Heyran Zöhrabova, "Ədəbiyyat və incəsənət" 

"Sağlığında qiymət verin insanlara"-,  deyirdi şair, fəqət biz nə cəmmiyyət, nə millət, nə də ümumilikdə bəşəriyyət olaraq təəssüfki hələ də, bunu bacarmırıq.

Necə ki, onu da şəhid olandan sonra tanıyıb-tanıtdıq. Necə ki, onun da vətənini, millətini, vətənin əsgər övladını necə sevdiyindən, ona necə qayğıyla yanşdığından, necə xeyirxah bir şəxsiyyət olduğundan şəhadətindən sonra xəbər tutduq. 

Polad İsmayıl oğlu Həşimov 1975-ci il yanvarın 2-də Qəbələ (Qutqaşen) rayonunun Vəndam qəsəbəsində anadan olmuşdur. Elə həmin il Həşimovlar ailəsi Qəbələ rayonundan Sumqayıt şəhərinə köçüb, burada yaşamağa başlayırlar.

Orta təhsilini Sumqayıt şəhərində alan Polad Həşimov 1992-ci ildə orta məktəbi bitirib məzun olur və sənədlərini Heydər Əliyev adına Azərbaycan Ali Hərbi Məktəbinə verir. 1992-ci il avqustun 1-də Bakı Ali Birləşmiş Komandanlıq Məktəbinə Qəbul olan Polad Həşimov 1995-ci ildə oranı "Motoatıcı" ixtisası üzrə bitirmiş, 2014-cü ilin iyul ayında Silahlı Qüvvələrin Hərbi Akademiyasına daxil olmuş və 2016-cı ildə "Hərbi idarəetmə" üzrə  magistr dərəcəsi almışdır. 

1992-ci ilin noyabr ayında Birinci Qarabağ müharibəsi zamanı Ağdam rayonunun Mərzili və Novruzlu kəndlərinin müdafiəsi uğrunda gedən döyüşlərə qatılmışdır. 702-ci motoatıcı briqadanın heyətində təlimlərdə olan Polad Həşimov 1994-cü ilin fevral ayında Murovdağ əməliyyatı zamanı Murov dağı silsiləsində "Güzgü", "Koroğlu" və "Ömər" postları uğrunda gedən döyüşlərdə savaşmışdır. Həmin ildə o, Müdafiə Nazirliyi tərəfindən İstanbulun Tuzla ilçəsində yerləşən Piyada Məktəbində üç aylıq təlimlərə göndərilmişdir.

Birinci Qarabağ müharibəsinin bitməsindən sonra Polad Həşimov daim cəbhə bölgəsində olan hərbi hissələrdə xidmət etmişdir. O, uzun illər Azərbaycan Silahlı Qüvvələrinin Murovdağ silsiləsində olan hərbi hissələrində xidmət etmişdir. Polad Həşimov 1995–2017-ci illər ərzində Motoatıcı Taqım Komandiri vəzifəsindən Hərbi Hissənin Komandiri vəzifəsinə qədər müxtəlif vəzifələrdə çalışmışdır.

Polad Həşimov 28 yaşı olanda "mayor" hərbi rütbəsi almışdır və 2003-cü il iyunun 24-də Azərbaycan Prezidenti Heydər Əliyevin 887 nömrəli Fərmanına əsasən "Hərbi xidmətlərə görə" medalı ilə təltif edilmişdir.

6 il sonra isə Polad Həşimov "polkovnik-leytenant" hərbi rütbəsi almışdır və 2009-cu il iyunun 25-də Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyev tərəfindən "Vətən uğrunda" medalı ilə təltif edilmişdir. 2013-cü ildə komandiri olduğu hərbi hissələrin birində baş vermiş əsgər Ceyhun Qubadovun ölümü ilə bağlı rütbəsi alınaraq "mayor"a endirilmişdir. 2014-cü ilin iyununda o, xidməti vəzifələrini və hərbi hissənin qarşısında qoyulmuş tapşırıqları yerinə yetirən zaman fərqləndiyinə görə Prezident İlham Əliyevin 575 nömrəli Sərəncamına əsasən 3-cü dərəcəli "Vətənə xidmətə görə" ordeni ilə təltif edilmişdir. 

2016-cı il aprelin 1-dən 2-nə keçən gecədən başlayaraq Azərbaycan və Ermənistan Silahlı Qüvvələrinin bölmələri arasında cəbhənin Tərtər və Cəbrayıl-Füzuli istiqamətlərində şiddətli döyüşlər başlamışdır. Tarixə Aprel döyüşləri olaraq yazılan hərbi əməliyyatlar zamanı Polad Həşimov 1-ci Ordu Korpusunun Komandir müavini — Qərargah rəisi idi. Cəbhənin Tərtər rayonu istiqamətində gedən döyüşlərin idarə edilməsi məhz ona həvalə olunmuşdu. Gecə döyüşləri zamanı Tərtər rayonunun Talış kəndi istiqamətində olan əlverişli mövqelər, strateji nöqtələr, o cümlədən Talış yüksəkliyi

Azərbaycan Ordusu tərəfindən işğaldan azad olnumuşdur.

Polkovnik Polad Həşimov Azərbaycanın ərazi bütövlüyünün qorunub saxlanılmasında xüsusi xidmətlərinə və Silahlı Qüvvələr qarşısında qoyulmuş tapşırıqları yerinə yetirən zaman fərqləndiyinə görə Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyevin 20 aprel 2016-cı il tarixli 1967 nömrəli Sərəncamına əsasən 3-cü dərəcəli "Vətənə xidmətə görə" ordeni ilə təltif edilmişdir.

Aprel döyüşləri zamanı Tərtər rayonu istiqamətində gedən döyüşlərin idarə edilməsi xidmətlərinə görə Polad Həşimova mənzil hədiyyə edilmişdir. Kirayə mənzildə yaşamasına baxmayaraq Polad Həşimov həmin mənzili Aprel döyüşləri zamanı şəhid olan hərbçinin ailəsinə bağışlamışdır.

Polad Həşimov 2017-ci ildən 3-cü Ordu Korpusunun Komandir müavini — Qərargah rəisi vəzifəsində çalışırdı.

2019-cu il iyunun 24-də Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyevin 1286 nömrəli Sərəncamına əsasən Polad Həşimova "general-mayor" ali hərbi rütbəsi verilmişdir. Bununla da Polad Həşimov XIX əsrdə yaşayan İsmayıl bəy Qutqaşınlıdan sonra Azərbaycanın tarixində Qəbələdən general rütbəsi alan birinci hərbçi olmuşdur. 

2020-ci il iyulun 12–16-da baş verən döyüşləri idarə edən Polad Həşimov iyulun 14-də səhər saatlarında Tovuz rayonu istiqamətində tabeliyində olan əsgərlərlə bir yerdə döyüş zamanı ön xətdə şəhid olmuşdur. 

Polad Həşimov Azərbaycan Silahlı Qüvvələrinin hərbi əməliyyatlar zamanı şəhid olan birinci və yeganə generalıdır. Buna qədər İsmət Qayıbov və Məhəmməd Əsədov 1991-ci ilin noyabrda Mİ-8 N72-nin vurulması nəticəsində şəhid olmuşdu. 

Azərbaycanın ərazi bütövlüyünün bərpa edilməsində xüsusi xidmətlərinə və döyüş tapşırıqlarını yerinə yetirən zaman göstərdiyi igidliyə görə Azərbaycan respublikası prezidenti İlham Əliyevin 9 dekabr 2020-ci il tarixli 2337 nömrəli Sərəncamına əsasən Polad İsrayıl oğlu Həşimova ölümündən sonra Azərbaycanın Milli Qəhrəmanı adı verilmişdir. 

Polad Həşimov 2003-cü ildə ailə həyatı qurub və üç övladı var. 

Şəhidimizin anası müsahibələrinin birində Polad Həşimov haqqında danışarkən: " Mən kabinet generalı yox, səngər generalı yetişdirmişdim. Polad kabinet generalı deyildi, səngər generalıydı."-, söyləyir. 

Doğrudan da əsgərlərinin Polad Həşimov haqqında söylədiklərini oxuyanda biz onun həqiqətən də necə cəsur və eyni zamanda da, necə humanist bir insan olduğuna şahid oluruq. 

Nicat Həşimzadə:

“Yatmağa yerimiz yox idi. Daha doğrusu bərbad halda idi. Göy rəngli palatkaları birləşdirib özümüzə yer düzəltmişdik. Bir dəfə dəhşətli küləkdən dam başımıza uçdu. Sonra gözlənilmədən dağda kazarma tikintisi başladı. Elə bildik ki, nazirlik bizim üçün kazarma tikir. Ancaq kazarmanı hərbi hissə komandiri Polad Həşimov öz hesabına tikdirdi. Öz evi olmayan komandirimiz bizim üçün ev düzəldirdi. 

Bizim komandirimiz Polad Həşimov dövlətin şücaətə görə ona verdiyi evi şəhid ailəsinə bağışlamışdı. (vacib bir postu azad etmişdi).

Daim əsgərinin yanında olan, əsgərinin haqqını qoruyan zabit idi. Biz dağa, maşın qalxmayan yerlərə un, qida, odun daşıyanda, o da çiyinlərində yük bizimlə bərabər dağa qalxırdı. Həmin vaxt polkovnik idi. İndi Azərbaycan sizsiz, komandir”. 

Seymur Kazımov:

"General-mayor Polad Həşimov mənim komandirim olub. Mərd zabit idi. Cəsur zabit idi. Əminliklə deyirəm, həm cəmiyyətimiz, həm də ordumuz üçün çox böyük itkidir. Təpədən-dırnağa zabit idi, nizamnamədən kənara çıxmazdı, amma bəzi hallarda əsgərin salamatı üçün güzəştə getməyi də vardı.

Ünsiyyətimiz çox olub, amma 2 dəfə cəzasına da məruz qalmışam - bir dəfə yayın istisində stadionu 10 dairə qaçırtdı mənə, özü də otağının pəncərəsindən seyr edirdi. İkinci dəfə də, hərbi andı 100 dəfə əzbər dedirtdi. Nə deyim, xəta məndə idi, cəzamı çəkməliydim.

2006-cı ilin yay ayı idi, mənim də hərb xidməti başa vurmağıma günlər qalırdı, axşam yoxlanışında kazarmanın yanından keçəndə nə üçün yatmadığımı soruşdu, mən də futbola baxmaq istədiyimi bildirdim. Apardı məni otağına, birlikdı futbola baxdıq, doğrusu, hansı oyun idi, yadımda qalmayıb.

Hərbi xidməti başa vurduğum gün qərargaha getdim ki, sağollaşam. Bayırda gözləməyi tapşırdı. 10 dəqiqədən sonra əlində bu xidməti xasiyyətnamə ilə gəldi və mənə uzatdı. Gözucu baxdım, təşəkkür etdim. İstədim əlini sıxam, amma bacarmadım, zabit zəhmi gözlərində idi. Hərbi salam verdim, o da jestimə qarşılıq verdi. Əsgər və zabit kimi sağollaşdıq. Bir daha görüşmədik.

Onun haqqında çox şey danışa, yaza bilərəm. Qalanları məndə qalsın...

2018-ci ildə Talışdakı "Polad postu”nda oldum. Həmin postu 2016-cı ilin aprelində polkovnik Polad Həşimov azad etmişdi və onun şərəfinə adını vermişdilər.

Təşəkkür edirəm, 2006-ci ildəki mayor, 2020-ci ildəki general-mayor Həşimov! Allah rəhmət eləsin, qəbrin nurla dolsun, mənim generalım!”. 

Ramazan Səmədov:

 “2010-2011-ci illərdə komandirim olmuş Polad Həşimovun xatirəsinə…

Yanvar ayı idi, qar dizə çatırdı. Hərbi hissəyə çatdım. 2-3 gün sonra komandirim Həşimov məni yanına çağırdı. Dedi ki, nə problemin olsa, heç kəsə yox, birbaşa özümə de. Sənin dostların çoxdur, bilirəm, amma ən yaxın dostun mənəm burada.

Tez-tez çağırırdı yanına. Dərdləşirdik, söhbət eləyirdik. Hər mövzuda. Həqiqətən sözdə yox, əməldə cəsur, vətənini sevən bir insan idi. Əsgərlərin yeməyinə, sağlamlığına fikir verirdi. Tualetimizə kimi öz hesabına təmir elətdirirdi. O vaxtki rəhbərliyin yardımını gözləmirdi.

Briqada qarşısında həmişə mikrofonsuz, əsl natiq kimi danışardı. Ən savadsız insan belə onun nə demək istədiyini anlayırdı. Fikirlərini hərbçilərə rahatlıqla ötürürdü.

Briqadanın həyətində erməni traktoru var idi. Özü şəxsən kəşfiyyatda olanda sürüb gətirmişdi. Traktorun arxa şüşəsində gullə yerləri var idi. Amma ölümdən qorxmadan briqadaya kimi sürmüşdü traktoru. Polad idi axı adı. Polad güllə keçirməz… 

Vüqar Ədilov:

“Əsgərliyimin ilk günləri Ramazan ayına təsadüf etmişdi. 2 gün idi ki gizlincə oruc tuturdum. Namaz qılmağıma icazə alsam da, oruc tutmağıma icazə almağa çəkinmişdim, düşünmüşdüm ki, icazə verməzlər.

2-ci günün axşamı təcili olaraq şəxsi heyəti düzdülər. Bölük komandirimiz içəri girdi və soruşdu: "İçərinizdə neçə nəfər oruc tutur?".

Heç kim dillənmədi. Əslində məndən başqa oruc tutan yox idi. Yanımdaki əsgər yoldaşım dedi “niyə səsini çıxarmırsan?”. Xahiş etdim ki, deməsin. O da yazığı gəlmişdi, nə idisə, dedi “yoldaş kapitan, Ədilov orucludur”.

Komandir məni çıxardı ön cərgəyə, fikirləşdim indi dişinin dibindən çıxanı deyəcək. Amma əksi oldu. Tağım komandirlərinə tapşırıq verdi ki, oruc tutan əsgərlər bütün xidmətlərdən ayrılsın.

Təsəvvür edin Ramazan ayı boyunca rahat şəkildə orucumu tutub, namazımı qıldım.

Azərbaycan Ordusunda neçə belə hərbi hissə var???

Bəli, Cənab Şəhid Polad Həşimovun hərbi hissəsində xidmət etdiyim müddətcə əksər namaz vaxtlarım şəxsi heyətin düzülüş vaxtı ilə üst-üstə düşürdü. Ancaq heç vaxt buna görə mənə heç bir söz deyilməyib. Sözümün canı, Cənab Şəhidin rəhbərlik etdiyi hərbi hissədə bütünlüklə mənəvi ruh yüksəkliyi hökm sürürdü. Allah məqamını uca etsin”. 

Və asanlıqla deyə bilərəm ki, Polad Həşimovu tanımaq istəyən bir insanın bu fikirlərə nəzər salması kifayətdir ki, onun necə uca bir şəxsiyyət olduğunu görsün. 

İstifadə olunan mənbələr:  az.m.wikipedia.org , Modern.az .

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(20.09.2023)

“Ədəbiyyat və incəsənət” portalının “Ulduz” jurnalı ilə birgə Biri ikisində layihəsində bu gün növbəti dəfə Nəsr saatıdır, Nurlana İşığın “Burulğan” hekayəsinin təqdimatıdır.

İşıq tut ağacının altında oturmuşdu. Kürəyini də ağacın gövdəsinə söykəmişdi. Başının üstündəki yarpaqlar yelpik olub onu sərinlədirdi. Üçrəng pişik də  böyründə qıvrılıb xumarlanırdı. İşıq  bu gün həmişəkindən sevincli idi. Anası onu xeyli tərifləmişdi. O, anasına tut mürəbbəsi bişirməkdə yaxşıca kömək etmişdi. Birlikdə şipşirin bir gün keçirmişdilər. İndi yorulub lap əldən düşmüşdü.

          İşıq tut çətirinin altında yenicə mürgü döyməyə başlamışdı ki, yarpaqların qəfil xışıltısına oyandı.  Gözlərini açıb yerindən tərpənmədən diqqətlə ətrafa baxdı. Düz gözünün qabağında yaranan burulğanın özüylə birgə  iki dənə qurumuş yarpağı süpürüb göyə sovurduğunu gördü. İşığın bundan çox xoşu gəldi. O istədi ki, yenə belə bir səhnə olsun, o da  tamaşaya dursun. Ancaq pişiyin gözləri qorxudan böyümüşdü, tükləri biz-biz durmuşdu.

         Ana təbiət elə bil İşığın ürəyini oxudu. Bir az ara verən sakitlikdən sonra sürətli külək daha güclü burulğan yaratdı. Pişik caynaqlarını ağacın cadar gövdəsinə keçirib onu qucaqladı. Göy üzündən xortuma bənzər qara bir  bulud enib ağzını yer üzünə dirədi və ağaclardakı bütün yarpaqları göyə sovurdu. Külək elə sürətlə, elə hay-küylə əsirdi ki, ağaclar acıqlarından  başlarını yelləyirdilər. Tutun budaqlarındakı  meyvələr tappıltı ilə yerə tökülürdü. İşıq bilmirdi ki, hansı birini tutub saxlasın, qırmızı ətəyini açıb ora-bura qaçırdı. Tutlar onun başına, üzünə, kürəyinə – hər yerinə tökülürdü. Küləyin sürətinə gücü çatmayan İşığın qanı qaraldı. Həm də artıq ayaqları sözə baxmırdı. Küləyə qoşulub qaçırdılar. İşıq iki əlini ən yaxın budaqdan tutub müvazinətini saxlamaq istədi, ancaq burulğan altdan yuxarı hər şeyi necə sovurdusa, uşağın ayaqları torpaqdan ayrıldı, o sağa-sola yelləndi. Qasırğa bir az da hirsləndi, uşağın yapışdığı budağı möhkəm silkələməyə başladı.

          İşıq acıqlandı:

– Qorxmuram səndən, nə qədər istəyirsən coş, burul, mənim tutduğum budaq səndən güclüdür. Bunu eşidən qasırğa kükrəyib ağacı kökündən tərpətdi. Ancaq ağac təmkinini pozmadı. O, İşığın qulağına əyilib pıçıldadı:

– Ayağını köklərimin üstündən ayırma. Onda qasırğanın bizə gücü çatmaz.

         Balaca qızarmış barmaqlarıyla budaqdan yapışan İşıq var gücüylə ayaqlarını yerə basdı, ağacın kökünə qüvvət gəldi. Külək hər şeyi anlamışdı, o, sürətini azaltdı. Qasırğa isə yalnız özüylə yığdığı çör-çöpü apara bildi. Pişik heç nə olmamış kimi caynaqlarını ağacdan qoparıb yenə ağacın dibində xumarlanmağa başladı.

Ağac İşığa dedi: “Sağ ol ki, məni qoyub getmədin, köklərimi bapbalaca ayaqlarnla qorudun”.

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(20.09.2023)

Sentyabrın 19-da Milli Məclisin Mədəniyyət komitəsinin 2023-cü ilin payız sessiyasında ilk iclası keçirilib.

“Ədəbiyyat və incəsənət” portalı komitəyə istinadən xəbər verir ki, komitə sədri Qənirə Paşayeva sessiyanın başlaması münasibətilə təbriklərini çatdırıb, deputatlara gələcək fəaliyyətlərində uğurlar diləyib.

Komitə sədri Müdafiə Nazirliyinin yaydığı rəsmi məlumatı diqqətə çatdıraraq, Əhmədbəyli-Füzuli-Şuşa avtomobil yolunda erməni separatçılarının əvvəlcədən quraşdırdıqları minanın partlaması nəticəsində Azərbaycan Avtomobil Yolları Dövlət Agentliyinə məxsus nəqliyyat vasitəsinin sıradan çıxdığını və mülki şəxslərin həlak olduğunu bildirib. O, Daxili Qoşunların hərbi qulluqçularını daşıyan nəqliyyat vasitəsinin də Ermənistan Silahlı Qüvvələrinin kəşfiyyat-diversiya qrupları tərəfindən quraşdırılmış minaya düşməsi nəticəsində hərbi qulluqçuların həlak olduğunu və yarandığını söyləyib. İclas iştirakçıları torpaqlarımızın bütövlüyü naminə həlak olan şəhidlərin xatirəsini bir dəqiqəlik sükutla yad ediblər.

Sonra iclasda gündəlikdəki məsələlərə baxılıb. Qənirə Paşayeva, əvvəlcə, 2023-cü ilin yaz və növbədənkənar sessiyaları dövründə komitədə görülən işlər barədə hesabatı təqdim edib. Komitə sədri bildirib ki, hesabat dövründə komitədə 5 iclas və 2 dinləmə keçirilib. İclaslarda 8 məsələ, o cümlədən 5 qanun layihəsi müzakirə olunub. O, müzakirə olunan məsələlər arasında bəzi qanunlara dəyişikliklərin edilməsi ilə bağlı qanun layihələrinin olduğunu, bununla yanaşı, İctimai Televiziya və Radio Yayımları Şirkəti Yayım Şurasının üzvlüyünə namizədlikləri irəli sürülmüş şəxslərin seçilməsi məsələsinin də nəzərdən keçirildiyini deyib.

Qənirə Paşayeva bildirib ki, ötən sessiyalar zamanı komitənin ünvanına daxil olmuş məktub, ərizə və şikayətlər baxılaraq, müvafiq tədbirlərin görülməsi üçün aidiyyəti qurumlara göndərilib. Vətəndaşlarla mütəmadı olaraq görüşlər keçirilib.

Komitə üzvləri Cavanşir Feyziyev və Əziz Ələkbərli ölkənin mədəniyyət həyatında baş verən hadisələrlə bağlı bəzi fikirlərini açıqlayıblar.

Sonra iclasda komitənin cari ilin payız sessiyası üçün nəzərdə tutulmuş iş planının layihəsinə baxılıb. Qeyd olunub ki, bu sessiyada qanunvericilik təşəbbüsü qaydasında təqdim edilən qanun layihələrinin, “Qeyri-maddi mədəni irsin qorunması haqqında” qanun layihəsinin müzakirəyə çıxarılması, bir sıra tədbirlərin keçirilməsi planlaşdırılır.

Komitə sədrinin müavini Fazil Mustafa, komitə üzvü Nizami Cəfərov, deputat Razi Nurullayev mədəniyyət sahəsinin inkişafı, bu sahəyə aid qanunvericiliyin təkmilləşdirilməsi və digər məsələlərlə bağlı qeyd və təkliflərini səsləndiriblər.

İclasda komitə üzvləri Ülviyyə Ağayeva, Novruzəli Aslanov, Mixail Zabelin də iştirak ediblər.

Müzakirələrin sonunda Mədəniyyət komitəsində cari ilin yaz və növbədənkənar sessiyaları dövründə görülən işlər barədə hesabatı məqbul hesab olunub, payız sessiyası üçün nəzərdə tutulmuş iş planının layihəsi təsdiq edilib.

Gündəliyin növbəti məsələsini - “Qiymətli metallar və qiymətli daşlar haqqında”, “Mədəniyyət haqqında” və “Nağdsız hesablaşmalar haqqında” qanunlarda dəyişiklik edilməsi barədə qanun layihəsini təqdim edən komitə sədri bildirib ki, sənəddə uyğunlaşdırma xarakterli bəzi düzəlişlər təklif olunur.

Qeyd edilib ki, layihəyə əsasən, “Mədəniyyət haqqında” qanuna yeni maddənin əlavə edilməsi nəzərdə tutulub. Əlavədə deyilir ki, qiymətli daşlardan və qiymətli metallardan hazırlanmış mədəniyyət məhsullarının alqı-satqısı üzrə ümumi məbləği on beş min manatdan artıq olan ödənişlər “Nağdsız hesablaşmalar haqqında” Qanuna uyğun olaraq yalnız nağdsız qaydada həyata keçirilir.

Komitə üzvü Nizami Cəfərov bəzi qeydlərini bildirdikdən sonra qanun layihəsi Milli Məclisin plenar iclasına tövsiyə olunub.

İclasda çıxış edən deputat Ülviyyə Həmzəyeva ölkədə mədəniyyət sahəsinin inkişafı istiqamətində atılan addımlardan, gələcəkdə nəzərdə tutulan tədbirlərdən danışıb.

İclasın sonunda Milli Məclisdə informasiya texnologiyalarının imkanlarından səmərəli istifadənin təmin edilməsi məqsədilə Parlament Aparatının İnformasiya resursları və texnologiyaları şöbəsi tərəfindən hazırlanmış yeni mobil tətbiqin təqdimatı keçirilib. Yeni proqram təminatı barədə həmin şöbənin müdiri Şahin Həsənov məlumat verib.

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(20.09.2023)

Kubra Quliyeva, “Ədəbiyyat və incəsənət”

Hə, tarixə qızıl hərflərlə adını yazdıran şanlı Azərbaycan!

Bir parça quru torpağı bizə vətən edən Fətəli xanlar, Nəriman, Yusif, Əhməd, Mikayıl və adını saymadığım neçə-neçə bəylər, Rəsulzadələr, Elçibəylər..

Mahnıda deyilir ki, əsgər vətən əmanəti, yurd əmanəti. Heç vaxt başa düşmədim bunu mən..

Əsgər vətənin bizə əmanəti idi, yoxsa bizləri vətən əsgərlərə tapşırmışdı..?

Vətən, məncə, bizi onlara, onları da bizə əmanət etmişdi, hər iki tərəf isə Allaha əmanət..

Qoruyun bizi, qoymayın düşmən tapdasın torpağımızı.

Qaytarın qız-gəlinlərin namusunu.

Qeyrətli oğullar əcdadlarının harayına yetib taxsınlar igidlik papaqlarını.

Qoy göy üzü mələklərə doysun.

Qoy bizim şəhidlərimiz olsun.

Bir gecədə əlli, qırx dörd gündə iki min yeddi yüz səksən dörd, min illər boyu milyon şəhid..

Neçə ailəyə od düşdü?

Neçə gənc tarixdən kəsilib cəbhəyə yollandı..?

Necə gənc cəbhədə tarix yazdı..?

Generala can fəda deyib neçə könüllü cəbhəyə atdı özünü..

Ana-nənələrimiz namazlarında dua etdi övladlar üçün..

Adını bilmədiyimiz Əhmədlər, Rəşadlar, Nurlanlar və neçə milyon yaralı ürəklər..

Onlar qorudular bizi, Onlar bayrağa, əmanətə sahib çıxdılar..

Ancaq biz..

Biz bacarmırıq yaralarımıza sahiblənməyi, köz bağlamamış unuduruq, unutdururlar..

Müharibənin ortasında şəhidin şəklini paylaşanlar torpaqlar geri alınanda nə şəhid anasının yaralı ürəyindən, nə şəhid övladının körpə gözlərindən utanmadan bayram edir, Qarabağ qana boyananda bayrağa bürünüb yatanlar bir yana olur, bayrağı çiynində gəzdirib pafoslu çıxış edənlər bir yana..

Hələ yeni ildə, Novruz bayramında da unutmuruq ki şəhid ailələrini..

Biraz sovqat yığıb paylaşırıq “şəhid ailəsinə dövlət sahib çıxır” deyərək..

Həmişəki kimi, məhəllədə nərd atan dayılar arasında qızğın müharibə gedir, Putini Paşinyana, Paşinyanı Trumpa qatıb söyür, sağçıları, solçuları, federalları, demokratları, liberalları tənqid edib çıxış yolu axtarırlar.

Kimisi deyir, kor siyasətə yem edilən avam xalqın zəif damarını tutub əllərində oynadırlar.

Kimisi Ukraynadan, Türkiyədən mədət umur.

Bəziləri deyir, imkan olan kimi qaçım bu xarabadan.

Bəziləri pafoslu çıxışlarında yaltaqlıq edib deyirlər, strategiya zəif olsaydı biz 50 yox 5000 şəhid verərdik, yəni rəqəmlərə baxın,  halınıza şükr edin.

Bir şeyi bilirəm ki, bizlər Vətənpərvər deyilik.

Bizlər borcluyuq Vətənə.

*

Hamı hər şeyi danışacaq.

Elə mən də hamı kimi çox söz deyəcəm, araya zaman girəcək, yaralar köz bağlayan kimi yenə xatırlatma olacaq.

Mitinqlər, qarşıdurmalar, axmaq siyasi söhbətlər, partiyalararası münaqişələr…

Hələ çox söz danışılacaq.

Amma on milyon dəfə deyilən “Vətən sağ olsun” kəlməsi “kaş atam sağ olardı” deyən körpənin qarşısında aciz qalacaq.

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(20.09.2023)

Mina Rəşid, “Ədəbiyyat və incəsənət” üçün

Dahi bəstəkar, peşəkar musiqi sənətimizin və milli operamızın banisi, musiqişünas alim, publisist, dramaturq Üzeyir Hacıbəyli öz millətini bütün qəlbi ilə sevərək, onun hər halını izləyirdi və bunu felyetonlarında xüsusi istedadla əks etdirirdi. O, millətinin inkişafı, tərəqqisi üçün əlindən gələni etməyə çalışırdı. Cəhalət adamların əl-qolunu bağladıqca onun əsərləri qaranlığa işıq saçır və bu işıq gündən-günə böyüyür, böyüyürdü...

Aləm şair oldu

Ü.Hacıbəylinin Seçilmiş əsərlərinin 2-ci hissəsi felyetonlardan ibarətdir. Burada bütün yazılar “Ordan-Burdan” sözləri ilə başlayır. Ədibin birinci yazısına belə ad vermək olar, “Aləm şair oldu”. Deməli, qəzetin redaksiyasına daxil olan məktubların böyük bir hissəsi şeirlərdən ibarətdir. Üzeyir bəy yazır ki, müdir bu məktubları açdıqca onları bir kənara qoyur və deyir: “Aləm şair oldu”. Məlum olur ki, adamlar qafiyə axtarışına böyük vaxt və əmək sərf edirlər. Neyləyim, necə edim ki, şair olum. Görəsən ayrı işimiz-gücümüz yoxdurmu? Bu sualı elə günümüzdə özümüzə də, vermək olar. Məsələn, heç bir işə yaramayan cild-cild söz quraşdırmaları xalqın nəyinə gərəkdi? Vallah, adam gərək özünə bir kənardan da baxsın və qələminə lazım gələndə “dur!” deməyi  bacarsın... Bir də baxırsan adamın nə savadı var, nə dünyagörüşü. Di gəl nəsihətnamə yazır. Özünün nəsihətə ehtiyacı olan adam başqalarına ağıl verir. Üzeyir bəyin qəhrəmanı doğrudan da yaxşı deyir ki, aləm şair oldu...   

Danaları kim otaracaq?

Üzeyir bəy felyetonlarının birində yazır ki, bir gün o, açıq fikirli bir cavana rast gəlir və buna çox sevinir. Səbəbi məlum, o vaxt belə adamları gündüz çıraqla da axtarsan tapmaq çətinmiş. Onlar başlayırlar millətin halından danışmağa. Cavan deyir, axı necə olur ki, bizim oxumuşlarımız da, bəzən doğru- düzgün adam olmurlar. Bizim qanımız xarabdır? Üzeyir bəy ona görün necə bir məntiqlə cavab verir. Deyir ki, uşaq 7-8 yaşına qədər məktəbə getmir və qalır evdə. Bu dövrdə millətin uşağı gözəl tərbiyə olunur, yəni vaxtında yatır, açıq havada gəzir, ona lazım olan oyuncaqlarla oynayır. Anası ona kitab oxuyur, bir sözlə ətrafı uşağa xoş təsir bağışlayır. Amma bizim uşaqlar toz-torpağın içində böyüyür, qulağı söyüş, qarğış, dava-dalaş səsləri ilə dolur və sonra da məktəbə gedir. Gələcəkdə oxuyub necə deyərlər, alim olsa da, adam ola bilmir. Yəni ki, təməl uşaqlıqdan qoyulur, yoxsa ki, bizim nə qanımız xarabdı, nə də ətimiz.

Üzeyir bəyin yazılarında məktəb, təhsil kimi o vaxt çox aktual olan mövzular bütün incəlikləri ilə öz əksini tapır. Yazır ki, dünyadan bixəbər olan mollanın, müşrikin sözüylə oxumağı, elmi haram sayan cahil adamlar uşağını məktəbə qoymaq istəmirlər. Səbəbini soruşanda biri deyir, uşaq məktəbə getsə danaları kim otaracaq,  o biri deyir, oxuyub mənə qızıl alma gətirməyəcək ki. Biri də, uşağını kasıblıqdan oxuda bilmədiyini söyləyir. Bu yerdə ölməz M.Ə.Sabir yada düşür

Oğul mənimdir əgər

Oxutmuram, əl çəkin!

Üzeyir bəyin yazılarını oxuduqca hiss edirsən ki, ta əzəldən dərdlərimizin başında bir mənəm-mənəmlik azarı durur. Vallah bu gün də, buna bənzər mövzular aktualdı. Biri övladını məktəbdən çıxarır, biri isə onu güclə istəmədiyi ali məktəblərdə təhsil almağa məcbur edir. Bax, hamısı bu mənəm-mənəmlikdən irəli gəlir. Bir çoxları hələ də, anlamır ki, övlad onun əşyası, sərmayəsi, kopyası, nə də, Üzeyir bəy demiş, naxırçısı deyil... 

Bülbülümüzdə həvəs yoxdu, qarğamızda səs

Hə, bir yazı da diqqəti xüsusilə çəkir. Bu insanın öz yerində olmamasıdı. Üzeyir bəy yazır: “Günlərin bir günü ayı, meymun, keçi və bir də eşşək bir musiqi məclisi düzəltmək istəyiblər. Biri əlinə tar, biri saz, biri zurna və biri dəf alıb və başlayıblar çalmağa. Amma görüblər ki, səs-küydən başqa heç bir zad çıxmayır və çaldıqları hacavat heç kəsin sümüyünə düşmür. Deyiblər ki, yəqin pis oturmuşuq gəlin, yerimizi dəyişək. Durub yerlərini dəyişiblər, çifayda, çaldıqlarından yenə heç bir zad çıxmayıbdır. Görüblər ki, bir bülbül uçur haman dəm, bülbülə yalvarıbdılar ki, ay bülbül sən Allah bir bizi başa sal görək nə tövr oturaq ki, bizim çaldığımızdan bir şey çıxsın. Bülbül də gülüb deyibdir ki, canım, siz musiqişünas deyilsiniz. Binaən əleyh nə tövr otursanız, lap mil dursanız, çaldığınızdan heç zad çıxmaz.  Deyirəm, bu mövzu da günümüz üçün aktualdı. Bəzən bülbülümüzü küsdürüb onu həvəsdən salırıq və qarğanı solist kimi təqdim edirik. Sonra da deyirik ki, uğur bizdən qaçır...

Acından yox, acığından ölənlər...

Üzeyir bəy yazır ki, bir əcnəbi soruşur, bu ölən kimdir ki, bu dəbdəbə, bu təntənə, bu cah-cəlal ilə cənazəsini təşi edibsiniz və belə atəşin nitqlər söyləyirsiniz?

Müsəlman:

– Bu ölən müsəlman millətinə ən böyük qulluqlar göstərmiş və millət yolunda hər bir şeyi qurban etmiş bir şəxsdir!

Əcnəbi:

- Bəs nədən vəfat edib?

Müsəlman:

– Deyirlər ki, acından...

İndi durub desəm ki, bu mövzu da aktualdı, yəqin kimsə inanmaz. Çünki indi ölkəmiz gündən-günə inkişaf edir və bu millətimizin rifahına da təsir edir. Odur ki, bizdə acından yox, acığından ölənlər daha çoxdu, söyləsək, doğru olar. Bir də görürsən birinə beş vəzifə verildiyi halda o birinə adicə bir iş tapılmır. O beş vəzifə veriləndən qabiliyyətli, qanacaqlı olan da qalır qırıla-qırıla. Ədalətsiz adamlardan indi bu sözləri eşidirik: Get, kimə istəyirsən, şikayət elə. Yəni, dünya dərəbəylikdi, biz heç kimdən, heç nədən çəkinmirik. Bəs Vətən, bəs vicdan??? 

Yəqin elə bu yerdə Üzeyir bəy belə söyləyərdi: “Lovğalıq tərəqqinin düşmənidir!”

Ruhun şad olsun, Üzeyir bəy!

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(19.09.2023)

Ulduz Qasim İmanova, “Ədəbiyyat və incəsənət” üçün

Əməkdar jurnalist, müharibə veteranı, prezident təqaüdçüsü  Əntiqə Qonaqla şəxsi münasibətlərimizdən söz açmayacam. Bircə bunu deyim ki, bir yerdə oxumuşuq. Tələbəlik illərimiz bir yerdə keçib, jurnalistikanın sirlərini birlikdə öyrənməyə can atmışıq. Müəllimlərimizin dedikləri ömürlük yaddaşımıza yazılıb. Gecəmiz-gündüzümüz bir-biriylə yarışıb. Allahdan savayı pənahımız olmayıb, həmçinin arxamızda duran kimsəmiz də yox. Yuxarıda Allahın köməyinə inanıb, aşağıda da gözümüzü kitablardan ayırmamışıq. Nə deyiblərsə etmişik, nəyi  tapşırıblarsa oxumuşuq. Bilmişik ki, imtahan zamanı bizdən ötrü heç kimə zəng etməyəcəklər, daha doğrusu, zəng edən olmayacaq. Kimsənin minnətini götürmədən  oxumuşuq. Günümüzün yarısı auditoriyalarda, yarısı kitabxanalarda keçib. Gecələri yatmamış, gündüzləri dincəlməmişik, ali təhsilimizi layiqincə başa vurmuşuq.

Bir də universiteti bitirdikdən sonra iki ilə yaxın bir neçə radio verilişini bərabər hazırlamışıq. “Nəğməli, sözlü tələbə”, “Nəğməli, sözlü gənclik”, “Natəvan” qızlar klubu” və s. İlk jurnalist təcürbələrimizi ortaya qoymuşuq bərabər...

Heç çox oturub-durmağa belə zaman tapmamışıq.

Bax, o qızı mən belə tanıyıram. 

          Əntiqə Qonaq...

          Qarabağ deyiləndə yadımıza nələr gəlmir? Gözəlliklər, gül-çiçəklər, başı qarlı dağlar, sərin sulu, şirin sulu bulaqlar, laləli-bənövşəli yamaclar, düzlər... Meşələr, çaylar, Xan Arazımızın laylaları, Həkərinin lal axışı, İsa bulağı, Topxana meşələri, Cıdır düzü, Şuşanın təkrarolunmaz gözəllikləri. Qədim daş küçələri, özünəməxsus arxitekturası, ecazkar xarı bülbülü... Vüqarlı dağlarla  əhatə olunan Kəlbəcər, Laçın  baxışlı Laçın, daha nələr-nələr... Haralar və kimlər...

         Bir də...bir də müharibə...

        Qaçqınların zülümlü, kədərli günləri, göz yaşları, əzabları...Bir də bu əzabları hamıdan çox görən igidlərimiz. O igidlər ki, Füzulidən, Cəbrayıldan tutmuş Laçına, Şuşaya qədər qarış-qarış getdilər, düşmənləri torpaqlarımızdan təmizlədilər. O igidlərimiz ki, "uf" demədən canlarını qurban verdilər. O igidlərimiz ki, “Vətən dardadısa bizə yaşamaq haramdı" - dedilər. "Övladlarımız atasız, analarımız oğulsuz, bacılarımız qardaşsız, gəlinlərimiz ərsiz qalsa da,  qurtarmalıyıq yurdlarımızı düşmənin əlindən. Hamıdan, hər şeydən müqəddəsdi, ucadı, birincidi Vətən..."

         Onların hamısı yalnız əzabla inləyən torpaqlarımızı düşündülər. İllərdir işğal altında sızlayan torpaqlarımızı varvarlardan azad etdilər. Düşmənə "mən qorxmuram, burdayam, qeyrətin varsa çıx ortaya" - dedilər. Şəhid oldular, qara bağladıq, yas tutduq. El oğulları üçün ürəyimiz yandı, qəlbimiz od tutdu. Göz yaşlarımız selə-suya döndü. Hamımız onların anası-bacısı olduq. "Bizimdi bu şəhidlər" dedik...Qazan xanın oğlu üçün  ağlayan qırx qız kimi bir ağızdan sızladıq, bir ağızdan ağladıq. İçimiz göynədi...

          Bir də həmin müharibədə əvvəldən sona qədər döyüşənlər - qazilərimiz, igidlərimiz var. Gecəsini-gündüzünə qatıb əli silahlı qələbəyə gedənlər. Nəm torpağın, daşların üstündə, səngərlərdə yatanlar, qalib əsgərlərimiz var...

         Şuşanın azad olunduğu gün dünyaya səs salan, Türk aləminə müjdə verənlər var. “Şahid olun, ey dağlar, ey uçan quşlar, ey əsən külək, ey ağaclar, ey güllər-çiçəklər, biz qalib  gəldik. Biz düşməni məhv etdik!” - deyənlər var.

         44 günün hamısını əzab-əziyyətlərlə varvarlarla göz-gözə dayananlar var. Şəhid olan qardaşlarının qanını yerdə qoymayanlar, onları çiyinlərində yorulmadan, usanmadan daşıyanlar  var. Şəhidlərimizin qanını alanlar var. Bir əlində silah, bir qolunda qardaşını, döyüş yoldaşını daşıyanlar var...

         Və bir də, və bir də sona qədər vuruşan o qəhrəmanların hər gününü, hər anını onlarla yaşayan bir qız var. Bir qız deyirəm, çünki o mənim üçün həmişə o gənclik illərində qalıb, heç yaşa dolmayıb. Bax, o qızdan, onun həmin igidlər barəsində yazdıqlarından danışacam...

          Əntiqə Qonaq...

          Bilirəm haralardan keçdiyini, bilirəm müharibə zonasında kimlərlə, nələrlə qarşılaşdığını... Hamı evində, uşaqlarının yanında oturub, isti çayını içəndə onun günləri əsgərlərin dərdlərini dinləməklə, yazmaqla keçib. Ailə qurmaq yaşının çatdığını belə unudub. Tay-tuşları evlənərək ailə, oğul-uşaq sahibi olanda yaşının üstünə yaşın gəlməsinin belə fərqinə varmayıb. Ailəsindən, evindən keçib. Xoşbəxtliyindən, səadətindən keçib. Çox şeyindən keçib. Bir də gözünü açıb ki, yaşı otuzu keçib, o hələ də hərbi yazar kimi səngərlər dolaşır, ən sevdiyi missiyanı yerinə yetirir. Vətən sevgisi budur. "Mən burdayam ey Vətən, son anıma qədər dərdinə yanacam!"- deməkdir. "Sənin darda olmağın içimi yandırır, qəlbimi təlatümə gətirir!" - deməkdir. "Nəyə gücüm çatırsa, kömək əlimi uzadaram, ömür haracan vəfa edərsə, oracan gedərəm" - deməkdir. "Təki sən məni çağır, məni övladın san..."

         İçin-için ağlayıb eşitdiklərinə, gördüklərinə. Hələ Birinci Qarabağ Müharibəsində yaralıları hansısa xəstəxanaya yerləşdirmək üçün kimlərə ağız açmayıb, kimlərdən xahiş etməyib, kimlərin minnətini götürməyib? Minlərcə dəfə şahidi olmuşam “Aslanın erkəyi, dişisi olmaz” misalının çox doğru və yerində deyildiyinin.

         O bütün Qarabağı dolaşıb. Azərbaycanda cəbhə bölgəsinə gedən azsaylı qadın  jurnalistlərdən, ilk qəhrəmanlardandı Əntiqə... Əslində, belə jurnalistlər də əsgərdi. Həm də ən cəsurundan. Hələ Birinci Qarabağ Müharibəsi zamanı Əntiqə Qonaq, demək olar, bütün Qarabağı gəzib, dərdlilərin dərdini dinləyib, yoxsulların dediklərini lazımi yerlərə çatdırıb, gücü çatanlara kömək əlini uzadıb. Atəşlərin altında belə heç nədən qorxmayıb, çəkinməyib. Budur qəhrəmanlıq, budur vətənpərvərlik, budur Vətən sevgisi, Vətən sevdalısı...

         Elə həmin illərdə “Vətən səndən keçmək olmaz!”, “Ölməzlik”, “Qərib savaşçı”, “Vətən keçilməz” və başqa kitablarını yazıb.

         Əməkdar jurnalist, Qarabağ müharibəsi veteranı, bir neçə nüfuzlu mükafata layiq görülmüş Əntiqə Qonaq Xaçmaz rayonunun Maqsudkənd kəndində doğulub. Azərbaycan Dövlət Universitetinin jurnalistika fakültəsini bitirib. Daha sonra da, həmin universitetin hüquq fakültəsində təhsil alıb. İşlədiyi yerləri yazmayacam. Məni daha çox onun igidliyi, vətənpərvərliyi, Qarabağla bağlı fəaliyyəti, müharibə haqqındakı fikirləri, onun vətənə olan sonsuz və bitməz sevgisi düşündürür.

         Və təbii ki, bu günlərdə çapdan çıxan iki kitabı... Xaçmazlı döyüşçülərdən, qazilərdən bəhs edən “44 günlük savaşın 444 cəngavəri” adlı kitabdan danışmaq istəyirəm. İki kitaba sığışdırdığı 352 nəfər müharibə iştirakçısı barəsində yazdıqları. (Üzərində çalışdığı üçüncü kitabda 444 igidin hamısı təmsil olunacaq). Onların ürək sözləri, həyəcanları, döyüş şücaətləri, qəhrəmanlıqları. Bir igidlik səlnaməsinin iştirakçılarının keçdiyi əziyyətli yollar. Elə-belə hünər deyil bu qədər igidlə görüşüb, söhbət etmək, ağrıyla, əzabla dolu hekayələri dinləmək. Göz yaşları tökə-tökə dörd yüz qırx dörd igidin dediklərini yazmaq, bilirsiniz, necə ağırdı, necə zəhmətlidi?

         Od-alovun içindən çıxmış, döyüş yoldaşları gözlərinin önündə şəhid olmuş, dostları itkin düşmüş, əsəbləri pozulmuş, həyatı müharibəyə qədər və sonraya ayrılmış 444 nəfər insanın hekayəsi...

         Böyük ürək lazımdı bu qəhrəmanların dastanını qələmə almaq üçün. Onların qürur və qorxu dolu nağıla çevirdikləri o döyüş dünyasının sehrinə düşmək. Bu iş, sanki əvvəldən sona qədər o insanların keçdiyi yolu onlarla birlikdə keçməkdi, o günlərə o adamlarla birlikdə qayıtmaqdı... Bu elə bir işdir ki, döyüş meydanında yaralananları od-alovun içindən çıxarmaq, düşmən gülləsindən vurulub düşənləri qolundan tutub ayağa qaldırmaq, onlarla birlikdə səngərdə uzanıb, sabahın açılmasına ümid bağlamadan yaşaya bilməkdi... Şəhid olanlara o igidlərlə birlikdə ağlamaqdı. Özü də bir dəfə deyil, dəfələrlə. Həm onları müsahibə verməyə razı salanda, həm onların söhbətlərini dinləyəndə, həm onları yazanda, həm də onları bir neçə dəfə təkrar-təkrar oxuyanda...

         Yazı prosesinin ən qanlı, ən qəddar döyüşdən belə daha ağır, daha çətin olmasının bir səbəbi də budur. Ən qanlı, ən qəddar döyüş də, döyüşürsən, bitir. Həkim yaranı sarıyır, insanlar sənə şərəf, zəfər nəğmələri qoşur, yaraların görünür, qəhrəmanlığın dillərə dastan olur. Yazıya isə dəfələrlə qayıtmalı, o yazıdakı qəlbini parçalayan şeyləri dəfələrlə oxumalı, nizama salmalı, oxucunun diqqətinə, oxumasına layiq hala gətirənəcən üstündə əsməli, işləməlisən. Yazı prosesində nə qədər yaralanırsan, yaralan, heç kim sənin yaranı sarımayacaq, heç kim səni müalicə etməyəcək, heç kim yazı yazdın deyə, sənə sağ ol deməyəcək, qəhrəman adı verməyəcək...

          Ən ağır işdi müharibədən, döyüşçülərdən yazmaq. Müharibə mövzusunda, Qarabağ barədə yazdığım romanlardan bilirəm. Bütün qəhrəmanlarımla birgə keçdim o səngərlərdən. Onlarla birgə döyüşdüm, onlarla birgə əsir düşdüm, əzab çəkdim, şəhid oldum sanki... Sonda onlarla birlikdə qalib gəldim...

          O əsərlər yazıldıqca mənim gözümdə yaş qalmadı. İnsan bədəni nə qədər suyu göz yaşına çevirə bilərsə, o qədər ağladım, əldən düşdüm. O kitabları yazandan sonra əzbərdən bilirəm cəbhə bölgəsində baş verənləri...

          Əntiqə də belədi. Dinlədiyi yüzlərlə cəbhə hadisəsi, orda baş verənlər onun da qəlbini parça-parça edib. Gecələr tənha oturub, o əfsanəvi döyüşçülərdən dastanlar yazanda, onlarla birgə yanıb-yaxılıb, onlarla birgə o səngərlərə girib, onlarla birgə düşmənə qarşı vuruşub. Bəzən də, o döyüşləri yuxusunda görüb...

           Bunu kim bilməsə də mən bilirəm, hiss edirəm... Onlara dəyən qurşun sənin də canını yandırır. Saçlarını isladır yağan yağış, əsən külək içindən keçir, yağan qar iliklərini dondurur. Bax, bunları hiss etməsən, bunlar səni  yandırıb-yaxmasa, o igidlərdən yaza bilməzsən. Onları duymasan, onların yaşadıqlarını yaşamasan, yazdıqların quru və mənasız olacaq. Nədən yazırsansa, yaz, gərək hadisələri hiss edəsən, içindən süzüb keçəsən, qəlbinin gözləriylə baxasan. Yoxsa nə desən, nə yazsan, boşdur...

         Bilirəm ki, Əntiqə qəhrəman döyüşçülərimizin dediklərini bütün qəlbi ilə duya bilib. Yaşayıb, sonra yazıb. Əvvəlcə xəyalən, ruhən keçib o döyüş meydanından. Səngərlərdə nəm torpaqların üstündə günlərlə qımıldanmadan oturub, daşların üstə başını qoyub mürgüləyib. Ağlayıb, sızlayıb sonra yazıb...

          Axı, onları yaşamadan yazmaq olmaz. Yaşanmadan yazmaq mümkün deyil. Yazılsa da, mənası olmaz. Birinin həyatını, bir qəhrəmanlığı, döyüş yolunu, qazandığı zəfəri oxucuya çatdırmaq üçün həmin odlu yolda yeriməli, alovların içindən keçməli, yanıb, külə dönməlisən...

          Yanmasan olmaz. Əntiqə də belə edib. 444 igidi dinləyib səbrlə, göz yaşlarıyla. Onlarla addımlayıb, onlarla yaralanıb, onlarla qələbə qazanıb. Buna inanıram. Bunu görürəm...

          Onun yenicə çapdan çıxmış “44 günlük savaşın 444 cəngavəri” iki cildli kitabı mübarəkdi. Bu bir tarixdi. Tariximizin bir hissəsidi. Gələcəyə çatdırılacaq 444 döyüşçünün əfsanələşmiş dastanıdı, 44 günlük qəhrəmanlıq yoludu...

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(20.09.2023)