Super User
Ölkəmiz Beynəlxalq Kitab Sərgisində təmsil olunur
Bu gün Qətərin paytaxtı Doha şəhərində keçirilən Beynəlxalq Kitab Sərgisinin açılışı olub.
AzərTAC xəbər verir ki, Mədəniyyət Nazirliyi və Azərbaycan Milli Kitabxanasının birgə təmsil olunduğu sərgidə Azərbaycana dair ekspozisiya qurulub.
Ekspozisiyada Prezident İlham Əliyevin 2021-ci ili “Nizami Gəncəvi İli” elan etməsi ilə bağlı Sərəncamına müvafiq olaraq nəşr olunmuş dahi şairin “Xəmsə”si, professor Y.Bertelsin “Böyük Azərbaycan şairi Nizami” kitabının ingilis və ərəb dillərindəki nəşrləri, Azərbaycan Dövlət Tərcümə Mərkəzi tərəfindən ərəb dilində nəşr olunmuş kitablar və ölkəmizin tarixinə, mədəniyyətinə, ədəbiyyatına, eləcə də 44 günlük İkinci Qarabağ müharibəsində Azərbaycan Ordusunun qəhrəmanlığına və şücaətinə həsr olunmuş kitablar nümayiş olunur.
10 gün davam edəcək sərginin açılışında Qətərin mədəniyyət naziri və digər rəsmi şəxslər iştirak ediblər.
Ədəbiyyatın Silikon vadisi – Kənan Hacı yazır
“O gün bir miyanə yazıçılardan biri Yazıçılar Birliyindəki tədbirdə Elçin Hüseynbəylini kənara çəkib səksən yaşına nərdivan dirəmiş bir qocanı göstərək, onun Birliyə qəbulu üçün dil-ağız edirdi...”
İnsanın ictimai təzadlar və sivilizasiyaların toqquşması fonunda çaşqın halını təsvir edən yeni ədəbiyyat postmodernizmdən metamodernizmə adlamaqla çoxqütblü məkanda qərarlaşmaqdadır. Ədəbi paradiqmalar universal deyil, unikal sivilizasiyaların qovuşuğunda özünü yeniləyir. Müxtəlif vektorlu dünyagörüşlərinin bir mətn çərçivəsində sintez edilməsi heç də hibrid ədəbiyyatın yaranması demək deyil, əksinə, ədəbi müstəvidə sərhədlərin aradan qalxması anlamına gəlir ki, bu da müxtəlif dillərdə yazılan bədii mətnlərin bir-biriylə qarşılıqlı əlaqəsinə vəsilə olur.
Müxtəlif xalqların ədəbiyyatını oxuyanda çox vaxt problemlərin bir-birinə oxşarlığı adamı heyrətləndirir. İstər amerikalı olsun, istər fransız və ya əfqan, fars, türk – eyni dünyanın insanlarıdırlar və rəqəmsal dünyada onları fərqləndirən çox az nəsnələr mövcuddur. Şərq-Qərb ayrımçılığının vacib komponentləri istisna olmaqla, insanların qayğıları, düşüncələri, yanaşma tərzləri demək olar ki, oxşardır. Fransız yazıçısı Martin Pajın “Yazı və yaşam kitabı”nda gənc yazıçıya məktubların birində belə bir məqama rast gəldim. Müəllif yazır:
“Elə istedadlı və işgüzar yazarlar var ki, cəmiyyətdə özlərinə lazımi mövqe tuta bilmirlər. Bir çoxları (xüsusən gənclər) acınacaqlı vəziyyətdədirlər. Zəka və istedadlı olmalarına rəğmən cəmiyyət onlara yad münasibət bəsləyir. Belələri ya əsasən işsizlikdən, ya da cüzi maaşla işləməyə məcbur olur. Yaradıcılıq qabiliyyəti və təşəbbüs qiymətləndirilmir. Bəzən öz-özümdən bu vəziyyətin nə vaxta qədər davam edəcəyini soruşuram...”
Bu paraqrafı sanki bizim hansısa yazıçımız yazıb. Fransız yazıçısının təsvir etdiyi durumu eynilə bizim ədəbi cameəyə də şamil etmək mümkündür. Vəziyyət eynidir. İstənilən qədər belə misallar çəkmək olar.
XX əsrin fransız filosofu Mişel Fukonun təbirincə desək, insanın dünyanın mərkəzi fiquruna çevrilməsi çağdaş epistemin prinspial xarakteristikasıdır. Bizim oturuşmuş düşüncələrimizi alt-üst edən yeni dünya düzəninin ayaq səslərini hər kəsdən əvvəl Fuko hələ ötən əsrdə eşidibmiş. Yer kürəsi sonsuz ənginlik içində itmiş kiçik bir planetdir və bu planetdə ayrı-ayrı millətlərə bölünmüş bəşəriyyət qlobal dünyanın şərtləri daxilində tədricən eyni çadırın altına toplaşmaqdadır. Silikon vadisi bu təyinata tam uyğun gələn məkandır. Bugünkü ədəbiyyatın Silikon vadisi rəqəmsal dünyadır. Ədəbiyyat uzmanları bu vadidə sərhədsiz dünyanın konspiroloji konturlarını müəyyən etməkdədirlər. Bu konsepsiya mifoloji, ezoterik düşüncəyə də, magik realizmə də, metamodernizmə də, hətta virtual gerçəklik texnologiyasının təkmilləşdirilmiş versiyası hesab olunan metavers sistemə də açıqdır.
Ədəbi mətnlər bu vadidə müxtəlif spektrlərdə araşdırılır. İldırımı təqlid edən elektrik qısaqapanmaları öz oxşarını yaradan molekulları xatırladır. Qədim dövrlərdə əlyazmaların əllə köçürülməsini xatırlayın, bu zaman nə qədər səhvlərə yol verilirdi. Növbəti köçürülmə prosesində bu səhvlər davam edirdi. Bioloji replikatorlarda da eyni proseslər baş verirdi. Səhvlərlə müşayiət olunan təkmilləşmələr bədii düşüncədə müxtəlif yozumlara yol açırdı. Beləliklə, orta əsrlərdə Avropada səmavi kitablardan iqtibas edilən süjetlər o dövrə uyğun sintez edilərək səhnələşdirilirdi. Bu janrda yazılan əsərlər misteriyalar adlanırdı. Onları trubadurlar, müasir dillə desək, ozanlar səsləndirirdi. Yüzillər keçəndən sonra təbdil janrı meydana çıxdı, təbdil hər zaman özündən əvvəlki mətnlərlə mübadilədə olub. Joze Saramaqonun “İsanın İncili” romanını müəyyən mənada İncilə təbdil kimi qavramaq mümkündür. Çünki əsər məhz İncildən qaynaqlanaraq yazılıb.
Beləliklə, ədəbiyyat fasiləsiz olaraq öz oxşarını yaratmaqla bir növ, replikator funksiyasını yerinə yetirib. Görkəmli fransız sənətşünası Jorj Ponti ədəbiyyatda mövzu və süjetlərin cəmi 36 situasiyadan ibarət olduğunu deyirdi. Ondan öncə Şiller də bədii süjetlərin təsnifatını aparmağa cəhd etmişdi, o isə bu süjetlərin sayını 30-a çatdıra bilməmişdi.
Demək, bütün dünya ədəbiyyatı 36 süjetin ətrafında dövr etməkdədir. Homer, Dante, Şekspir, Servantes, Qoqol, Balzak, Tolstoy, Flober, Dostoyevski... Alternativ dünyanın bu nəhəng yaradıcıları nə qədər zəngin təxəyyülə malik olsalar da, Tanrının yaratdığı gerçək dünyanın sərhədlərini aşmaq onlara nəsib olmayıb.
Biz isə virtual dünyanın cırtdanlarıyıq, qlobal istiləşmədə əriyib yoxa çıxma təhlükəsiylə üz-üzəyik. Big data bazasında alternativ dünyaya yer yoxdur, buna görə də belə demək olar ki, biz süjetsiz bir dünyanın astanasındayıq. Gələcək bizə süni intellekt vəd edir. Bu prosesin ilkin simptomları süni qarın yağdırılmasıdır. Süni yağışlar da yağacaq, göy üzündə süni Günəş də, Ay da peyda olacaq. Qulaq günahkarıyam, deyirlər guya roman yazan robotlar peyda olub. Yazıçıların işini asanlaşdıran tutuquşular da ortaya çıxsa, heç təəccüblənmərəm. Hələ bu hay-həşirdə pensiyaya çıxan kimi “yazıçı” olduğunu kəşf edən ağsaqqalları heç başa düşmək olmur.
İşsizliyin adamı yorub əldən saldığı bir zəmanədə vaxtınızı çox almayım. Yazıya bir əlavə də edib qıfılbəndini vururam: O gün bir miyanə yazıçılardan biri Yazıçılar Birliyindəki tədbirdə Elçin Hüseynbəylini kənara çəkib səksən yaşına nərdivan dirəmiş bir qocanı göstərək, onun Birliyə qəbulu üçün dil-ağız edirdi. Elçin bəy üzündəki məşhur təbəssümlə soruşdu ki, kitabı çıxıb? Dostumuz qayıtdı ki, ilk kitabı çapdadır. Belə kuryoz vəziyyətlərdə bilmirsən güləsən, yoxsa ağlayasan. Köhnə kişilər demiş, hardan hara gəlib çıxdıq. Həyat hərdən adamla zarafatlar edir.
Amma vallahi, daha bu boyda zarafat olmaz!
Günün fotosu
BMT Əfqanıstan əhalisinə və qaçqın düşmüş əfqanlara yardım etmək məqsədi ilə 2 proqram hazırlayıb və bu məqsədlə beynəlxalq birliklərdən 5 milyard dollar tələb edir.
Rəsm qalereyası
Sara Almuradlı, “Yanğın”.
(Sara Sumqayıt məktəblisidir, 27 saylı məktəbdə oxuyur, mərhum, görkəmli rejissor Rövşən Almuradlının nəvəsidir)
“Leyli və Məcnun” operası nümayiş edilib
Azərbaycan Dövlət Akademik Opera və Balet Teatrında “Leyli və Məcnun” operası nümayiş edilib.
AzərTAC xəbər verir ki, səhnə əsərində əsas partiyaları - Məcnun obrazını - Xalq artisti Mənsum İbrahimov, Leyli obrazını isə Əməkdar artist Arzu Əliyeva ifa ediblər. Rejissoru Əməkdar incəsənət xadimi Hafiz Quliyev olan operada digər rolları Əməkdar artistlər Cahangir Qurbanov (Nofəl), Təyyar Bayramov (İbn-Salam), Elnur Zeynalov (Məcnunun atası), Aytən Məhərrəmova (Leylinin anası), Rza Xosrovzadə (Leylinin atası), Afaq Ağayeva (Məcnunun anası) canlandırıblar. Səhnə əsəri Əməkdar incəsənət xadimi Sevil Hacıyeva tərəfindən idarə edilib.
Qeyd edək ki, Müsəlman Şərqinin ilk operası, dahi Azərbaycan bəstəkarı Üzeyir Hacıbəyli tərəfindən yazılan “Leyli və Məcnun” operası 1908-ci il yanvarın 12-də tamaşaya qoyulub.
Orta əsr Azərbaycan şairi Məhəmməd Füzulinin eyniadlı poeması əsasında yazılan “Leyli və Məcnun” operasının rejissoru Hüseyn Ərəblinski, dirijoru Əbdürrəhim bəy Haqverdiyev olub.
Məcnun rolunu ilk dəfə görkəmli teatr və musiqi xadimi Hüseynqulu Sarabski, Leyli rolunu isə Əbdürrəhman Fərəcov ifa edib.
Üzeyir Hacıbəyli musiqisini muğam və təsniflər üzərində qurduğu bu opera ilə musiqi tarixində operanın yeni növünü – “muğam opera”sını yaradıb.
Azərbaycan mədəniyyətinin incilərindən hesab edilən “Leyli və Məcnun” bu günə kimi Azərbaycan səhnələrində oynanılır.
18 yaşlı dünya gözəli koronadan dünyasını itirdi
Gözəllik sevənlər matəmə bürünüblər. Dünyanın ən gözəl xanımlarından hesab edilən braziliyalı 18 yaşlı gənc model Valentina Boskardin Mendez işıqlı dünyaya əlvida edib.
“Ədəbiyyat və incəsənət” portalı Türkiyənin SonDakika xəbər agentliyinə istinadən məlumat verir ki, Valentina Mendez tam vaksinasiya olmasına baxmayaraq, koronavirusdan vəfat edib.
Xatırladaq ki, Avropanın ən əsas kuturyeləri Valentina Mendezi öz defilelərinə dəvət etmək üçün yarışa çıxmışdılar. O podiumda hansı brendin yeni libasını nümayiş etdirirdisə həmin libas üçün zəngin xanımlar uzun növbə yaradardılar.
Qəfil ölüm hər şeyi yarıda qoydu. Razılaşın ki, insanın 18 yaşda dünyadan köçməsi böyük ədalətsizlikdir.
Bazar günü “Ölülər” tamaşası nümayiş olunacaq
Azərbaycan Dövlət Akademik Milli Dram Teatrının səhnəsində Cəlil Məmmədquluzadənin “Ölülər” pyesi əsasında hazırlanmış eyniadlı ikihissəli komediya-tamaşa yanvarın 16-da nümayiş olunacaq.
Tamaşada görkəmli bəstəkar, Xalq artisti Qara Qarayevin “Ölülər” əsəri üçün bəstələdiyi musiqi yeni versiyada təqdim olunur.
Mədəniyyət Nazirliyinin sifarişi ilə hazırlanan səhnə əsərinin elmi məsləhətçisi akademik İsa Həbibbəylidir.
“Ölülər”in Şeyx Nəsrullahı Xalq artisti Nurəddin Mehdixanlı, Kefli İsgəndəri isə Əməkdar artist Anar Heybətov olacaq.
Xronometrajı 130 dəqiqə olan səhnə əsərində rəsmlərin quruluşu Azər Paşa Nemətova məxsusdur.
Xalq artisti Cəfər Namiq Kamalın 70 illiyinə həsr olunmuş “Tale yazısı” kitabı çap olunub
Tanınmış teatrşünas və dramaturq Çingiz Ələsgərlinin Xalq artisti Cəfər Namiq Kamalın 70 illiyinə həsr olunmuş “Tale yazısı” kitabı “Apostrof-A” nəşriyyatında çap olunub.
AzərTAC xəbər verir ki, kitabın redaktoru ssenarist və dramaturq Əhməd Orucoğlu, naşiri isə Akif Dənzizadədir. 304 səhifəlik kitabda Xalq artisti Cəfər Namiq Kamalın Azərbaycan Dövlət Gənc Tamaşaçılar və Azərbaycan Dövlət Akademik Milli Dram Teatrlarının hər birində əsrin dörddə biri qədər davam etmiş maraqlı və zəngin yaradıcılığı ətraflı şəkildə araşdırılıb.
Kitabda maraqlı başlıqlar altında aktyorun bu gün də uğurla davam etdirilən zəngin yaradıcılıq təcrübələri, yaratdığı və ya müxtəlif səbəblərdən yaratmadığı obrazlar haqqında düşüncələri, mülahizələri, arzuları, başına gələn məzəli hadisələr, haqqında müxtəlif qəzetlərdə çap olunmuş resenziyalardan parçalar, fotolar və xatirələr toplanıb.
Kitabın sonunda “Cəfər Namiq haqqında deyilənlər” bölümündə sənətkarın sənətkar qardaşı, “Şöhrət” ordenli, Xalq artisti, professor İlham Namiq Kamalın, Xalq yazıçısı, dramaturq Elçinin, Xalq artisti, rejissor Ramiz Həsənoğlunun, Xalq artisti Bəsti Cəfərovanın, ssenarist, rejissor Şərif Qurbanəliyevin, ssenarist, dramaturq Əhməd Orucoğlunun aktyor haqqında fikir və arzuları yer alıb.
Kitabın geniş oxucu kütləsi, həmçinin aktyorluq, rejissorluq və teatrşünaslıq sahələri üzrə təhsil alan tələbələr üçün maraqlı olacağına əminik.
Çingiz Ələsgərlinin “Tale yazısı” kitabının təqdimat mərasimi yanvarın 17-də Bakı Kitab Mərkəzində keçiriləcək.
Ermənilərin qəniminin ruhuna dua oxuyaq
1904-cü ilin bugünkü günündə - 13 yanvarında Sankt-Peterburqda bir rus jurnalisti, regionşünası, pedaqoqu və yazışısı vəfat edib, gəlin bu xristiandan Allah rəhmət eləsin kəlmələrini əsirəməyək. Söhbət “Qafqaz. Rus işi və tayfalararası məsələlər” traktatının müəllifi Vasili Veliçkodan gedir.
“Ədəbiyyat və incəsənət” bildirir ki, söhbət o Veliçkodan gedir ki, o, Qafqazda xidmət aparan rus məmuru kimi yerli xalqların simalarına bələd olduqdan sonra ermənilərin murdar xislətlərini aləmə faş eləmişdi. O, həm də ümumerməni siyasətinin çürük fəlsəfəsini də göstərmişdi: “Ermənilər haqqında çox-çox qədimlərdən pis fikir yaranıb və heç şübhəsiz ki, bu, əsassız deyildir, əsası olmasaydı bütün bir xalq haqqında, həm də müxtəlif dövrlərdə belə bir fikir yarana bilməzdi…”;“Məhz ermənilər hər cür bəhanə ilə hay-küy qoparmaq qabiliyyətinə malikdirlər. Onları özgə evinə buraxmadıqda, yaxud hər hansı bir hiylələrinin üstünü açdıqda, ya da oğrularını məhkəməyə verdikdə təkcə özləri hay-küy qoparmırlar, həm də özgə xalqdan olan, səfeh, yaxud satqın adamları da hay-küy qoparmağa məcbur edirlər”.
Doğrudan da yazılı ədəbiyyat tarixin əsl salnaməsidir, ermənilər tarixi ha saxtalaşdırsınlar, Veliçkonun “Qafqaz” kitabını ki dəyişə bilməyəcəklər.
“Bizi birləşdirən mədəniyyət” layihəsi çərçivəsində rəsm sərgisi açılıb
Heydər Əliyev Sarayında istedadlı rəssam, “Nargiz Art Studio”nun rəhbəri Nərgiz Quliyevanın fərdi sərgisi açılıb.
AzərTAC xəbər verir ki, sərgi Mədəniyyət Nazirliyi və “Mədəniyyət” kanalının birgə həyata keçirdiyi “Bizi birləşdirən mədəniyyət” layihəsi çərçivəsində təşkil olunub.
Sərgidə Azərbaycan Rəssamlar İttifaqının üzvü Nərgiz Quliyevanın müxtəlif mövzularda çəkdiyi rəsmlər nümayiş edilib. N.Quliyevanın əsərlərində əsasən, multikulturalizmə, təbiət mövzularına, peyzaj janrına üstünlük verilib. Rəssamın çəkdiyi rəsmlərdə əsas məqsəd ətrafdakı gözəllikləri canlandıraraq tamaşaçılara çatdırmaqdır.
Tədbirdə layihənin ideya müəllifi, Heydər Əliyev Sarayının direktoru, Əməkdar artist Ramil Qasımov çıxış edərək layihənin əhəmiyyətindən danışıb. Bildirib ki, layihə böyük uğur qazanmaqdadır. Çünki, bizi bir-birimizə zəngin köklərə malik olan mədəniyyətimiz bağlayır.
Sonra iştirakçılar sərgi ilə tanış olublar.
