Super User
AYB-dən “Yaşıl dünya naminə həmrəylik ili”nə dəyərli töhfə
“Yaşıl dünya naminə həmrəylik ili” çərçivəsində Azərbaycan Yazıçılar Birliyi (AYB) təbiət mövzusunda şeirlərdən ibarət “Yaşılım, yaşılım, hara gedirsən” adlı şeirlər toplusu nəşr etdirib.
Bu barədə “Ədəbiyyat və incəsənət” portalına Azərbaycan Yazıçılar Birliyindən bildirilib. AYB-nin sədri Xalq yazıçısı Anar kitaba “Dünyanın yaşıllıq həsrəti” başlıqlı “Ön söz” yazıb.
Nəşrin ideya müəllifi AYB sədrinin müavini Rəşad Məcid, tərtibçisi AYB-də multikultural məsələlər üzrə məsul şəxs Xatirə Fərəcli, redaktoru Əməkdar mədəniyyət işçisi şair Vaqif Bəhmənlidir. Kitab “Regional Hüquqi və İqtisadi Maarifləndirmə” İctimai Birliyinin dəstəyi ilə çap olunub. İctimai Birliyin rəhbəri Arzu Bağırovanın “Köksü gözəl qaya dağlara gün dəyəndə...” sərlövhəli məqaləsi də nəşrdə yer alıb.
Kitabın üz qabığında görkəmli rəssam Səttar Bəhlulzadənin “Mənzərə” əsəri verilib.
“Kitabi-Dədə Qorqud”dan başlamış müasir Azərbaycan şairlərinin yaradıcılığına qədər böyük bir dövrü əhatə edən, təbiətə həsr olunmuş poetik əsərlərdən nümunələr toplanmış nəşrin adı mərhum şair Eldar Baxışın şerindən götürülüb. S.Bəhlulzadənin yaradıcılığı ilə yanaşı, kitabda Toğrul Nərimanbəyov, Mikayıl Abdullayev, Mircavad, Arif Əziz, Zahir Məlikli, Yusif Mirzə kimi fırça ustalarının da əsərləri var.
Təbiətə şair baxışlarının ifadə olunduğu bu şeirlərdə təbiət gözəlliklərinin tərənnümünə geniş yer verilir, yaşıllığın dəyərinə və qorunmasına poetik vurğu salınır. “Yaşılım, yaşılım, hara gedirsən” kitabı bədii zövq qaynağı olmaqdan əlavə, təbiəti və ədəbiyyatı sevən oxucular üçün tematik baxımdan sanballı ədəbi mənbədir.
“Ədəbiyyat və incəsənət”
(19.11.2024)
Gülüş klubunda YuTub mənzərələri
Sərtyel, “Ədəbiyyat və incəsənət”
1.
Necə ki pul çap etməklə yoxsulluğun qarşısı alınmaz, eləcə də diplom çap etməklə savadsızlığın qarşısı alınmaz, bəy əfəndi!
2.
Özəl klinikada cərrah olmur, adamı yarmaq üzrə menecer olur.
3.
Qardaş, indi nə pişiyə çəkmə geyindirmək, nə Karlssonun belinə propeller taxmaq, nə də qarğaya pendir verib tülkünü ona minnətçi salmaq zamanıdır. İndi adamları hörümçəkləşdirmək zamanıdır.
4.
Müasir bayatılar:
Əzizim tikan solsun
Dord tərəfə gül dolsun.
Mənim bircə arzum var
Balam aytişnik olsun.
Əziziyəm anlaşsan,
Hər kəlməndə yanlışsan.
İstəyirəm ki balam
İngiliscə danışsın.
5.
YuTub mənzərələri:
Qadın həyətdə yuxa yayır.
Söyləyir: -Yayını bəyənin və paylaşın.
Çoban kanalın kənarında qoyun otarır.
Söyləyir: - Kanalımıza abunə deyilsinizsə, abunə olun!
“Ədəbiyyat və incəsənət”
(19.11.2024)
“Nə qədər imkanımız var, çalışıb insanlara əl tutmalıyıq, yaxşılıq etməliyik” – RƏŞAD MƏCİDLƏ MÜSAHİBƏ
Ülviyyə Əbülfəzqızı, “Ədəbiyyat və incəsənət”
Salam olsun rubrikamızın dəyərli izləyicilərinə!
Rubrikamızın bu dəfə də çox maraqlı, sevilən bir qonağı var. Bəli, bu sadə, səmimi, pozitiv enerjili qonağımızın qəlbi həm poeziya, həm də jurnalist fəaliyyəti ilə döyünür.
Beləliklə, "Əbülfəzqızının 10 sualı" rubrikasının bu dəfə qonağı Azərbaycan Respublikasının Əməkdar Mədəniyyət işçisi, "525-ci qəzet"in baş redaktoru, Azərbaycan Yazıçılar Birliyinin sədr müavini, Azərbaycan Mətbuat Şurasının sədri, Azərbaycan Respublikasının Prezidenti yanında Əfv Məsələləri Komissiyasının üzvü dəyərli Rəşad Məciddir.
-Xoş gördük, Rəşad bəy!
Müsahibələrinizi izləmişəm, əminəm ki, bu müsahibəmiz də istiliyini Günəşdən alacaq. Həm şair, həm jurnalist kimi söhbətlərinizi dinləmək üçün çox tələsirik, elə isə nizamla sıraya düzülən " 10 sual"- dan bəxtinə birincilik düşən sualımızı səsləyirəm.
BİRİNCİ SUAL
Min şəhər adı var dillər əzbəri,
Adların ən üstün adıdı Şuşa.
Musiqi notudur cüt hecasıyla: Şu-Şa
Dilimin şəhdidir, dadıdı Şuşa.
Ciyərdə nəfəsdir, damarda qandır,
Ruha qanad verən sirli məkandır,
Biri beş edəndir, güc artırandır,
Qoşundur, əsgərdir, ordudur Şuşa.
Qoynuna hər gələn yüz xəyal eylər,
Qıraqda qalanlar qeylü-qal eylər,
Birini coşdurar, birin lal eylər,
Tilsimdir, ovsundur, cadudur Şuşa. (Rəşad Məcid)
Xalqımızın tarixi-mədəni irsində xüsusi yeri olan Şuşanın- Azərbaycanın qədim şəhərinin işğaldan azad edildiyi o möhtəşəm və unudulmaz günü necə xatırlayırsınız?
R.M: Şuşa haqqında bu şeirim 2021- ci ilin may ayının 12- dən 13- nə keçən gecə Şuşada yazılıb. Az sonra isə Əməkdar artist Xumar xanım Qədimova bu şeirə çox möhtəşəm marş kimi bir musiqi bəstələdi. Şuşanın alınmasına həsr olunmuş heyrətamiz əsər nümunəsi oldu. 2021- cil mayın 12- də təxminən 29 illik fasilədən sonra "Xarıbülbül" musiqi festivalı zamanı Azərbaycanın incəsənət xadimləri ilə, Xalq yazıçısı Anar bəylə Şuşada, Cıdır düzündə olduq. Əyilib Cıdır düzünün daşlarını öpüb Fərhah Bədəlbəyli kimi: " Bizi bağışla, Şuşa"- söylədim. Oradan qayıdandan sonra həmin təəssüratlardan " Şuşa gör nələr eylər!" adlı yazı yazdım. Həmin gün 2021- ci il, 12 may tarixində Azərbaycanın Prezidenti Müzəffər Ali Baş Komandan Şuşada- Cıdır düzündə çıxış edərkən söylədi ki: " Mən dünyanın çox gözəl şəhərlərində olmuşam, amma Şuşaya bənzər şəhər görməmişəm."
Bu sözlərdən sonra hönkür- hönkür ağladım. Çünki mən ilk dəfə 1979- cu ildə dərc olunan ilk şeirimi - 15 yaşım olarkən yazdığım" Cıdır düzü" şeirimi Şuşaya- Cıdır düzünə həsr etmişəm. Şuşanı, Cıdır düzünü tarixin möcüzəsi, əksi adlandırmışam. Şuşanın işğalı illərində Şuşa barəsində həmişə ürəkdən yanğı ilə danışmışam, Şuşanın işğalı həyatımın ən ağır günləri olubdur. Şuşanın işğal günü- 8 mayda həmişə Anar müəllimin, Toğrul Nərimanbəyovun, Polad Bülbüloğlunun, Fərhad Bədərbəylinin Şuşa haqqında sözlərini, Şuşanın təbiəti, insanları haqqında fikirlərini söyləmişəm. Şübhəsiz, Şuşa haqqında ən gözəl sözlərin müəllifi həm də Azərbaycan Prezidenti Müzəffər Ali Baş Komandan İlham Əliyevdir. Məhz həmin gün 2021- ci il 12 mayda Ali Baş Komandanın söylədiyi bu sözlərdən sonra bu şeirim yarandı. O gün - 2020 - ci il 8 Noyabr həyatımın ən sevincli günü idi, Şuşanın azad olunduğu gün!
Buna görə də başda Müzəffər Ali Baş Komandan olmaqla Azərbaycan ordusuna, bütün əsgərlərimizə, Şəhidlərimizə, qazilərimizə minnətdarlığımı bildirirəm. Şəhidlərimizin ruhu şad olsun. Onların hesabına biz Şuşada qürurla gəzirik. Mən artıq 14- cü dəfədir ki, azad Şuşada olmuşam. Azad Şuşada müxtəlif mədəniyyət, media tədbirlərində iştirak etmişəm, Şuşada olmaq mənim üçün böyük xoşbəxtlik və səadətdir.
İKİNCİ SUAL
Sən - gecəm-gündüzüm, sən - toyum-yasım,
Sənsən dar ağacım, sənsən xilasım.
Əynimə oturan ən düz libasım,
Boyuma biçilən kəfənim mənim. (Rəşad Məcid)
Rəşad bəy, həyat həqiqətlərini dərk etməkdə təzadların rolunu necə qiymətləndirirsiniz?
R.M: Elə birinci və ikinci sualınızın arasındakı fərq də təzaddır. Ümumiyyətlə, yaradıcılar üçün bu təzadların; gecə- gündüz, isti- soyuq ovqatın müxtəlif hallarının olması təbiidir. Biz yaradıcılar çox emosionalıq. Ona görə də bir saatın içində müxtəlif ovqatlarda ola bilirik. Adi bir musiqidən, kobud sözdən, hər hansı bir münasibətdən məyus oluruq. Təzadlı hallar yaradıcılar üçün təbii haldır. Bu hal bir çox hallarda yaradıcılara stimul verir. Misal gətirdiyiniz şeir də belə ovqatların təsirinə həsr olunub, bir - birinə əks olan duyğuların yaşanmasına aid düşüncələr verilib.
ÜÇÜNCÜ SUAL
"Saçları bərbər darağına üsyan edən şair"- Nazim Hikmət çox gözəl söyləmiş ki: "Ürəyin kişisi, qadını yoxdur. Bir mərd olanı var, bir də namərd olanı!"
Şairimiz Rəşad Məcid üçün ürəyi namərd olanların xarakteri necə olur?
R.M: Mənim insanlarda çox yüksək qiymətləndirdiyim keyfiyyətlər vəfa, etibar, minnətdarlıq duyğusudur. Bu keyfiyyətlər məni həmişə təsirləndirir. İntuisiyama görə namərdxislətli insanları hiss edə bilirəm və ona görə də o insanlardan uzaq dururam.
DÖRDÜNCÜ SUAL
Yüz yol yıxılardım, dəyib daşlara,
əllərim, qollarım yaralanardı.
Gah dizim, dirsəyim paralanardı.
Süzülüb axardı tər dabanımdan.
İndi unutmuşam,
O günüm, o çağım yadımdan çıxıb.
Son dəfə
Futbol oynadığım yadımdan çıxıb.
O gündən bəriyə nəyim qalıb ki?
Bu qollar, ayaqlar mənimki deyil.
Qovulan o toplar mənimki deyil,
Dirəklər, dayaqlar mənimki deyil.
Vurulan topların, dəyən daşların
Daha sızıldamır yeri canımda.
Daha yüyürmürəm yıxılanacan,
On il, on beş ilin
təri canımda.
On il, on beş ildi topsız-filansız,
Yenə də yıxılan, əzilən mənəm.
Amma yıxılanda dizim qanamır,
Amma yıxılanda qolum əzilmir.
Çünki yıxılıram ürəyi üstə,
Futbol oynamağı yadırğayandan. (Rəşad Məcid)
Bu sualı heç bir şair qonağımıza ünvanlamamışam. Səbəbini bilmirəm, amma bu sualı Sizə ünvanlayıram.
Zaman maşını Rəşad Məcidi 30 il əvvələ aparsaydı, o hansı şair dostları ilə bir komandada futbol oynayardı?
R.M: Bu şeirim təxminən gəncliyimin bitən dövrünə yaxın yazılıb. İstər- istəməz yaş keçidləri insanı dəyişir- ona təsir göstərir. Yeniyetməlikdən gəncliyə, gənclikdən orta yaşa, orta yaşdan yaşlılığa keçən dövrlərdə insanın xarakterində də, fiziki durumunda da dəyişikliklər baş verir. Amma " Futbol oynadığım yadımdan çıxıb" şeiri həm keçmişin- uşaqlığın qayğısızlığına bir işarədir. Əlbəttə, dabanımızdan süzülüb tər axan yeniyetməlik dövrləri, futbola olan maraq həm də öz həmyaşıdlarımla maraqlı dəqiqələr keçirmək kimi anların nostaljisi şeirdə verilmişdir. Sonrakı illərdə, səhv etmirəmsə, "525- ci qəzet”in 7 illiyində- 99- cu ildə mətbuat arasında komandalar yarışırdılar və "525- ci qəzet”in də futbol komandası vardı, xatirimdədir ki, axırıncı dəfə orada "525- ci qəzet”in futbol komandası ilə veteran futbolçular arasında yarış oldu, hətta 5 : 5 hesabla yarış bitdi. Jurnalistələrimiz və qürur duyduğum veteran futbolçularımızla rəqib kimi oynamışdıq. Əlbəttə, komanda oyununu sevirəm və yaxşı komanda yoldaşları vacib şərtdir.
BEŞİNCİ SUAL
Həyatın anlamını dünya malında görənlər, mənəvi zənginlikdən məhrum olanlar nə üçün fani dünyadan dərs almırlar?
R.M: Ədəbiyyat oxuyan adam, şeir əzbər bilən adam, ədəbiyyatla yaşayan adam mənən güclü olur. Onları əzmək, sındırmaq çox zaman mümkün olmur. Çox təəssüf ki, hal- hazırda dünya çox maddiləşib. İnsanlar gücü mal-dövlətdə, pulda görürlər. Düzdür, pul, varidat insanlara əsər yazdıra bilməsə də, şeir yazdıra bilməsə də, onları hansısa baxımdan özünə arxayın edir, özünə güvənli edir. Tarix boyu söylənilən "Dünya malı dünyada qalacaq" fikri var. Mənim düşüncəmə görə, nə qədər imkanımız var, çalışıb insanlara əl tutmalıyıq, yaxşılıq etməliyik. Yaxşılıq etməkdən yorulmamalıyıq və bundan zövq almalıyıq. Görünür, bu da bir xarakter göstəricisidir. Yaxşılıq etmək və insanları sevindirmək ən güclü keyfiyyətlərdən biridir.
ALTINCI SUAL
Bütün fırtınalar həyatınızı pozmaq üçün gəlməz, bəziləri yolunuzu təmizləmək üçün gələr." (Paulo Koelyo)
Rəşad bəy, fırtına ilə üzləşəndə səbriniz qalib gəlir, yoxsa fırtına?
R.M: Paulo Koelyonun əsərlərini mən də çox maraqla oxuyuram. Hətta onun əsərlərindəki bir fikri "Dəlicəsinə" essemdə davam etdirmişəm. Bir kitabımın da adı " Dəlicəsinə"- dir. O essedə də əsas fikirlərdən biri budur ki, bir insan bir şeyi dəlicəsinə istəyirsə, mütləq ona çatır. Çatmırsa, deməli, dəlicəsinə istəməyib və mən buna əminəm, gənclərlə görüşlərdə də tez- tez söyləyirəm. Amma dəlicəsinə istəmək oturub sadəcə arzulamaq deyil, əzmkarlıqdır, zəhmətdir, çalışmaqdır, mübarizlikdir. Bu həyatda qarşımıza çıxan fırtınalar da hesab edirəm ki, bizi daha ayaq olmağa, daha irəli atılmağa, daha çox qalib olmağa və qələbə çalmağa vadar edir. Məşhur yazıçlarımızdan birinin fikridir ki: "Mənim üçün ən böyük qələbə məğlubiyyətdir."
Məğlub olursan, bir də yenidən qalibiyyət uğrunda mübarizəyə davam edirsən. Bax o mübarizlik- mübariz keyfiyyət həmişə lazımdır. Fırtınalar da hesab edirəm ki, o keyfiyyətin daha da "itilənməsinə" səbəb olur.
YEDDİNCİ SUAL
Sel kimi kökümdən qopartdın məni,
Bir də şırnağına yaxın gəlmərəm.
Cadunu canıma yaydı öpüşün,
Odlu dodağına yaxın gəlmərəm.
Sandım gül qoxulu ilk bahar imiş,
Gördüyüm ilğımmış, yayda qar imiş.
Sehrli qoynunda tilsim var imiş,
Sirli qucağına yaxın gəlmərəm.
Qarışdı saçımın qarası, ağı,
Oldu barmaqların rahat darağım.
Bir də barmağına dəyməz barmağım,
Bir də dırnağına yaxın gəlmərəm.
Atdım yaddaşımı nimdaş çarıqtək,
Soyundum sevgimi boz arxalıqtək,
Çırpınıb əlindən çıxdım balıqtək,
Bir də qarmağına yaxın gəlmərəm. (Rəşad Məcid)
Sevgi əzabı dənizin ortasında dalğalarla vuruşmaqdımı, qaranlıqda itməkdimi, göz yaşının hər damlasını ona həsr etməkdimi, hər dəfə xəyalən səssiz ona sarılıb ağlamaqdımı, Rəşad Məcid üçün sevgi əzabı nədir?
R.M: Sualları şeirlərim üzərində qurub, şeirlərin yazıldığı ovqatı mənə xatırlatdığınız üçün sizə təşəkkür edirəm. " Səbəbi sənsən" adlı kitabım sevgi şeirlərdən ibarətdir. Ümumiyyətlə, hesab edirəm ki, poeziya sevgidir. Sevgi olmayan yerdə poeziya yoxdur. Lakin sevginin xoşbəxt dəqiqələrindən bütün dünya şairləri çox az yazıblar. Sevginin əzabı və əzabın dərinlikləri həddindən artıq çoxdur. Ona görə sevginin əzabı mövzusunda daha çox yazırlar.
Lakin o xoşbəxt anları poeziyaya çox az gətirirlər və bu şeirlərdə də əzab daha çox hiss olunur. Münasibətlərin - sevginin müxtəlif məqamlarında həm xəyanətə münasibət, həm biganəlik, həm digər məqamlar olur ki, bunlar şeirə çevrilir. Bu şeir də onlardan biridir.
SƏKKİZİNCİ SUAL
Rəşad bəy, sevimli şairimiz, dostlarınız söyləyir ki: "Rəşad Məcid elə insandır ki, ona pislik edənlərə belə yaxşılıq edir."
“Yaxşılıq insanlıq sənətidir” deyib dahi Nizami Gəncəvi. Bəs niyə bu sənətin öhdəsindən hər kəs gələ bilmir?
R.M: Yaxşılıq barədə bayaq da danışdıq. Bu insanın genetik qazandığı keyfiyyətdir. Yaxşılıq etmək və bundan zövq almaq fitri bir qabiliyyətdir. Bilmirəm məndə nə dərəcədə var, ya yox?! Mən insanları sevindirməkdən, sürpriz etməkdən, onlara gözəl dəqiqələr yaşatmaqdan zövq alıram və bu mənada gücüm daxilində çalışıram insanlara yaxşılıq edim.
Təbii ki, insanlar fərqlidir, tamam əks olan keyfiyyətlərə sahib olub bundan zövq alanlar da var. İnsanlara əzab verməkdən, onları əzməkdən qürür duyanlar az deyil.
DOQQUZUNCU SUAL
Ana rəhmindən gəldik məzara,
Bir kəfən aldıq, döndük məzara. (Yunus Əmrə)
Rəşad bəy, Sizin üçün zaman tez keçirmi, zamana meydan oxumaq olarmı?
R.M: Mən də zamanın çox tez keçməsindən şikayətlənirəm. Təkcə mən yox, insanlar da zamanın sürətlə keçməsindən şikayətlənirlər. Həyatımızda hədsiz informasiya bolluğu, müxtəlif insanlarla ünsiyyət sürətli keçidə səbəb olur. Bir rus yazıçısı söyləyir ki, 21- ci əsrin adamı bir həftədə görüşdüyü insanlardan aldığı informasiyanı 19- cu əsrin rus kəndlisi 70 illik ömründə alıb. Deməli, biz bir həftədə 19- cu əsr kəndlisinin 70 illik bir həyatını yaşayırıq. Bu baxımdan dop- dolu həyat keçir. Nə qədər şablon səslənsə də, çalışmaq lazımdır ki, bu həyatda iz qoyasan, insanların xatirəsində xoş duyğularla xatırlanasan.
ONUNCU SUAL
Adamı göyə qaldırıb
Sonra ki, yerə vururlar.
Elə bir sıfır artırıb
Sonra sıfıra vururlar.
Gedir, qalmır izi, tozu,
Hər gələn bir yerə yozur,
Adını lap başdan pozub
Lap, lap axıra vururlar.
Kündə kimi ovxalayıb,
Əzib, büküb, buxovlayıb,
Qışda buz üstə tullayıb,
Yay vaxtı qıra vururlar. (Rəşad Məcid)
Dəyər verdiyiniz insanı hansı hərəkətinə görə birdəfəlik həyatınızdan silirsiniz?
R.M: Bu sualınızı eşidərkən yazdığım bir şeirimi də xatırladım:
Nə olsun ki, yüz səbəb var qalmağa,
Ayrılmağa bircə səbəb bəs eylər.
Nünunə gətirdiyiniz şeirdə isə rəqəmlərdən istifadə etmişəm. Bu mənim uşaqlıqdan riyaziyyata meyilli olmağımdan, fizika- riyaziyyat təmayüllü məktəbdə oxumağımdan irəli gəlir. Doğrudan da, elə məqamlar olur ki, bir insanı nə qədər bağışlamağa çalışan böyükürəkli insan olsan da, xəyanəti bağışlaya bilmirsən. Mən insanlara mümkün qədər şans verirəm və insanlarla münasibətdə istər gənc olsun, istər yaşlı, onların yaxşı tərəflərini görürəm. Dostlarım da hər zaman söyləyir ki, sən insanların yaxşı tərəfini görməyə çalışırsan. Empati termini var, dildə tez- tez işlənir. Xalq dilində desək, özümü sənin yerinə qoyuram, səni anlayıram kimi oxşarlıqları var. Empati hissi güclü olanda başqalarını da, əlbəttə, başa düşməyə çalışırsan. Mən arzulayıram ki, insanlar gözəl keyfiyyətlərlə yadda qalsınlar.
-Sevimli Şairimiz, dəyərli jurnalistmiz, rubrikamıza ömrünüzdən pay ayırdığınız üçün Sizə minnətdarıq.
Gənclərin inkişafında, formalaşmasında əməyiniz böyükdür. Dərinköklü ağaca bənzəyirsiniz, gənclərin dayağısınız, ömrünüz uzun və sağlam olsun, əziz Rəşad bəy, növbəti rubrikalarımızda görüşənədək.
“Ədəbiyyat və incəsənət”
(19.11.2024)
“İlham Əliyevin qlobal sülh siyasəti bəşəriyyətin təhlükəsizliyi ilə yanaşı, həm də ekoloji təhlükəsizliyə xidmət edir” - CƏLİL XƏLİLOV
Birləşmiş Millətlər Təşkilatının İqlim Dəyişmələri üzrə Çərçivə Konvensiyasının Tərəflər Konfransı (COP) hər il keçirilir və sədrlik BMT-nin beş regionu arasında rotasiya olunur.
Bu il bu böyük şərəfli missiya Azərbaycanın üzərinə düşüb və ölkəmiz Tərəflər Konfransının Bakıda keçirilən 29-cu sessiyasına (COP29) sədrlik edir.
Bu mötəbər tədbirin rolu və əhəmiyyəti kontekstində Azərbaycan Prezidentinin sərgilədiyi mövqe barədə Müharibə, Əmək və Silahlı Qüvvələr Veteranları Təşkilatının sədri, polkovnik Cəlil Xəlilov “Ədəbiyyat və incəsənət” portalına fikir bildirib.
Cəlil Xəlilov öncə Azərbaycan Prezidentinin tədbir ərəfəsində tədbirə verdiyi önəmə toxunaraq onun bu sitatına diqqət çəkib:
“COP29-a ev sahibliyi edəcək ölkə kimi yekdil qərarla seçilmək bizim üçün həqiqətən böyük şərəfdir. Biz bunu beynəlxalq ictimaiyyətin Azərbaycana və gördüyümüz işlərə, o cümlədən yaşıl enerji sahəsindəki fəaliyyətimizə hörmətinin əlaməti hesab edirik.”
İlham Əliyev
Azərbaycan Respublikasının Prezidenti
Polkovnik qeyd edib ki, Azərbaycan Respublikasının Prezidenti hər zaman bütün planetdə sülh və təhlkəsziliyi zəruri hesab edib və bu istiqamətdə ciddi səy, böyük əmək ortaya qoyub:
“Prezident İlham Əliyevin siyasəti üçün xarakterik olan mühüm xüsusiyyətlərdən biri heç şübhəsiz, milli maraqların müdafiəsi ilə yanaşı, həm də bütün bəşəriyyətin rifahı və təhlükəsizliyini nəzərə almaq, planetin istənilən yerində müharibə və zorakılığın acı nəticələrini dünya dövlətlərinin, beynəlxalq ictimaiyyətin diqqətinə çatdırmaq olub. Yalnız Cənubi Qafqazda deyil, bütün dünyada ədalət və təhlükəsizliyin təmini İlham Əliyev siyasətinin ana xəttini təşkil edir. Məhz bu səbəbdən də dövlət başçımız hər zaman planetin harasında baş verməsindən asılı olmayaraq, bütün münaqişə və konfiliktlərin sülh yolu ilə həlli təşəbbüsü ilə çıxış edib, müharibələrə qarşı çıxıb.
Xatırladım ki, 30 illik erməni işğalı dönəmində Ermənistan Qarabağ və ətraf ərazilərdə ağır ekoloji cinayətlər törədib, təbiətin məhvi istiqamətində silsilə addımlar atıb. Məhz İlham Əliyevin liderliyi altında gerçəkləşən 44 günlük Vətən müharibəsi bütün bu ekoloji cinayətlərə son qoydu, vətən torpağının azadlığı ilə yanaşı, həm də təbiətin xilasıma mail olundu.
İşğaldan sonra Azərbaycan azad edilən torpaqların minalardan, döyüş sursatlarında təmizlənməsi prosesinə start verdi və məlum proses bu gün də davam edir. Azad olunmuş torpaqlarımızın döyüş sursatlarından təmizlənməsi ilə yanaşı, həm də bu ərazilərdə meşələrin bərpa edilməsi, su hövzələrinin, torpaq örtüyünün zərərli komponentlərindən təmizlənməsi prosesi gedir.
Azərbaycan bu gün də bölgədə yeni hərbi qarşıdurmaların qarşısını almaq üçün ciddi diplomatik səylər ortaya qoyur ki, bu da bütün digər amillərlə yanaşı, ekoloji təhlükəszilik baxımından da önəmlidir. Çünki müharibələrin təbiətə, ekloloji mühitə ciddi ziyan vurduğu heç kimə sirr deyil. Ancaq təəssüflər olsun ki, bu gün özünü “mədəniyyətin beşiyi” hesab edən bəzi qlobal güclər Ermənistanı silahlandırmaqla onu yeni müharibəyə sövq etməyə, təbiəti ölümcül silahlarla zəhərləməyə çalışır. Müharibə ilhamvericisi olan bu ölkələrdən biri Fransadır.
Fransa Ermənistana külli miqdarda silah-sursat, raket sistemləri verməklə onu müharibəyə təhrik edir ki, bu da insan həyatı ilə yanaşı, həm də ekosistem üçn ciddi təhdiddir. Fransa keçirdiyi nüvə sınaqları ilə də təbiətə böyük ziyan vurur, onu ölümcül hala salır. Hansı ki, Fransanın təbiətə qəsd siyasətinin dünya ictimaiyyəti tərəfindən daha ciddi və daha sərt şəkildə qınanmasına ehtiyac var.
Hesab edirəm ki, dünya birliyi Azərbaycanın iqlim dəyişikliklərinə qarşı mübarizəsini alqışlamaqla yanaşı, Ermənistan, Fransa kimi dövlətlərin təbiətə qəsd siyasətini tənqid etməli, onların ekoloji tarazlığı pozan siaysətlərinin qarşısını almaq üçün həmrəylik sərgiləməlidir. Bu, planetimizin xilası baxımından ən vacib addımlardan biridir”.
“Ədəbiyyat və incəsənət”
(19.11.2024)
BMT Baş katibinin müavini "ASAN xidmət"də
Birləşmiş Millətlər Təşkilatının (BMT) Baş katibinin müavini, Asiya və Sakit Okean üzrə İqtisadi və Sosial Komissiyanın icraçı katibi Armida Salsiah Aliscahbana "ASAN xidmət” mərkəzinin fəaliyyəti ilə tanış olub.
Bu barədə “Ədəbiyyat və incəsənət” portalına “ASAN xidmət”dən məlumat verilib.
Azərbaycan Respublikasının Prezidenti yanında Vətəndaşlara Xidmət və Sosial İnnovasiyalar üzrə Dövlət Agentliyinin sədri Ülvi Mehdiyev qonağa Dövlət Agentliyinin müxtəlif fəaliyyət istiqamətləri, o cümlədən Prezident İlham Əliyevin təşəbbüsü əsasında yaradılmış “ASAN xidmət” mərkəzləri və sosial innovasiyalar istiqamətində həyata keçirilən layihələr barədə ətraflı məlumat verib.
Həmçinin Dövlət Agentliyinin 2015-ci ildə BMT-nin Dövlət Xidmətləri Mükafatına, 2019-cu ildə BMT-nin rəqəmsal idarəetmənin tətbiqi ilə dövlət xidmətlərinin inkişafı sahəsində xüsusi mükafatına və 2023-cü ildə “Qlobal Hökumət Mükəmməlliyi Mükafatı” Proqramı çərçivəsində “Dünyanın Ən Qabaqcıl Dövlət Xidməti” seçilərək xüsusi mükafata layiq görülməsi, o cümlədən “ASAN xidmət” modelinin müxtəlif ölkələrdə uğurla tətbiq olunduğu vurğulanıb.
Qonaq "BMT-nin İqlim Dəyişmələri üzrə Çərçivə Konvensiyası”nın Tərəflər Konfransının 29-cu sessiyası - COP29 çərçivəsində “ASAN xidmət” tərəfindən Yaşıl Qabaqcıl İdarəetmə üzrə Nazirlər Forumunun uğurla həyata keçirildiyini diqqətə çatdırıb.
Görüş çərçivəsində ölkəmizin BMT-nin Asiya və Sakit Okean İqtisadi və Sosial Komissiyasının Rəqəmsal texnologiyalar və tətbiqlər İşçi qrupuna rəhbərliyi kimi uğurlu fəaliyyətindən söz açılıb.
BMT Baş katibinin müavini "ASAN xidmət"in və burada tətbiq olunan innovativ yeniliklərin dövlət xidmətlərinin çatdırılması istiqamətində nümunəvi və qabaqcıl təcrübə olduğunu diqqətə çatdırıb.
Rəsmilər birgə layihələrin həyata keçirilməsi sahəsində əməkdaşlıq məsələlərini də müzakirə ediblər.
Görüş çərçivəsində “INNOLAND” İnkubasiya və Akselerasiya Mərkəzinin, Səyyar ASAN xidmətin, "ABAD" publik hüquqi şəxsin fəaliyyəti ilə də yaxından tanışlıq olub.
“Ədəbiyyat və incəsənət”
(19.11.2024)
Hər gün kitablar haqqında 5 qeyri-adi fakt
Könül, “Ədəbiyyat və incəsənət”
“Ədəbiyyat və incəsənət” portal insanlarda mütaliəyə maraq oyatmaq üçün ən müxtəlif yollara əl atır. Effekt doğuran bir yol da mütaliə barədə maraqlı faktların dərc edilməsidir. LitRes ədəbiyyat dərgisindən kitablar barədə maraqlı faktları sizinlə bölüşürəm. Üç gün ərzində hər gün 5 maraqlı fakt.
11. Aleksandr Düma məşhur müəllifə "Üç muşketyor" və "Qraf Monte — Kristo" yazmağa kömək etmək üçün romançı Augusta make-"ədəbi zənci"ni işə götürmüşdür.
12. Franz Kafka ölümündən əvvəl bütün işlərini yandırmaq üçün dostu Max Broddan xahiş etdi. "Qala"," proses "və" Amerika " yazıçının iradəsinə qarşı nəşr olundu.
13. "Guinness Rekordlar Kitabı" nın versiyasına görə ən məhsuldar müəllif Barbara Kartland romanı üzrə hər iki həftə yazırdı.
14. Lev Tolstoyun "müharibə və sülh" romanının adına "sülh" sözü "dünya" sözü "ətraf aləm" (inqilabdan əvvəlki "Mir") mənasında deyil, antonim müharibəsi kimi işlədilir. Romanın bütün çap edilmiş nəşrləri məhz "müharibə və sülh" adı altında buraxılır, lakin müxtəlif vaxtlarda müxtəlif nəşrlərdə yazıların səhvlərinə görə, sözün "MIR" kimi yazıldığı bu günə qədər adın əsl mənası ilə bağlı mübahisələri dayandırmır.
15. Məşhur müasir müəlliflərdən birinin — Paolo Koelonun yaradıcılığı İranda tamamilə qadağandır. Və niyə, yerli hakimiyyət orqanları izah etməkdən çəkinmirlər.
“Ədəbiyyat və incəsənət”
(18.11.2024)
“Mən ölsəm, bəxtimin bəxti açılar” – Həsən Kürün şeirləri
“Ədəbiyyat və incəsənət” portalınnda yaşı 35-ədək olan şairlərin şeirlərinin dərcini davam etdiririk. Bu gün növbə - Həsən Küründür
Həsən KÜR
CƏBHƏDƏN MƏKTUB
Sən mənə şərfini göndərmə daha,
Səngər beşik kimi istidir, qızım.
Vətən sənin kimi suyuşirindi,
Hamını özünə istədir, qızım.
Görsən darıxırsan, şəkillərə bax,
Körpə əllərini boynuma dola.
Boylan pəncərədən getdiyim yola,
Bu məni görməyə bəs edir, qızım.
Mən burda yaxşıyam, sən də yaxşı ol,
Bilim ki, sənin də günün şən keçir.
İnan, göndərdiyin bütün dualar
Gəlir başımızın üstündən keçir,
Allah başımızın üstədir, qızım.
Allah üstümüzdən çəkməsə əlin,
Birgə yandırarıq zəfər məşəlin.
Hamının qorxduğu zalım əcəlin
Boyu boyumuzdan bəstədir, qızım.
Əgər günün biri, geri dönməsəm,
Eşidə bilməsən atanın səsin,
Qorxma, ürəyinə qorxu düşməsin,
Atan ölməyibdi, xəstədi, qızım.
“QƏRƏNFİL”
– Qızım, sənin adın nə?
– Mənim adım Qərənfil.
– Gözünə qurban olum,
darıxırsan elə bil.
– Atamı gözləyirəm.
– Atan hardadır məgər?
– Müharibəyə gedib;
o döyüşür gecələr.
– Nə vaxt gedibdir atan;
gecikdiyi çoxdurmu?
– Çoxdur, əmican, çoxdur.
– Ananın da atandan
bir xəbəri yoxdurmu?..
– Anam indi işdədir.
– Qızım, harda işləyir?
– Anam çox mehribandır,
yarpaqları çox sevir,
səhərdən-axşamacan
onları təmizləyir.
– Yaxşı, mehriban anan
atandan bir söz demir?
– Demir, əmican, demir,
daha yollara baxmır,
daha onu gözləmir.
Mən dünən çox ağladım
gecə yatmazdan öncə.
Anamın nə etdiyin
izləyirdim gizlicə.
Atamın divardakı
şəklini qucaqlayıb,
belə deyirdi, əmi:
“Mən necə böyüdəcəm
Atasız bu yetimi”.
***
Yıxmağa çox çalışdılar
Deyə-deyəaş! Kəsdilər...
Qurumamışdı qabığım,
Budağımı yaş kəsdilər.
Baxın! Yaxşı-yaxşı baxın!
Mən külüyəm bir ocağın.
Didib ürəyimin dağın
Qəbrim üçün daş kəsdilər.
Ölüm e, bir söz demirəm,
Torpağı insanlar bəslər.
Yadındadı sentyabr?
Bitdi bütün atəşkəslər,
Mənim yol çıxdığım kəslər
Dava edib, baş kəsdilər.
“Yaxşı xatırlayın, uşaqlar, məni”.
Harda azdıracaq bu yol, görəsən?
Hara aparır bu ayaqlar məni.
Anacan, dua et, əgər etməsən,
Qovar Allahacan günahlar məni.
Mən ölsəm, bəxtimin bəxti açılar,
Dilimin altında necə söz ölər.
Birdən mən qalaram, anam tez ölər,
Tanımaz güzgülər, daraqlar məni.
Yox, ana, sən ölmə, sən əbədi qal,
Ver öz kəfənini sərim yerimə.
Arada nəfəs al mənim yerimə,
Bilməsin ölmüşəm budaqlar məni.
Ay Allahsız fələk, əlin qırılsın,
Çəkmə o kədərin yaxşı yerindən,
Payın artıq olsun, yemirəm, toxam.
Mən bu gün varamsa, sabah da yoxam,
Yaxşı xatırlayın, uşaqlar, məni.
BAĞIŞLA, İLAHİ...
Xoşbəxtlik payladın bütün dünyaya,
Üstündə ot bitən daş xoşbəxt oldu.
Ovçunun əlləri əsdi bir anlıq,
Göydə qanad çalan quş xoşbəxt oldu.
Hərə bir ağızdan rəhmət oxudu,
Bir anlıq ölülər xoşbəxt oldular.
Hər günəş doğuşun bayram etdilər,
Hər səhər dəlilər xoşbəxt oldular.
Xoşbəxtlik payladın bütün dünyaya,
Hamı öz vaxtından tez xoşbəxt oldu.
Yağış yerə düşdü, toz xoşbəxt oldu,
Özgə bir insanın bəy masasında,
İlahi, sevdiyim qız xoşbəxt oldu.
Mən,bizi qovuşdur deyə yalvarıb
Sənə əl açmışdım aşiq olanda.
Hamı xoşbəxt oldu bu yer üzündə,
Layiq olmayan da,layiq olan da.
Mən niyə yadından çıxdım, görəsən?
Hamı xoşbəxt oldu bu yer üzündə,
Kəpənək bağçada,arı pətəkdə,
Hətta xoşbəxt oldu bir vaxt kəsilmiş
Yenidən canlanan kiçik kötük də.
Mən niyə yadından çıxdım, görəsən,
Nə günah etmişəm bu böyüklükdə?
Yox, nəsə etmişəm, dinc durmamışam
Bəlkə, duz tökmüşəm yara üstünə,
Bəlkə, bilməmişəm bir qaranquşun
Yuvasın yıxmışam bala üstündə?..
Bəlkə, göz dikmişəm mən canı yanmış
Dünya sərvətinə dünya malına.
Bəlkə, amin demək yadımdan çıxıb
Yaşlı nənələrin dualarına.
Qurbanın olaram,keç günahımdan.
Bağışla, İlahi, bilim ki, varam.
Bağışlasan da, sən bağışlayarsan
Mən olsam, özümü bağışlamaram.
***
Topxana meşəsində
Döyüşə hazırlaşır
bizim xüsusi bölmə…
Komandir yaxınlaşıb
deyir qulağımıza:
– Ölmə, ölmə, ölmə!
Dostumdan soruşuram:
– Neçə nəfər qalmışıq?
Deyir, dəqiq bilmirəm,
Amma ki ... azalmışıq.
Leytenant Abdullayev
barmağıyla göstərir:
– Bura Daşaltı kəndi,
o qaya Cıdır Düzü
ora “Laçın dəhlizi”
sağ tərəfi Xankəndi.
Xocalıya çatmamış
Sözü yarımçıq qalır,
Bitir Vətən sərgisi.
Yanımızda partlayır
Minaatan mərmisi.
Başımı qaldırmamış
Qışqırıram:
“Sağsınız?”
Komandir cavab verir:
– Ölməyin, qurban olum,
birazdan siz Şuşaya
daxil olacaqsınız...
Bir az ara soyuyur,
sonra başa düşürəm.
Komandirin səsini
təkcə mən eşidirəm...
“Ədəbiyyat və incəsənət”
(19.11.2024)
Azərbaycan muğamının beynəlxalq bir musiqi mirası olduğunu sübut edən ALİM
Kübra Quliyeva, “Ədəbiyyat və incəsənət”
Son zamanlar uzun-uzun dinlədiyim mahnı üzərindən yola çıxaraq məhşur ustad haqda belə bir yazı hazırladım. Ümid edirəm bəyənilər.
Alim Qasımov Azərbaycan musiqisinin ən parlaq və əfsanəvi simalarından biridir. 1957-ci ildə Şamaxı rayonunda anadan olan Alim Qasımov, hələ gənc yaşlarından musiqiyə maraq göstərmiş və bu sahədə böyük uğurlara imza atmışdır. Sənətə olan bağlılığı və özünəməxsus ifa tərzi onu muğam sənətində əvəzolunmaz bir şəxsiyyətə çevirmişdir. Sənətkarın yaradıcılığı təkcə ənənəvi muğamı qoruyub saxlamaqla məhdudlaşmır; o, bu qədim musiqi janrını yeni və müasir formalarla təqdim edərək, dinləyicilərinə unikal musiqi təcrübəsi bəxş edir.
Yaradıcı üslub və ifa tərzi
Alim Qasımovun ifası emosional dərinliyi və yüksək dramatizmi ilə seçilir. Onun səsi çox müxtəlif notlarda sərbəst hərəkət edə bilir – bu, dinləyicini həyəcanlandıran, düşündürən və eyni zamanda aramlıq verən bir təcrübə yaradır. Qasımovun ifasında muğamın klassik elementləri və müasir improvizasiya üslubu harmonik şəkildə birləşir. O, öz səs texnikası ilə dinləyicini yalnız musiqi ilə deyil, həm də duyğusal və fəlsəfi bir səyahətə çıxarır.
Qasımovun repertuarında "Qarabağ Şikəstəsi," "Segah," "Şur," "Rast" və xalq mahnılarından "Sarı Gəlin" kimi əsərlər xüsusi yer tutur. Bu mahnılar onun özündə ənənə və müasirliyi birləşdirmə qabiliyyətini nümayiş etdirir. Hər ifasında musiqinin sərhədlərini genişləndirən Qasımov, muğamı bir dünya musiqi dili halına gətirməyi bacarıb.
"Nədən Nədən" mahnısının təhlili
Alim Qasımovun "Nədən Nədən" adlı mahnısı onun yaradıcılığının ən diqqətəlayiq nümunələrindən biridir. Bu əsər, insanın daxili narahatlıqlarını və suallarla dolu axtarış prosesini təsvir edir. Mahnı həm melodik, həm də fəlsəfi baxımdan dinləyicini dərindən düşündürür. Qasımovun ifa etdiyi hər bir səs və not, dinləyicini emosional bir təcrübəyə çəkir, onları insan həyatının mürəkkəbliyini anlamağa sövq edir.
Mahnıda istifadə olunan muğam elementləri, ənənəvi musiqi ruhunu qoruyur, lakin Qasımovun özünəməxsus improvizasiya tərzi sayəsində ifa hər dəfə yeni bir mənzərə yaradır. Onun səsi mahnının müxtəlif nöqtələrində həm güclü, həm də zərif şəkildə dəyişir. Bu, dinləyicidə həm gərginlik, həm də rahatlama hissi yaradır. "Nədən Nədən" mahnısının əsas mövzusu insanın varoluşu, sevgi, itki və tənhalıqdır. Alim Qasımov, bu ifası ilə həyatın anlamını tapmağa çalışan insanın mənəvi yolunu və suallarla dolu axtarışını canlandırır.
Mahnı linki:https://youtu.be/n_ZKTif5tTY?si=DezqqLrKkcawd_2u
Fəaliyyəti və nailiyyətləri
Alim Qasımovun musiqi fəaliyyəti 1970-ci illərdə başlamış və Azərbaycan Dövlət Konservatoriyasında aldığı muğam təhsili ilə yeni zirvələrə yüksəlmişdir. O, 1989-cu ildə keçirilən Azərbaycan Muğam müsabiqəsində birinci yerə layiq görülüb və bu, onun həm milli, həm də beynəlxalq miqyasda tanınmasının başlanğıcı olub. O, ABŞ, Avropa, Asiya və Yaxın Şərqdə keçirilən musiqi festivallarında iştirak edərək, muğamı dünyada tanıtmış və Azərbaycan musiqisinin səsini uzaq coğrafiyalara çatdırmışdır.
Qasımovun əldə etdiyi mükafatlar arasında UNESCO tərəfindən verilən “Şərqin ən yaxşı müğənnisi” adı və “Silk Road” mükafatı xüsusi önəm daşıyır. Onun Yo-Yo Ma və “Silk Road Ensemble” ilə əməkdaşlığı, muğamın qlobal musiqi dünyasında necə tanındığını və qiymətləndirildiyini göstərir. Bu, Azərbaycan muğamının sadəcə bir milli dəyər deyil, eyni zamanda beynəlxalq bir musiqi mirası olduğunu sübut edir.
Alim Qasımovun yaradıcılığı Azərbaycan musiqisinin qızıl səhifələrini yazmış və bu gün də yazmağa davam edir. Onun sənəti yalnız muğamın dərinliklərini göstərmir, eyni zamanda onu dinləyiciyə yeni bir təcrübə kimi təqdim edir. Xüsusilə, "Nədən Nədən" kimi mahnıları, hər dəfə dinləyicini yeni emosional səyahətə çıxararaq muğamın sərhədsiz ifadə imkanlarını göstərir. Bu, Alim Qasımovun Azərbaycan musiqi tarixində unudulmaz bir iz qoymasının və sənətinin gələcək nəsillər üçün ilham mənbəyi olmasının əyani sübutudur.
“Ədəbiyyat və incəsənət”
(19.11.2024)
MÜTALİƏ MƏDƏNİYYƏTİ ÜÇÜN SEÇMƏLƏR – Salam Sarvanın şeirləri
Könül, “Ədəbiyyat və incəsənət”
MÜTALİƏ MƏDƏNİYYƏTİNİ NECƏ FORMALAŞDIRMALI?
“Ədəbiyyat və incəsənət” portalının təqdim etdiyi bu silsilə yazılar Azərbaycan Yazıçılar Birliyi Ədəbiyyat Fondunun Azərbaycan Respublikası Mədəniyyət Nazirliyi tərəfindən 2024-cü ildə “Qeyri-hökumət təşkilatları üçün qrant müsabiqəsi” çərçivəsində həyata keçirdiyi “Yeniyetmə və gənclərdə mütaliə mədəniyyətinin formalaşdırılması” layihəsinin tərkib hissəsi olaraq nəşr edilir.
Sizlər üçün çağdaş yazıçı və şairlərimizin ən yaxşı ədəbi nümunələrini seçərək təqdim edəcəyik.
Azərbaycan Ədəbiyyat Fondu@
POEZİYA
SALAM SARVAN
YATAĞIMIZ ÇAY YATAĞI
Yenə sıxılır ürəyim,
səninçün darıxıram.
Gözümü dikib tavana
sənə, sənə baxıram.
Burda tənhayam, qorxuram,
bilməm sığınım kimə.
Bir kimsə yanıma gəlmir,
hamı gəlir üstümə...
Bəlkə orda həyatımdan
sən də çıxaçıxdasan.
Yaxın gəl, bir görüm məndən
nə qədər uzaqdasan.
Amma axı bir yerdəyik,
ağrı sənsən, dözən mən...
Yatağımız çay yatağı –
axan sənsən, üzən mən.
SƏNİ VURMAĞA DA QALXMAZ ƏLLƏRİM
Buludlar tozdurmu, belə qopublar
yağışın yol keçib axdığı yerdən?
İlahi, indicə bir gül çıxacaq
dağ öz ürəyini sıxdığı yerdən.
Səni vurmağa da qalxmaz əllərim
atılsa üzünə ləçək tellərin...
Səndən vəfalıymış sənin yolların,
hələ də keçirlər baxdığım yerdən.
Ax,birinbilirsənsəndə, birinyox:
dahayıxılıram, heçxəbərinyox...
Gördümki tutmağabaşqayerimyox,
tutdumyıxılmağaqorxduğumyerdən.
AMMA YAŞAYA BİLMİRƏM...
Bir az iş-güc qatır başı,
bir az da yazı-pozu:
sənsiz yaşaya bilirəm,
narahat olma, “Qızım”.
Amma yaşaya bilmirəm, bilmirəm.
Bir az səndən zəhləm gedir, bir az da özümdən.
Narahat olma, “Qızım” –
sənsiz yaşamaq mümkünmüş deyə
yavaş-yavaş düşürsən gözümdən.
İçirəm-kövrəlirəm, kövrəlirəm-içirəm...
Narahat olma, “Qızım” –
öldürdüyün gündən bəri yavaş-yavaş dirilirəm:
o dünyadan bu dünyaya hər gün bir az köçürəm.
Amma yaşaya bilmirəm, bilmirəm...
Hərdən züm-zümə edirəm, hərdən də ulayıram...
Narahat olma, “Qızım” –
yavaş-yavaş sağalıram iflicdən,
məsələn, artıq səni xatırlayanda başımı bulayıram.
Amma yaşaya bilmirəm, bilmirəm...
Narahat olma, “Qızım” –
mən şəhərdə gəzəndə
insanlar bir adamlıq kənardan keçirlər,
sanki yanımda yeriyirsən deyə.
DƏHŞƏTLİ ŞEİR
Qırışların arasından yavaş-yavaş axır qan,
mənsə əlimlə silirəm üz-gözümün tərini.
Nəsə yazıb o dərzi qız iynəsiylə kürkümə:
oxuyuram sətir-sətir bu tikiş yerlərini.
Yavaş-yavaş axır qan,
get-gedə qızarır dan...
Adamlar göyə açıb boş ovcunu hələ də,
qopur yalvarış dolu dualar dillərindən.
Bir uşaqsa gül tutub
Tanrıya uzatdığı balaca əllərində.
Yavaş-yavaş çıxır can...
Və heç nəyi olmayan bu yalqız oğlu yalqız
ayrılıq məqamında götürüb gedir ancaq
yarıyacan çəkdiyi siqarı külqabıdan.
Hə, bu da sonuncu an:
yarat məni, Yaradan.
HƏYAT EŞQİ
Yavaş-yavaş ötür yaşım...
Və getdikcə durulur
avar çəkməyə açılan qolları
qucaq sanmaq aldanışım.
Amma hələ də içimdə
dənizdə boğulmuş adamın meyitini
suyun üzərinə çıxaran həyat eşqi var.
Sənsə gözünün qırağıyla
əlindən buraxdığın adamın arxasınca baxırsan
havaya şar buraxan bir uşaq marağıyla...
“Ədəbiyyat və incəsənət”
(19.11.2024)
“Yalan” - Coşqun Xəliloğlunun hekayəsi
Azərbaycan Yazıçılar Birliyinin üzvü Coşqun Xəliloğlu “Ədəbiyyat və incəsənət” portalının oxucularına “Yalan” adlı hekayəsini təqdim edir.
Birinci Qarabağ müharibəsində itkin düşmüş soydaşlarımızın əziz xatirəsinə ithaf edirəm.
Cəsarət Tümenə əsgərlikdən sonra getmişdi. Əvvəl anası razı olmamış, gözlərini silərək – Qal burada, lap get Bakıda işlə - demişdi. Bacına, qardaşına da dayaq olarsan. Bu gün-sabah məktəbi bitirəcəklər. Onlara da yol göstərən, kömək edən lazımdır. Bir də ki qərib diyarda yaşamaq asandı? Sən hələ özün balaca uşaqsan.
-Ana! – Cəsarət gülümsəyərək – sənə söz verirəm, işləyəcəyəm, halal zəhmətimlə qazanacağam, sizə də gün ağlayacağam, -söyləmişdi.
Ana sonda demişdi:
-İşin avand olsun, yolun açıq olsun, bala. Allah özü sənə getdiyin yerdən ruzi-bərəkət qismət eləsin.
Balalarını yetimçiliklə böyüdən Fəridə xala neçə il idi ki, bir qarnı ac, bir qarnı tox yaşayırdı. Özü də dinclik bilmədən... Təki uşaqlarını bir yana çıxara bisin. Gah pambıq yığır, gah yun əyirib xalça-palaz toxuyub satır, tərəvəz əkir, toyuq-cücə bəsləyirdi. Sakit, həlim xasiyyətli, namuslu-ismətli qadın idi. Kənddə hamı onun xətir-hörmətini saxlayırdı.
Düz bir ildən sonra ana məzuniyyətdən qayıdan oğlunu qucaqlayanda özünü dünyanın xoşbəxti hesab etmişdi. Cəsarət həm anasına və həm də qardaş-bacısına qiymətli hədiyyələr, pal-paltar almışdı. Üstəlik anasına bir qədər pul da vermişdi. Ana pulu alanda az qalmışdı özündən getsin. Bunu hiss edən Cəsarət demişdi:
-Ana, mən neft buruqlarında işləyirəm. Neft çıxarmaq üçün quyular qazırıq. Tümendə ən çox neftçilər qazanırlar. Gələn dəfə bundan da çox gətirəcəyəm. Orda qayda belədir, iş stajın, təcrübən artdıqca maaşın da yüksəlir.
- Oğul, Allah səni bizə çox görməsin, Allah ruzini başından töksün - desə də kövrəldiyini gizlədə bilməmişdi anası.
Cəsarət bir müddət kənddə qalmış, qohum-qonşularla, dostlarla görüşmüşdü. Hər gün ya sinif yoldaşı Nurullagilə gedər, ya da Nurulla onlara gələrdi. Cavanlar bir-birinə elə isinişmişdilər ki...
Cəsarət Tümenə getməyə iki gün qalmış axşam darvazanın ağzında Nurullanın səsi eşidildi, atası ilə gəlmişdi. Qonaqlara çay süfrəsi açıldı. Onlar xeyli söhbət etdilər. Nəhayət, Nurullanın atası Sədulla mətləb üstünə gəldi:
-Cəsarət, oğlum, göz dəyməsin, Nurulla ilə qardaş kimisən. Yad eldə, özgə millətlərin arasında tək yaşamaq yəqin ki, elə də asan deyil. Bəlkə, qardaşını da – Nurullanı da özünlə apararsan. Bir-birinizə dayaq olarsınız, kömək olarsınız. Anana da de, icazə versə...
Cəsarətin üzünün ifadəsindən onun sevindiyi hiss olunurdu:
-Anama deyərəm, icazə də verər. Amma niyə Nurulla mənə özü deməyib? Axı biz dostuq.
Sədulla dedi:
-Siz dost deyil, lap qardaşsınız. Amma belə işlərə gərək böyüklər xeyir-dua versin. Cəsarət anasını çağırıb Nurullanın onunla Tümenə işləməyə getmək istədiyini bildirdi.
- Bıy başınıza dönüm, nə gözəl. Allah sizi bir-birinizdən ayırmasın. Ruziniz bol olsun. Sağ-salamat gedin, işləyin, çörəyinizi qazanın.
Sədulla kişi də ayağa qalxıb Cəsarəti qucaqladı.
Cəsarət həmin axşam çox xoşbəxt idi. Sinif yoldaşı, uşaqlıq dostu ilə birlikdə Tümenə getmək, bir yerdə yaşamaq, işləmək onun xəyallarını qanadlandırırdı. Artıq iki gün sonra dostlar bir yerdə Tümenə uçub, oradan da neft şəhəri Nijnevartovsk şəhərinə getdilər. Cəsarət Nurullanı işlədiyi neft idarəsində qazma briqadasına işə düzəltdi, onu yaşadığı yataqxanaya, özü də öz otağına yerləşdirdi.
Günlər həftələri, həftələr ayları əvəz edirdi. Dostlar işə can yandırır, yaxşı qazanır, həm özlərinin maddi ehtiyaclarını ödəyir, həm də müəyyən qədər evlərinə göndərirdilər. Hər şey çox yaxşı idi. Boş vaxtlarında istirahət edir, uşaqlıq xatirələrindən danışır, şirin-şirin xəyallar qururdular.
Xain, nankor qonşularımızın torpaq iddiası, ölkədəki hərc-mərclik, Sovet imperiyasının ikiüzlü siyasəti çox xəyalları, arzuları, ümidləri puç elədi.
Əbədi-əzəli müqəddəs torpaqlarımızın, kəndlərimizin, şəhərlərimizin, kökü-soyu bilinməyən erməni faşistləri tərəfindən, onların ağalarının dəstəyi ilə, işğal olunmasına, Azərbaycan vətəndaşları ilə birlikdə vətəndən kənarda yaşayan qeyrətli soydaşlarımız da heç cürə barışa bilmirdilər.
Dostlar hər gün Azərbaycanla əlaqə saxlayır, mərkəzi mətbuatın, televiziyanın xəbərlərini həyəcanla izləyirdilər. İlk vaxtlar onlar Moskvanın ədalətli qərar verəcəyinə inansalar da Sovet imperiyasının Bakıda törətdiyi Qanlı Yanvar faciəsi bu inamı məhv etdi. Xaos, qarmaqarışıqlıq, günahsız insanların qanının tökülməsi, yurddaşlarımızın hər gün neçə-neçə şəhid verməsi, düşmənin gündən-günə azğınlaşması Cəsarəti hövsələdən çıxarır, onu darıxdırırdı. Azərbaycandan kənarda olduğuna görə için-için göynəyirdi.
Bir gün Cəsarət Nurullaya dedi:
-Daha bəsdir, qardaş. Mən qayıdıram Azərbaycana. Yeni yaradılan ordumuzun güclənməsi üçün kadrlar lazımdır. Avtomatdan, pulemyotdan sərrast atəş açmağı bacarıram. Vətənimizin dar günüdür, onun bizə, ananın balaya ehtiyacı olduğu kimi, ehtiyacı var.
-Nə danışırsan, işimizi-gücümüzü ataq, hər şeyə son qoyaq? Bir də ki dava bizdən nə qədər uzaqda gedir.
-Bizdən deyəndə, nə başa düşək?
-Kəndimizdən deyirəm.
Cəsarət özünü saxlaya bilmədi:
-Ayıb olsun. Səndən bu cavabı gözləməzdim. Məgər işğal olunan hər el-oba, hər kənd, hər qəsəbə, dağ-dərə bizim deyilmi? Şəhid olanlar bizim qardaşımız, bacımız deyilmi? Özün bilərsən, işin avand olsun. Mən sabah uçuram.
Cəsarətin qəfil, xəbərsiz gəlişi Fəridə xalanı çaşdırmışdı. O, əvvəlcə gözlərinə inamadı, özünə gəlib oğlunu qucaqladı:
-Boyuna qurban olum, nə yaxşı gəldin... Bəs niyə xəbər eləməmisən?
Cəsarət susdu, üzünü yana çevirib cavab vermədi.
Yeməkdən sonra Cəsarət özünü toplayıb gəlişinin məqsədini bildirdi.
Ana gözlərinin yaşını silərək söylədi:
-Mənim ağıllı balam, qeyrətinə qurban olum. Bilirəm, atanın oğlusan. O da sənin kimi el qeyrəti çəkən idi. Desəm, getmə, müharibədi, ölüm-itimdi, min yolla məni dilə tutub yola gətirəcəksən. Bir halda getmək istəyirsən, Allah səni qorusun. Tezliklə kafirləri yurdumuzdan qovub qələbə ilə qayıdarsınız. Allah düşmənin qolunu-qanadını qırsın, arzuları ürəklərində qalsın.
Cəsarətin yurdumuzun dar günündə qayıtması, Nurullanın isə Tümendə qalması kənddə yeni bir söz-söhbətin mövzusu oldu. Hamı Cəsarəti tərifləyir, atası Səxavətə rəhmət diləyirdi. Nurulla haqqında isə bir nəfər də olsun xoş söz demirdi.
Cəsarətin könüllü olaraq orduya yazılması, birbaşa döyüş bölgəsinə getməsi xəbərini eşidən Sədulla kişi narahat idi. O, ürəyində oğluna haqq qazandırsa da el qınağından çəkinirdi. Buna görə də Nurulla ilə danışanda yarıkönül dedi:
-Gərək sən də qayıdaydın... Bir halda ki bir yerdə getmişdiniz, bir yerdə də dönəydiniz. Utandığımdan camaat arasına da çıxa bilmirəm.
Sədulla atasına and içdi ki soyuqlayıb, həkim ciyərində ciddi problem olduğunu bildirib, gərək ən azı iki il özünü gözləyəsən, deyib.
Ata oğlun sözünün yalanmı, doğrumu olduğunu dəqiq ayırd edə bilməsə də ona inanmaq istədi.
***
Cəsarət qısa müddətdə əsgər dostlarının hörmətini qazandı. O, boylu-buxunlu, düz qamətli, çevik olmaqla yanaşı, həm də dürüstlüyü, mehribanlığı ilə seçilirdi. Onda hər şey təbii idi. Bir də silahların dilini yaxşı bilirdi, lazım gəldikdə dostlarının suallarına cavab verir, onları başa salırdı.
Cəsarətgilin hərbi hissəsi bir sıra döyüşlərdə düşmənə öz sözünü demiş, onlara qan uddurmuş, bir neçə yaşayış məntəqəmizi azad etmişdilər. Hətta o dövrün qəzetlərində də bu haqda məqalələr dərc edilmişdi. Ana xəbərləri eşidir, oğluyla fəxr edir, gecə-gündüz Allaha dua edirdi ki, müharibə tez qurtarsın, Cəsarət geri qayıtsın.
O balasından vaxtaşırı məlumat alır, bununla təsəlli tapırdı. Amma bir müddətdən sonra Cəsarətdən doğru-dürüst xəbər gəlmədi. Ana bərk darıxır, ağlına min fikir gəlir, yerə-göyə sığmırdı. Gündə uydurma bir xəbər gəlirdi. Gah deyirdilər, döyüş tapşırığını yerinə yetirəndə altı əsgər yoldaşı ilə birlikdə həlak olub, düşmənlər meyitlərini götürüblər, kimsə də xəbər çıxarmışdı ki, ermənilər onları mühasirəyə salıb, tutub aparıblar, sonra da daxili orqanlarını çıxarıb satıblar. Ana qəm-kədər içərisində eşitdiyi xəbərlərə dözür, amma ümidini bircə an da olsa da itirmirdi.
Artıq bir neçə ay idi ki, Cəsarətdən heç bir xəbər yox idi. Bunu Nurulla da bilir, nəsə xəyalən məkrli planlar qururdu.
Bir gün o atası ilə telefonla danışanda söylədi:
-Ata, sənə bir söz deyəcəyəm. Amma bunu heç kimə demə, aramızda sirr olaraq qalsın. Necə olsa da yoldaş olmuşuq, çörək kəsmişik. Srağagün Cəsarət gəlmişdi. Əşyalarını götürüb getdi. Dedi ki, Nurulla, bezmişdim, qaçdım, canımı qurtardım. Amma mənim bura gəldiyimi heç kim bilməsin.
-Başın xarab olub, ağzının dediyini qulaqların eşidir?
-Mənə inanmırsan, özün bilərsən. Amma yenə deyirəm, bu xəbəri heç kim bilməsin.
Sədulla kişi oğlu ilə danışandan sonra fikirli-fikirli düşünməyə başladı. Amma heç iki saat keçməmiş “sirr”i arvadı Gülnisəyə açdı və tapşırdı ki bu xəbəri heç kim bilməməlidir.
Üç gün keçməmiş, əvvəl arvadların pıçapıçları, sonra da kişilərin çayxana söhbətləri fəxr etdikləri könüllü İgid Cəsarətin fərari Qorxaq Cəsarət olduğunu “təsdiq”lədi.
Xəbər Fəridə xalaya çatanda özünü saxlaya bilmədi:
-Əgər Cəsarət Səxavətin oğludursa, mənim döşümdən süd əmibsə heç vaxt fərari ola bilməz. Bu xəbəri çıxaranları isə Allaha tapşırıram.
İllər keçdi. Beynənxalq təşkilatların, BMT-nin, ATƏT-in qətnamələri, Qərbin aparıcı dövlətlərinin yalançı vədləri Qarabağ məsələsinin ədalətli həllində heç bir irəliləyişə kömək etmədi. Atəşkəs elan olunsa da qarşı tərəf vaxtaşırı sabitliyi pozur, məsələnin öz xeyirlərinə sənədləşdirmək üçün məqam axtarırdılar.
Nəhayət, 2020-ci ilin 27 sentyabrında torpaqlarımızın azadlığı uğrunda Vətən müharibəsi başladı. Xalqımız Ali Baş Komandanın rəhbərliyi ilə Ordumuzun qətiyyətli hücumu nəticəsində möhtəşəm qələbə qazandı, düşmən məğlub oldu. Torpaqlarımız işğaldan azad olundu, Şuşamız, Laçınımız, Kəlbəcərimiz və neçə-neçə başqa şəhərlərimiz, kəndlərimiz əzəli əbədi sahiblərinə qayıtdı.
Xalqımız fərəh içərisində idi. Fəridə xala da sevinirdi, böyük zəfərdən sonra Cəsarət haqqında dəqiq məlumatın olacağına inanırdı. Ananın ən böyük arzusu oğlu haqqında, xəbərin necə olmasından asılı olmayaraq, dəqiq xəbəri bilmək idi. Düzdür bir müddət əvvəl anadan DNT testi götürülmüşdü, lakin heç bir yenilik yox idi.
Bir gün sübh tezdən o darvazanın döyüldüyünü və: -Fəridə xala, ay Fəridə xala! - səsini eşitdi.
Gələnlər, hərbi geimli 2 nəfər və kəndin icra nümayəndəsi Taleh müəllim idi.
-Xala, özünüzü toxtaq tutun. Bir azdan Cəsarəti gətirəcəklər. Torpaqlarımızın müdafiəsi zamanı qəhrəmanlıqla həlak olmuş şəhidimizin nəşinin qalıqları əsasında kimliyi müəyyən edilib. Onu kənd qəbiristanlığında dəfn edəcəyik.
Fəridə xala ikinci oğlu Məharətin körpəsini bərk-bərk qucaqlayaraq söylədi:
-Mən həmişə özümü toxtaq tutmuşam -göz yaşları sel kimi axdı- bu günü də çox gözləmişəm. Fəxr edirəm ki, oğlum qəhrəmandır, şəhid olub, fərari deyil. Vətən üçün canından keçən oğluma qurban olum.
Şəhid Cəsarətin möhtəşəm dəfn mərasimi keçirildi. Müdafiə Nazirliyinin yüksək rütbəli zabitləri, rayon rəhbərləri, kənd sakinləri iştirak edirdilər. Çıxış edənlər Vətənin çətin günündə öz işini-gücünü, rahatlığını atıb döyüşə yollanan, torpaqlarımızın bütövlüyü uğrunda canından keçən Cəsarət kimi oğulların ölmədiklərini, qəlblərə köçərək əbədiyaşar olduqlarını bildirdilər.
Tabut üzərindəki Üçrəngli Azərbaycan Bayrağı Fəridə xalaya təqdim olundu. Ana bayrağı böyük məhəbbətlə öpdü, üzünə, gözlərinə sürtdü. Sanki oğlunun nəfəsini, qoxusunu duyurdu. Fəxrlə, qürurla camaata baxdı, amma heç nə demədi. Onun baxışlarından, susmağından nələr oxunmurdu...
Həmin gün elə bil kənd daha da işıqlı oldu, gümrahlaşdı, sanki camaat daha da mehriban oldu. Cəsarət şəhidliyi ilə doğulduğu kəndin əzəmətini daha da yüksəltdi. Adamlar Fəridə xalaya ehtiramlarını bildirmək üçün can atır, hətta bəziləri Cəsarət haqqında yayılmış yalan məlumata inadıqlarına görə xəcalət hissi keçirirdilər.
Ertəsi gün səhər açılar-açılmaz kəndə qıy düşdü:
-Sədulla kişi qəbiristanlıqda Cəsarətin məzarının yaxınlıqda yıxılaraq ölüb...
Kənd bir-birinə dəydi. Həkimin rəyi isə belə oldu;
- Bərk qorxu-həyəcan hissi keçirib, infarktdan vəfat edib.
Natiq Tümendəki böyük qardaşı Nurullayla danışıb atalarının ölməsi xəbərini ona çatdırdı.
Kənd camaatı Sədulla kişini günortaya yaxın dəfn etdilər. Dəfndən sonra Natiq qohum-qonşu ilə birlikdə adətə uyğun mərhumun üç mərasiminə hazırlaşmağa başladılar.
Axşam saat 5 radələrində Natiqə zəng gəldi. Telefonda Nurullanın arvadının qəhərli səsi eşidildi:
-Qardaşşş, başımıza daş düşdü, evimiz yıxıldı. Nurullanın ürəyi partladı. Evdən çıxanda, elə qapının ağzındaca özündən getdi. Həkim gəldi, müayinə edib dedi ki, keçinib...
Telefondan gələn ağlaşma səsi daha da güclənirdi.
(01-08.11.2024)
“Ədəbiyyat və incəsənət”
(19.11.2024)
