Kənan Məmmədli, “Ədəbiyyat və incəsənət”

Təbii ki, biz intellekt səviyyəsinə, elmi, mədəni səviyyəyə görə Afrika qitəsindən qabaqdayıq, amma işə bax ki, afrikalılar da bizə kəf gəliblər. 

Məsələ necə olub? Biz ərz edək, siz qulaq asın. 

Sosial şəbəkələrdə Azərbaycan vətəndaşlarını şirnikləndirici vədlər müqabilində dələduzluq edərək aldadan nigeriyalıların saxlanılması barədə Daxili İşlər Nazirliyinin mətbuat xidmətindən məlumat yayılıb. 

Demək, Daxili İşlər Nazirliyinə çoxsaylı şikayətlər daxil olub, vətəndaşlar sosial şəbəkələrdə xaricdən idarə olunan müxtəlif səhifələr tərəfindən şirnikləndirici vədlər verilərək informasiya texnologiyalarından da istifadə edilməklə aldadılmaları və külli miqdarda pul vəsaitlərindən məhrum olmalarını ərz ediblər. Bu məlumatlar dərhal nəzarətə götürülüb.

Həyata keçirilən əməliyyat-texniki tədbirlərlə müəyyən edilib ki, iş üzrə zərərçəkən şəxslərin aldadılması əsasən “telegram” sosial şəbəkəsində həyata keçirilib. Həmçinin, araşdırmalarla saxta profillərin xarici ölkələrin internet resurslarından istifadə edilməklə qeydiyyatdan keçirildiyi, lakin buna baxmayaraq dəstənin bir neçə üzvünün ölkə sərhədləri daxilində kibercinayətkarlıqla məşğul olduqları müəyyən edilib. Bu səbəbdən həyata keçirilən tədbirlər nəticəsində sosial şəbəkələrdə dələduzluq edən Nigeriya vətəndaşları Ejiofor Onyekachu Benedict və Emere Onyebuchi Christiantusun şəxsiyyətləri qısa zamanda müəyyən edilib və onlar saxlanıblar.

Bu şəxslər sosial şəbəkələrdə yaratdıqları "Philips Tomas Ben" və digər saxta profillər vasitəsilə zərərçəkənlərlə danışıqlar apararaq guya onlara xaricdən müxtəlif növ bahalı hədiyyələr göndərəcəklərinə dair yalan vədlər veriblər. Daha sonra dəstə üzvləri karqo xidmətlərinin ödənilməsi adi altında ayrı-ayrı ödəniş sistemlərindən istifadə etməklə bank kartlarına köçürmə yolu ilə çoxsaylı vətəndaşa məxsus külli miqdarda pul vəsaitlərini ələ keçiriblər.

Söhbət çox böyük pullardan gedir. Bəziləri maymaqlıq edərək öz plastik kartının bütün məlumatlarını nigeriyalı qoçaqlara veriblər, onlar da uf demədən orda nə ki pul var, hamısını çəkib götürüblər. 

Faktla bağlı cinayət işi başlanılıb, istintaq aparılır. Dəstə üzvlərinin Nigeriya Federativ Respublikasında fəaliyyət göstərən digər üzvlərinin də saxlanılması istiqamətində qeyd edilən ölkənin hüquq-mühafizə orqanlarına müvafiq sorğular göndərilib. 

Bu arada DİN vətəndaşlarımıza müraciət də edib. “Bir daha vətəndaşlara sosial şəbəkələrdə yerləşdirilən və ilk baxışdan insanların marağına səbəb olan şübhəli keçidlərə daxil olmamağı, həmçinin bank kartlarında olan məlumatları isə heç bir halda qarşı tərəfə verməməyi tövsiyə edirik”, - deyə məlumatda qeyd olunub.

Elə bu xəbəri hazırlayırdım ki, qonşum Əlövsəti həyat yoldaşı ilə çiçəyi çartlayan gördüm. “Nə olub” sualına birtəhər ondan cavab qopardım. Sən demə bunlara bir email gəlib ki, sizə 1000000 dollar pul köçürmək istəyirik, köçürmə həyata keçsin deyə göstərilən hesaba 5 dollar ödəyib poçt xərclərini qarşılamalısınız.

Ər-arvad poçta gedirlərmiş ki, 5 dolları ödəsinlər. 

Mən Əlövsəti başa salmaq istədim ki, hansı axmaq durduğu yerdə kiməsə 1 milyon pul verər? Və 1 milyonu verən 5 dolları niyə əsirgəsin ki?

Əlövsət məni paxıllıqda qınayıb yolundan  qalmadı. 

Bax belə!

Şəkildə: Həmin o nigeriyalılar

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(11.07.2023)

“Ədəbiyyat və incəsənət” portalının Poetik qiraət rubrikasında bu gün sizlərə şair Qəşəm Nəcəfzadənin şeirini təqdim edirik.

Vətən içində

Bu hacı kişilər, varlı kişilər,

Kasib oğlanların sevdiklərini

Aldilar əlindən vətən içində.

Daşa çevrildilər kasib oğlanlar,

Bilmədilər nəyi nə eləsinlər,

Kimə nə desinlər nə söyləsinlər,

Gəzdilər vətəndə qan-tər içində.

Varlı kişilərə dinmədi vətən,

Ağa büküldülər kasib oğlanlar,

Bir də gördülər ki, Ulkər doğanda,

Özünü ulduzdan asıb oğlanlar.

Adamlar da gəzir yuxu  içində.

Getdilər cəbhəyə yaz səhərində,

Bir yaz axşamında şəhid oldular.

Sonra  adlarına küçə verildi,

Bakıda, Şəkidə, Qaxda, Gəncədə.

Kasıb oğlanları atan gözəllər,

Heç kəsdən utanıb eləmədilər.

Varlı kişilərin qoluna girib,

Yenə də gəzdilər həmin küçədə.

Ədəbiyyat və incəsənət”

(11.07.2023)

“Ədəbiyyat və incəsənət” portalı “Qiraət saatı”nda Fəxrəddin Qasımoğlunun “Son gecə” detektiv romanının dərcini yekunlaşdırdı. Böyük oxucu marağını və istəyini nəzərə alıb romanın davamı olan “On ikiyə işləmiş” romanının dərcinə başlayırıq.

Özü polis orqanlarında çalışan, ən dəhşətli, tükürpədici cinayətlərdən bilavasitə xəbər tuta bilən müəllifin bu romanı da sizləri sonadək gərginlik içində saxlayacaq. Və siz bu romanı da çox bəyənəcəksiniz.

19 –cu dərc

Polkovnik sonuncu aldığı məlumatı təhlil edirdi.

Təşvişə saldıqdan sonra Səlimin ilk görüşəcəyi adamın kim olduğunu bilmək Arif Dadaşzadə üçün çox vacib idi. Sonrakı gedişlərini bunun üzərində quracaqdı. Əgər düşündüyü kimi, İsfəndiyarın oğlunun qətlində Səlimin əli vardısa, böyük ehtimalla o, yaranmış vəziyyəti müzakirə etmək üçün ilk növbədə vaxtilə bu işdə onunla əlbir olmuş, yaxud da ən azı bu qətl barədə məlumatı olan adamla görüşməyə gedəcəkdi. Xüsusilə başqa vaxt işləri ilə bağlı evdə tapılmayan Səlimin təhlükə hiss etdikdən sonra son iki gündə ailə üzvlərini evdən bayıra çıxmağa qoymaması, özünün də evə qapanması onun həm ehtiyatını gözləməsi, həm də uzun müddət bu hədənin haradan gəldiyini götür-qoy etməsi anlamına gəlirdi. Və əgər aktiv addımlar atmağa başlayırsa, deməli, bəzi nəticələrə gəlib və indi onları yoxlamağa başlayıb.

Ancaq Səlim Arif Dadaşzadənin heç gözləmədiyi addımı atmış, ilk olaraq birbaşa İsfəndiyar Mövlayevin özü ilə görüşməyə getmişdi. Bu nə ola bilərdi?

Polkovnik qaşlarını düyünləyib fikirləşməkdə davam edirdi.

Qətldən xeyli vaxt keçib. Əlbəttə, çoxşaxəli biznesini heç də həmişə qanunlara söykənən və normal işgüzar münasibətlər üzərində qurmayan Səlimin başqa ehtiyat edəcəyi məsələlər də ola bilər. Aradan otuz il keçdiyi nəzərə alınarsa, Səlim o gəncin qətlini heç xatırlamaz, yaxud xatırlasa belə oraya yozmaz, bu təhdidi yaxın keçmişdə etdiyi günahlarla əlaqələndirib narahat ola bilərdi. Bunu nəzərə alan polkovnik, kitabı göndərərkən Səlimə deyiləcək mətnin sözlərini bir-bir seçmiş, adamının o sözləri olduğu kimi çatdırmasını tapşırmışdı. Əvvəla məhz «Vicdan susanda» adlı kitabı göndərməsi elə-belə deyildi. Psixoloji nöqteyi-nəzərdən xəyanət etmiş adamlar, bunu bəzi hallarda tamah məqsədi ilə, əsasən isə ya məcburiyyətdən, ya da özünü və ya yaxınlarını təhlükədən qorumaq üçün edirlər və həmin məsələ ötüşdükdən sonra uzun müddət rahat nəfəs alır, hətta hər şeyin yaxşı qurtardığına sevinib özlərini sakitləşdirir, xəyanət etdiklərini isə unudurlar. Ancaq azca da olsa, vicdanları varsa, zaman keçdikcə o mütəmadi olaraq baş qaldırır və insana əziyyət verməyə başlayır. Bundan yayınmaq mümkün deyil. Azca vicdan isə, ən vicdansız adamda da var. Bu psixoloji yanaşma doğrudursa, Səlim göndərilmiş mesajı yaxın keçmişdə etdiyi, hələ vicdanına əziyyət verməyə başlamamış pis əməllərinə yox, uzun müddət vicdanını yoran həmin qətlə yozmalıdır. Göndərilən mətnin sözlərində məhz «köhnə dostları göndərib, ona aiddir» deyilməsi özü də vicdanı uzun illər susan, yerin altını da, üstünü də bilən Səlim kimi birisinə çox şeydən xəbər verməli idi. Hər-halda vicdan əzabı cinayətkarlarda sonradan qalan yeganə hissdir və bunu bilən polkovnik də şübhələndiyi adamı həmin yerdən vurub etdiyi gedişin verdiyi effekti yoxlayırdı.

Əslində, qətldə hansısa formada əli olduğuna şübhələndiyi adamın ilk olaraq elə oğlu qətlə yetirilmiş İsfəndiyarla görüşməsi özü də bəzi qənaətlərə gəlməyə kömək edə bilər. Məsələn, aldığı təhdiddən sonra, bir müddət təhlükəsizlik tədbirləri görən Səlim təhdid oluna biləcəyi və onu qorxudan bir neçə məsələni götür-qoy edib onları bir-bir yoxlamaq və sonrakı addımlarını müəyyən etmək qərarına gəlib. Bu zaman o, təbii ki, üstündən uzun müddət keçməsini nəzərə alaraq, tutduğu siyahıda ilk növbədə daha az ehtimal etdiyi təhlükə mənbəyindən başlamağa üstünlük verib. İsfəndiyarın onu necə qarşılayacağını bilmək üçün. Burada, şüuraltında gizlənmiş və hərdən özünü büruzə verən məlumatın kitabın adını oxuyunca yenidən baş qaldırması da rolunu oynayıb. Bir neçə gün qapandıqdan sonra evindən çıxarkən ilk getdiyi yerin Day-dayın evi olması belə düşünməyə əsas verir. Adamının dediyinə görə isə, İsfəndiyar onu həyətin ortasında gözləyirmiş və çox gülərüzlə qarşılayıb. Əlbəttə, heç nədən xəbəri olmayan İsfəndiyarın köhnə dostunu belə qarşılaması normaldır. Səlim isə Day-dayı yaxşı tanıyan biri kimi gözəl bilir ki, əgər zəhmli dostu neçə illər sonra oğlunun öldürüldüyünü öyrənib sübutu olmasa belə, bu işdə iynənin ucu qədər ondan şübhələnibsə və məsələni araşdırmağı tapşırıb nəticəni gözləyirsə, heç vaxt rola girməz və ona bu cür isti münasibət göstərməz. Bəli, onun belə addım atması məhz buna hesablanıb - bu gəlişinə İsfəndiyarın reaksiyasını öyrənməyə. Deyəsən, hər şey yerini almağa başlayır.

Ancaq bir şey də var. Qoca tülkünün iki gün fikirləşdikdən sonra məhz təhlükəyə qarşı, bir növ «va-bank» getməsi polkovniki planlarını kökündən dəyişməyə vadar edəcəkdi. Çünki, bu qətlin Arif Dadaşzadə tərəfindən araşdırıldığını ağlına gətirməyən Səlim İsfəndiyarın onu belə qarşılamasından sonra arxayınlaşıb diqqətini siyahısındakı başqa məsələlərə yönəldəcək, bu ehtimalı isə bir kənara atacaqdı. O zaman bundan sonra onun biznesində alıb-aldatdığı və sair görüşəcəyi adamların kimliyi polkovnik üçün tam əhəmiyyətini itirəcəkdi. O isə sonrakı mərhələdə Səlimin daha kimlərlə görüşdüyünü öyrənərək bu yolla bir ipucu tapacağına çox ümid edirdi.          

Hər halda məsələnin müsbət tərəfi də var idi. Əgər bu ehtimallar doğrudursa, onda elə həmin ehtimallar təsdiq edir ki, Səlim bir neçə qorxduğu məsələ ilə bağlı İsfəndiyarın oğlunun qətlini də istisna etməyib. Bu isə dolayısı ilə də olsa, onun bu qətldə əli olduğunu təsdiqləyir. Bu özü də bir nəticədir. Qoy lap dolayısı ilə gəlinən nəticə olsun. Otuz il əvvəl törədilmiş bir qətlin çözülməsi elə dolayısı ilə gəlinən nəticələr və yalnız məntiqə söykənən ehtimallarla başlayır.

Polkovnik qarşısındakı masanın üzərindəki təkcə özünə məlum olan sxem çəkilmiş vərəqi götürüb yandırdı və külqabına qoydu. Bir neçə saniyədə yanıb qurtaran kağızın külünə baxıb pıçıltı ilə dedi:

-O vaxt alınmadı. Bu dəfə hər şeyin axırına çıxacağam, Səlim.

* * *

Tanış mənzilin qapısının zəngini basıb gözlədim. Bir qədər keçmiş, əvvəlcə qapı azca aralandı, ev sahibi gələnin mən olduğumu görüb qapını örtüb zəncirini çıxardıqdan sonra tam açdı və içəri dəvət etdi.

-Salam, Matvey Semyonoviç.

Matvey Proxorov qaşqabaqla salamımı alıb, əli ilə dəhlizin sol tərəfindəki qapıya işarə etdi:

-Bu otağa keçin.

Dediyi otağa keçib dayandım. Konvertdə verilmiş məlumata əsasən Matveyi oğlu ilə hədələyib məni qəbul etməyə razı salmışdılar. Bu halda onun məni belə qaş-qabaqla qarşılaması təəccüblü deyildi. Ancaq olsun, onsuz da gedərkən bu təhlükənin real olmadığını və addımımızın zərurətdən atıldığını ona izah edəcəkdim. Ev sahibi qapını örtüb ardımca otağa girdi.

-Buraya əyləşin.

-Sağ olun.

Üzbəüz oturduğumuz masanın üzərində külqabı, alışqan və bir qutu ucuz siqaret var idi. Belə siqaretlərin tərkibində çox vaxt tütündən başqa hər şey olur və adətən tüstüsünün çox kəskin qoxusu olur.

-Əgər etiraz etmirsinizsə, siqaret yandırım.

-Buyurun, ev sahibi sizsiz.

Matvey Proxorov yandırdığı siqaretdən bir qullab alıb tüstünü otağın açıq pəncərəsinə tərəf üfürdü. Ancaq pəncərədən içəri vuran meh həmin tüstünü düz üstümüzə qaytardı. İkinci qullabı vuran ev sahibi uzun-uzadı öskürməyə başladı.

Səbirlə susur, onun hərəkətlərinə tamaşa edirdim. Öskürəyini birtəhər kəsən Matvey siqareti söndürmədən külqabına qoydu. Yanan siqaretin tüstüsü tavana millənir, ara-sıra pəncərədən vuran meh bu tüstünü bütün evə yayırdı. Bir dəqiqə sonra otağı olduqca xoşagəlməyən, kəskin bir iy bürüyüb burnumu qıcıqlandırmağa başladı. Əgər bu Matveyin hələ yarısı yanmamış ilk siqaretindən belə bir qoxu əmələ gəldisə, onda Allah məni onun ikinci və üçüncü siqaretlərindən qorusun.

Bu adamın özü belə, bu siqaretdən yalnız iki qullab vurub iki dəqiqə dayanmadan öskürdüsə, məqsədi aydındır. Məni bu yolla tez bezdirib çıxıb getməyə, daha az sual verməyə vadar etmək istəyir bu qoca.

Belə siqaret çəkən adamların özündən də, paltarlarından da, yaşadıqları evdən də eyni iy gəlir. Ancaq nə məni qarşılayan Matveydən, nə də az əvvəl girdiyim bu mənzildən bu ucuz siqaretin hopmuş qoxusu gəlmirdi. Üstəlik, evdə kondisionerin olmasına da fikir vermişdim. Kondisioner bayıra ötürmək üçün evin nəmişlyini çəkdikcə, həmin evdə çəkilmiş siqaretlərin də qoxusu bu nəmişliyə qarışıb keçdiyi filterə hopur, tozu yığmaq üçün nəzərdə tutulmuş bu filtersə, evdə kəskin tütün qoxusunun ən böyük mənbəyinə çevrilir. Bu mənfi effektə siqaret çəkilən maşınların salonunda da rast gəlinir.

Bu saydıqlarımdan indi olduğum mənzildə heç bir əlamət yox idi. Evin təmiri də, içərisindəki kifayət qədər bahalı mebel və əşyalar da bu ailənin kasıb yaşamadıqlarından xəbər verirdi. Ancaq nədənsə, Matvey mənim gəlişim münasibəti ilə Bakı şəhərində bəlkə də ay ərzində heç on qutu satılmayan və yandırdıqdan sonra iki qullabdan artıq vura bilmədiyi bu ən ucuz siqareti sevməyə başlamışdı.

Gözucu Matveyə fikir verdim. Külqabıda tüstülənən siqaretə baxır, deyəsən ürəyində üçüncü qullabı vurub-vurmamasını götür-qoy edir, lakin bayaqki öskürəkdən sonra bunu etməyə risk etmirdi. Çox məzəli bir vəziyyət yaranmışdı. Ancaq daha onun heç nəyə yaramayan bu hoqqasını dayandırmağın vaxtı idi.

-Matvey Semyonoviç, biləsiniz ki, məni maraqlandıran suallara cavab almayınca buradan getməyəcəyəm, -bir qədər səsimin tonunu dəyişdim.

Eyhamla dediyim bu sözlərdən sonra Matvey diqqətlə gözlərimin içinə baxdı, sonra hirslə siqareti götürüb külqabında söndürdü və soruşdu:

-Sizə nə kömək edə bilərəm?

-Mənə həmin hadisə ilə bağlı bildiklərinizi olduğu kimi danışmağınız lazımdır. Düz danışarsızsa, bu zaman köməyi bizə yox, özünüzə etmiş olacaqsız.

-Siz niyə belə əminsiz ki, mən nəyisə düz danışmayacam?

-Əvvəla, ilk gəlişimdəki davranışınız belə düşünməyə əsas verir. İkincisi, həmin vaxt sizinlə eyni komissiyanın üzvləri olmuş ekspertlərin hər birinə yüz manat verərək həmin pulu oğlu ölmüş İsfəndiyar Mövlayevin göndərdiyini demisiz. Qeyd edim ki, o vaxtlar üçün həmin məbləğ heç də kiçik məbləğ sayılmırdı. Biz isə öyrənmişik ki, İsfəndiyar Mövlayev sizə heç bir pul göndərməyib. Ehtimal edirəm ki, o vaxt nəyisə gizlətməyə sizi vadar edən səbəblər, indi də nəyisə olduğu kimi deməməyinizə səbəb ola bilər. Yəqin məni başa düşdünüz?

Matveyin onsuz da yaxşı olmayan əhvalı bir qədər də dəyişdi, baxışlarını aşağı dikdi. İsfəndiyarın ekspertlərə pul göndərmədiyini yoxlamağım, yəqin başa düşürsünüz ki, imkansız idi. Bunu sadəcə ehtimal etmişdim. Əgər Matvey -«Xeyir, elə deyil» -desəydi, onunla mübahisə etmək üçün heç bir arqumentim olmayacaqdı. Ancaq o, bunu etmədi və əhvalının dəyişməsindən, belə deməklə düz onluğa düşdüyümü anladım.

-Mənim başqa çıxış yolum yox idi.

Aha, qoca əriməyə başlayır. Onu heç bir təhlükə gözləmədiyinə inandırıb sonra dinləmək lazımdır. Gələrkən elə belə də edəcəyimi düşünmüşdüm. Ancaq qocanın mənasız siqaret tryuku məcranı bir qədər dəyişdirmişdi. 

-Matvey Semyonoviç, gəlin əvvəlcə bir şeyi aydınlaşdıraq, sonra əsas söhbətimizə başlayaq. Biz dəqiq bilirik ki, İsfəndiyar Mövlayevin oğlu qətlə yetirilib. Lakin onu sizin və rəhbəri olduğunuz komissiyanın üzvlərinin öldürmədiyinə əmin olduğumuzu da demək, razılaşın ki, gülməli çıxardı. Biz sizi heç nədə ittiham etmirik, əksinə, təhlükəsizliyinizə və deyəcəklərinizin tam məxfi qalacağına zəmanət veririk. Siz ki təcrübəli adamsız. Bu qədər müddət keçdikdən sonra heç bir istintaqdan və məhkəmədən, sizin də şahidlik edəcəyinizdən söhbət belə getməyəcəyini bilirsiz. Bu, fərdi şəkildə həyata keçirilən qeyri-rəsmi bir araşdırmadır. Bir daha təkrar edirəm, sizin üçün heç bir təhlükə yoxdur və xahiş edirəm ki, mənim səmimiyyətimə inanasız.

Matvey başını yellədi.

-Əlbəttə, başa düşürəm. Ancaq yenə də qorxuram. Uşaqlarım üçün qorxuram. Onlar çox təhlükəli adamlardır.

-Mənim buraya gəldiyimi heç kim bilmir.

-Siz belə düşünürsüz. Mənimsə buna şübhəm var.

-Matvey Semyonoviç, illərin təcrübəsinə malik birisiz. Əgər sizin varlığınız həmin adamlar üçün təhlükə mənbəyi olsa idi və ya onlar belə düşünsəydilər, məndən əvvəl buraya nümayəndələri gəlmiş olardı, indi biz sizinlə üz-üzə oturmazdıq. Əgər gəlməyiblərsə, deməli, dediyiniz adamlar otuz il əvvəl verdiyiniz, digər rəylərdən heç nə ilə fərqlənməyən bir rəyin kimdəsə şübhə oyatmayacağına tam əmindirlər. Üstəlik də, araşdırmanı hansı yollarla və üsullarla apardığım, haradan başladığım da heç kimə məlum deyil. Ayrıca, sizin verdiyiniz rəy sənəd olaraq saxlama müddəti bitdiyindən çoxdan məhv edilib. Qarşı tərəf də bunu bilir və bu səbəbdən hansısa yolla sizə çıxacağımızı ağıllarına belə gətirmirlər. Sizinlə maraqlandığımı onlar yalnız məni izləməklə öyrənə bilərdilər ki, bu səadəti də onlara nəsib etmədiyimə əmin ola bilərsiz.

-Bəs onda siz bunu necə öyrənmisiz?

-Bizim əlimizdə olan sənəd rəyin otuz il əvvəl çıxarılmış surətidir.

Ev sahibi bir xeyli fikrə getidi. Nələri isə götür-qoy etdiyi simasından bilinirdi. Nəhayət dilləndi:

-Nə deyim, indi ki belədir, onda qulaq asın. Əslində, mən özüm də çox az şey bilirəm. Və inanın ki, olanlar hamısı iradəmin ziddinə baş verib. Dediyim kimi, çox qorxmuşdum onda. Yəqin bilirsiniz, 1990-cı il idi, yanvar hadisələri yeni baş vermişdi. Rus qoşunları şəhərə daxil olub dinc əhaliyə qarşı o vəhşilikləri törətdikdən sonra, istər-istəməz rus milliyyətindən olan biri kimi içimdə bir təlaş, bir narahatçılıq var idi. Faciədən bir neçə ay ötsə də, həm bu narahatçılıq, həm də bizi heç vaxt özlərindən ayırmayan azərbaycanlı qardaş və bacılarımıza qarşı rus ordusunun belə bir qətliam törətməsindən yaranmış vicdan əzabı məni rahat buraxmırdı. Sonra bu hadisə baş verdi. Həmin axşam işçiləri evə buraxmış, vacib işlər olduğundan özüm gecə işdə qalmışdım. Əvvəllər də, iş çox olanda tez-tez belə edirdim. Oğlanın meyitini gətirənlər İsfəndiyar Mövlayevin oğlu olduğunu və yarılmasına onun razılıq verdiyini bildirdilər. Yəqin bilirsiniz ki, mən həmin vaxtlar Bakı şəhərində bu sahənin ən aparıcı mütəxəssisi idim, verdiyim rəylər heç bir şübhəyə və müzakirəyə məruz qalmırdı. Elə ilk müayinədən oğlanın maşınla vurulmadığını müəyyən etdim. Meyitin üzərindəki xəsarət izləri alın və qarın nahiyələrində, bir də ki, dizlərində idi. Gənc küt alətlə, böyük ehtimalla iri dəmir parçası ilə vurularaq qətlə yetirilmişdi. Alnından dəyən ilk zərbə ölümcül olmuş, digər zərbələr isə artıq cansız bədənə endirilmişdi. Bunu necə müəyyən etdiyimin təfərrüatı yəqin ki, vaxt aparar. Ancaq deyim ki, belə xəsarətlərə ön tərəfi düz olan maşınla vurulmuş adamların bədənlərində də rast gəlinir. Sanki kimsə, bu işlərdən başı çıxan biri, məhz şübhələri avtoqəzaya yönəltməyə çalışmış, gənci bir zərbə ilə öldürdükdən sonra digər xəsarətləri düşünülmüş şəkildə yetirmişdi. Səhər işə gələn işçilərə vəziyyəti qısa olaraq izah etdim və çox yorğun olduğum üçün rəyi ertəsi gün, bir daha müayinə apardıqdan sonra yazacağımızı bildirib evə, dincəlməyə getdim.

Matvey Semyonoviçin buraya qədər dedikləri, Rasim müəllimin dedikləri ilə uyğun gəlirdi.

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(11.07.2023)

“Ədəbiyyat və incəsənət” portalının oxucuları üçün professor, yazıçı, motivasiya spikeri Əlibala Məhərrəmzadənin “Ev tapşırığı: Uğur düsturunu tapacağıq” layihəsinin təqdimini davam etdiririk.

Bir müddət mövzumuz sağlam qidalanmaq olacaq. Axı, uğura doğru yolda sağlamlıq vacib şərtlərdən biridir.

Qidalanma zamanı «nə yeməli» sualına cavab 13 qayda ilə sizlərə dünən təqdim olundu. Mütəxəssislər əksərən sağlamlığı möhkəmləndirməyin bu qaydalarını tövsiyə edirlər:

1.     Qidalanma zamanı bişmiş qidadan (müxtəlif xörəklərdən) daha çox çiy qidaya (meyvə və tərəfəz salatlarına) üstünlük verin.

2.     Qidanı yağda qızartmayın. Daha çox buğda bişən yeməklər yeyin.

3.     Alınma çörək yeməyin. Belə çörəyin hər 100 qramında 1 qram duz var.

4.     Duzdan və istotdan uzaq qaçın.

5.     Şəkər yeməyin.

6.     Az yağlı qidalardan, tünd və kəskin olmayan ədviyyatlardan və yağsız süd məhsullarından istifadə edin.

7.     Kərə yağı və heyvan piyindən qəti istifadə etməyin.

8.     Gündəlik bitki yağı limitiniz 50-75 qramdan çox olmamalıdır.

9.     Şirin qazlı içkilər içməkdən imtina edin.

10.                       Fəst-fuddan nə qədər uzaq dursanız bir o qədər yaxşıdır.

11.                       Kolbasa məhsulları və yarımfabrikatlardan, konservləşdirilmiş qidadan çalışın yan keçəsiniz.

12.                       Yeməkdən qabaq çiy su için, amma yeməkdən dərhal sonra su içməməyə çalışın.

13.                       Vitamin və mineralların gündəlik miqdarını qida ilə qəbul etməyin qayğısına qalın.

Əziz oxucularım, unutmayın ki, düzgün qidalanmaqdan orqanizmimizin vəziyyəti, bizim əhvar-ruhiyyəmiz, xarici görünüşümüz bilavasitə asılıdır. Heç bir dava-dərman, heç bir incəsənət və əyləncə, heç bir kosmetika onun yerini verə bilməz.

Əgər siz düzgün qidalanmanın elementar qaydalarına riayət etsəniz xəstəliklər sizdən mütləq yan keçəcək, özünüzü tam gümrah, enerji ilə dolu hiss edəcəksiniz. Bunlar da sizə uğura doğru daha inamla addımlamaqda yardımçı olacaqlar.

İndi də «necə yeməli» qaydalarını diqqətinizə yönəldəcəyəm. Təbii ki, belə qaydalar da müxtəlif mənbələrdə müxtəlif cürdür. Mən yenə də sizə ən çox tövsiyyə olunan qaydaları təqdim edirəm:

1.     Qidanı xırda-xırda dişləyib yeyin.

2.     Hər tikəni yaxşıca çeynəyin.

3.     Yalnız aclıq hiss edəndə yeməyə çalışın.

4.     Əsəbi, həyəcanlı olanda, narahatçılıq hiss edəndə yeməyin.

5.     Yemək prosesində bütün diqqətinizi yeməyə yönəldin.

6.     Ayaq üstündə, uzanıqlı, üzü üstə yemək yeməyin, yalnız oturub yeyin.

7.     Günlük rasionunuzu 2-3 böyük qida qəbulundan 4-5 kiçik qida qəbuluna dəyişin.

8.     Gün ərzində ən çox qidanı günorta naharında qəbul edin. Ən az isə şam yeməyində.

9.     Çalışın, yalnız yeni hazırlanmış qidalar yeyəsiniz. Qalmış, köhnəlmiş yeməklərdən qaçın.

10.                       Çalışın yalnız təbii qidalar yeyəsiniz.

11.                       Qida rasionunuzu qarışıq edin, orada mütləq meyvə, göyərti, ağartı, faydalı dənli bitkilər, paxlalı bitkilər yer alsın.

12.                       Gün ərzində qidadan aldığınız kaloriləri fiziki hərəkətlərlə əritməyə çalışın.

P.S. Sabah daha maraqlısı olacaq: Yer kürəsinin ən faydalı qidaları!

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(11.07.2023)