki dəliyə baxırmış kimi baxır – təlaş və qorxuyla. Bəlkə, də elə bilir başım tam çatmır və buna səbəb daltonik olmağımdır. Ürəyində özünü danlayır ki, niyə indiyə qədər bunu hiss etməyib. Tanrının qarasına danışır, sızıldayır ki, belə talesizlik niyə onun qarşısına çıxıb? Bir də yadına salmağa çalışır ki, mənim başqa nə vaxt, hansı normal olmayan hərəkətimi görüb. Bəlkə də, xatırlayır, bir dəfə rəngini seçə bilmədiyim gülləri iyləyəndə ona “necə də yeməlidir” demişdim. Yadına düşdüsə, tam batdım, ağlı başında adam niyə gülləri yemək istəsin ki? Mənsə özümdən tam arxayınam.

– Balıqlar insanları saatlarla sakitcə, etiraz etmədən dinləməyi bacarırlar. Onlarla hər söhbəti eləmək olar. Üzgəclərini həzin-həzin yelləyərək səninlə razı olduqlarını bildirir, baxışları ilə də dediklərimi təsdiqləyirlər sanki. Bax indi səndən xahiş edirəm, balıqlar kimi diqqətlə, sona qədər dinlə məni. Bu deyəcəklərim çox vacibdir və bəlkə də, bizim gələcək taleyimizi dəyişə bilər!

Gözlərindən narazalıq oxuyuram: “Mən nə zaman səni dinləmirəm, sözünü kəsirəm ki…”

– Mən daltonikliyin anadangəlmə olduğuna inanmıram. Heç irsi xəstəlik olmasına da. Deyirlər ki, gözün arxasında rəng dedektoru, onun hüceyrələrində isə konuslar yerləşir. Bax həmin o konusların içərisində qırmızı, yaşıl və mavi rəngli üç rəng piqmeti olmalıdır ki, hər şeyi öz rəngində görə biləsən. Bu piqmetlər olmadıqda, ya da az olduqda həmin xəstəlik yaranır. Sənə daha sadə dillə izah edim. Rəngli printerin katricini görmüsən? Yan-yana üç rəng qutusu olur həmin katricdə. İşlətdikcə azalır, qurtarır və bu zaman rəngli nəyisə, məsələn, səhər günəşin doğması mənzərəsini çapa verirsən, əvvəlcə komputerin ekranına rənglərin bitdiyi ilə bağlı xəbərdarlıq gəlir, daha sonra printerdən ağ-qara şəkil çıxır. Günəş öz rəngində olmur, təbii ki. Heç nə ağ, nə də qara rəngdə olur. Mənim gördüyüm kimi işıqlı olur, vəssalam. Guya günəşin işıqlı olduğunu və istilik yaydığını bilmək kifayət etmir? Nəysə…

Daltonikliyin anadangəlmə olduğuna ona görə inanmıram ki, mən nə vaxtsa rəngli görmüşəm dünyanı! Çoxdan, lap çoxdan. Ya hələ anamın bətnindəydim, ya da yeni gəlmişdim dünyaya. Güclə xatırlasam da, yaddaşımın dərin yerinə yazdım, qoymadım yadımdan çıxsın. Qeyri-adi rənglər idi və hamısı baxdığım hər yerdə elə gözəl harmoniya yaratmışdılar ki! Bu rənglərin yalnız mənə məxsus olduğunu da, hər kəsin gördüyü rənglərdən fərqləndiyini də bilirdim.

…Sonra qəfildən nə baş verdisə, rənglər yoxa çıxdı. Bəlkə də, bilmədən incidib küsdürmüşdüm onları, xətirlərinə dəymişdim, ya bəlkə, özləri niyəsə getmək istədilər?.. Axır, necə baş verdiyini xatırlamıram. Bir gün hiss elədim ki, dünyanın rəngi dəyişib mənim üçün. Daha heç nə əvvəlki rəngində deyildi. Elə bildim, səbəb dünyanın özündədir, ətrafımda olan hər şeydədir, rəngləri solub hamısının. Sonra vaxt keçdikcə, böyüdükcə anladım ki, yox, mən dəyişmişəm. Daha dəqiqi, mənim gözlərim. İlk vaxtlar monotonluq sıxırdı məni, incidirdi. Alışdım get-gedə. Ancaq rəngləri də unutmadım, unutmaq istəmədim. Ona görə də mən daltonikliyin anadangəlmə və irsi olduğuna inanmıram. Heç oğlum olarsa, rəng koru doğulucağına da inanmıram!

         – Yəni deyirsən ki, oğlumuz olsa…

– Oğlumuz olsa, həm sənin, həm də mənim varlığımdan, bir-birimizə olan sevgimizdən qürur duyacaq, inan mənə. Onun gəlişi ilə xoşbəxt olmağımızdan xoşbəxt olacaq. Əsas da xoşbəxt olmaqdır. İnsan xoşbəxt olanda hər şeyi öz istədiyi rəngdə görə bilər, bütün rənglər yerinə qayıdar. Xoşbəxt ola bilməyənlər üçün onsuz da dünya ya ağ-qara, ya da boz rəngdədir.

– Haqlısan! Mən səninlə xoşbəxt hiss edirəm özümü, heç deməsəydin, daltonik olduğunu bilməzdim də yəqin ki! Ancaq sən bir az qəribəsən…

İnandıra bildim, deyəsən. Şükür, təhlükə sovuşur, bu daltonik arzuladığı xoşbəxtliyinə çata bilər! Doğrudanmı bu qədər əzabı boş-boşuna çəkmişəm? Doğrudanmı, hər şey yaxşı yekunlaşacaq? Gərək lap elə il yarım əvvəl, təzə tanış olan vaxt edəydim bu söhbəti. Ona deyəydim ki, sənə gətirdiyim çiçəklərin nə rəngdə olduğunu bilmirəm, quruluşuna, gözəlliyinə və ətrinə görə seçmişəm. Deyəydim ki, səni üz cizgilərinə və ruhuna görə sevirəm. Qəribəyəm, deyir? Desin də. Ona da alışacaq. Bu dünyada hərə bir cür qəribədir onsuz da. İndi ona yuxularımdan danışacam, onda, bəlkə, daha yaxşı anlayar məni. Gözlərimi yumub, xatırlamağa çalışıram:

– Səni sevəndən rəngli yuxular görürəm! Gündüzlər məhrum olduğum rəngli dünya gecələr yuxularımı süsləyir. İkimiz oluruq o rənglərin arasında. Biz o yuxularda əl-ələ tutub qıpqırmızı çəmənliklərdə gəzişir, sapsarı torpağın üstündə ayaqyalın qaçırıq. Yamyaşıl bulaqların buz kimi suyundan içir, bir-birimizin üstünə su çiləyirik. Şapalıd rəngli buludlar başımızın üstünə toplanıb ağappaq kölgə salır üstümüzə, bizi işıqlı, boz rəngli günəşin istisindən qoruduğu üçün buludlara minnətdarlıqla baxırıq.

Bir dəfə hərəmiz bulaq rəngli yaşıl bir atın belində başı çəhrayı qarla örtülmüş uca dağlara doğru gedirdik. Sən dedin ki, gəl ötüşək və atları dördnala çapmağa başladıq. Ancaq dağın ətəyinə çatmamış mənim mindiyim atın ayağı büdrədi, üzü üstə yıxılanda mən də yumalanıb palıd rəngli daşa çırpıldım. Huşumu itirmişdim, sənin yanaqlarından süzülən bənövşəyi rəngli göz yaşların üzümə düşəndə ayıldım. Sonra qalxdım, məlum oldu ki mənə heç nə olmayıb. Anvaq bu vaxt heyrətlə baxdıq ki, atlarımız par-par yanan qanadlarını açdılar, uçub getdilər. Biz dağların zirvəsinə çıxa bilməyəcəyimizi anlayıb geri döndük. Atlarımızın qanadlanıb uçmalarına gülüşə-gülüşə geri qayıdırdıq.

Bir dəfə isə budaqları ağırlıqdan yerə toxunan qırmızı bir bağda meyvə yığırdıq. Qara, palıd, boz rəngli meyvələr elə yetişib şirələnmişdilər ki. Sən hərəsindən bir dişlək alıb mənə uzadırdın. Mənsə sırf sən dişləmisən deyə, hamısını yeyirdim. Sonra mən alma ağacına dırmaşdım, ən hündür budağının ucunda olan iri almanı dərib sənə gətirdim. Uzandıq ağacın altında. Növbəylə hərəmiz bir dişlək ala-ala almanı tumlarına qədər yedik. Hətta mən sənin başını qatmaq üçün ağacın qırmızı yarpaqlarını göstərib almanın qalan hissəsini də yedim, əlimdə bircə saplağı qaldı. Sənsə bunu başa düşüb narahat oldun ki, birdən mədəmi xarab eləyər…

Bir dəfə də…

Nəhayət, gözlərimi açdım. Rəngli yuxularımın ona necə təsir etdiyini, ağ-qara da olsa, görmək istəyirdim. Ancaq… Ancaq o yox idi! Dünyada mənim üçün hamının gözlərindən gözəl bir cüt nur saçan gözləri heyrət və sevgiylə üzümə zillənməmişdi! O getmişdi! Gözlərimin yumulu olmasını fürsət bilib sakitcə, səssizcə, yuxularımı sona qədər dinləmədən çıxıb getmişdi! Həmişəlik!

Niyəsə təəccüblənmədim. Ancaq kədərlə düşündüm ki, daha rəngli yuxular görə bilməyəcəm…

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(24.08.2023)