Əkbər Qoşalı yazır

Yəqin “beşinci kolon”dan dad eləyən yeganə ölkə biz deyilik; ancaq necə deyərlər, od düşdüyü yeri yandırar. Bizdə “beşinci kolon” andıra qalmış birdirmi, beşdirmi? – Rusiya, İran, Amerika, Avropa və daha haralar... Elə bil bir-biri ilə yarışdadırlar. Bizim başıboş, könlüdarlar da onların torunda... “Beşinci kolon” toruna özün düşdün yaxud itələndin – elə də prinsipial fərqi yoxdur; məsələ o ki öz doğma dövlətinin deyil, başqa bir dövlətin xeyrinə çalışır, zehnü-zəhmət sərf edirsənsə, sən artıq vətəndaşlıq ruhunu zədələmisən... Bax, bu cümlələrdən sonra mənə irad tutula bilər ki, həm başıboş deyir, həm də zehnü-zəhmətdən söz açırsan... –

Başıboş olmayan adam ona aşılanmış “təlim-tədris”in, sabun köpüyünün, məqsədli yönləndirilmələrin qalstuklu qara fəhləsi olmağı özünə niyə rəva görsün ki?

Başıboş olmayan adam hər hansı miqdar olur-olsun maddi gəlir qarşılığında başqa dövlətlərin, yabançı qrupların çıxarına çalışarmı ola heç?

Əlbəttə, burada başıboşluqdan daha çox vətəncanlı olmamaq, öz dövlətinə, dövlətçiliyinə könüllə bağlı ola bilməmək daha aparıcı rola malikdir. Lakin könlün yoxdu – cəhənnəm; bəs ağlın da yoxdurmu? – Niyə düşünməyəsən ki, bu günün sabahı vardır?.. – Dövlət baba görür, Dövlət baba bilir. Dövlət baba nə olsun ki dözür, axı elə o dözümün özü də Dövlət ağlına aiddir; Dövlət babanın sığal çəkən barmağı da var, vuran əli də... Hər kəs bilir, o barmaqlar yumulub Dəmir Yumruq olunca qarşısındakı bütün “kolon”ları viran edir. – Mövzudan mövzuya keçmiş olmayaq, cəmi üç il öncəyədək danışıqlar, danışıqlar və yenə də danışıqlar haqqında eşidirdik, görürdük. Ustad QABİL “Ümid sənədir ancaq, Azərbaycan əsgəri” şeirində belə yazırdı:

“İşğal altında qalır torpağımız-daşımız,

Nələr görmür gözümüz, nələr çəkmir başımız.

Qarışıb bir-birinə baharımız-qışımız.

Çadır göstərmək olub hər çatana peşəmiz…

Sərgi olmasın deyə bu Mil-Muğan düzləri

Ümid sənədir ancaq, Azərbaycan əsgəri”!..  

Bəli, danışıqlar uzandıqca, imzalanan qətnamələr kağız üzəri qalınca, dəyirmi masalarda izi qalan dirsəklər dayağa dönəcək, o dirsək, o bilək, o əl və barmaqlar öz tarixi missiyası üçün vəhdəti-vücud olacaqdı, əlbət; oldu da!

Bunları nəyə görə vurğulayıram? – Bütün digər “beşinci kolon”ları unutmasaq da, yaxşı “kolon”, pis “kolon” fərqi qoymasaq da, son günlər ABŞ-a bağlı “beşinci kolon”un daha çox diqqət mərkəzində olduğunu görməkdəyik. Bunlara davamlı irad tutsanız ki, Azərbaycan Silahlı Qüvvələrində xidmətdən yayınanla işbirliyindəsiz, bu dəfə arayıb-axtarıb illa bir “yayınmamış” bulmuş olacaq və guya işi sağlama almış kimi davranacaqlar. Qayıdıb desəniz ki, bəs siz cinsi azlıqlarla, nə bilim alt paltarını bayraq edənlərlə, (çox üzr istəyirəm) cinsi orqanını “azad zona” statusunda təqdim edənlərlə əməkdaşlıq edirsiz, eşələyib-eşələyib, bu dəfə bir “dindar” bula biləcək, onun üzərindən “cavab” verəcəklər, baş qatacaqlar... Mövzudan uzaqlaşmadan bir məqamı yada salaq və sual verək: Amerikanın Fətullah Güləni hələ də Türkiyəyə təhvil verməməsi hansı sağlam məntiqlə yorumlana bilər?

Bax, Amerikanın siyasəti belə macəra doludur...   

Təzə abzasdan başlayaq:

ABŞ öndə olmaqla “tək dişi qalmış” Batı mərkəzləri müstəqil Azərbaycanda öz agentura şəbəkəsini genişləndirmə ehtiyacı duyarkən, təkrarçılıq olmasın, məhz hansısa dəyərləri, demokratiyanı, söz, vicdan azadlığını istismar etmiş olur. Guya dəyər peşindədirlər. Ay hay! Şair demiş, “kimi aldadırsan, a zalımoğlu”? 

Atalar demiş, hər ziyanda bir xeyir var. – Ərazilərimizin işğalı uzun çəksə də, çox zülümlər görüb, itkilər versək də, o məşəqqətli illər hər kəsin iç üzünü bizə açıb göstərdi. Az-maz daldalananlar da, 44 günlük müharibədə, Azərbaycanın tarixi Zəfərinə, antiterror tədbirlərinin nəticələrinə münasibətdə öz-özünə tam ifşa olundu. İndi kimsə durub bizə dəyərlər arxasından oyun oynamasın. – Çünki bilirik, qəşəng bilirik kim kimdir, nə nədir, hara haradır... 

İndi şəstlə deyirik, konkret sözünüzü deyin, cavabınızı alın – daha hansısa pərdə arxasında gizlənməyə, çirkli əlinizdə konfet kağızına bükülmüş zəhər tutmağınıza gərək qalmayıb...

Bir də axı “BeşinciKolon”zadələr özləri etdiyi günahları, suçları, cinayətləri unuda, unutdura bilməz! Onların “usta”lıqla törətdiyi əməllərdə sanki varis biziymişik kimi davranmaqla səbatsızlıq etmiş olurlar. Dünyanı qan çanağına döndərən, şüurlu yalanlar yayaraq beynəlxalq ictimai fikri çaşdırıb, Bağdad kimi şəhəri bombalayan, İraqı viran qoyan, Əfqanıstanı neçə il geri salan, Suriyanı, Liviyanı..., daha haraları cəhənnəmə çevirənlər bizə nəynən örnəkdir?.. Dustaqları çılpaq saxlayıb, üstünə it qısqırtmaqlamı?  Yoxsa, Amerika özünün Quantanamo həbs düşərgəsi (“Guantanamo Bay detention camp”) iləmi “unudulmaz irs” yaradıb? Bəlkə, belə bir qətnamə qəbul etsinlər: “Amerikaya və dostlarına hər şey caizdir, onlar Yer üzünün hər yerində hər nə istəsələr edə bilər”. Bax, bu, əsl “XXI yüzil Amerika  yanaşması” olardı, hər kəs də işini bir dəfəlik bilərdi.

ABŞ səfirliyi müxtəlif QHT-lər, ictimai fəallar üzərindən gənclərə, tələbələrə odaqlanaraq, yeni “yuyulmuş beyinlər” əldə etmək istəyir, eləmi? Bacaracaqlarmı? Məncə, boyat Amerika reseptləri, azadlıq dəyərləri ilə pərdələnib pulla ələalmalar daha dərinə işləməyəcək...

Əlbəttə, bizim müvafiq sahəyə məsul qurumlar da qollarını təzədən çırmalayıb, yeni ruhla, inam və sədaqətlə işə girişməlidir. Biz gənclərimizi, tələbələrimizi özümüz maraqlandıraq, örnəyi, Gənclər Evlərimiz fəal olsun, xidmətlər əlçatan, ün yetən olsun. Nə bilim, Gənclər Evləri, Olimpiya Mərkəzləri, Regional Gənclər-İdman idarələri aşıb-daşsın. – Əgər belədirsə, daha da güclənsin. 

Gənclər təşkilatlarımız, ümumən QHT-lərimiz milli donor institutlarımızdan daha güclü dəstək görsün. Milli donor institutlarımız köklü gələnəyi olan vətəndaş cəmiyyəti institutları öndə olmaqla, salamat ictimai birliklərimizi “mənimki”, “səninki”, “ötəki” demədən, bağrına basmalıdır. İşi iş bacaranlara – yəni qrantı əsl layihə icra edə bilənlərə vermək lazımdır əsasən. Özəlliklə, xarici donor qurumlarından məhz milli yönümünə, nizamnamə prinsiplərinə, fəaliyyət gələnəklərinə görə qrant ala bilməyən, amma bacarıqları şübhə doğurmayan QHT-lər sol əlin çeçələ barmağı ilə tutulmamalıdır. Abır-həya gözləyən ictimai liderləri görməzdən gəlmək lazım deyil. Məncə, bu kimi məqamlarda bir meyartək, II Qarabağ müharibəsi dönəmində ölkəxarici ictimai xadimlərlə işiylə, haqq işimizə gerçək dəstəklə seçilmiş QHT-lərin iş təcrübəsi də, problemləri də öyrənilməlidir, Qoy, bir ictimai dinləmə, lap qapalı dinləmə keçirilsin və babat maliyyə ayrılmış QHT-lərdən uhulət-suhulətlə soruşulsun: “Azərbaycana neçə dost qazandırmısız? 44 günlük müharibədə sizin vasitənizlə neçə dəstəkçimiz meydandaydı” və s.? Bilməm, anlata bildimmi...       

 DÖVLƏTİMİZ ZAVAL GÖRMƏSİN!

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(28.11.2023)

Əlibala Məhərrəmzadə, “Ədəbiyyat və incəsənət”

Əslində, uğur formulası ümumi olduğu qədər də spesifikdir, yəni bir xalq üçün lazım olan uğur qazanmaq keyfiyyətləri başqa bir xalq üçün aparıcı olmaya da bilər. Məsələn, Azərbaycanda (ümumən Şərqdə) uğur formulasında mental qayda-qanunlara, davranış tərzinə istinadı, möhkəm ailə faktorunun, nümunəvi tərbiyənin rolunun hegemonluğunu, milli kökə və dini mənsubiyyətə bağlılıq faktorunu spesifikliyə aid edə bilərik.

Mən öz şəxsi təcrübəm, eləcə də illərdir ki, davam edən müşahidələrim nəticəsində uğurun qazanılmasında aşağıdakı parametrləri xüsusi olaraq qabardardım:

3). Milli kökə və dini mənsubiyyətə bağlılıq.

Hər bir fərd öz milli kökünə bağlanmalıdır, dininə hörmət etməlidir. Min illər boyu gələn adət-ənənələr, davranış qayda-qanunları, atalar sözləri, məsəllər və digər folklor nümunələri, oyunlar və ayinlər birləşərək fərdin milli xarakterini formalaşdırır.

Milli kökə bağlı insan öz qabında olan insandır, başqa qabda isə insan heç vaxt özünü rahat hiss eləyə bilməz.

Milli kökü, dini olmayanın istinad nöqtəsi olmaz. İnsan nə qədər kosmopolit olsa belə yenə milli xarakterini qorumalı, nə qədər ateist olsa belə yenə xalqının dini inanclarına hörmət etməlidir.

***

Öncəki günlər isə digər parametrləri açıqlamışdım:

1) Nümunəvi tərbiyə almaq.

Həyatda uğur qazanmaqçün nümunəvi ailədən çıxmaq, ziyalı, dünyagörüşlü, cəmiyyət üçün etiket sayıla biləcək valideynlərdən tərbiyə almaq əlavə, hətta deyərdim ki, çox böyük şərt və stimuldur. Sonrakı mərhələdə bağça və məktəb müəllimlərindən, kollektivdə ustad və qabaqcıllardan, cəmiyyətdə liderlərdən, örnək götürüləcək hər bir şəxsdən əxz edilən tərbiyə, xarakter formalaşdıracaq öyüd, nəsihət və vərdişlər fərdin tam kamilləşməsinə xidmət edir, bu da onun uğur yolunda daha qətiyyətli addımlar atmasına təsir göstərir.

Nümunəvi tərbiyə alan insan sonucda mütləq özü nümunəvi tərbiyəsi olan insana çevriləcək. Bu tip insan da öz növbəsində ətrafındakılara tərbiyəli olmaq mədəniyyətini aşılamağa başlayır, gələcək nəslin tərbiyə əxz edərək formalaşmasına təkan verir.

Primitiv bir misal çəkim. Tərbiyəli olmaq o demək deyil ki, hər hansı bir məclisdə yeməyi süfrəyə dağıtmayasan. Tərbiyəli olmaq odur ki, yanında əyləşən şəxs bunu edəndə onu pərt vəziyyətə salmamaq üçün özünü görməməzliyə vurasan.

2) Möhkəm ailəyə malik olmaq.

Uğura doğru yönələn gəncin möhkəm, sağlam ailədən çıxması, bir-birini anlamaq, bir-birinə güzəştə gedə bilmək üstünlüklü, münasibətlərin inam və etibar üzərində bərqərar olduğu, dedi-qodusuz, qanqaraçılıqdan uzaq, problemsiz ailənin üzvü olması da şərtdir. Belə ailə bütün qüvvələrini həyat hədəfinə yönəltməkdə, bir növ, sənin səfərbəredicin ola bilir.

Burada kişi-qadın münasibətləri də vacib detaldır. Fikri və arzuları üst-üstə düşən ərlə arvadın həyatı qədər gözəl həyat ola bilməz. Möhkəm ailə faktorunun təməlində ailə başçısının ağıllı siyasət yürütməsi (ailəni kiçik dövlət adlandırırlar) başlıca rol oynayır. Gənclər ailə həyatı qurarkən mütləq doğru seçim zərurətini də lazımınca dərk etməlidir. Hər cəhətdən bir-birini təmin edən cütlüklər ailə həyatı qurmalıdırlar. Hətta, belə bir deyim də var: çalış özünlə bir boyda olan arvad alasan, özündən hündürünü alsan ayaqları altında qalıb taptalana bilərsən.

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(28.11.2023)

Kənan Məmmədli, “Ədəbiyyat və incəsənət”

Bugünkü əlamətdar hadisələri diqqətinizə çatdırıram:

28 noyabr. Xanuka günü

Bu gün qardaş yəhudi xalqının böyük bayramıdır, Xanukadır. Bu gün bütün Sinaqoqlarda möcüzənin şərəfinə şam yandırılacaq. Möcüzə isə eradan əvvəl 164 cü ildə Yehuda Makkaveyin ordusunun Çar Antiox üzərində qələbəsi şərəfinə məbədi şamlarla işıqlandırarkən baş verib, cansız aləm canlanıb.

Bayram 8 gün davam edəcək, işıq, sevinc, əylənmək, dadlı qida və şən oyunlar bayramı olan Xanuka hər bir yəhudinin ən sevdiyi bayramdır. Mütləq süfrəyə oladi şirniyyatı qoyulur və mütləq evlərdə şam yandırılır. İlk gün bir, hər gün artıra-artıra son gün də səkkiz şam yandırılır. Məktəblərdə tətil elan edilir, uşaqlara bol hədiyyələr vermək də bayramın atributudur. İsraildə yaşayan uşaqlar fırfıranı fırladıb sehirli “Böyük möcüzə burda olub” söyləyirlər, tarixi vətənlərində yaşamayanlar isə “burda” sözünü “orda” sözü ilə əvəz edirlər.

Gəlin səmimi qəlbdən yəhudiləri bayram münasibətilə təbrik edək!

28 noyabr. Yeni il mövludunun başlanğıcı

Bu bayramı isə xristianlar qeyd edirlər. Qırx gün davam edən mövludda əsas məqsəd xristianları qırx gün ərzində xristian kilsəsinin ən böyük bayramına – İsa peyğəmbərin doğum gününə hazırlamaqdır. Bu gündə bayram piroqu bişirmək, yumurta boyamaq adəti nəsildən nəslə keçir. Tolerant xalqıq, xaçpərəstləri də təbrik edirik.

28 noyabr. “Özünə əlavə baş düzəlt” günü

Darıxan insanların düşünüb təqvimə saldıqları bir gün. Hər cür maddi tələbatları ödənən insanlar darıxanda bundan da ağıllı bir şey tapmazlar ki. Özünə əlavə baş düzəlt. Palçıqdan, plastilindən, gipsdən, daha nədən. Ya da, düzəltməyə bir şey yoxdusa, əlavə başın şəklini çək. Bir başla yaşamaq yaxşıdır, iki başla isə daha yaxşıdır. Bir başın əzilsə belə digərinə güvənə biləcəksən.

28 noyabr. Con Lennon əfsanəsi

1974-cü ilin 28 noyabrında Nyu-Yorkun Medisson Skver Qarden konsert zalında dünyanın musiqi əfsanəsi Con Lennon (şəkildə) son dəfə səhnəyə çıxdı. Sonradan tarixdə qalmaq naminə bir alçaq fanatı tərəfindən öldürülən Lennon hamının yadında elə o son konsertindəki xəfif təbəssümü ilə qaldı, Mişel oxudu, İməcn oxudu. Hər bir müğənni üçün ilk və son konserti həyatının ən əsas konserti olur. Əfsus ki, Con Lennon son konsertinə çıxanda bunun son olduğunu bilmədi. Bilsəydi, bəlkə də yüz milyonların sevgisinin müqabilində səhnədən heç çıxmazdı...

1970-ci ildə İtaliyada fəaliyyət göstərərək dünyanı qorxu altında saxlayan “Qırmızı briqada” sol terror dəstəsi Pirelli zavodunda partlayış törədərək ilk terror aktını həyata keçirmiş olub.1954-cü ildə İtaliya əsilli amerika fiziki, atom bombasının yaradıcılarından biri, Nobel mükafatı laureatı Enriko Fermi dünyasını dəyişib. 1943-cü ildə tarixin məşhur Tehran konfransı baş tutub, Ruzvelt, Çörçil və Stalin faşist Almaniyasının taleyini həll ediblər. 1918-ci ildə Sovet Rusiyası Estoniyanı işğal edib. 1880-ci ildə rus simvolist şair Aleksandr Blok dünyaya gəlib. 1820-ci ildə isə marksizmin banilərindən biri, alman filosofu Fridrix Engels doğulub.

28 noyabr. Öldür ki, abidə qoyasan

Ən nəhayət, sonuncu qeydlərim 2007-ci ildə baş vermiş bir hadisə ilə bağlıdır. Ukraynanın Mariupol şəhərindəki səyyar zooparkdan həmin ilin mayında Qodzilla adlı timsah qaçır. Düz altı aylıq axtarışdan sonra noyabrın 28-də Fövqəladə Hallar Nazirliyinin əməkdaşları onu Mariupol İstilik Elektrik Stansiyasının su blokunda tapırlar. Bu inanılmaz möcüzə idi. Ağıllı timsah yüz minlərlə insanın gözündən oğurlanaraq hardasa 7-8 kilometr məsafə qət etmiş, İES-də sığınacaq taparaq azadlığına qovuşmuşdu, orada da 6 ay müddətində gözə görünmədən yaşamaq hünərinə imza atmışdı. Dərhal xəbər hər yana yayılır. İnsanlarda Qodzillaya qarşı müdhiş simpatiya yaranır. Amma özünə azad həyat qurmuş xoşbəxt timsahı FHN əməkdaşları zorla İES ərazisindən çıxarıb FHN-in yanğındansöndürmə idarəsində saxlayırlar ki, sonradan zooparka qaytarsınlar. Zavallı heyvan oradaca canını tapşırır.

Bu hadisə 6 ay həyəcanda olan bütün şəhər əhalisini sarsıtmışdı, narazılıqlarına səbəb olmuşdu. Sonradan Mariupolda Qodzillaya abidə də qoyuldu. Öldür ki, sonradan abidə qoyasan! Təzada bir bax. Əksərən çox ağıllı insanları da ya çartladıb, ya da güllələyib öldürürlər ki, sonradan onlara uzun-uzadı nekroloqlar yazsınlar, qəbirlərinə çox bahalı əklillər qoysunlar, dövlət təltiflərinə layiq görsünlər, abidə ucaltsınlar. Abidələr əksərən səmimiyyətə deyil, məkrə xidmət edirmiş. Bax belə.

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(28.11.2023)

Könül, “Ədəbiyyat və incəsənət”

Təqvimdə noyabrın 26-sı Azərbaycan kəlağayısı günü kimi qeyd edilir. Və təbii ki, həmin gündə xanımlarımız başlarına, yaxud çiyinlərinə kəlağayı atmağa hələ çatmasalar da bu əlamətdar gün bəzi tədbirlərlə yadda qaldı. Onlardan ən önəmlisini isə Azərbaycan Mədəniyyət Nazirliyinin dəstəyi  ilə Mirvarid Dilbazi Poeziya Məclisi İctimai Birliyi həyata keçirdi ki, mən də məhz bu tədbir barədə danışacağam. 

Beynəlxalq Muğam Mərkəzində təşkil edilən tədbir "Anam kəlağayılı bir muğamıydı..." adlı sərgi və konsertdən ibarət idi. 

Konsertdən öncə baş tutan sərgidə Kəlağayı ev muzeyinin 200 qədimi  kəlağayıları,  Əlilliyi olan şəxslərin Peşə-əmək Reabilitasiya Mərkəzinin əl işləri, rəsm əsərləri, Tarix üzrə fəlsəfə doktoru Gülzadə Abdulovanın milli geyimləri, Azərbaycan Rəssamlar İttifaqının üzvü rəssam Gülnarə Məmmədovanın rəsm əsərləri, rəssam Sehran Allahverdinin "Kəlağayı" kompozisiyası, xalçaçı-rəssam Natiq Nəcəfzadənin rəsm əsərləri, Güllü Eldar Tomarlının toxuduğu əl işləri  sərgi iştirakçılarına nümayiş etdrildi. 

Tədbiri Mirvarid Dilbazi Poeziya Məclisi İctimai Birliyinin sədri, tədbirin təşkilatçısı, şair-publisist Güllü Eldar Tomarlı açaraq tamaşaçıları salamladı və vətənin ərazi bütövlüyü, azadlığı, suverinliyi uğrunda canlarını qurban vermiş şəhidləri bir dəqiqəlik sükutla anmağı xahiş etdi.

Güllü Eldar Tomarlı bildirdi ki, Mirvarid Dilbazi Poeziya Məclisi İctimai Birliyi 2023-cü ildə 1 Noyabrdan - 26 Noyabr "Azərbaycan Kəlağayısı" gününədək bölgələrdə "Kəlağayı günləri"ni qeyd edib. Kəlağayı günləri Naxçıvan, Tovuz, Gəncə, Naftalan, Sumqayıt, Şamaxı, İsmayıllı, Şəki, Qazax və Bakı şəhərlərində təntənəli şəkildə  keçirilib. 

Konsertdə çıxış edən Xətai Rayon İcra Hakimiyyətinin İctimai-Siyasi və Humanitar Məsələlər şöbəsinin müdiri Pənah İmanov, AYB-nin üzvü, Gürcüstanın '' Şərəf'' ordenli şairi , “Sazın Sözün Butası” təşkilatının sədri Səadət Buta, gənc şairlər Vüsal Ağa, Gülnar Ümid, Elşad Xaqan, yazıçı, ədəbiyyatşünas Turan İbrahimov, "Dədə Ələsgər Ocağı" İctimai Birliyinin sədri Xətai Ələsgərli, bəstəkar, musiqişünas, şairə Aysel Kərim, Mirvarid Dilbazi Poeziya Məclisi İctimai Birliyinin üzvləri - Lilpar Qəzənfər, Mətanət UluŞirvanlı, Brilyant Atəş, Lalə İsmayıl, Natəvan Əliyeva, Yasəmən Möhübbətqızı, Könül Nuriyeva və digərləri çıxış edərək Azərbaycanın milli baş örtüyü olan Kəlağayı haqqında maraqlı fikirlərini və təsuratlarını tamaşaçılarla bölüşdülər.

Azərbaycanın Xalq artisti Gülyaz Məmmədova, Əməkdar artist Nuriyyə Hüseynova, müğənni Arif Mehmandost, "Səma" rəqs qrupu, Şəki-Zaqatala Regional Mədəniyyət idarəsinin 4 nömrəli Uşaq Musiqi Məktəbinin xor şöbəsinin müdri Fərqanə Salamova, gənc ifaçı Fatimə Hümmətova, Azərbaycan Dövlət Mədəniyyət və İncəsənət universitetinin "Xəzər" xor kollektivi, xorun rəhbəri Əməkdar müəllim, dosent Təranə Yusifova, müğənni Yaqut Almaz, aşıqlardan Ramin Qarayev, Rəfiqə Göyçəli, Avdı Musayev birbirindən maraqlı çıxışlar etdilər. 

Konsertdə vətən müharibəsinin iştirakçıları, qazilər, şəhid ailələri də iştirak edirdi.

Bir sözlə, həmin axşam Beynəlxalq Muöam Mərkəzi kəlağayının sehrində və musiqinin cazibəsində idi. 

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(28.11.2023)

Habil Yaşar, “Ədəbiyyat və incəsənət”

-Xoş gördük, Güzide xanım. Zəhmət olmasa öncə özünüz haqqında azərbaycanlı oxuculara məlumat verərdiniz.

-Bakalavr təhsilimi İqtisadiyyat fakültəsində, magistratura təhsilimi isə Fatih Universitetinin Hüquq fakültəsində bitirmişəm. Bilgi Universitetində ədəbiyyat seminarlarına qatılaraq yazıçılıq təhsili, həmçinin, Ssenari Müəllifləri Assosiasiyasının emalatxanalarında ssenaristlik təhsili almışam.

-Ədəbiyyata marağınız necə yarandı? Bu haqda fikirlərinizi bilmək çox maraqlı olardı.

-Ancaq ədəbi səyahətimə başlayanda mənə güc verən böyük bir ailəmin olması idi. Yazmağıma imkan verən əsas arteriya bu gün həyatda olmayan ailə ağsaqqallarımdan aldığım ilham oldu. Məsələn, babam Avni Narmanlı böyük şair olub. Onun da çox dəyərli romanları, hekayələri var idi. Eləcə də, mənim yazıçı şəxsiyyətimin formalaşmasında atam Nebil Kotanın anama yazdığı şeirlər çox dəyərlidir. Bu dəyərli mirasdan aldığım payla ürəyim ucaldı, dünyagörüşüm genişləndi.

 Bu arada istedad mütləqdir. Bununla belə, onun texnikasını və riyaziyyatını öyrənmək mümkündür. Məsələn, tənlik qurulmazsa, cümlələr titrəyəcək və sözlər səpələnib havada uçacaq. Ədəbiyyatın texnikası və riyaziyyatı ziddiyyətli ifadə kimi görünsə də, mən belə hesab edirəm. Mən ağlımdan, eləcə də ürəyimdən istifadə edərək düzgün və nizam-intizamla yazmağın tərəfdarıyam. Tələb olunan şey çox diqqətli və rasional olmaqdır. Bütün məsələ diqqəti cəmləmək, personajların ruhuna daxil olmaq, onlar kimi düşünmək və o insan olmaqdır. Xarakterlərin mükəmməl uyğunlaşması, kəskinləşməsi və işarələnməsi. Bir sözlə, mövzunun mənimsənilməsi və möhkəm konstruksiya. Personajları yaxşı bilmək və buna görə də ədalətli davranaraq onları yazarkən obyektiv olmaq lazımdır.

-Əsərləriniz haqqında məlumat verə bilərsinizmi

-Uşaqlar üçün yazdığım “Xəyallar diyarının açarı” adlı 65 hekayədən ibarət 10 şəkilli kitabımın son variantını iki cilddə topladıq. Fantastik ədəbiyyatda metaforalarımdan istifadə etdiyim bu kitablar ibtidai siniflərdə ev tapşırığı kimi tədris olundu. Bəzi jurnallarda mətnlərin bölmələri götürülərək test sualları kimi istifadə olundu. Həmçinin bəzi universitetlərdə yekun dissertasiya və qrup işi kimi nəzərdən keçirilib.

 "Unudulmuş Foto Çərçivəsi" adlı hekayə kitabım həyat təcrübələri və bir az da ironiya ilə qarışan 19 hekayədən ibarətdir.

Sonralar iki romanım – “Zəkkum” və “Yüz illik xəyanət” nəşr olundu.

Son romanım “Məsumluq” biz tənhalaşdığımız və evlərimizə çəkildiyimiz pandemiya dövrünə təsadüf etdi. “Məsumluq” cümhuriyyətin ilk illərində Ərzincanda başlayan və bugünkü İstanbula qədər uzanan epik hekayədir... 27 dekabr 1939-cu ildə Ərzincanda gecə baş verən zəlzələ faciəsindən sonra köklü bir tarixə malik bir ailənin həyatında dönməz dəyişikliklər nəsillər boyu davam edir.

-Zaman sizin üçün nə deməkdir və yazarkən hər hansı bir rutininiz varmı?

-Yazarkən tək qalmaq mənim üçün çox önəmlidir. Yaratdığım dünya ətrafında hərəkət etmək və o dünyada həyat tapmaq üçün bütün diqqətimi cəmləməliyəm. Sakit, stresssiz, hər hansı narahatçılıqdan uzaq olmalı və daxili səsimi dinləməliyəm. Məsələn, televizorun açıq, qucağımda noutbukun, əlimdə telefonun olması mümkün deyil. Günün ən məhsuldar və konsentrasiya ilə yazdığım saatları günorta saatlarıdır. Axşam düşməyə başlayan kimi aydın düşünmək mənim üçün çətinləşir. Zərurət olmadıqca gecə yazmaq ən son seçimimdir.

-Ən çox sevdiyiniz yazıçı kimdir?

-Hörmətli yazıçı Pınar Kür mənim müəllimim olub. Bütün kitablarını darıxmadan, zövqlə oxumuşam. Onun bir sözü həmişə yaddaşımdadır.

"Unutma ki, oxucu səndən daha ağıllıdır.  Çünki oxucu bir səhv tapıb hər hansı bir şəkildə o  yanlışı yazıçıya çatdıracaq”.

 -Dəyərli vaxtınızdan bizlər üçün zaman ayırdığınız üçün minnətdaram, Guzidə xanım!

-Xoşdur Habil bəy! Mən də sizə və bütün əməkdaşlara təşəkkür edirəm! Türkiyə və Azərbaycan qardaş ölkələrdir... Bunu "bir millət, iki dövlət" kimi çox gözəl ifadə etmişlər... Ümidvaram qədim dostluğun nəticəsi olaraq aramızda olan birlik, həmrəylik daim davam edəcək...

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(27.11.2023)