Super User
“Heç nə aparmaz məndən gedişin” - Aysel Əlizadənin lirik şeirləri
“Ədəbiyyat və incəsənət” portalı doğum günü münasibətilə Aysel Əlizadənin şeirlərini təqdim edir
Yalqızlıq kimi
Mən səni bir rəsm çərçivəni sevən kimi sevirəm
Olarsa nə gözəl, olmazsa eybi yox...
Gözəlliyimdən heç nə almaz olmayışın
Heç nə aparmaz məndən gedişin
Çünki mən səni
yorğun bir axşam
bir badə şərab kimi sevirəm.
Olarsa nə gözəl, olmazsa eybi yox
Ölümə hələ var,
Yaşanmalı an hələ çox.
Mən səni yaşanmalı anlardan
biri kimi sevirəm.
Olarsa nə gözəl, olmazsa eybi yox.
Yalqızlığa çarə çoxdu
Gəlmişkən bir şeir oxu
Ya da
gəlmişkən şeir oxuma.
Mən səni
şeirsiz görüşlərdən biri kimi sevirəm.
Hər gələn özüylə şeir gətirməz,
Hərənin öz gəlişi var.
Mən səni
Özüylə özünü gətirən biri kimi sevirəm
Gətir mənə hər yanını
Mənə yalqızlığını gətir.
Məni yalqızlıq qorxutmaz.
Səni yalqızlıq kimi sevirəm...
nə çərçivəsiz
nə şərabsız
nə şeirsiz yaşaya bilirəm
Mən səni...
Qızın həyatı
Bir qız vardı
Üzünü dünyanın boşluğuna tutub
Atalı-analı yetimliyə yaslanıb,
ən yaxın dostlara qısılıb ağlardı.
Bir qız vardı
Məni niyə doğdun soruşardı anasından.
Anasının qatili olacağından qorxardım.
Nəyin dərdini çəkdiyini bilməzdim.
yerbəyer etməyə uşağı yox idi,
Qulluq etməyə əri.
Ocaq başında ömrü çürümürdü
Ancaq nə sirr idisə
Azadlığının qədrini bilmirdi.
Tanrıya hücum çəkirdi:
Məni niyə yaratdın?
Bir qız vardı
Dualarını anlamazdın.
Bilməzdin istəyini.
Siyasətdən danışsan susar,
xoşbəxtlikdən danışsan qorxar,
dindən danışsan coşar,
insandan danışsan deyinərdi.
Dadını çıxar özgürlüyün deyərdim.
Razılaşar, etməzdi.
Bir qız vardı.
Yaşamağı bilməzdi.
Tez-tez necə yaşayırlar soruşardı.
Eyni cavabı verərdim:
Olmayançün üzülüncə, olanı yaşa öncə.
Uzaqlara yol gedincə çatır insan.
Ön cığırı keçməyincə yenisinə çıxa bilərsənmi?
Susar, bəlkə eşitməzdi.
Bir qız vardı.
Xəyallarda uçdu, uçdu.
Yerə enib yerimədi.
Sən
Sən elə gəldin
elə bil bütün gedənlər sənsən.
Hamının yerinə peşman gəldin.
Bir də Sən
Məni də
hardansa tapıb gətirdin.
Belə gəldin
başqa cür...
“Ədəbiyyat və incəsənət”
(05.01.2023)
Ay işığının seli
Elman Eldaroğlu yazır
Deyir ki,- “Qismət adlı bir məfhum var, mən ona ürəkdən inanıram. Bəzən çox istədiyin bir şeyin arxasınca qaçırsan, qazanmaq üçün əlindən gələni edirsən. Ancaq nə qədər çalışsan da, istəsən də, alınmır. O zaman inad etməməli, hər şeyi olduğu kimi qəbul etməli insan. Çünki həyatın səninlə bağlı başqa planları var. Deməli, o, sənin qismətin deyil, taleyinə yazılmayıb. Həyat onu olduğu kimi qəbul etdiyiniz zaman tam sizin olacaq.”
İstedadın da üç növü var:- passiv, orta və parlaq. Haqqında söhbət açmaq istədiyim Aysel Əlizadə üçüncülərdəndir. İctimai fəaliyyətini, eləcə də yaradıcılığını izlədikcə buna şahid olmuşam…
“18 yaşım var idi. Elə qəribə qız idim ki, necə deyərlər, divara dırmaşırdım. Böyük arzuları olan, məktəbdə çox aktiv bir qız, təşkilatçı... Bayramları, tədbirləri özüm keçirirdim, tək başına. Fabriklərin bağlanma vaxtı idi. Sevil xala vardı, karamel fabrikində işləyirdi. O da işsiz qalmışdı. Mənə elə həyəcanla danışdı ki, ürəyim ağrıdı. Getdim karamel fabrikinə. Sonra da yazı yazdım. Zahid Səfəroğlu sağ olsun, mənə kömək elədi, çap elədi yazını. Onda “Yeni Müsavat”ın gurultulu vaxtları idi. Sonra Space TV-yə getdim. Orda staj keçdim. Televiziyada “Yeni Müsavat”da çap olunduğumu deyəndə çaşdılar. Xəbərlərdə çalışırdım. PKK-nın terror xəbərlərini ilk dəfə mən Azərbaycan türkcəsində çatdırmışdım. PKK işinə mən baxırdım. Sonra da ABA televiziyasına getdim. Efir üçün yazdıqlarımı çap etməyə başladım. Birinci yazım Azad Mirzəcanzadə haqqında idi. Çox yaxşı qarşılanmışdı. Şeir yazmağım da belə oldu. Ədəbi verilişlər hazırlayırdım. Bir dəfə Anar müəllimə dedim ki, şeir yazıram. Şeirlərimi göstərdim, çox bəyəndi. Dedi, mən yazıçıyam, şair deyiləm, ola bilsin, obyektiv fikir demərəm, ən yaxşısı sən Fikrət Qocaya göstər şeirlərini. Fikrət müəllimə göstərdim, o da çox böyük ruh verdi mənə. Az şeir yazdığımı dedim ona. Fikrət Qoca dedi ki, nə olsun, Natəvan da az yazıb. Məni elə şişirtdi ki... Ağız da büzə bilərdi, amma əksinə, böyük mənəvi ruh verdi mənə.”- söyləyir.
Çox ağıllı, iti zəkalı, dərin düşüncəli xanımdır. Özü dediyi kimi, Aysel adının mənası “Ay işığının seli, ay seli” deməkdir. Və bu coşqu onun həyatında da özünü biruzə verir. Bir də deyir ki:- “Sevincini uca səslə bölüşə bilmirsənsə, demək azad deyilsən!..”
Həyat düsturu- azadlıq üstəgəl(+) azadlıq çıx(-) azadlıq böl (:) azadlıq vur(x) azadlıq olan bu xanım haqqında geniş danışıb vaxtınızı almaq istəmirəm. Çünki ölkədə kifayət qədər tanınır, sosial platformalarda barəsində istənilən qədər məlumat var. Məqsədimiz, onu ad günü münasibəti ilə təbrik etməkdir.
Arzuları çin olsun!
“Ədəbiyyat və incəsənət”
(05.01.2023)
Azərbaycan Animasiya Assosiasiyasının saytı fəaliyyətə başlayıb
Azərbaycan Animasiya Assosiasiyasının (AAA) saytı - www.anima.az fəaliyyətə başlayıb. Bu barədə AAA-nın yaydığı məlumatda deyilir.
Əsas məqsədi Azərbaycan animasiya kinosunun inkişafına yardım etmək olan AAA bundan sonra öz fəaliyyətində saytın təbliğat mexanizmindən də yararlanacaq.
Bu məqsədlə assosiasiya müntəzəm olaraq yerli və beynəlxalq layihələr, festivallar, tədris proqramları, konfranslar və digər ictimai tədbirlər həyata keçirir.
Təşkilat, həmçinin animasiya vasitəsilə uşaqlarda, yeniyetmələrdə və böyüklərdə kreativliliyi təşviq etmək, animasiya studiyalarına, animasiya peşəkarlarına və həvəskarlara dəstək olmaq, milli animasiya maraqlarını müdafiə etmək və milli animasiyanı Azərbaycanda və xaricdə təbliğ etməyi qarşısına hədəf qoyub.
Sayt iki - Azərbaycan və ingilis dillərində fəaliyyət göstərir.
“Ədəbiyyat və incəsənət”
(05.01.2023)
LitRes ilin ən yaxşı kitablarını elan etdi
O cümlədən Azərbaycanda da nümayəndəliyini açmış dünyanın ən böyük onlayn kitab platformalarından biri - LitRes 2022-ci ilin ən çox tələb olunan kitablarının siyahısını açıqlayıb. Siyahı hər birində 5 kitab olmaqla, üç aylıq dövrü əhatə etməklə 4 dəfəyə açıqlanıb.
Bu gün sizə Yanvar-mart aylarının ən çox tələb olunan kitabları beşliklərini təqdim edirik.
Yanvar ayı
Liya Atden “Qüsursuz Ay”
Dem Mixaylov “İnfer 5”
Bi Kiland “Sevgisiz intim”
Cenifer Cordan, Layza Rodman “Dayə: Mənə seriya qatili tərbiyə verib”
Tara Şuster “Özünə bu zanbaqlardan al”
Fevral ayı
İzabella Maldonado “Şifr”
Endi Veyer “Ave Mariya layihəsi”
Karin Sloter “Yaxşı qız”
Olqa Primaçenko “Səninlə mən evdəyəm”
Andrey Kurpatov “Düşüncə maşını”
Mart ayı
Badim Panov “Naməlumluq triosu”
Yerofey Trofimov “Tənha”
Mariya Kistyayeva “Mənimsəmə”
Pavel Basinski “Anna Kareninanın olmuş əhvalatı”
Nika Nabokova “Tənhalıqdan vaksin”
“Ədəbiyyat və incəsənət”
(05.01.2023)
“Elə oldu, həqiqətən mən səhnədə yaralandım…” - Zəroş Həməyeva
Bəzən jurnalist müsahibindən söz ala bilmir. Necə edəsən ki, müsahibin danışsın? “Ədəbiyyat və incəsənət” portalı tanınmış tənqidçi Əsəd Cahangirlə “Ustad dərsləri” rubrikasını təqdim edir. Burada Əsəd Cahangirin müxtəlif illərdə götürdüyü ən maraqlı müsahibələr tarixi ardıcıllıqla təqdim olunur.
GETMƏYƏYDİN KAŞ SƏHNƏDƏN
Böyük rejissor, SSRİ Xalq artisti Mehdi Məmmədovun “Azərbaycan qadınının səhnəyə gəlişi qəhrəmanlıq dastanıdır” sözlərini aktrisalarımızdan ən çox, yəqin ki, Xalq artisti Zəroş Həmzəyevaya aid etmək olar.
- Zəroş xanım, biz bu söhbəti martın 22-də - sizin anadan olduğunuz gün etməliydik. Amma dəfələrlə zəng etməyimizə baxmayaraq, sizi müxtəlif tədbirlərə dəvət etdiklərindən söhbətimiz həmin gün baş tutmadı.
- Bu, məni sevindirir. Düz on üç ildir ki, səhnəni tərk etmişəm, amma tamaşaçılar hələ də məni unutmayıblar.
- Siz səhnəyə fanatik Nehrəm mühitinin təzyiq və təhqirlərinə sinə gərib gəlmisiniz. Bu qeyri-adi cəsarəti sizə verən nə idi?
- Mən səhnəyə çıxanda on altı yaşım varıydı. Heç bir teatr təhsili almamışam. İndi-indi dərk edirəm ki, səhnəyə çıxmağım Allahın qismətiymiş. Mənim içimdə elə bir vulkan var idi ki, istəsəm də, istəməsəm də üzə çıxmalı idi.
- Prezident Heydər Əliyevlə orta məktəbdə bir sinifdə oxumusunuz. Prezidentimizin məktəb illəri yadınızda necə qalıb?
- O hələ o vaxtdan hər cəhətdən ideal idi. Səliqəli geyinər, dərslərini hamıdan yaxşı hazırlayardı. Sinif yoldaşlarına dərslərini hazırlamaqda əlindən gələn köməyi əsirgəməzdi. Biz sinfimizin iki ən yaxşı oxuyan şagirdi idik. Bir yerdə İbrahim Həmzəyevin teatr dərnəyinə gedirdik. O, teatrı, ümumən sənəti çox sevərdi. Təsəvvür etmək çətindir ki, incəsənəti, ədəbiyyatı onun qədər sevən ikinci dövlət başçısı olsun. O bu gün də sənət adamlarına böyük qayğı ilə yanaşır.
- Sinif yoldaşınızın bir gün ölkə başçısı olacağınım gözləyirdiniz?
- Biz onun daha çox elm, sənət sahəsinin başçısı olacağını gözləyirdik, amma o dövlət başçısı oldu. Dövlət başçısı oldu ki, bütün elm və sənət adamalrına diqqət, qayğı göstərsin.
- İlk dəfə səhnəyə çıxdığınız günü necə xatırlayırsınız?
- Mən yeganə aktrisayam ki, səhnəyə dramaturq sözü ilə deyil, öz sözümlə çıxmışam. Gəncə teatrından Naxçıvana gələn məşhur aktyor İbrahim Həmzəyev dram dərnəyi təşkil etmişdi. Dram dərnəyinin üzvlərinə qoşulub, “Oqtay Eloğlu” tamaşasına gizlicə baxdım. Oqtayın bacısı Firəngizin tamaşada heç nədən çəkinməyərək, cəsarətlə səhnəyə çıxması beynimdə elə bil ki, şimşək kimi çaxdı, qərarım qətiləşdi - aktrisa olmalıydım! Lakin səhnəyə çıxmaq üçün kimsə mənə dayaq olmalıydı. Belə bir dayaq dram dərnəyinin rəhbəri İbrahim Həmzəyevdən yaxşı kim ola bilərdi? Biz onunla ailə qurduq və yalnız bundan sonra səhnəyə çıxa bildim. Artistə getdiyim bəs deyil, hələ bir səhnəyə də çıxmışdım. Nehrəmlilər düz on il mənimlə küsülü qaldılar.
- Demək, siz İbrahim bəylə sevib ailə qurmamısınız. Axı, deyilənlərə görə o çox yarlı-yaraşıqlı bir adam olub.
- Mən onun o vaxtlarını görmədim. Mənimlə ailə quranda o artıq otuz yaşlarında idi.
- Səhnəyə öz sözümlə çıxmışam dediniz, bunu necə başa düşək? Pyesmi yazmışdınız?
- (gülür) Yox, mən səhnəyə ilk dəfə “Əsli və Kərəm” tamaşasında sözsüz bir rolda çıxmışam. Rejissor İbrahim Həmzəyev mənə dedi ki, sən şahın taxtının yanında oturmalısan, mən də oturdum. Qızlar oxuyur, şah keşişə deyirdi: “Qızı ver Kərəmə!”. Keşiş isə deyirdi: Vermərəm! Vermərəm! Vermərəm!” Gördüm hamı səhnədə danışır, öz-özümə dedim ki, yaxşı, mən biabır olub, səhnəyə çıxmışam, barı, heç olmasa, bir söz deyim. Keşişə yaxınlaşıb, - “Əşi, duzsuz olma, bu qədər adam sənə ağız açır, ver qızı, getsin”, - dedim. Zalda əvvəl gülüş, sonra isə alqış qopdu. Səhnədəkilər uğunub özlərindən getmişdilər. Tamaşa pozulmuşdu. İbrahim əlindəki əsa ilə böyrümdən vurdu. Ağrıdan, pərtlikdən, ağlaya-ağlaya səhnədən qaçdım. Bunun üstündə İbrahimlə bir həftə küsülü qaldıq.
- Səhnədə oynadığınız rollar arasında ən çox hansı sizə yaxındır?
- İndiyədək 400-ə yaxın rol oynamışam. Mən yeganə aktrisayam ki, Cəfər Cabbarlının 11 pyesinin 11-də də baş rolda səhnəyə çıxmışam. İlk rolum Nəcəfbəy Vəzirovun “Hacı Qəmbər”ində Yetər olub. Haqverdiyevin “Pəri Cadu”sunda Səlimə və Hafizə xanım, Süleyman Rüstəmin “Qaçaq Nəbi”sində Həcər, Mirzə Fətəli Axundovun “”Xırs-Quldurbasan”ında Pəricahan, Cəlil Məmmədquluzadənin “Ölülər”ində Nazlı, Səməd Vurğunun “Vaqif”ində Xuraman, “Fərhad və Şirin”ində Şirin, Sabit Rəhmanın “Toy”unda Zalxa, Mirzə İbrahimovun “Həyat”ında Həyat, İslam Səfərlinin “Göz həkimi”ndə Nərminə, İyas Əfəndiyevin “Atayevlər ailəsi”də Reyhan, Hüseyn Cavidin “Şeyx Sənan”ında Xumar, Səyavuş”unda Südabə, Kəmalə Ağayevanın “Məhsəti”sində Məhsəti, Şıxəli Qurbanovun “Sənsiz”ində Sevinc, Bəxtiyar Vahabzadənin “Yağışdan sonra”sında Nihal, Anarın “Adamın adamı”nda Atbalaxanım, Ostrovskinin “Günahsız müqəssir”lərində Kruçinina, Şekspirin “Otello”sunda Dezdemona, Şillerin “Məkr və məhəbbət”ində Luiza, Şirvanzadənin “Namus”unda Süsən, Lope De Veqanın “Seviliya ulduzu”nda Estreliya, Qoqolun “Evlənmə”sində Aqafiya, Əziz Nesinin “Toros canavarı”nda Münəvvər... İndi çox çətin gəlir deyim ki, bunlardan hansı mənə ən yaxındır. Hamısı əzizdir... (kövrəlir)
- Siz Sidqi Ruhulla, Ələsgər Ələkbərov, Kazım Ziya, İsmayıl Dağıstanlı, Həsənağa Salayev kimi böyük sənətkarlarla tərəf müqabili olmusunuz. Onlarla bağlı nə xatirəniz var?
- Naxçıvana sənət mübadiləsinə gələn Sidqi Ruhulla mənim səhnədə çox ağladığımı görüb, həmişə zarafatla deyirdi: “Sən axırda səhnədə öləcəksən!” Bir dəfə o, “Namus”da məni xəncərlə vurmalıydı. Amma elə oldu ki, mən doğrudan yaralandım. Rola elə qapılmışdım ki, isti-isti bunu hiss etməmişdim. Demə, məni qan aparırmış, xəbərim yox imiş. Birdən dəhşətli ağrı hiss etdim, məni xəstəxanaya götürdülər. Bütün Naxçıvan görüşümə gəlirdi. Fəxr edirdim ki, Sidqi kimi bir sənətkar məni xəncərlə vurub. O xəncər yarasının yeri hələ də durur.
- İbrahim Həmzəyevin bu il anadan olmasının 90 ili tamam olur. Naxçıvan, Füzuli və Ağdam teatrlarının yaranması və inkişafında misilsiz xidmətləri olan bu sənət fədaisinin yubileyi dövlət səviyyəsində qeyd olunacaqmı?
- Əlaqədar şəxslərin yadına düşsə, yəqin ki, qeyd olunar.
- Sənətini yüksək qiymətləndirdiyiniz aktrisa varmı?
- Hökümə Qurbanova, sonra gələnlərdən Şəfiqə Məmmədova. Şəfiqə səhnədən tez getdiyi üçün mən ondan incidim. Teatr bununla çox şey itirdi.
- Bəs gənc aktrisalardan...
- Gənclərin bir cəhəti mənə xoş gəlmir ki, hər şeyə birdən-birə nail olmaq istəyirlər. Mən “Fərhad və Şirin”də Fitnə və Məryəm oynayandan sonra Şirinə keçmişəm. İndi görürsən birdən-birə gənc bir qıza verirlər Şirini, sonra nə inkişaf edib irəli gedə bilir, nə də aşağı düşə bilir, qalır ortada.
- Bu yaxınlarda “Nəqşi Cahan” adlı şeirlər kitabınız dərc olundu. Bu hansı zərurətdən doğdu?
- Bu şeirlər mənim səhnəsiz günlərimdəki fikir və duyğularımın bəhrəsidir. Axı, sənətkar nəyləsə məşğul olmalıdır... Bir çox rollarımı da yenidən hazırlamışam.
- Deməli, sizi səhnədə yenidən görəcəyik.
- İbrahim Həmzəyevin vəfatından sonra mən təkcə həyat yoldaşımı deyil, rejissorumu, əvəzsiz tərəf müqabilimi və sənət müəllimimi itirmişəm. Səhnə onsuz mənə mənə ögeyləşib. Yoxsa mən bu gün də, bu yaşımda da səhnədə allahlıq edərəm!
- Bakıya gələndən sonra niyə milli Teatra getmədiniz?
- O vaxtkı Mədəniyyət naziri Zakir Bağırov çox təkid etdi, razı olmadım. İllər boyu min bir zəhmət bahasına qalxdığım zirvədən enmək istəmədim. İstəmədim ki, tamaşaçının mənə yazığı gəlsin.
- Şeirlərinizdən birində özünüzə müraciətlə deyirsiniz:
Getməyəydim kaş səhnədən.
Bəyəm, səhnədə qalmaq öz əlinizdə deyildimi?
- Hər şey yalnız Allahın əlində ola bilər.
- Təsəvvür edin ki, sehrli xalçaya minib, başqa planetə gedirsiniz. Bir daha geri qayıtmayacaqsınız. Özünüzlə yalnız bir şey götürməyə icazə verirlər. Nəyi götürərdiniz?
- Bir ovuc Naxçıvan duzu.
- Maraqlıdır, duz nə üçün?
- Birdən o planetin də adamları duzsuz olar.
P.S.Coşğun temperamenti və təbii ifası ilə Azərbaycan aktyor məktəbinin klassikləri sırasına daxil olan Zəroş xanımla söhbətimiz bununla qurtarmadı. O ötən günlərdən danışdıqca, mən onun coşğun səsini, daxilindən bir vulkan kimi püskürən sənət ehtirasını görüb, nə vaxtsa onu səhnədə izləyənlərə qibtə etdim. Və onu səhnədə görməyən tamaşaçılar nəsli adından demək istəyirəm ki, Zəroş xanım, kaş ki, səhnədən getməyəydiniz...
(05.05.1998)
“Ədəbiyyat və incəsənət”
(05.01.2023)
“İrs/Erbe” jurnalının alman dilində yeni nömrəsi işıq üzü görüb
“İrs/Erbe” jurnalının alman dilində yeni nömrəsi işıq üzü görüb. “Ədəbiyyat və incəsənət” portalı AzərTAC-a istinadən xəbər verir ki, jurnalın budəfəki buraxılışında da Qarabağ ən mühüm mövzu kimi diqqəti çəkir.
Bu nömrə də baş redaktor, tanınmış publisist, rəhbərlik etdiyi “İrs” nəşriyyatında son illərdə Azərbaycan tarixi və mədəniyyəti, o cümlədən Qarabağ haqqında olduqca dərin məzmunlu, ensiklopedik biliklərə söykənən və çox nəfis bir şəkildə dərc edilmiş kitabları ərsəyə gətirmiş Musa Mərcanlının “Yeni dövr, yeni vəzifələr” başlığı altında yazdığı ön sözlə açılır.
M.Mərcanlı Müzəffər Ali Baş Komandan, Prezident İlham Əliyevin rəhbərliyi altında Azərbaycanın 44 günlük Vətən müharibəsində qazanmış olduğu və Qarabağın işğalına son qoyan parlaq Qələbəsindən sonra bölgədə yeni bir siyasi və iqtisadi durumun yaranmasından bəhs edir. Azərbaycan torpaqlarının erməni işğalından azad edilməsindən sonrakı vəzifə bölgədəki bərpa və quruculuq işləri, ən əsası da məcburi köçkünlərin yurd-yuvalarına qayıdışının təşkilidir. Baş redaktor bu istiqamətdəki işlərin artıq böyük müvəffəqiyyətlə aparıldığını, bunun nəticəsi olaraq tezliklə Qarabağda və ətraf ərazilərdə yeni müsbət reallıqların yaranacağını xüsusilə qeyd edir.
Azərbaycan Respublikasının Almaniyadakı səfiri Nəsimi Ağayevin məqaləsi Azərbaycan və Almaniya arasındakı diplomatik əlaqələrin bərpasının 30 illiyinə həsr olunub. Səfir 200 il əvvəl Almaniyanın indiki Baden-Vürtemberq federal torpağından insanların Azərbaycana köçməsindən bəhs edərək, bunun xalqlarımız arasında yaranmış tarixi təmasın başlanğıcı olduğunu vurğulayır. Bir-birinin ardınca Gəncə yaxınlığında səkkiz qəsəbə salan almanlar burada yaşadıqları illərdə dürüst, zəhmətsevər olmaları, səliqə-sahmanları ilə Azərbaycan xalqının rəğbətini qazanıb, ölkədə şərabçılıq və kənd təsərrüfatı məhsullarının istehsalı ilə bağlı qabaqcıl müəssisələr qurublar. Almanlar 125 ilə yaxın Azərbaycanda firavan həyat keçirmiş, 1941-ci ildə Almaniya ilə Sovet İttifaqı arasında müharibə başlanandan sonra isə Stalinin əmri ilə Qazaxıstana və Sibirə sürgün ediliblər. 1992-ci ildə Azərbaycan Respublikası Qərbi Avropada ilk səfirliyini məhz Almaniyada açıb. 1996-cı ildə mərhum Prezident, müasir Azərbaycan dövlətinin banisi Heydər Əliyev Almaniyaya rəsmi səfər etmişdir. Prezident İlham Əliyev də dəfələrlə bu ölkənin qonağı olub. 2019-cu ildə keçmiş alman kansleri Angela Merkelin Azərbaycana səfəri də mühüm əhəmiyyətə malik idi. Hazırda Azərbaycan və Almaniya arasında siyasət, iqtisadiyyat, mədəniyyət, təhsil, idman və tibb sahələrində geniş əlaqələr qurulub və müvəffəqiyyətlə inkişaf etməkdədir.
Potsdamdan olan publisist Matthias Volk bu nömrədə dərc edilmiş məqaləsində bir qədər əvvəl Berlində soydaşımız Sevda Badaliurinin rəhbərliyi altında fəaliyyət göstərməyə başlamış “Xarıbülbül” Azərbaycan mədəniyyət evi haqqındakı təəssüratlarını bölüşür. Müəllif burada mədəniyyət evinin təşkil etdiyi rəqs və musiqi axşamlarından, Qarabağ münaqişəsi, Xocalı soyqırımı və 30 il erməni işğalı altında qalmış torpaqlarımızın azad edilməsi haqqında Azərbaycan səfirliyinin iştirakı ilə keçirdiyi ictimaiyyəti məlumatlandırmağa yönəlmiş tədbirlərdən söhbət açır.
Bu nömrədə ən diqqətçəkən yazılardan biri də moskvalı jurnalist Andrey Vasilyevin azad edilmiş Şuşadan həmyerlisi, fotoqraf Sergey Kivrin ilə birgə hazırladığı “Şuşa dəftərçəsindən qeydlər” adlı reportajdır. Şuşanın 270 illiyinə həsr edirmiş bu yazıda müəllif o vaxt Pənahəli xan tərəfindən şəhərin əsasının necə qoyulmasından, Qarabağ xanlığının siyasətindən bəhs edir, həmçinin Albaniya tarixindən söhbət açır. Miladdan sonra 314-cü ildə alban hökmdarı Unayrın xristianlığı qəbul etməsi ilə Albaniyanın dünyanın ilk xristian dövlətinə çevrilməsini və bu səbəbdən də Qarabağda və onun ətrafında kilsə və monastırların inşa edilməsini isə xüsusi olaraq vurğulayır. Bununla da XIX əsrin birinci yarısında Rusiya tərəfindən Qarabağa köçürülən ermənilərin qədim alban məbədlərini öz adlarına çıxmaq məqsədi ilə dünya ictimaiyyətini çaşdırmağa yönəlmiş cəhdləri ifşa olunur. Vasilyev bu gün Şuşada gedən bərpa və quruculuq işlərindən yazaraq, belə bir qeyd də edir: “Mən hər bir azərbaycanlıdan ancaq bunu eşidirdim: əgər ermənilər istəyirlərsə, yenə də burada yaşaya, işləyə bilərlər. Amma onlar gərək daha heç vaxt bunu unutmasınlar: Qarabağ Azərbaycandır!”
Tarix elmləri doktoru, professor Rizvan Hüseynovun məqaləsi də olduqca mühüm bir mövzuya - İrəvan şəhərinin tarixinə həsr olunub. Azərbaycan Səfəvilər dövlətinin qurucusu I Şah İsmayılın əmri ilə 1511-ci ildə burada qala inşa etdirən görkəmli sərkərdə Rəvan Qulu xanın adı verilən (Rəvan qalasının adı Azərbaycan dilinin Qərb dialektinə uyğun olaraq sonradan İrəvan formasını almışdır) bu məskən getdikcə böyüyərək strateji əhəmiyyətli mühüm bir Azərbaycan şəhərinə, bir qədər sonra isə qüdrətli xanlığa çevrilmişdir. 1827-ci ildə Rusiyanın qoşun yeridərək İrəvan xanlığını zəbt etməsindən sonra buraya köçürülən ermənilər rus çarlarının havadarlığı altında tədricən şəhərin Azərbaycan tarixini əks etdirən məscidlərini, bazar və meydanlarını, sonradan sərdarın (xanın) sarayını, bütöv müsəlman məhəllələrini və nəhayət, İrəvan qalasının özünü yerlə-yeksan etmiş, burada yeni bina və meydanlar inşa etdirmişlər. Müəllif məqaləsinin sonunda dünya ictimaiyyətinin ermənilərin Azərbaycan tarixinə və mədəniyyətinə qarşı törətdikləri bu qəddar barbarlığa, vəhşiliyə göz yummasına təəssüfünü bildirir və buna son qoyulacağına olan ümidini ifadə edir.
“İrs/Erbe” jurnalının bu nömrəsində yer almış Sənubər Dostiyevanın Səfəvilər dövründə ölkəmizə yol tapmış və bu gün Azərbaycan Milli Muzeyində saxlanılan Avropa pul sikkələri haqqındakı məqaləsi, tarixçi Emil Kərimovun azərbaycanlıların etnik-psixoloji portretini əks etdirən yazısı, Gülrəna Qacarın Azərbaycan realist rəssamlıq məktəbinin yaradıcısı Bəhruz Kəngərlinin həyat və yaradıcılığına həsr etdiyi oçerk və nəhayət, Sabina Tumanskayanın Azərbaycanın isti bulaqlarından və müalicə əhəmiyyətli su mənbələrindən danışan reportajı alman oxucuları üçün ölkəmizi daha yaxından tanımaq imkanı yaradır.
“Ədəbiyyat və incəsənət”
(05.01.2023)
Robert Kiyosaki: «Varlı ata, kasıb ata» - Uğur yolunu göstərən ən yaxşı kitablar
Professor Əlibala Məhərrəmzadə “Ev tapşırığı: Uğur düsturunu tapacağıq” layihəsini sizlərə təqdim edir
Uğur üçün lazım olan keyfiyyətlər arasında biz bol informasiya almağın, mütaliənin necə vacib olmasını da sadalamışdıq. Statistik hesablamalara görə hər bir uğurlu insanın il ərzində orta hesabla 19 kitab oxuduğunu da sizin diqqətinizə çatdırmışdım.
Əksər reytinq sıralamalarında yer alan «bizneçdə və peşəkar fəaliyyətdə uğur qazanmaq» mövzusunda ən populyar motivasiya bestsellerləri arasından sizinçün seçdiyim 10-luqdakı kitablara bir-bir şərh verməyi davam edirəm.
Robert Kiyosaki. «Varlı ata, kasıb ata»
Bir məşhur deyim var, «Təhsilsiz insan həyatda heç nəyə nail ola bilməz». Robert Kiyosakinin sözügedən kitabı məhz bu deyimin əksini sübut edir, iddia eləyir ki, təhsilin hər şeyi həll etmə dövrü artıq arxada qalıb, orta və ali məktəblər əsl həyatı öyrədə bilmirlər, sərvət toplamağın yollarını göstərmək iqtidarında deyillər.
Müəllif sadə dillə varlı olmağın yollarını göstərir, maliyyə savadının sirlərini açır.
Bir diqqət edin:
- İş onda deyil ki, siz nə qədər qazanırsınız. İş ondadır ki, siz nə qədər qənaət edə bilirsiniz, pullar sizə nə dərəcədə effektiv işləyir, sizdən sonra neçə nəsil ondan istifadə edə biləcək!
- Məğlub olmaqdan qorxmayın. Qaliblər – məğlub olmaqdan qorxmayanlardır. Uğursuzluq – uğura doğru gedən yolun bir hissəsidir. Uğursuzluqdan qorxub qaçanlar uğurdan da qaçanlardır.
- Biz öz vərdişlərimizin quluyuq. Öz vərdişlərini dəyiş, gör həyatın necə dəyişəcək.
- Kasıb, uğursuz, bədbəxt və xəstə adam o adamdır ki, tez-tez «sabah» sözünü işlədir.
- Sizin beyniniz hər şeyi bacarır. Mütləq olaraq hər şeyi. Ən əsası, özünüzü buna inandırmanızdır. Əlləriniz bilmir ki, onlar bükülüb açılammır, ayaqlarınız bilmir ki, onlar taqətdən düşüb, qarnınız bilmir ki, onu piy basıb. Bunların hamısını billən beyninizdir. Özünüzü hər şeyi bildiyinizə inandırsanız, doğrudan da siz hər şey edə bilərsiniz.
- Hər bir insanın əli, ayağı, başı və həftədə 168 saatı var ki, o, ən çox arzuladığı şeyləri həyata keçirə bilsin.
Və ən nəhayət, Robert Kiyosakiyə aid olan bu qızıl kəlama diqqət edin:
- Bizim öyrənmək istədiyimiz birinci dərs odur ki, pul özlüyündə Şər deyil. O, sadəcə bir alətdir, qələm kimi. Qələmdən gözəl bir sevgi məktubu yazanda da istifadə etmək olar, işdən qovulmaya səbəb olan şikayət yazanda da. Qələmi yaradanda onu həm yazmaq üçün rahat olmasının qeydinə qalıblar, həm də iti ucu ilə gözə soxulması üçün.
İş əşyanın özündə deyil, onu – pulu və yaxud qələmi əlində tutan insanın motivasiyasındadır.
“Ədəbiyyat və incəsənət”
(05.01.2023)
Euronews-un versiyasında 2022-ci Ilin 20 ən yaxşı fotosu - Rocer Federerin göz yaşları
Nüfuzlu Euronews yola saldığımız 2022-ci ilin ən yaxşı fotolarını müəyyənləşdirib. Burada Rusiyanın Ukraynaya təcavüzündən tutmuş İrandakı antihökümət yürüşlərinə, Tur de Frans yarışmalarınadək hər şey var. Yola saldığımız il hadisələr baxımından o qədər zəngin olub ki, fotoqraflar fotokameralarını futlyara salmağa macal tapmayıblar.
Həmin fotoları ardıcıllıqla “Ədəbiyyat və incəsənət” portalı oxucularına təqdim edir.
Vida matçından sonra Rocer Federerin göz yaşları. Onun yanındakı Rafael Nadal da göz yaşlarını saxlaya bilmir. 24 sentyabr, 2022-ci il.
Foto: GLYN KIRK/AFP
“Ədəbiyyat və incəsənət”
(05.01.2023)
“Azərbaycanın qış gözəllikləri” adlı fotosərgi açılacaq
Yanvarın 6-da Bakı Fotoqrafiya Evində “Sehrli Qala” festivalı çərçivəsində ölkəmizin qış mənzərələrini əks etdirən fotosərgi açılacaq.
“Azərbaycanın qış gözəllikləri” adlı sərginin təşkilində məqsəd ölkəmizin qış gözəlliyini nümayiş etdirmək, əhalinin diqqətini Azərbaycanın təbiətinə yönəltmək, gənclərin mənzərə fotoqraflığına marağını artırmaq və bu istiqamətdə istedadlı müəlliflərə dəstək olmaqdır.
Yanvarın 12-dək davam edəcək sərginin layihə müəllifi Rüstəm Hüseynovdur.
“Ədəbiyyat və incəsənət”
(05.01.2023)
2022-ci ilin turizm yekunları
Dünya turizmində olduğu kimi, ölkəmizdə də 2022-ci ildə turizm sahəsində bir canlanma hiss olunub. İlin əvvəlində turizm sahəsində proqnozlaşdırılan bərpa prosesi tam sürətlə gedib. Bütövlükdə, ölkədə turizmin dayanıqlı inkişafını təmin etmək və beynəlxalq turizm bazarında Azərbaycanın rəqabət qabiliyyətinin artırılması üçün bir çox işlər görülüb. Bəs 2022-ci il Azərbaycanın turizm sahəsində hansı hadisələrlə yadda qaldı?
Ölkəyə turist artımı müşahidə olunub
Dövlət Turizm Agentliyinin (DTA) məlumatına görə, 2022-ci ilin yanvar–noyabr aylarının ötən ilin eyni ayları ilə müqayisədə 2,1 dəfə artım müşahidə edilib. Bu il Azərbaycana səfər edən xarici vətəndaşlar içərisində ilk yerlərdə ardıcıl olaraq Rusiya, Türkiyə və İran gəlir. Sonrakı sıralamada Səudiyyə Ərəbistanı, Gürcüstan, Hindistan, Pakistan, BƏƏ, Qazaxıstan və digər ölkələr növbələşir. Türkiyə, Səudiyyə Ərəbistanı, Hindistan üzrə bərpa göstəriciləri 90 faizdən çoxdur. Belarus, Pakistan, İordaniya kimi ölkələr isə 2019-cu il nəticələrini üstələmişlər.
Azərbaycan Turizm Sammiti hədəfləri müəyyənləşdirib
Bu ilin dekabrında keçirilən Azərbaycan Turizm Sammitində xarici və daxili turizm üzrə növbəti 4 ilə hesablanmış hədəflər açıqlanıb. Növbəti 4 il üçün turizmin hərtərəfli inkişafına yönəlmiş 10 əsas təməl istiqamət üzrə hədəflər müəyyənləşdirilib. Bu hədəflər həm də “Azərbaycan Respublikasının 2022─2026-cı illərdə sosial iqtisadi inkişaf Strategiyası”nda nəzərdə tutulan məqsəd və tapşırıqların icrasına istiqamətlənib. Əsas məqsəd Azərbaycanı dayanıqlı, əlçatan və keyfiyyətli turizm destinasiyasına çevirməkdir. Əsas hədəflərdən biri 2026-cı ildə Azərbaycana səfər edən əcnəbilərin sayını 4 milyon nəfərə, ölkə daxilində turizm səfəri edən yerli vətəndaşların sayını isə 6 milyon nəfərə çatdırmaqdır. 2026-cı ildə turizm xərcləmələri 2021-ci illə müqayisədə 4 dəfə artaraq 11,2 milyard manata çatacaq, bunun da 49 faizi, yaxud 5,5 milyard manatı əcnəbi turistlərin payına düşəcək. Ümumilikdə isə 2026-cı ildə turistlərin yerləşdirilməsi və ictimai iaşə sektorunda ÜDM istehsalı 2019-cu illə müqayisədə 1,5 dəfə artacaq, orta hesabla hər il turizm sektorunda 20 faiz artım qeydə alınacaqdır. Ölkəyə daha çox turistin gəlməsinə və Azərbaycanın beynəlxalq səviyyədə tanınan turizm destinasiyasına çevrilməsinə nail olmaq Dövlət Turizm Agentliyi yarandığı gündən əsas məqsəddir. Prezident İlham Əliyev turizmin inkişafına daimi diqqət göstərir. Görülmüş işlər içərisində hədəf ölkələrdə turizm nümayəndəliklərinin açılışı, beynəlxalq sərgilərdə intensiv iştirak, beynəlxalq təşkilatların tədbirlərinin ölkəmizdə təşkili Azərbaycanın tanıdılması istiqamətində atılan uğurlu addımlar olub.
Yeni Turizm qanunu qəbul edilib
Bu ilin əvvəlində turizm sahəsinin hüquqi-institusional tənzimlənməsi istiqamətində mühüm addım atılaraq, yeni Turizm qanunu qəbul edilib. Burada Turizm reyestri, mülki məsuliyyət sığortası, otellərin ulduzlaşması və digər bir sıra vacib məqamlar öz əksini tapır. Turizm sektorunda tənzimlənmə çərçivəsinin inkişafı üçün mehmanxanalara münasibətdə ulduzların tətbiqi, turizm şirkətlərinə münasibətdə mülki məsuliyyət sığortası mexanizminin tətbiqi nəzərdə tutulur. Dövlət Turizm Agentliyinin tabeliyindəki qoruqlarda mövcud olan mədəni irsin qorunması, oradakı tarixi abidələrin mühafizəsi və qoruqları turistlər üçün cəlbedici məkana çevrilməsi qarşıya qoyulan əsas məqsədlərdəndir.
UNESCO-nun Ümumdünya İrs Siyahısında yeni ünvanlar
Bir sıra tarixi tikililərin əsaslı təmiri, abadlıq işlərinin aparılması və digər işlər UNESCO-ya yönəli həyata keçirilib.
Bu ilin dekabrında keçirilən Azərbaycan Turizm Sammitində edilən Şəkinin tarixini qorumaqla turizm potensialını inkişaf etdirməyə yönəlib. Digər bir qoruğun – Xınalığın tarix və etnoqrafiya baxımından əhəmiyyəti nəzərə alınaraq, oradakı evlərin təmir və bərpa işləri mərhələli şəkildə icra olunmaqdadır. Bu ilin fevralında “Xınalıq Mədəni Landşaftı və Köç yolu” adlı nominasiya sənədi hazırlanaraq, UNESCO-nun Ümumdünya İrs Siyahısı üçün təşkilatın Dünya İrs komitəsinə təqdim olunub. Bundan başqa, bu il 3 dildə fəaliyyət göstərən “Turist çağrı-məlumatlandırma mərkəzi” istifadəyə verilib. İlk dəfə tətbiq edilən 848 çağrı mərkəzinə yerli və xarici turistlər zəng vuraraq turizm xidmətləri ilə bağlı onları maraqlandıran məlumatları əldə edə bilərlər.
Daxili turizmin prioritetləri
Daxili turizm hər zaman prioritet istiqamət olub. Pandemiya beynəlxalq turizm bazarının bütün iştirakçılarının daxili turizm imkanlarını da məhdudlaşdırmışdı. Buna baxmayaraq, Azərbaycanda pandemiya dövründə də daxili turizm öz aktuallığını saxlamışdır. Ötən ilin sonundan etibarən daxili turizmin bərpasında və inkişafında müsbət irəliləyişin olduğunu deyə bilərik. Hazırda da, xüsusilə, yay mövsümü ilə əlaqədar regionlara səfərlərin sayında artım müşahidə olunur. Bizim üçün önəmli məqamlardan biri yalnız yay mövsümü üçün deyil, digər fəsillərdə də bu dinamikanı saxlamağa və turizmdə mövsümiliyin aradan qaldırılmasına nail olmaqdır. Turizmin bərpası fonunda bu il daxili turistlərin sayında keçən illə müqayisədə 30 faizdən çox artımın olacağı proqnozlaşdırılıb.
İşğaldan azad edilmiş bölgələrdə turizm cənnəti yaratmaq
Torpaqlarımızın işğaldan azad edilməsi Dövlət Turizm Agentliyi qarşısında yeni vəzifələr qoyub. Bu vəzifələrdən biri Qarabağın turizm destinasiyası kimi inkişaf etdirilməsidir. Turizm bu istiqamətdə aparıcı sahələrdən biri olacaq. Son iki il ərzində Agentlik tərəfindən Qarabağın və Şərqi Zəngəzurun turizm potensialının öyrənilməsi, müvafiq olaraq konsepsiya sənədləri və layihələrin hazırlanması həyata keçirilib. Bu baxımdan, 3 əsas istiqamət üzrə işlər icra olunub. Bunlar mövcud və yeni turizm və rekreasiya zonalarının yerlərinin dəqiqləşdirilməsi, nəqliyyat dəhlizləri boyu, eləcə də tematik turizm marşrutları üzrə turizm imkanlarının dəyərləndirilməsidir. Həmçinin, artıq bir neçə layihənin icrasına başlanmışdır. Bu ilin mart ayında Suqovuşanda dövlət başçısnın iştirakı ilə turizm kompleksinin təməlqoyma tədbiri baş tutub. Bu kompleks Suqovuşan su anbarı ətrafında infrastruktur və xidmətlərin yaradılması, qəsəbənin rekreasiya imkanlarının artırılması və aktiv turizm fəaliyyətlərini özündə əks etdirən “Suqovuşan Turizm İnkişaf Konsepsiyası” sənədi əsasında yaradılacaq. Eyni zamanda Ağdamda tarixi Şahbulaq qalası ətrafında turizm imkanlarının qurulması üzrə layihə hazırlanaraq, ilkin rekreasiya infrastrukturu qurulmuşdur. Bundan əlavə, Agentlik tərəfindən “Qarabağ Zəfər Marşrutları” konsepsiyası çərçivəsində “Yolumuz Ağdama”, “Füzuli və Xocavəndə” birgünlük turların layihəsi hazırlanıb, Şuşa şəhərinin və Daşaltının turizm inkişaf planı hazırlanaraq aidiyyəti üzrə təqdim edilib. Bütövlükdə, Füzuli, Xocavənd, Cəbrayıl, Zəngilan, Qubadlı, Kəlbəcərin turizm imkanların qiymətləndirilməsi aparılaraq, işğaldan azad edilmiş ərazilərdə turizmin inkişafı ilə bağlı Regional Turizm Strategiyası və Fəaliyyət Planının layihəsi hazırlanıb.
Şuşaya turizm səfərlərinin təşkili üçün işlər yekunlaşmaq üzrədir. Artıq vətəndaşlarımız digər yerlərə olduğu kimi, Şuşaya da turizm səfərləri edəcəklər.
Şəkildə: Ötən ilin mart ayında Suqovuşanda dövlət başçısnın iştirakı ilə turizm kompleksinin təməlqoyma mərasimindən görüntü
“Ədəbiyyat və incəsənət”
(05.01.2023)
