Super User
Çingiz Abdullayevin “Körpə və kürən pişik balası” hekayəsi “Krımın səsi”ndə
Krım tatarlarının populyar media orqanı olan “Krımın səsi” qəzetində tanınmış Azərbaycan yazıçısı, xalq yazıçımız, AYB-sədrinin birinci müavini Çingiz Abdullayev barədə məlumat və onun “Körpə və kürən pişik balası” hekayəsi dərc edilmişdir. Krım tatarlarının rəğbətlə qarşıladıqları hekayəni portalımızın oxucularının da oxumasını istərdik.
Buyurun!
Gözəl günlər idi. Həmişəki südlü sıyıqla qarnını doyurandan sonra yuxuya getmək necə də ləzzət edirdi. Adətən onu anası özü yedirirdi. O, hər dəfə ağzına qoyulan qaşıq dolusu sıyığı ləzzətlə udub növbəti qaşıq üçün ağzını açanadək anası səbirlə gözləyirdi.
Sonra onu qucaqlarına alıb yataq otağına aparırdılar. Orada paltarını dəyişirdilər. Adətən təzə pampers də geyindirirdilər. Bu duyğuya da artıq vərdiş eləmişdi: bədənini səhərə yaxın islanacaq hansısa sərin yarıkağız bir suçəkən parçaya bələyirlər… Bəzən hətta həmişəkindən tez isladırdı.
Belə olanda o da həmişəkindən tez oyanır və zığıldamağa başlayırdı. Yox, o, adətən qışqırıb kimisə oyatmağa can atmırdı, ancaq sakitcə zığıldayır, sanki astaca anasını köməyə çağırırdı. Anası, demək olar ki, dərhal oyanırdı və onun qayğıkeş əlləri oğlunu beşikdən götürüb öz çarpayısında yanına uzadırdı ki, artıq islanmış bələyini – pampersini dəyişsin.
O, adətən səhərlər saat yeddiyə az qalmış oyanırdı. Yanındakı çarpayıda yatan anasının təkcə ətrini, hətta aralıdan belə hiss etmək necə də böyük xoşbəxtlik idi! Səhərlər anasının onu qucağına alıb paltarını dəyişdirməyə başlaması isə… Bax, bu, ayrıca bir doğmalıq və səadət duyğusu yaradırdı. Bu sevimli qoxu ona doğma idi. Əvvəllər anası onu sinəsinə sıxır, döşünü mehribanlıqla onun ağzına salır, isti əli ilə onun hələ təzəcə dənzərən yumşaq saçını sığallayırdı. O da bu əziz varlıqdan – anasının döşündən pompuş əlləri ilə möhkəm yapışıb acgözlüklə və ləzzətlə əmirdi. O, südün ətrini hələ unutmamışdı. Kimsə anasına demişdi ki, bir yaşından sonra əmizdirmək elə də vacib deyil. Ona görə də sıyığa keçmişdilər. Ancaq əmdiyi südün iyi uzun müddət yadında qalmışdı və anası hər dəfə onu qucağına alanda özündən asılı olmayaraq bu qədər sevdiyi o gözəl məlhəmin çeşməsini yenə də tapmaq üçün anasının döşlərinə tərəf dartınırdı.
Bəzən gecələr o, başqa bir adamın xorultusunu eşidirdi. Anası həmin adamı ona göstərir və gülümsəyərək deyirdi: “Ata…”. Ata anası ilə yanaşı yatırdı. Hərdən onun da səsi gəlir və bu səs hansısa işlək bir maşının çıxardığı xırıltılı küyə bənzəyirdi. Ata danışanda körpə tanış ahəngi eşidərək sanki donub qalırdı. Bu səs ona hələ anasının bətnində olan vaxtlardan tanış idi. Anasının səsinə nisbətən daha kobud və daha xırıltılı olan bu ikinci səs o doğulandan sonra da həmişə yanında idi. Ata evə adətən axşamlar gəlirdi. İri əllərini balaca qollarının altına ehtiyatla salıb onu qucağına götürür, başının üstünə qaldırır, hərdən hətta atıb-tuturdu da… Ondan ayrı cür qoxu gəlirdi. Atanın ətri başqa idi.
Körpə yavaş-yavaş bu qoxuya da alışırdı. Ata onu görəndə tez-tez gülümsəyirdi, hərdən yenə də qucağına alır, atıb-tuturdu. Güclü ata əllərinin onu qucağına alıb başının üstünə – hamıdan və hər şeydən yuxarıya qaldırması körpənin çox xoşuna gəlirdi. Ata tez-tez üzünü ona tutub gülürdü. O, ucaboy və yaraşıqlı idi. Körpə artıq yeriməyə başlayanda onu başqa adamlardan seçməyə başlamışdı. Onu dərhal tanıyır və yanına yüyürüb dizlərini qucaqlayırdı. Körpənin bu ucaboy, güclü adamdan xoşu gəlirdi. “Ana”dan dərhal sonra öyrəndiyi ilk söz olan “ata” sözündən də xoşu gəlirdi. Ümumiyyətlə, onu ovuclarının içində saxlayan bu iki böyük adamı çox istəyirdi. Körpə ağlayanda o dəqiqə özlərini onun üstünə atırdılar. Bələyini isladan kimi təzələyirdilər. Ona balaca qabda su verir, içib qurtaranadək gözlərini ondan çəkmirdilər.
Əlbəttə, əsas şəxs ana idi. Bəzən səhərlər valideynləri çarpayıda yanaşı uzananda anası onu da qucağına alıb ikisinin arasına uzadırdı. Bu, ayrıca bir ləzzət idi və körpə bundan çox xoşhal olurdu. Onlar bəzən nə barədəsə danışır, deyib-gülür, zarafatlaşırdılar. Və onu da növbə ilə qucaqlayırdılar. O isə heç də tamamilə anlaya bilmədiyi bir duyğu dənizində üzürmüş kimi uzanır, gülümsəyir, özünü olduqca xoşbəxt hiss edirdi. Sanki həm də hiss edirdi ki, ana və ata onun çox etibarlı qoruyucularıdır…
Ancaq balaca pişik balası hamıdan, hər şeydən çox xoşuna gəlirdi. Pişik balası bu evə onunla, demək olar ki, eyni vaxtda gəlmişdi. Bu balaca kürən körpədən daha sürətlə böyüyürdü. Hələ bu harasıdır! Kürən öz rəqibini diqqətlə izləyirdi. Körpəyə pişik balasından çox diqqət göstərirdilər ki, bu da kürəni əsəbiləşdirirdi. Bəzən o, hətta həmişəkindən bərk miyoldayırdı ki, ona da diqqət yetirsinlər. Amma bütün bunlara baxmayaraq, o, tez-tez körpənin yanında uzanır və özünü sığallaması üçün ona şərait yaradırdı. Kürən ağıllı pişik idi və getdikcə başa düşürdü ki, bu evdə əsas şəxs hələ, demək olar ki, danışa bilməyən, ilk vaxtlar yalnız öz beşiyində uzanıb aydın olmayan səslər çıxaran bu müəmmalı körpə olacaq.
Ancaq körpə beşikdə çox qalmadı. O, qalxdı və əvvəlcə kürən pişik balası ilə birlikdə sürünməyə başladı. Bir qədər sonra iməklədi, daha sonra isə ehtiyatla, yıxıla-dura yeriməyi də öyrəndi. Bəli, düzdür, körpə hərdən yıxılırdı da, hətta hərdən kürən də onu yüngülcə itələməyə ürək eləyirdi. Amma körpə inadkarlıqla yeriməyə can atırdı və tezliklə yalın ayaqlarını şappıldada-şappıldada, xoşbəxtcəsinə gülə-gülə otaqlarda qaçmağa başladı. Artıq yekəlmiş kürən də körpənin dalınca tənbəl-tənbəl gəzir, onu gözdən qoymur, gah nədənsə qoruyur, gah da ona qoşulub şənlənirdi. Ancaq körpə heç vaxt pişiyin yeməyinə toxunmurdu. Bu isə ən vacib məsələ idi. Ona görə də onların dostluğu getdikcə möhkəmlənirdi. Bəlkə də, dostluğun əsas şərti elə bu idi – başqasının malına kəm baxmamaq!
Hərdən hansısa başqa qadın da gəlirdi. O, olmazın dərəcədə anaya oxşayırdı. Körpə bunun səbəbini anlaya bilmirdi. O da təxminən eyni cür ətir saçırdı. Ananınkı kimi mehriban, qayğıkeş əlləri vardı. Ancaq o, ana deyildi, başqa qadın idi. Körpə eşidirdi ki, anası bu qadını elə həmin gözəl adla çağıraraq ona “ana” deyir. Başa düşə bilmirdi ki, bir evdə iki “ana” necə ola bilər?! Ancaq onun özünə həmişə deyirdilər ki, bu nənədir. Bəzən o gələndə “Nənə gəldi!” deyə körpəni muştuluqlayırdılar. Körpə də kimisə başqa adamı “ana” deyə çağırmaqdan israrla imtina edərək məmnuniyyətlə “nənə” deməyə cəhd edirdi.
Bəzən gecələr körpənin təzə çarpayısının yanında kürən üçün balaca boşqabda süd qoyurdular. Yaxşı ki, körpənin heyvanlara qarşı allergiyası yox idi. Onlar ikisi də – körpə də, kürən də qarnı tox, qayğı ilə çimizdirilmiş, tərtəmiz və xoşbəxt halda yuxuya gedirdilər.
…Partlayış gecə baş verdi. O qədər gözlənilməz və güclü idi ki… Körpə oyandı. Əvvəlcə onu kimin və niyə oyatdığını anlamayaraq bir neçə saniyə susdu. Sonra əlini qabağa uzatdı. Çarpayısının üstünə həmişə çəkilən tor yox idi. buna təəccübləndi: axı anası toru çəkməyi heç vaxt unutmazdı. O, yenə də nəsə qışqırtılar və möhkəm gurultu eşitdi. Üşüməyə başladı. Yorğança üstündən sürüşüb düşmüşdü və maraqlı idi ki, heç kim gəlib onun üstünə örtmürdü. O, bərkdən ağlamağa başladı. Haradasa tanımadığı adamlar qışqırışırdılar. Körpə başını qaldırdı və soyuqdan titrədiyini hiss edərək qərara aldı ki, çarpayıdan sürüşüb düşsün. Həmişəki kimi dalın-dalın sürünməyə başladı ki, yıxılmasın. Əlini adətən ana yatan və ata xoruldayan çarpayıya uzatdı. Ancaq ora bir topa daş tökülmüşdü. Körpə başa düşmürdü ki, ana niyə yoxdur. Ancaq daş topasına ilişəndə öz pişiyi yadına düşdü. Geri dönüb həmişə kürən uzanan tərəfə qaçdı. Kürən körpəni bərkdən miyoldayaraq qarşıladı. Boşqab çevrilmiş, pişik balası böyrü üstə yıxılmışdı. Körpə aşağı əyilib yumşaq, pompuş əli ilə dostuna toxundu. Kürən hərəkətsiz uzanmışdı. Heç tərpənmədi də. Bu, körpənin xətrinə dəydi.
O, dostunu daha bərk silkələyərək onu oyatmağa çalışdı. Ancaq dostu susurdu.
Yaxınlıqda bayaqkı kimi adamlar qışqırışırdılar. Körpə heç cür başa düşə bilmirdi ki, onun valideynləri hara yoxa çıxıblar və kürən dostu ona niyə cavab vermir. Elə bu vaxt kimsə körpəni qucağına aldı. Kimsə onu adyala bükdü.
– Oradakıların hamısı ölüb! – tanımadığı bir səs qışqırdı. – Qonşu otaqda heç kim yoxdur.
Naməlum adam yəqin ki, həyəcandan körpəni möhkəmcə sinəsinə sıxdı. Körpə ağrıdan bərkdən ağlamağa başladı. O, hələ də başa düşmürdü ki, onun kürən dostu niyə bu qədər bərk yatıb. O, hələ bilmirdi ki, bu gün onun həyatı “qədər” və “sonra” adlanacaq iki hissəyə bölünüb və bu partlayışla eyni vaxtda yoxa çıxan xoşbəxtliyi daş topasının altında qalan anası və atası kimi artıq keçmişdə “qədər”də qalıb. O, bunu bilə bilməzdi. Ancaq o üşüyürdü və çox narahat idi. Ona görə də səsini kəsmir, ucadan qışqıraraq ağlayırdı…
Beynəlxalq Muğam Mərkəzi qapılarını yenidən tamaşaçıların üzünə açdı
Nazirlər Kabineti yanında Operativ Qərargahın teatr və konsert salonlarının fəaliyyətinə oktyabrın 1-dən icazə verilməsilə bağlı qərarı Beynəlxalq Muğam Mərkəzinin (BMM) işçi qrupu, həm də tamaşaçılar tərəfindən sevinclə qarşılanıb.
BMM-nin mətbuat xidmətindən bildirilib ki, Beynəlxalq Muğam Mərkəzinin kollektivi böyük şövqlə bu tədbirlərə hazırlaşaraq yenidən tamaşaçıların görüşünə tələsməkdədir.
Mərkəzin ilk konserti oktyabrın 3-də “Mir Həmzə Nigari Qarabaği” simpoziumu çərçivəsində təqdim edilən bədii proqram olub. Tədbirdə görkəmli muğam ifaçıları çıxış ediblər.
Mərkəzin “Unudulmayanlar”, “Qəzəllər”, “Milli musiqi xəzinəmizdən” olan layihələri, muğam axşamları və digər konsertlər oktyabrın ikinci yarısından etibarən davam etdiriləcək.
Oktyabr ayında mərkəzdə müəyyən təşkilatların, rəsmi orqanların tədbirləri də keçiriləcək.
Tamaşaçılar konsert və digər tədbirlərin keçirilmə vaxtı ilə mərkəzin sosial şəbəkələri vasitəsilə məlumatlandırılacaq.
BMM tamaşaçıları Operativ Qərargahın qərarına əsasən zalın ümumi tutumunun 50 faizindən çox olmamaq şərti ilə qəbul edir.
Gənc şair Fərid Hüseynin uğuru
Gənc şair Fərid Hüseyn Serbiyada "Povelja Morave" adlı beynəlxalq ədəbi mükafata layiq görülüb. Fərid Hüseynin açıqlamasına görə, mükafat pul və diplomdan ibarətdir. Eyni zamanda şair Çaçak şəhərinin Mırçayevçi qəsəbəsindəki şairlər məhəlləsinin girişində yerləşən bulağın yanındakı daş lövhəyə adının xüsusi mərmərə həkk edilərək vurulması xoşbəxtliyini yaşayıb.
Fərid Hüseyn beş şeiri ilə qatıldığı bu ədəbi mükafatın indiyəqədərki ən gənc laureatıdır və şairin bildirdiyinə görə, bu ödül Balkan və ətrafı ölkələrdə çox böyük nüfuza malikdir.
Cəbrayıl rayonunun işğaldan azad edildiyi gün
2020-ci ilin oktyabrınadək təqvimimizdə rayonlarımızın işğal tarixi deyilən qara günlər mövcud idi, nə xoş bizə ki, indi rayonların işğaldan azadedilmə tarixlərini qeyd edirik. 44 günlük müharibə dövründə ilk azad edilən rayonumuz Cəbrayıl oldu. 8 avqust 1930-cu ildə təşkil edilən Cəbrayıl rayonu 4 yanvar 1963-cü ildə ləğv edilərək Füzuli rayonuna verilmiş, 17 iyun 1964-cü ildə isə yenidən yaradılmışdı. Cəbrayıldakı saysız-hesabsız abidələrin, mağaraların, qalaların, bürclərin, məbədlərin qalıqları bu yaşayış ərazisinin yaşının çox qədim olmasından xəbər verir. Cəbrayıl Kiçik Qafqaz dağlarının cənub-şərqində, Gəyən düzü və Qarabağ silsiləsində yerləşir. Rayon cənubdan Araz çayı boyu İran İslam Respublikası ilə həmsərhəddir. Sahəsi 1049 kvadrat kilometrdir, ərazisi əsasən dağlıqdır. Araz çayının sahilində yerləşən Cəbrayıl ərazisində sıx Tuqay meşələri olub. Məhsuldar olan Arazboyu torpaqlarda Cəbrayılın iri kəndləri - Böyük Mərcanlı, Soltanlı və s. yerləşir. Cəbrayıl rayonunun ən yüksək zirvəsi Dağ Tumasdır (1580 m). Erməni işğalından əvvəl rayonda yaşı 400-500 olan 14 iri diametrli çinar ağacı, 104 kəhriz və 99 bulaq vardı. Rayonun ərazisi indiki hüdudları daxilində sahəsi 1050 km², əhalisi 24300 nəfər olmuşdur. Cəbrayıl rayon ərazisində 1 şəhər, 4 qəsəbə və 92 kənd olmaqla 97 yaşayış məntəqəsi yerləşir.
Cəbrayıl şəhəri 1993-cü il 23 avqust tarixində Ermənistan tərəfindən işğal olunarkən işğal nəticəsində rayona 13.928 milyard ABŞ dolları məbləğində ziyan dəyib. Cəbrayıllı məcburi köçkünlər respublikanın 58 rayonunun 2000-dək yaşayış məskunlaşıblar. Birinci Qarabağ müharibəsi gedişində Cəbrayıl rayonu ümumilikdə 400 nəfərə yaxın şəhid verib. 1994-cü il Horadiz əməliyyatı Cəbrayılın Cocuq Mərcanlı kəndi azad olundu. 2 aprel 2016-cı ilin aprelində Cocuq Mərcanlı kəndində yerləşən Lələtəpə yüksəkliyi dördgünlük müharibə zamanı Azərbaycan Ordusu tərəfindən işğaldan azad edildi. Uzun müddət düşmən tapdağında qaldıqdan sonra 2020-ci il oktyabr ayının 4-də Azərbaycan ordusu Cəbrayıl şəhərini və Cəbrayıl rayonunun doqquz kəndini - Karxulu, Şükürbəyli, Yuxarı Maralyan, Çərəkən, Daşkəsən, Horovlu, Dəcəl, Mahmudlu, Cəfərabadı, oktyabrın 5-də Şıxalıağalı, Məzrə və Sarıcalı kəndlərini azad etdi. Xudafərin körpüsünün üzərində 27 il sonra Azərbaycan bayrağı ucaldıldı. Yaşasın Azərbaycan Ordusu!
Bu gün Ümumdünya Memarlıq Günüdür
4 oktyabr. Ümumdünya kosmos həftəsi və Ümumdünya memarlıq günü
Kosmos biz azərbaycanlıların yemi deyil deyə (Rusiyada fəaliyyət göstərən kosmik sfera üzrə mütəxəssislərimizi çıxmaq şərti ilə) dərhal keçək memarlara. 1985-ci ildə Beynəlxalq Arxitektorlar İttifaqının təşəbbüsü ilə təqvimə salınan bu gün ilk əvvəl bu tarixi və şərəfli peşə sahiblərinə ehtiramı ifadə etmək məqsədi güdür. Bu gün sözügedən ittifaqın sıralarında dünyanın 3,2 milyon memarı birləşir. Arxitekturada belə bir deyim var – Binaların gözəlliyini gözə çarpdırmaq üçün ən ideal fəsil payızdır. Buna görə də memarlıq günü payıza təsadüf edir.
Bizim Bakını da dünyanın arxitektura şedevrlərinə sahib olan bir şəhər kateqoriyasına aid etmək olar. İstər qədim Qız qalasını, Şirvanşahlar sarayını, İçərişəhəri, istər ötən yüzilliyin yadigarları olan qotik üslüblü hazırda Səadət sarayının, Bakı İcra Hakimiyyətinin, Elmlər Akademiyası Əlyazmalar İnstitutunun yerləşdiyi binaları, istərsə də müasir dövrdə tikilmiş ultramüasir şedevrlər sayılan Alov qüllələrini, Heydər Əliyev Mərkəzini göstərə bilərik. Ploşkolara, Xadidlərə və Əcəmi Naxçıvanidən tutmuş bütün yerli memarlarımıza alqış düşür.
4 oktyabr. Ümumdünya heyvanlar günü
World Animal Day – insanların heyvanlar üzərində dominantlıq etdiyi bir şəraitdə, hardasa, aciz sayılan heyvanların müdafiəsinə qalxma günüdür. İnsan ev heyvanları adlandırdığı bir qrup heyvanı istismar edir, ov heyvanları və quşları adlandırdığı bir qrup heyvanı ətlərini yeməkçün, başqa bir qrup heyvanı dərisindən, piyindən, dişindən, tükündən istifadə etməkçün ovlayıb məhv edir. Vəhşi adlandırdığı digər qrupu isə, təhlükəsizlik baxımından qırıb-çatır. Nəticə də çox acınacaqlı olur. Statistika dəhşət saçır: Hər saatda Yer kürəsində üç canlı növü qeyb olur. Hər gün flora və faunanın 70 növü tarixə qovuşur. Yerin bioloji müxtəlifliyi azaldıqca azalır. Heyvanların müdafiəsi üçün niyə məhz 4 oktyabrın seçilməsinin isə tarixi belədir: 1226-cı ilin bu günündə katolik ruhani Fransiska Assizsko doğulub, o kəs ki, heyvanları rəsmən ilk himayə edən şəxs sayılır. Və sonda bir maraqlı statistika: dünyada ən çox ev heyvanı saxlanılan ölkə ABŞ-dır. Əhali sayının ev heyvanlarının sayına nisbətinə görə isə dünyada ən çox ev heyvanı saxlayan çexlərdir. Ailələrin 50 faizi evində ev heyvanı saxlayır deyə şexləri heyvanların dostu adlandırırlar.
4 oktyabr. Beynəlxalq həkim günü və Xabitat günü
“Həkim qız” mahnısı xatirinizdədirmi? Həkimlər insanlığın bir nömrəli xilaskarlarıdır deyibən onları gəlin bir ağızdan təbrik edək. Nə olsun ki, içlərində Hippokratı tanımayan, onun andını içməyən, ən əsası, pasientinə alver gözü ilə baxan həkimlər də var. Yaxşılarla yanaşı pislər hər sahədə var, gəlin bunu unutmayaq. Beynəlxalq həkim günü Ümumdünya Səhiyyə Təşkilatının təşəbbüsü ilə təqvimə salınıb, bütün dünya həkimlərinin həmrəyliyi günü kimi, hər ilin oktyabr ayının birinci bazar ertəsində qeyd edilir.
Ümumdünya Xabitat günü – yəni yaşayış yeri günü. Xabitat – latınca yaşayış üçün münasib olan yerə deyilir. Çox təəssüf ki, bu gün dünyada milyonlarla qaçqın və köçkünlər, eləcə də evsiz-eşiksizlər var. Ofisdə şəraiti yaxşılaşdırmaq günü. Nədir mənası? Qəşəng bir ofis mebeli al, dəftərxana ləvazimatlarına bir az pul ayır, ağıllı və savadlı bir referent götür özünə. Kəsəsi, kağız-kuğaz üzərində yox, həqiqətdə bir ofisin olsun.
Britaniyalılar bu gün kitabxanalar həftəsini qeyd edəcəklər. Amerikalılar sizcə dinc durarlarmı, durmazlar. Bu günə onlarda Milli araq günüdür. Əlavə, milli adi tako günüdür. 1993-cü ilin bu günüdə 10 saatlıq hücumdan sonra Rusiyada hökumət qoşunları Ali Sovetin binasını ələ keçirdilər, antiyelsin müxalifətinin liderləri həbs olundu. 1965-ci ildə antivirus proqramının yaradıcısı Yevgeniy Kasperskiy doğulub. 1911-ci ildə dünyada ilk ekskalator istismara verilib, özü də Londonda. 1895-ci ildə sovet kəşfiyyatçısı, bakılı Rixard Zorge dünyaya gəlib. 1883-cü ildə Osmanlı İmperiyası ilə Qərbi Avropanı birləşdirən ilk “Şərq ekspressi” reysə çıxıb. 1669-cu ildə niderlandlı rəssam Rembrandt vəfat edib. 973-cü ildə dünyaşöhrətli ensiklopediyaçı alim, orta asiyalı Biruni doğulub.
Varisin “1-10 oktyabrın təqvimi” yazısından
Həmyerlimizin karikaturaları Malayziya dərgisinsə
Malayziyada nəşr olunan "Rossem Cartoon House" sənət dərgisinin oktyabr sayında həmyerlimiz, istedadlı karikaturaçı-rəssam Soltan Soltanlının üç əsəri yer alıb.
Karikaturalar ictimai məzmunludur, hər biri özlüyündə insanı düşünməyə, müəyyən fikir sərgiləməyə vadar edir.
Özbəkistanda beynəlxalq konfransda ölkəmiz yazıçı Yunus Oğuzla təmsil olunub
Özbəkistandakı Mədəniyyət və Mərifət Mərkəzinin təşkilatçılığı ilə böyük sərkərdə və strateq Əmir Teymurun anadan olmasının 685 illiyi ilə bağlı Qaşqadərya vilayətinin Şəxrisabz şəhərində “Əmir Teymur dünya alimlərinin və yazıçılarının gözü ilə” adlı beynəlxalq elmi-nəzəri konfrans keçirilib.
AzərTAC-ın Özbəkistandan verdiyi xəbərə görə, konfransda dünyanın 14 ölkəsindən gələn Teymurşünas alimlər, görkəmli sərkərdənin həyat və yaradıcılığından bədii və elmi əsərlər qələmə alan yazıçılar, politoloqlar iştirak ediblər.
Azərbaycandan bu tədbirə tarixi romanlar müəllifi Yunus Oğuz qatılıb. O cümlədən, Azərbaycan Milli Elmlər Akademiyasının Ziya Bünyadov adına Şərqşünaslıq İnstitutunun elmi işçisi, dosent Təranə Həşimova da konfransın işində iştirak edib.
Məruzəçilər Əmir Teymurun həyatı, sərkərdə kimi yürüşləri haqqında ətraflı söhbət açıblar. Deyilib ki, indiyədək böyük sərkərdə haqqında Avropa dillərində 500-dən çox, Şərq dillərində təxminən 900 kitab yazılıb. Bu gün də Əmir Teymurun hərb sənəti haqqında məqalələr və kitablar yazılmaqdadır.
Yunus Oğuzun “Azərbaycan ədəbiyyatında Əmir Teymur obrazı”, Təranə Həşimovanın isə “Azərbaycan və özbək ədəbiyyatında Əmir Teymur dövrü” mövzularında məruzələri dinlənilib.
Bu gün Bakıda keçirilən dünya ədəbiyyatı forumunun ildönümüdür
Elə tarixlər var ki, onları unutmaq əsla olmur. Mədəniyyət tariximizdəkiləri isə ələlxüsus.
2018-ci ildə Rusiyanın Soçi şəhərində BMT-nin himayəsi altında keçirilmiş, 170 dünya yazıçısının qatıldığı Avrasiya Materikinin ədəbiyyat üzrə 3-cü LiFFt festivallar festivalının qızıl laureatı azərbaycanlı yazıçı Varis oldu, onun estafeti bu yaxınlarda Azərbaycan Prezidenti tərəfindən “Şöhrət” ordeni ilə mükafatlandırılan böyük Oljas Süleymenovdan qəbul etməsi ikiqat şərəfli idi. Növbəti ildə festivalın Azərbaycanda keçirilməsi təmin edildi. 2019-cu ildə oktyabrın bu günlərində Bakı şəhəri festivalı ultramüasir Heydər Əliyev Mərkəzində - yüksək səviyyədə qəbul etdi, Azərbaycan tərəfdən Heydər Əliyev Fondu festivalın tərəfdaşı oldu. Paytaxtımıza dünyanın 53 top yazıçısı – Fernando Rendon, Paolo Ruffilli, Riçard Baumqarten, Tuğrul Tanyol, Toşiko Hirata, Meyer, Radomir Andriç, Kşiştof Zatravski, Marike Langelaar, Silvia Mari, Boris Yevseyev, Raquel Lanseros, Hamid Larbi, Oljas Süleymenov, Koukis Kristos, İddo Natenyahu, Eduardo Espina, Xadaa Sendo, Urmas Vadi, Erlinq Kitelsen, Şota İataşvili, Mamta Saqar, Yevgeni Popov, Leo Butnaru və digərləri (ümumilikdə 150 yazıçı) təşrif buyurdu, ölkəmizlə tanış olmaları səbəbindən Azərbyacan Prezidentinə də minnətdarlıq məktubu ünvanladılar. Onlara Bakıda və Sumqayıtda Şəhidlər Xiyabanları, Qubadakı Memorial Kompleks göstərildi. Yeri gəlmişkən, həmin yazıçılar Qarabağ məsələsində Azərbaycanın mövqeyini dəstəkləməkdədirlər.
Azərbaycanın ədəbi elitasının festivalda tam iştirakı da diqqət çəkir. Plenar iclaslarda xalq yazıçıları Anar, Elçin, Kamal Abdulla, Çingiz Abdullayev, Natiq Rəsulzadə, xalq şairləri Ramiz Rövşən, Sabir Rüstəmxanlı, akademik Nizami Cəfərov, yazıçı-ssenarist Ramiz Fətəliyev Azərbaycan üzrə spikerlər oldular.
Bakıda, Sumqayıtda, Qubada keçirilən festival tədbirləri yüksək təşkilatçılıqla yadda qaldı. Xüsusən Qubada festivalın təşkilat komitəsinin üzvü, yazıçı Əlibala Məhərrəmzadənin moderatorluğu ilə keçirilən üç saatlıq möhtəşəm tədbirdə həm ədəbiyyatımız, həm bütövlükdə mədəniyyətimiz yetərincə təbliğ olundu, Azərbaycanın Qarabağ probleminin kökləri xarici ölkə yazarlarına agah oldu.
Bakı festivalı yazarlarımızın dünya ədəbiyyatına inteqrasiyasında da böyük rol oynadı. Hazırda onlarca yazarımız beynəlxalq festivallara dəvət alır, xarici ölkələrdə dərc edilirlər.
Bakıda əsən ədəbiyyat rüzgarının ildönümü
Xəbər verdiyimiz kimi, oktyabrın bu ilk günləri 2019-cu ildə möhtəşəm bir hadisənin - Avrasiya materikinin ədəbiyyat üzrə LiFFt festivallar festivalının Bakıda keçirilməsinin ildönümüdür. Bu münasibətlə “Ədəbiyyat və incəsənət” portalı festivalin canlı şahidi olan yazıçı Kənan Hacının festival bitən kimi dərhal “Ədəbiyyat qəzeti” üçün yazdığı “Ədəbiyyat üzrə 4-cü Avrasiya festivallar festivalının unudulmayan üç günü və Bakıda ədəbiyyat rüzgarı” yazısını dərc edir.
Gəlin o möhtəşəm anları bir daha yaşayaq.
Sakit, aydın bir payız səhəri... Azərbaycanın paytaxtı Bakı şəhərində ədəbiyyat rüzgarları əsir. Dünyanın 52 ölkəsindən 150-dən çox yazıçı-şair, ədəbiyyat tənqidçiləri, mədəniyyət xadimləri Heydər Əliyev Mərkəzində "LiFFt-2019" IV Avrasiya ədəbi festivallar festivalında iştirak etmək üçün Bakıya gəliblər. Avrasiya materikinin ədəbiyyat üzrə 4-cü "LiFFt" festivallar festivalı Birləşmiş Millətlər Təşkilatının himayəsi altında keçirilir. "Avrasiya Xalqları Assambleyası" Beynəlxalq Qeyri-Hökumət Təşkilatları İttifaqının, Mədəniyyət Nazirliyinin təşkilati dəstəyi və "Söz" Layihəsinin, Bakı Kitab Mərkəzinin tərəfdaşlığı ilə keçirilən festivalın təşkilatçıları Avrasiya xalqlarının "LiFFt" Mədəni Layihələrinin İnkişafına Dəstək Fondu və Heydər Əliyev Fondudur. Genişmiqyaslı maarifçilik layihəsi olan "LiFFt" Avrasiya mədəni məkanının tamhüquqlu tərkib hissəsinə çevrilib. Avrasiya ədəbi festivallarını birləşdirən "LiFFt" 2016-cı ildən etibarən hər il keçirilir.
Builki festival 2019-cu ilin BMT tərəfindən elan edilmiş Yerli Xalqların Dilləri İli Proqramına və böyük Azərbaycan şairi və mütəfəkkiri İmadəddin Nəsiminin 650 illiyinə həsr edilib.
Festivalın məqsədi Avrasiya ölkələrində yazıçıların və oxucuların yaradıcılıq və dostluq əlaqələrini möhkəmlətmək, vahid Avrasiya ədəbi məkanı yaratmaqdır.
Festivalın əsas vəzifələrinə aşağıda sadalanan məsələlər aiddir: Avrasiya ölkələrində festival hərəkatının birləşdirilməsi, Avrasiya xalqlarının mədəniyyətlərinin qarşılıqlı zənginləşməsinə kömək, peşəkar ünsiyyət imkanlarının genişləndirilməsi, ədəbi forumlar və festivallar təşkili sahəsində təcrübə mübadiləsi, ictimaiyyətin geniş dairələrinin, oxucuların qitənin mədəni həyatında iştiraka cəlb edilməsi, mütaliənin və ədəbi yaradıcılığın təbliği, oxucu mədəniyyətinin formalaşması, bütün xalqlar üçün ortaq mənəvi-əxlaqi dəyərlərin bərqərar olması yolu ilə yazıçıların və oxucuların qarşılıqlı zənginləşməsi.
LiFFt-2019" Avrasiya festivalı Avrasiya məkanında ədəbiyyatçıların qarşılıqlı yaradıcı fəaliyyəti, yer üzündə həyatın qorunub saxlanması naminə mədəniyyətə və qarşılıqlı hörmətə, sülhsevərliyə, millətlərarası mehriban qonşuluq və həmrəyliyə əsaslanan, beynəlxalq ictimai münasibətlərin yeni modelinin yaradılmasında iştirak edən, yazıçı və oxucuların geniş dialoqu üçün nəzərdə tutulan məkandır.
Belə bir mötəbər Ədəbiyyat Festivalının Azərbaycanda keçirilməsi xalqımız, ədəbiyyatımız üçün əlamətdar bir hadisədir. 2018-ci ildə Rusiyanın Soçi şəhərində keçirilən Avrasiya materikinin ədəbiyyat üzrə III "LiFFt" festivallar festivalında 27 ölkənin 170 yazarı arasında Azərbaycan yazıçısı Varis Yolçiyev qalib olub. Qaydalara uyğun olaraq, növbəti festival qalibin vətənində təşkil olunduğundan bu il tədbirə Bakı ev sahibliyi edirdi.
"LiFFt" 98 ölkə üzrə 5 milyard əhalinin yaşadığı geniş bir ərazini əhatə etdiyindən dünyanın ən kütləvi ədəbiyyat festivallarından hesab olunur. Festivalın Azərbaycan üzrə spikerləri xalq yazıçıları Anar, Elçin, Kamal Abdulla, Çingiz Abdullayev, xalq şairi Ramiz Rövşən, akademik Nizami Cəfərov, yazıçı-ssenarist Ramiz Fətəliyev, Azərbaycan üzrə koordinatorları Varis Yolçiyev, Nigar Həsənzadə, Günel Rzayeva və Əlibala Məhərrəmzadə idi.
Oktyabrın 1-də səhər saatlarında qonaqlar artıq Heydər Əliyev Mərkəzinə üz tutmuşdu. Bir azdan "LiFFt-2019" IV Avrasiya ədəbi festivallar festivalının açılış mərasimi başlanacaqdı. Ona qədər Azərbaycan yazıçıları ilə dünyanın müxtəlif ölkələrindən gəlmiş yazıçı və şairlərin bir-biri ilə tanışlığı, ünsiyyəti başlanmışdı. Qazaxıstanın böyük şairi, Azərbaycanın dostu Oljas Süleymenov foyedə görününcə onun ətrafında qələbəlik yarandı. Şəkil çəkdirən, ayaqüstü söhbətləşən yazıçı və şairlər Oljas Süleymenovu doğma, əziz bir insan kimi əhatəyə almışdılar. Hələ 10 il bundan öncə, 2009-cu ildə Bakıda olanda mərhum Natiq Səfərovun tərcüməsində çapdan çıxmış "Az-Ya" kitabını mənim üçün imzalamışdı. Deyəndə ki, mənim kitabxanamda sizin imzalı kitabınız var, gülümsədi. Dedi ki, "onu oxumayan yoxdur, hamı "Az-Ya"dan danışır, bu kitab o biri kitablarıma mane olur, başqa əsərlərimi də oxuyun". Onun Azərbaycanda "Türklər tarixdən əvvəl", "Gil kitab", "Sözün kodu" kitablarının da nəşr olunduğunu və həmin kitabların kitabxanamda yer aldığını dedim. "Buna sevindim" - dedi, - "xahiş edirəm həmin kitablara da bir göz gəzdirin". Baş üstə, dedim.
Azərbaycan yazıçılarının, həmkarlarımın üzündəki sevinc, həyəcan hissini görməmək mümkün deyil. Biz həm də qürur hissi keçirirdik. Azərbaycanda ədəbiyyat bayramı yaşanırdı. Dünya ədəbiyyatının ünlü simaları Bakıdaydı və bu günlər ömrümüzə yazılası günlər idi.
Saat 10-da festivalın açılış mərasimi başlandı. Azərbaycanın xalq yazıçısı, Azərbaycan Yazıçılar Birliyinin sədri Anar Rzayev açılış mərasimində dünyanın müxtəlif ölkələrindən festivala gəlmiş çoxsaylı qonaqları salamlayaraq dedi: "Bu payız Azərbaycan üçün sözün həqiqi mənasında ədəbi payız oldu. Bu, ilk növbədə, böyük Azərbaycan şairi və mütəfəkkiri İmadəddin Nəsiminin 650 illiyi ilə bağlıdır. Bu yubiley dövlət səviyyəsində genişmiqyaslı silsilə tədbirlərlə qeyd edilir. Sevindirici haldır ki, "LiFFt-2019" IV Avrasiya ədəbi festivallar festivalı Bakıda keçirilir. Dünyada insanları ədəbiyyat, mədəniyyət qədər birləşdirən başqa bir qüvvə yoxdur. Bu gün müxtəlif dillərdə danışan insanlar ədəbiyyat vasitəsilə bir-birilə ünsiyyət qurur, ədəbi körpülər yaranır. Bu, ədəbiyyatın ən böyük uğurudur". Anar müəllim festivalın işinə və iştirakçılara uğurlar arzuladı.
Sonra "LiFFt" Avrasiya Xalqlarının Mədəni Layihələrinin İnkişafına Dəstək Fondunun direktoru, "Şairin və rəssamın kitabı" layihəsinin müəllifi rəssam Anvar Almuxametov çıxış etdi. O, festivalın təşkilatçılarına, xüsusən Heydər Əliyev Fonduna və "Avrasiya Xalqları Assambleyası" Beynəlxalq Qeyri-Hökumət Təşkilatları İttifaqına təşəkkürünü bildirdi.
Festivalın Təşkilat Komitəsinin sədri, "Avrasiya Xalqları Assambleyası" baş katibinin birinci müavini, Baş katibliyin rəhbəri Svetlana Smirnova "LiFFt-2019" IV Avrasiya ədəbi festivallar festivalının "gözəl ölkənin gözəl paytaxtında" keçirilməsinə yaratdığı imkana və dəstəyə görə Avrasiyanın çoxmillətli ədəbi ailəsi adından Heydər Əliyev Fonduna və şəxsən Fondun prezidenti, Azərbaycanın Birinci vitse-prezidenti Mehriban Əliyevaya təşəkkürünü bildirdi. "Artıq ikinci gündür ki, festival iştirakçıları isti, doğma münasibətlərlə əhatə olunub, mahnı və rəqslər onların ruhunu oxşayır, Azərbaycan mətbəxinin ləziz təamlarından həzz alır, ən başlıcası Azərbaycan xalqının ürək genişliyini, qonaqpərvərliyini görürlər", - deyən S.Smirnova çıxışının sonunda festivalın loqosunu xatirə olaraq Azərbaycan Yazıçılar Birliyinin sədri Anara hədiyyə etdi.
Sonra "LiFFt-2019" IV Avrasiya ədəbi festivallar festivalının prezidenti və səfiri Marqarita Al çıxış etdi. O, Avrasiya qitəsinin bütün guşələrindən Bakıya gəlmiş yazıçıları və oxucuları salamladı. Onun sözlərinə görə, festival həmişə həmrəylik vasitəsidir və bu mənada "LiFFt-2019" IV Avrasiya ədəbi festivallar festivalı unikal bir hadisədir.
Sonra festivalın laureatları - rusiyalı şair, fəlsəfə elmləri doktoru, filosof və ədəbiyyat tənqidçisi, "metametafora" termininin və metakodun fəlsəfi nəzəriyyəsinin müəllifi Konstantin Kedrov-Çelişev, qazax şairi, yazıçı və ədəbiyyatşünas, Qazaxıstanın xalq yazıçısı, ictimai-siyasi xadim, diplomat Oljas Süleymenov, Azərbaycan yazıçısı, Azərbaycanın "Qızıl kəlmə" ədəbi mükafatı laureatı, yazıçıların Nyu-York Beynəlxalq Konqresinin iştirakçısı, festivalın ötənilki qalibi Varis Yolçiyev çıxış etdi. O, belə bir mötəbər, beynəlxaq ədəbiyyat festivalının Azərbaycanın paytaxtı Bakı şəhərində keçirilməsindən qürur duyduğunu dedi. Təntənəli açılış mərasiminin sonunda festivalın bayrağı səhnəyə gətirildi və Azərbaycan nümayəndəsi, yazıçı Varis Yolçiyevə təqdim edildi. Festivalın himni səsləndi. Sonra festival öz işinə başladı.
Qələm dostlarımızın sevincini paylaşmaq izaholunmaz bir hissdir. Hamı bir-birinə "tarixdə ilk dəfədir ki, Azərbaycana eyni vaxtda dünyanın müxtəlif ölkələrindən bu qədər yazıçı gəlir" deyirdi. Sözün, sənətin müxtəlif dillərdə danışan insanları birləşdirməsi doğrudan da möcüzə və fövqəladə bir duyğudur. Ədəbiyyatlararası dialoq, sözsüz ki, bütün xalqların ədəbiyyatının inkişafına, zənginləşməsinə xidmət edir. Azərbaycanın da bu görüşlərdən öz payını götürəcəyi şəksizdir.
Birinci plenar iclas "Müasir dünya ədəbiyyatının qlobal trendləri - gələcək dünya və gələcək insan obrazlarının proqramlaşdırılması və modelləşdirilməsi" mövzusuna həsr edildi. İngilis poeziyasının tanınmış nümayəndəsi, Kembric Universitetinin professoru Riçard Berenqartenin moderatorluğu ilə keçirilən iclas olduqca maraqlı keçdi. İclas müasir və gələcək sosial proseslərdə ədəbiyyatın rolu, ədəbiyyatın insan və cəmiyyətin inkişafında əhəmiyyəti, ədəbiyyatın yaratdığı modellərin müasir dövrdə təzahürü mövzusunda iştirakçıların maraqlı çıxışları ilə yadda qaldı.
Türk avanqard şeirinin öncüllərindən olan Tuğrul Tanyolun moderatorluğu ilə keçən plenar iclas "Müasir poeziya ədəbiyyatın önündə gələcək insan və cəmiyyət obrazlarını proqramlaşdırır" mövzusunda idi. Rus yazıçısı Konstantin Kedrovun, Serbiya Yazıçılar Birliyinin sədri, şair-ədəbiyyatşünas Radomir Andriçin, akademik Nizami Cəfərovun çıxışlarında poeziyanın müxtəlif üslubları və növləri, gələcəkdə poeziyanın aktuallığı, müasir dünya poeziyasında gələcək cəmiyyətin hansı obraza üstünlük verməsiylə bağlı olduqca maraqlı fikirlər səsləndi.
Üçüncü plenar iclas "Müasir qlobal dünyada insanların qarşılıqlı anlaşmasında və gələcək dünyanın formalaşmasında ədəbi tərcümənin artan əhəmiyyəti" mövzusunda idi. Rus yazıçısı Sergey Dmitrienkonun moderatorluğu ilə keçirilən iclasda Polşa yazıçısı Kşiştov Şatravski, rumın şairəsi Leo Butnaru, ispan şairi Raquel Lanseros müasir mədəniyyətlərarası ünsiyyətin əsas vasitəsi kimi ədəbi tərcümənin zəruriliyi və əhəmiyyəti, gələcək dünyanın formalaşmasında ədəbi tərcümələrin rolu mövzusunda çıxışlar etdilər.
Daha sonra isə festivala Azərbaycandan qatılmış müsabiqə finalçılarının təqdimatı başlandı. Festivalın laureatları sırasında istedadlı qələm dostlarımız Əjdər Ol, Əyyub Qiyas, Günel Eyvazlı, İbrahim İlyaslı, Fərid Hüseyn, Mübariz Örən, Azər Qismət, Yaşar Bünyad, Qəşəm Nəcəfzadə, Əkbər Qoşalı, İntiqam Yaşar, Ümid Nəccari, Ulucay Akif, Nərgiz İsmayılova, Sadıq Qarayev, Xəyal Rza, Aləm Kəngərli, Ülviyyə Heydərova, Şahanə Müşfiq və digərləri var idi. Azərbaycan ədəbiyyatının Beynəlxaq Festivalda iştirakı və laureat statusunda təmsil olunması fərəh doğurur və dünya ədəbi sferasında Azərbaycanın gələcək uğurlarını şərtləndirir.
Axşam saatlarında ədəbiyyat üzrə "LİFFt-2019" IV Avrasiya festivallar festivalının qonaqları və iştirakçıları böyük Azərbaycan şairi İmadəddin Nəsiminin 650 illik yubileyi münasibətilə keçirilən Nəsimi festivalının təntənəli bağlanış-qala tamaşasında iştirak etdilər.
Azərbaycan Respublikasının Birinci vitse-prezidenti Mehriban xanım Əliyeva, Heydər Əliyev Fondunun vitse-prezidenti Leyla Əliyeva tədbirdə iştirak edirdilər.
Qala-gecədə Azərbaycanın incəsənət xadimlərinin, Üzeyir Hacıbəyli adına Azərbaycan Dövlət Simfonik Orkestrinin, Milli Konservatoriyanın nəzdində yaradılan qədim musiqi alətlərindən ibarət "Əsrlərin sədası" ansamblının, həmçinin Türkiyə, İran, İordaniya və Mərakeşdən dəvət olunan musiqiçilərin, amerikan caz ifaçısı Dan Tepferin, xanəndə Elsevər Muradovun ifaları dinlənildi. Tamaşada dahi şair İmadəddin Nəsiminin müxtəlif yaşlardakı obrazı aktyorların təqdimatında canlandırıldı.
Festivalın ikinci günü yaddaqalan tədbirlərlə zəngin oldu. İştirakçılar və qonaqlar Qubaya səyahət etdilər. Festival çərçivəsində Qubadakı "Şahdağ" otelində Avrasiya ölkələrindən olan yazıçılar, şairlər, dramaturqlar, ədəbiyyat tənqidçiləri və mədəniyyət xadimlərinin iştirakı ilə ədəbi görüş keçirildi. Əvvəlcə qonaqlar Quba Soyqırımı Memorial Kompleksini ziyarət etdilər. Lev Qumilyov Mərkəzinin direktoru Olqa Medvedko və Azərbaycan Yazıçılar Birliyinin üzvü, yazıçı Əlibala Məhərrəmzadənin moderatorluğu ilə keçirilən ədəbi tədbirdə Avrasiya ölkələrində yazıçıların və oxucuların yaradıcılıq və dostluq əlaqələrini möhkəmləndirmək, vahid Avrasiya ədəbi məkanı yaratmaq və digər mövzularda maraqlı fikir mübadiləsi aparıldı.
Böyük Azərbaycan şairi İmadəddin Nəsiminin əsərlərini ingilis dilinə tərcümə edən Riçard Berenqarten çıxışı zamanı böyük mütəfəkkir şair İmadəddin Nəsimiyə həsr etdiyi şeirini oxudu.
İtaliyalı Nobel mükafatçısı Paolo Rufilli Quba Soyqrımı Memorial Kompleksini ziyarətdən sonra sarsıldığını, 100 il əvvəl baş verənləri dəhşətli hadisə adlandırdı. "İnsan eşitdiklərindən dəhşətə gəlir. Elə buna görə mən o kədəri əks etdirən şeirimi oxumaq istəyirəm", - dedi və şeirini oxudu.
M.Qorki adına Ədəbiyyat İnstitutunun prorektoru Sergey Dmitrienko çıxışında azərbaycanlı gənclərin öz institutlarında tələbə kimi təhsil almasını arzu olaraq dilə gətirdi: "Bizim üçün böyük şərəfdir ki, bu festival rusların, azərbaycanlıların və digər millətlərin birlikdə, mehriban yaşadığı bir ölkədə keçirilir. Yazıçı həqiqəti yazmırsa, o, artıq yazıçı deyil. Əfsuslar olsun ki, son on il ərzində bizim instituta Azərbaycandan tələbələr gəlmir. Biz istərdik ki, onlar gəlsinlər, keçmişdə olan ədəbi tərcümə vərdişlərimizi və əməkdaşlığımızı itirməyək. Bu ənənə bərpa olunsun. Azərbaycanda olan inkişafı rus oxucusuna çatdırmaq lazımdır. Bizdə oxuyan tələbələrin təhsilləri pulsuzdur. Biz özümüz onlara təqaüd veririk. İnanırıq ki, gələn il bizə tələbələr gələcək. Arzu edirik, Bakıdan, Gəncədən, Lənkərandan, Qubadan olan gənclər institutumuzda təhsil alsınlar".
Özbəkistandan gəlmiş Rüstəm İqbol bildirib ki, ölkəsində Azərbaycan ədəbiyyatına böyük maraq var. "Biz tanınmış Azərbaycan yazıçılarının əsərlərini tərcümə edirik. Bizim ədəbi dostluğumuz əbədidir. Çox gözəl ahəngli diliniz var. Sizin xalqı sevməmək mümkünsüzdür", - deyə R.İqbol bildirdi.
İsraildən olan Geldman Mordexay isə Qubaya gözəl bir bayrama gəldiyini, lakin gördüyü soyqırımı mənzərəsinə görə təsirləndiyini dedi. "Burada mənim xalqım daşnaklar tərəfindən soyqırımına məruz qalıb. İsraildə bizim belə komplekslərimiz çoxdur. Bu dərd bizim ortaq dərdimizdir. Kompleksdə gördüklərim məni yaddaşımda olan acı xatirələrə qaytardı. İnsanın yaddaşını itirməsi fəlakətdir. Tarixi yaddaşı heç itirmək olmaz. Mən kompleksdəki şəkillərə baxdım və Polşada qətlə yetirilən yəhudiləri xatırladım".
Mərakeşli yazıçısı Camal Behanyan, Norveçdən olan yazıçısı Erdinq Kitelsen, Belçikadan gələn Silviya Mari çıxış edərək "LiFFt-2019" IV Avrasiya ədəbi festivallar festivalının əhəmiyyətindən, ədəbiyyatın dünyanı dostlaşdırmasından danışdılar.
Eyni zamanda festival çərçivəsində Bakı və Sumqayıt şəhərlərinə ekskursiyalar da təşkil edilmişdi.
Heydər Əliyev Mərkəzində keçirilən plenar iclaslardan biri də "Ədəbiyyatın gələcəyi: Yazıçılar və oxucular birliyi" adlanırdı. Nəsr, dramaturgiya və tənqid, müxtəlif regionlarda və qitələrdə gələcək yazıçı və oxucu obrazının inkişaf etdirilməsi və yenidən formalaşdırılması mövzusunda çıxışlar oldu. Gürcü şairi, köhnə dostumuz Şota İataşvili çıxışında - "bugünün oxucusu çox istəyir ki, yazıçı olsun" - dedi və bunun həm mənfi, həm də müsbət xüsusiyyətləri haqda danışdı. Rus tənqidçisi Lyudmila Vyazmitinovanın çıxışı da maraqlı məqamlarla yadda qaldı. Tənqidçi bildirdi ki, bugünün tənqidçisi, əslində, gələcəyin oxucularına xitab edir və o, sadəcə, izah edəndir, o, bədii mətnləri izah edir və oxucunu mətnin oxunuşuna hazırlayır. İsrail dramaturqu İdo Natenyahu çıxışında "ədəbiyyatın var olması oxuculardan asılıdır, oxucunun var olması üçün isə yazıçı çox iş görməlidir" - dedi. Rus şairi Yevgeni Popov yazıçı və oxucu obrazının tərifini verməkdə çətinlik çəkdiyini dedi və belə bir misal çəkdi: "Qırxayağa sual verirlər ki, sən necə yeriyirsən? O necə yeridiyini izah etməyə başlayanda gördü ki, artıq yeriyə bilmir". Y.Popov onu da qeyd etdi ki, yazıçı nə qədər desə ki, mən özüm üçün yazıram, onun mütləq bir-iki oxucusu var. Əgər yazıçını 2 nəfər oxuyursa, demək o, həm də başqaları üçün yazır.
Bu mövzuda fransız şairi Martin Dinkof, Almaniya yazıçısı Gerald Qroxler, Estoniya dramaturqu Vadi Urmas, ABŞ-ın nümayəndəsi Aleksandr Selimov maraqlı fikirlərini bildirdilər.
Sonra xalq yazıçısı Kamal Abdullanın moderatorluğu ilə "Avrasiya notası-dünyanın gələcəyi üçün model kimi müxtəlif ölkələrin və xalqların ədəbiyyat və mədəniyyətlərinin qarşılıqlı əlaqələri" mövzusunda plenar iclas keçirildi. Hindistan şairəsi Mamta Saqar, Koreya şairəsi Han Sunq Rea, Bolqarıstandan Marin Stoyanov, Rusiyadan Marsel Salimov, Çindən Meyer, Ukraynadan Natalya Varenik, İsveçdən Mimmi Berqstrom mövzu üzrə çıxışlar etdilər.
Bakı Kitab Mərkəzində görkəmli qazax şairi və ictimai-siyasi xadimi Oljas Süleymenovla görüş keçirildi. Azərbaycan Yazıçılar Birliyinin katibi, şair, yazıçı-publisist İlqar Fəhmi gecəni açaraq ölkəmizə gəldiyinə və Azərbaycan xalqına həmişə səmimi münasibət bəslədiyinə görə yüksək qonağa təşəkkür etdi. O qeyd etdi ki, ölkəmizdə Oljas Süleymenovun yaradıcılığına böyük maraq var. Onun kitabları böyükdən-kiçiyə hamı tərəfindən böyük sevgi ilə oxunur. İ.Fəhmi deyib: "Bu gün bu qədər çox insanın sizi görməyə gəlməsi çox mətləbdən xəbər verir".
Oljas Süleymenov öz təəssüratlarını belə ifadə etdi: "Bakı inanılmaz dərəcədə gözəl şəhərdir. Mən hər dəfə paytaxtınızın gözəlliyinə və bakılıların qonaqpərvərliyinə heyran oluram. Bu dəfə isə mənə gözəl Sumqayıt şəhərinə getmək nəsib oldu. Sumqayıt məndə gözəl təəssürat yaratdı. Sevindirici haldır ki, Azərbaycan sürətlə inkişaf edir. Çox sevinirəm ki, ölkənizdə mənim yaradıcılığımı yüksək qiymətləndirirlər. Bu görüşü təşkil etdiyinə görə Bakı Kitab Mərkəzinin rəhbərliyinə də təşəkkür etmək istəyirəm".
Axşam "Söz" Layihəsinin keçirdiyi poetik-musiqili fikir gecəsi də yaddaqalan oldu. İngilis şairi Riçard Berenqartenin eksperiment olaraq yazdığı şeirləri səsləndi. Rus şairi və musiqiçisi Viktor Pelenyaqrenin oxuduğu mahnılar tədbirə rəngarənglik qatdı. Xalq şairləri Ramiz Rövşən və Sabir Rüstəmxanlının çıxışları da yaddaqalan oldu.
Tədbirin üçüncü günü "Müasir Avrasiya yazıçıları" antologiyasının təqdimatı və Azərbaycan Yazıçılar Birliyinin dəstəyi ilə AYB Bədii Tərcümə və Ədəbi Əlaqələr Mərkəzinin nəşri olaraq Azərbaycan dilində nəşr olunan xarici müəlliflərin - Radomir Andriçin, Tuğrul Tanyolun, Leo Butnarunun kitablarının təqdimatı keçirildi.
Rus Kitabı Evində avanqard türk şeirinin öncüllərindən olan Tuğrul Tanyolla görüş də maraqlı keçdi. Tuğrul bəy möhkəm soyuqladığını və bu səbəbdən rahatsız olduğunu dedi. Amma tədbir başlayınca xəstəliyini unutdu, şövqlə ədəbiyyat, sənət haqqında maraqlı fikirlər səsləndirdi. Şair özünün təcrübələrini, yaradıcılıq sirlərini oxucularla bölüşdü. Tuğrul Tanyol fransız avanqard şeirindən daha çox təsirləndiyini bildirdi. Haydar Ergülən və Adnan Özerlə bir ədəbi platformada çıxış etdiyini dilə gətirdi. Görüşdə şair Fərid Hüseyn, şair Aysel Əlizadə, professor Cavanşir Yusifli, şair Həyat Şəmi və yazıçı Kənan Hacı şairin yaradıcılıyla bağlı fikirlərini bildirdilər.
Axşam saatlarında Heydər Əliyev Mərkəzində ədəbiyyat üzrə "LİFFt-2019" IV Avrasiya festivallar festivalının qonaqlarının və iştirakçılarının təntənəli şəkildə qırmızı xalça üzərindən keçidi və fotosessiya oldu. Üç günün yorğunluğu yazıçı Varisin simasında hiss olunur. Bütün təşkilatı məsələlərin əsas yükü həm də onun üzərində olduğundan nəfəs dərməyə macalı olmur. Amma hamımız kimi, o da xoşbəxtdir. Bakıda ədəbiyyat rüzgarı əsir.
Oktyabrın 3-də Heydər Əliyev Mərkəzində "LiFFt-2019" IV Avrasiya ədəbi festivallar festivalına yekun vuruldu. Bağlanış mərasimində Avrasiya Xalqları Assambleyası Baş katibinin birinci müavini Svetlana Smirnova və festivalın prezidenti Marqarita Al çıxış etdilər. Çıxışçılar "LiFFt-2019" festivalının yüksək səviyyədə təşkilinə görə dövlət başçısı İlham Əliyevə və Birinci vitse-prezident Mehriban Əliyevaya təşəkkürlərini bildirdilər.
Festivalın müxtəlif nominasiyalar üzrə qaliblərinə mükafatlar təqdim olundu. Qızıl medala türk şairi Tuğrul Tanyol layiq görüldü. Tədbirdən sonra Tuğrul Tanyola yaxınlaşıb təbrik etdim və hansı hissləri keçirdiyini soruşdum. Şair bu sözləri dilə gətirdi:
"Bu mükafatın mənə məhz Azərbaycanda təqdim olunmasından qürur hissi keçirdim. Layiq görənlərə sonsuz təşəkkürlərimi bildirirəm!".
Bakıda keçirilən bu möhtəşəm Ədəbiyyat Festivalı uzun müddət yaddaşlardan silinməyəcək.
Bakı Beynəlxalq Kitab Yarmarkasında uşaqlar üçün bir sıra tədbirlər təşkil olunacaq
Bakı Beynəlxalq Kitab Sərgi-Yarmarkasında uşaqlar üçün bir sıra tədbirlər təşkil olunacaq.
Bunlardan “Tık-Tık xanım”, “Cırtdan” uşaq tamaşası, uşaqlar və böyüklər üçün müxtəlif master- klaslar, ebru (su üzərində rəsm sənəti) və s.-ni göstərmək olar.
Yazıçı Solmaz Amanova milli Azərbaycan nağıllarının personajlarını təqdim edəcək və hər bir uşağa paltarını dəyişərək nağıl qəhrəmanı obrazında olmaq imkanı veriləcək. Yazıçı Mürşüd İsmayılzadə ilə intellektual oyunlar keçiriləcək.
Sərgi-yarmarka çərçivəsində N.Gəncəvinin əlilliyi olan uşaqlar üçün işarə dilinə tərcümə edilmiş "Yeddi gözəl" kitabının elektron versiyasının təqdimatı da gerçəkləşəcək.
Qeyd edək ki, oktyabrın 6-dan 10-dək Bakı Ekspo Mərkəzində 7-ci Bakı Beynəlxalq Kitab Sərgi-Yarmarkası keçiriləcək. Sərgi-yarmarkanın məqsədi kitab və mütaliəni təbliğ edəcək və populyarlaşdırmaq, ziyarətçiləri həm Azərbaycan, həm də xarici nəşriyyatların çap məhsulları ilə tanış etmək, nəşriyyat işinə dəstək vermək, nəşriyyatları potensial əməkdaşlıq üçün kitab mağazaları ilə tanış etmək, eləcə də rəqəmsal dövrdə kitab biznesinin inkişafı ilə bağlı təcrübə və fikir mübadiləsini təmin etməkdir.
Kitab sərgi-yarmarkası dünya ədəbiyyatının görkəmli nümayəndəsi, Azərbaycanın dahi şair və mütəfəkkiri Nizami Gəncəvinin 880 illik yubileyinə həsr olunacaq.
