Super User
Bu gün böyük Məmməd Əmin Rəsulzadə başda olmaqla bütün Cümhuriyyət qurucularını şərəflə anırıq
28 May – Respublika Günü şanlı tariximizə qızıl hərflərlə həkk olunmuş, hər bir Azərbaycan vətəndaşının qürur mənbəyi olan bir gündür. 1918-ci il mayın 28-də mürəkkəb siyasi hərbi-şəraitdə əsarət altında yaşayan, tarixi, mədəniyyəti, dili, dini sıxışdırılan Azərbaycan xalqı özünün və Şərqin ilk demokratik, hüquqi, dünyəvi və parlamentli respublikasını yaratdı. 1918-ci il mayın 27-də Zaqafqaziya Müsəlman Şurası özünü Azərbaycan Milli Şurası elan etdi. Bununla da, əslində Azərbaycanın tarixində parlamentli respublikanın bünövrəsi qoyulmuş oldu. Həmin iclasda Azərbaycan Milli Şurasının rəyasət heyəti və sədri seçildi. Mayın 28-də Azərbaycan Milli Şurasının iclasında İstiqlal Bəyannaməsi qəbul edildi.
28 May 1918-ci il tarixində müsəlman Şərqində ilk dünyəvi demokratik dövlət olan Azərbaycan Xalq Cümhuriyyətinin yaranmasından 104 il ötür. 1990-cı ildən Cümhuriyyət Günü ölkədə dövlət bayramı kimi qeyd edilir. Azərbaycanın milli bayramlarından olan Respublika Günü 30 ildən sonra ilk dəfədir ki, işğaldan azad olunan torpaqlarda da qeyd olunur.
O günlərə - ötən əsrin əvvəllərinə qısaca olaraq rakurs etsək nə görərik?
1917-ci ildə Rusiyada baş vermiş Fevral inqilabı nəticəsində Çar İmperiyası devrildi. Ölkədə çarizmin məzlum vəziyyətə saldığı xalqların milli hərəkatı başlandı. 1918-ci il mayın 28-də Azərbaycan Xalq Cümhuriyyəti (1918-1920) – müsəlman Şərqində ilk dünyəvi demokratik dövlət yaradıldı. Bu respublika azərbaycanlıları tarixi yaddaşında Azərbaycan dövlətçiliyinin ilk təcrübəsi kimi iz qoydu. Məhəmməd Əmin Rəsulzadə tərəfindən əsası qoyulan Azərbaycan Xalq Cümhuriyyəti türk və İslam dünyasında ilk parlamentli cümhuriyyət və ilk demokratik, hüquqi və dünyəvi dövlət nümunəsi idi.
Azərbaycan müvəqqəti hökumətinin ilk başçısı isə Fətəli Xan Xoyski idi. 10 gün Milli Şura Tiflisdə işlədikdən sonra Gəncəyə köçürüldü. O vaxt Bakı erməni daşnak və bolşevik quldurlarının əlində idi. Yalnız 1918-ci ilin sentyabrında Türkiyə ordusunun rəhbərliyi ilə – Bakı daşnak-rus qüvvələrdən təmizləndikdən sonra milli hökumət Gəncədən Bakıya köçdü.
Müstəqil Azərbaycan Cümhuriyyəti qısa ömründə böyük nailiyyətlər və qalibiyyətlər əldə edib. İlk dəfə qadınlara seçim hüququ tanıyan və qadın–kişi bərabərliyini təmin edən cümhuriyyət o cümlədən milli ordu, milli pul, demokratlaşma, milli bank, azad seçkilər, beynəlxalq əlaqələr və beynəlxalq ictimayyət tərəfindən Azərbaycan istiqlalının rəsmiyyətə tanınması, Azərbaycanın bütövlüyünü təmin etmək, iqtisadi islahat və s. müstəqil Azərbaycan Cümhuriyyəti təmin edib.
Azərbaycan Demokratik Cümhuriyyətini rəsmi surətdə tanıyan ilk dövlət Osmanlı dövləti olub (4 iyun 1918-ci ildə).
1918-ci il 9 noyabr tarixində M.Ə.Rəsulzadənin təklifi əsasında Azərbaycan Demokratik Cümhuriyyətinin üç rəngli bayrağı qəbul edilib. O zamana qədər Azərbaycan Demokratik Cümhuriyyətinin bayrağı qırmızı rəngdəydi.
Azərbaycan Xalq Cümhuriyyətinin qurulması xalqımızın həyatında yeni bir mərhələnin başlanğıcı oldu. Avropanın demokratik dəyərləri ilə Şərq mədəniyyətinin xüsusiyyətlərini özündə birləşdirən, yarandığı dövr üçün inqilabi sayılan bir-çox ünsürləri özündə ehtiva edən dövlət nümunəsi olan Azərbaycan Xalq Cümhuriyyəti xalqımızın milli və siyasi şüurunun, yüksək mədəniyyətinin nəticəsi idi.
Cümhuriyyətin ömrü uzun olmasa da, qısa bir müddət - 23 ay ərzində çox böyük işlər görə bilib. Bu qısa dövrdə dövlət bayrağı, dövlət himni və gerbi, Azərbaycan vətəndaşlığı təsis edilib, milli ordu yaradılıb. Həmin dövr üçün olduqca mütərəqqi sayılan müddəaları özündə əks etdirən çoxsaylı qanunlar qəbul edilib. Demokratik hüquq və azadlıqların, etnik və dini mənsubiyyətindən asılı olmayaraq, bütün vətəndaşların bərabər hüquqlarının tanınması, hətta bir çox Avropa ölkəsindən daha əvvəl qadınlara seçki hüququnun verilməsi, Azərbaycan dilinin dövlət dili elan edilməsi, təhsil və mədəniyyətin inkişafına xüsusi diqqət göstərilməsi və həyata keçirilmiş digər işlər həmin dövr üçün atılmış böyük addımlar idi.
Qısa müddət ərzində dövlətin siyasi, iqtisadi, hüquqi, mədəni və digər sahələrində həyata keçirilmiş mütərəqqi siyasət Azərbaycanda müstəqil, demokratik dövlətçilik ənənələrinin, milli ruhun formalaşmasında və gələcək inkişafında mühüm rol oynamış oldu. Azərbaycan xalqının milli-vətənpərvərlik ruhunun, azadlıq, müstəqillik arzusunun alovlanmasına təkan verdi. Həmin dövrdə mürəkkəb siyasi şəraitdə yaranmış dövləti qoruyub saxlamaq təəssüf ki, mümkün olmadı.
Müstəqil Azərbaycan Cümhuriyyəti iki yaşına çatmadan bolşeviklərin hücumuna məruz qalıb müvəqqəti olaraq devrildi. Sovetlər Birliyi, Azərbaycanı məcburi surətdə öz tərkibinə daxil etdi. Bolşeviklər tərəfindən devrilməsinə baxmayaraq, istiqlal ideyası yenilmədi və 1991-ci ildə Sovet İmperiyasının dağılması ilə Azərbaycan yenidən öz müstəqilliyini elan etdi.
Allah bizi yatmış ayının oyanaraq yenidən Azərbaycanı öz caynaqları arasına salmasından hifz eləsin. Amin!
Praqada "Sarı Gəlin - Azərbaycan hekayələrinin antologiyası"nın təqdimatı olub
Praqada Azərbaycan yazıçılarının əsərlərindən ibarət "Sarı Gəlin - Azərbaycan hekayələrinin antologiyası " kitabının təqdimatı keçirilib.
“Ədəbiyyat və incəsənət” portalı AzərTAC-a istinadən xəbər verir ki, Azərbaycan Respublikasının Çex Respublikasındakı Səfirliyi və Çexiyanın Karlov Universitetinin birgə təşkilatçılığı ilə keçirilən təqdimat mərasimində Karlov Universitetinin rəhbərliyi və professor heyəti, habelə Çexiyanın görkəmli elm və mədəniyyət xadimləri, səfirliyin kollektivi və soydaşlarımız iştirak ediblər.
Kitabda XX əsrdə yaşayıb yaratmış tanınmış Azərbaycan yazıçılarının, o cümlədən Mircəlal, Anar, Elçin və başqalarının əsərlərindən ibarət 22 nümunə öz əksini tapıb.
Tədbiri giriş sözü ilə açan Karlov Universitetinin professoru İvana Bozdexova antologiyanın tərtibindən və bədii məziyyətlərindən danışıb, kitabın çex dilində hazırlanması prosesi ilə bağlı xatirələrini bölüşüb.
Sonra Karlov Universitetinin prorektoru Yan Kuklik çıxış edərək, hər iki ölkənin ədəbiyyatlarının tanıdılması və təbliği istiqamətində görülən işləri yüksək qiymətləndirib, bu fəaliyyətin davamlı şəkildə həyata keçirilməsinə böyük ehtiyac duyulduğunu qeyd edib. O, Azərbaycan və çex yazıçılarının əsərlərinin hər iki dilə tərcümə olunması və təbliğinin ədəbi əlaqələrimizin inkişafında mühüm rol oynayacağını vurğulayıb.
Tədbirdə Səfir A.Məmmədov çıxışı edərək nəşrin hər iki ölkənin ədəbiyyatı üçün mühüm əhəmiyyətindən, Azərbaycan xalqının mədəniyyətinin Çex oxucularına tanıtmaq baxımından oynadığı mühüm rolundan danışıb. Səfir bu vaxta qədər ayrı-ayrı yazıçı və şairlərimizin əsərlərindən bəzi nümunələrin müxtəlif vaxtlarda çex dilində çap olunmasına baxmayaraq milli ədəbiyyat nümunələrimizin belə böyük həcimdə Çexiyada təqdim olunmadığını vurğulayıb və belə bir önəmli nəşrin təqdimatının keçirilməsini və Çex oxucularına tanıdılmasını məmnunluq doğuran hal kimi qiymətləndirib. O, Çex ədəbiyyatsevərlərin bu kitabdakı əsərləri oxumaqla çex xalqı ilə fərqli mədəniyyətə, fərqli həyat tərzinə malik olan, lakin eyni ümumbəşəri və humanist dəyərləri paylaşan Azərbaycan xalqını daha yaxından tanıyacaqlarına əmin olduğunu ifadə edib.
Sonra Səfir A.Məmmədov nəşrin hazırlanmasında əməyi olan hər kəsə - Karlov Universitetinin rəhbərliyinə, Karlov Universitetinin Karolinium Nəşriyyatına, Azərbaycan Respublikasının(Dövlət) Tərcümə Mərkəzinə, xüsusilə də kitabın tərcüməsini çox böyük zəhmət və peşəkarlıqla həyata keçirən Tərcümə Mərkəzinin əməkdaşı Şəbnəm Əsədovaya dərin təşəkkürünü bildirib. Səfir Azərbaycan yazıçılarının əsərlərinin Çex dilində nəşri ilə bağlı bundan sonrakı layihələrdə də Azərbaycan Səfirliyinin Karlov Universiteti ilə yaxından əməkdaşlıq etməyə hazır olduğunu qeyd edib.
Tədbirin bədii hissəsində antologiyada yer almış Azərbaycan yazıçılarının əsərlərindən parçalar oxunub, “Sarı Gəlin” Azərbaycan xalq mahnısı səsləndirilib.
İlqar Fəhmi qalib gəlib
44 günlük Zəfər savaşımızdan və tarixi qələbəmizdən sonra Azərbaycan Dövlət Gənc Tamaşaçılar Teatrı Qarabağ – Vətən müharibəsi mövzusunda “2783…” adlı pyes müsabiqəsi elan etmişdi. “Ədəbiyyat və incəsənət” portalı 525-ci qəzetə istinadən xəbər verir ki, müsabiqə yekunlaşıb.
Müsabiqə şərtlərinə görə təqdim olunan əsərlər tarixi zəfərin, Qarabağ qələbəsinin ab-havasını, bu önəmli hadisənin bütövlükdə ölkənin və ayrı-ayrı insanların həyatına, düşüncələrinə təsirini əks etdirməli idi.
Müsabiqəyə təqdim edilən əsərlərdən yazıçı-dramaturq İlqar Fəhminin "Balaca kişilər" pyesi münsiflər heyəti tərəfindən yüksək qiymətləndirilərək qalib elan olunu . Pyesə teatrda quruluş veriləcək və bu il Zəfər günündə tamaşa sənətsevərlərə təqdim olunacaq. Həmçinin müsabiqənin şərtlərinə görə əsər "Azərbaycan" dərgisində işıq üzü görəcək.
Bu gün məşhur isveçli pianoçu Martin Sturfelt Bakıda çıxış edəcək
Məşhur isveçli pianoçu Martin Sturfelt bu gün - mayın 27-də Müslüm Maqomayev adına Azərbaycan Dövlət Akademik Filarmoniyasında çıxış edəcək.
“Ədəbiyyat və incəsənət” portalı xəbər verir ki, M.Sturfelti Əməkdar incəsənət xadimi, dirijor Elşad Bağırovun rəhbərliyi altında Üzeyir Hacıbəyli adına Azərbaycan Dövlət Simfonik Orkestri müşayiət edəcək.
Qeyd edək ki, konsertdə görkəmli Azərbaycan bəstəkarları Fikrət Əmirov, Qara Qarayev, İsveç bəstəkarları Vilhelm Stenhammar və Kurt Atterberqin əsərləri səsləndiriləcək.
Klassik musiqi həvəskarları üçün əsl töhfədir.
Bu gün Qarabağ müharibəsi döyüşçüləri musiqi ərməğan edəcəklər
Nərmin İsgəndərovanın layihəsi əsasında Azərbaycan Respublikasının Gənclər və İdman Nazirliyi və Azərbaycan Respublikası Mədəniyyət Nazirliyinin dəstəyi ilə bu gün - 27 may 2022-ci il saat 19:30 da Heydər Əliyev Sarayında İkinci Qarabağ Müharibəsinin Döyüşçülərinin ifasında musiqili bədii gecə keçiriləcək.
“Ədəbiyyat və incəsənət” portalı xəbər verir ki, tədbirdə iştirak edən veteran və qazilər Azərbaycan Respublikasının Ali təhsil ocaqları AMK, ADMİU, BMA -nin tələbə və məzunlarıdırlar. Onlar ixtisasca musiqiçi, aktyor, rejissor, teatrşünas, rəssamdılar. Məzunlardan hal-hazırda müxtəlif təhsil və mədəniyyət ocaqlarında işləyənlər də var.
Gecədə həmçinin Azərbaycan Dövlət Filarmoniyasının Xalq Çalğı Alətləri Orkestri, Dövlət Mahnı və Rəqs Ansamblı, Müdafiə Nazirliyinin tabeliyində olan Hərbi Hava Qüvvələri Orkestri və bir neçə tanınmış incəsənət xadimləri, eləcə də ADMİU-nun tələbə heyəti də çıxış edəcəklər.
Xeyriyyə tədbiridir, əldə olunacaq vəsait Yaşat Fonduna ianə olunacaq.
“Azərbaycanfilm” Kinostudiyası “Qarabağ” mövzusunda ssenari müsabiqəsi elan edib
C.Cabbarlı adına “Azərbaycanfilm” kinostudiyası “Azərbaycanfilm - 100” adlı ssenari müsabiqəsi elan edib.
Tammetrajlı bədii film ssenarisi kateqoriyasında keçirilən müsabiqənin məqsədi kinematoqrafiya sahəsində çalışan yaradıcı şəxslərə dəstək olaraq onların fəaliyyətini stimullaşdırmaq, yeni yaradıcı qüvvələri prosesə cəlb etmək və kinostudiyanın ssenari portfelini formalaşdırmaqdır.
C.Cabbarlı adına “Azərbaycanfilm” kinostudiyasının 100 illiyi münasibəti ilə elan olunan müsabiqə “Qarabağ” mövzusunda keçirilir. Sənədlərin qəbulu iyunun 1–dən 30-dək elektron qaydada Bu email ünvanı spambotlardan qorunur. Onu görmək üçün JavaScripti qoşmaq lazımdır. poçt ünvanı vasitəsilə aparılır.
Qalibləri Kinostudiya nəzdində yaradılmış Ekspert Şurası müəyyən edəcək.
Müsabiqənin qaliblərinə müvafiq olaraq 10 min, 8 min və 5 min manat məbləğində mükafat veriləcək.
Qaliblərin adları 2022-ci il avqustun 2-də Azərbaycan Kinosu Günündə elan olunacaq.
Qədim Buxara şəhərində beynəlxalq festivalda ölkəmiz də təmsil olunub
Buxara şəhərində keçirilən beynəlxalq “Qızıl tikmə və zərgərlik sənəti” festivalı başa çatıb.
“Ədəbiyyat və incəsənət” portalı AzərTAC-a istinadən xəbər verir ki, bir həftə davam edən festivalda dünyanın 58 ölkəsindən gələn 221 xarici nümayəndə, Özbəkistanın bütün vilayətlərindən 288 usta iştirak edib.
Ölkəmizdən festivala Milli Məclisin deputatı Ülviyyə Həmzəyeva, Milli Məclis Aparatının Beynəlxalq münasibətlər şöbəsinin baş məsləhətçisi Aydan Fərəcova və Azərbaycan Mədəniyyət Nazirliyinin Muzey sərvətləri və xatirə əşyalarının elmi-bərpa mərkəzinin direktoru Zərifə Məlikova, həmçinin zərgərlər qatılıb.
Ülviyyə Həmzəyeva səfər çərçivəsində Buxara şəhərində təşkil olunan “Ənənəvi qızıl-tikmə, zərgərlik və toxuculuq sənəti: tarixi, təcrübəsi və inkişaf perspektivləri” mövzusunda beynəlxalq elmi-praktik konfransda iştirak edib. Konfransda onun “Tikmə sənətinin tarixi: dizayn və innovativ yanaşma” mövzusunda məruzəsi dinlənilib.
Deputat çıxışında Azərbaycanla Özbəkistan arasında bütün sahələrdə əməkdaşlığın inkişafından, dost ölkə ilə əlaqələrin daha da dərinləşdirilməsindən danışıb. Azərbaycanda bədii tikmə və zərgərlik sənətinin tarixi haqqında məlumat verib, hazırda bu sənət növlərinin inkişaf dövrü yaşadığını bildirib.
Azərbaycan nümayəndə heyətinin festivalda iştirak edən qonaqlarla, sənətkarlarla müxtəlif görüşləri də olub.
Konfransda Milli Xalça Muzeyinin eksponatları timsalında Azərbaycan zərgərlik sənətinin növləri və texnologiyaları barədə də fikir mübadiləsi aparılıb.
Ağcabədidə maddi-mədəniyyət nümunələri aşkarlanıb
Ağcabədi rayonunun İmamqulubəyli kəndinin yaxınlığında yerləşən ölkə əhəmiyyətli arxeoloji abidələr kimi daşınmaz tarix-mədəniyyət abidələrinin reyestrinə daxil olan “Ədiltəpə yaşayış yeri”ndən bir ədəd küp və rayonun Hindarx qəsəbəsində yerləşən “Qazantəpə” kurqandan bir ədəd həvəng aşkar olunub.
Mədəniyyət Nazirliyi yanında Mədəni İrsin Qorunması, İnkişafı və Bərpası üzrə Dövlət Xidmətindən AzərTAC-a bildirilib ki, maddi-mədəniyyət nümunələri Gəncə Regional İdarəsinin Ağcabədi rayonu üzrə abidə mühafizəçiləri Kamil Quliyev və Elçin Abdullayev tərəfindən həmin arxeoloji abidələrə baxış keçirərkən aşkar edilib.
Müəyyən edilib ki, yağış sularının təsiri nəticəsində “Ədiltəpə yaşayış yeri”nin kiçik bir hissəsində sürüşmə baş verib. Sürüşmə ilə əlaqədar arxeoloji abidənin yaxınlığında gildən hazırlanmış, qara rəngli, hündürlüyü 22 sm, eni 19 sm olan su qabı yer üzünə çıxıb.
Mütəxəssislərin bildirdiyinə görə, su qabı e.ə VII-VI əsrlərə aiddir. Həvəng isə Tunc dövründən Orta əsrlərə qədər istifadə olunub.
Abidə mühafizəçiləri hər iki maddi-mədəniyyət nümunəsini zədələmədən Gəncə Regional İdarəsinə təhvil veriblər.
“Sarı göyərçinlər” – Ayxan Ayvazın hekayəsi
SilkWay beynəlxalq ədəbiyyat festivalının Azərbaycan turunun daha bir finalçısı Ayxan Ayvaz olub. “Ədəbiyyat və incəsənət” portal bu gün sizə Ayxanı finala çıxarmış “Sarı göyərçinlər” hekayəsini təqdim edir.
Ayxan Ayvaz 1 aprel 1992-ci ildə Gürcüstanın paytaxtı Tiflis şəhərində anadan olub. Atası, yazıçı Eyvaz Əlləzoğlu 1996-1998-ci illərdə Azərbaycan Respublikasının Gürcüstandakı Səfirliyində ikinci katib kimi fəaliyyət göstərib. 1998-ci ildə ailə Bakıya gəlir və Ayxan da ilk təhsilini burada alıb. 2009-ci ildə Bakı Slavyan Universitetinin pedaqoji fakültəsinin rus dili ixtisasına qəbul olunub, 2014-cü ildə həmin fakültəni fərqlənmə diplomu ilə bitirib.
2011-ci ildə atası Eyvaz Əlləzoğlu insultdan dünyasını dəyişib. Həmin il yazıçının anası da vəfat edib. Və bu tale zərbəsi Ayxanın bütün yaradıcılığında kədər və nisgil izi qoyubdur.
Ayxan 2008-ci ildə Mədəniyyət Nazirliyi və Azərbaycan Yazıçılar Birliyinin nəzdindəki Gənc Ədiblər Məktəbindəki fəallığına görə Azərbaycan Yazıçılar Birliyinə üzv seçilib. Əmək fəaliyyətinə jurnalistika ilə başlayıb, yazdığı yazıları, aldığı müsahibələri ilə jurnalist kimi tanınıb.
2018-ci ildə sosial şəbəkələrdə başlamış və tez bir zamanda trendə çevrilmiş “Hər yer ədəbiyyat” hərəkatının ideya müəllifi və rəhbəri olub. Bir çox yazıçının da qoşulduğu bu hərəkatın əsas məqsədi Azərbaycanın yerli müəlliflərini tanıtmaq və ölkədəki kitab bazarını dirçəltmək idi.
Çox erkən yaşda “Ulduz” jurnalında ilk hekayəsi çap olunur. Daha sonra tez-tez Kiçikbəy, sonra isə Ayxan Ayvaz imzası ilə hekayələri “Ulduz”,” Azərbaycan”, “Alatoran” jurnallarında, “Ədəbiyyat qəzeti”, Kulis.az, qaynar.info kimi qəzet və saytlarda dərc olunub. 2011-ci ildə çap edilən “Mən necə Polat Alemdar” oldum komik romanı yazıçının ilk qələm təcrübəsi hesab olunur. 2017-ci ildə “Buri” adlı hekayələr kitabı “Qanun” nəşriyyatı tərəfindən çap olunmuş və ciddi müzakirələrə səbəb olub. Buri (gürc. პური) gürcücə çörək deməkdir. Yazıçı təqdimat günü kitabla bərabər oxuculara bir dilim çörək də verərək maraqlı bir performans sərgiləyib. Kitabın tirajı həmin ili satılıb qurtarıb.
Hekayələri haqqında yazıçı Əlibala Hacızadə, Əkrəm Əylisli, Seyran Səxavət, Səfər Alışarlı, Şərif Ağayar, Mirmehdi Ağaoğlu, Kənan Hacı, Qismət Rüstəmov, Qan Turalı, Mina Rəşid, Orxan Həsəni, Tural Cəfərli, tənqidçi Əsəd Cahangir, Elnarə Akimova, Nərmin Cahangirova və başqa tanınmış qələm adamları yazılar yazıb, fikirlər söyləyib. Yazıçının hekayələri türk, rus, ingilis, gürcü dillərinə çevrilib, bir çox xarici ölkənin almanaxlarında dərc olunub. Eyni zamanda yazıçı tərcümə fəaliyyəti ilə də məşğul olub. Onun tərcüməsində məşhur Nobel mükafatlı yazıçı Fransua Moriakın Qurbanlıq quzu romanı və məşhur yəhudi əslli yazıçı Stefan Sveyqın novellalarından ibarət “Bir ürəyin qürubu” kitabı çap edilib.
2009-cu ildə Ayxan Ayvaz Mədəniyyət və Turizm Nazirliyinin keçirdiyi şeir və hekayə müsabiqəsində nəsr nominasiyasına, 2010-cu ildə Nəsimi Milli Mükafatında hekayəsinə görə ilk üçlükdə yer alıb. “Monoton” hekayəsinə görə 2013-cü ildə Azadlıq Radiosunun təşkil etdiyi Ədəbi Azadlıq şeir-hekayə müsabiqəsində üçüncü yerə layiq görülüb. 2016-cı ildə isə Yaradıcılıq Fondunun təşkil etdiyi Quran motivləri əsasında hekayələr müsabiqəsində “Qaranlıq və işıq” hekayəsi mükafat qazanan hekayələrdən olub.
Sarı göyərçinlər
Uşaq vaxtı ona elə gəlirdi ki, bütün təyyarələrin içində atası var. Hər gün təpənin üstünə çıxıb əlini alnında günlük eləyir, uzun-uzadı göy üzünə baxırdı. Lal-tərpənməz buludlar həmişəki yerində durub uşağa gülümsünürdü. Onun gözləri isə ət uman pişiklərin gözləri kimi ümidlə göy üzünə tuşlanırdı.
- Göyərçin! – görən kimi sevincək dillənir və dabana tüpürüb arxasınca yüyürürdü. Elə bu vaxt namərd daşlardan birinə ayağı ilişir, üzü üstə yerə dəyirdi. Burnunda torpağın qoxusu təəssüflə göy üzündəki nazik tüstüyə baxırdı...
İş yerinə gedəndə də yolboyu göydə təyyarə axtarmaq adətini itirməmişdi. İndi “Göyərçin”in arxasınca qaçan uşaq deyildi, böyümüşdü, boyu iki metr olmuşdu. Qolları təyyarə qanadları kimi uzanmışdı. Göy üzü elə bil daha yaxına gəlmişdi. Aşağıdan baxanda göy üzünü çiynində daşıyan adama bənzədərdiniz onu. Başının üstündə buludlar, uçan quşlar.
Onun danışdığı bircə lətifə vardı, o da təyyarəylə bağlıydı:
“İki nəfər gedirlər aeroporta. Biri deyir ki, a kişi, bu terroristlər bu boyda təyyarəni necə qaçırdırlar. O birisi də deyir, səndə heç ağıl yoxmuş, təyyarə göydə bapbalaca olandan sonra oğurlayırlar”.
İş yoldaşları lətifəyə yalandan hırıldayırdılar. Bezsələr də, gülməliydilər. Mısmırıqlarını sallayan və yalandan üzünə təbəssüm qonduran iş yoldaşları hiss edirdilər ki, bu lətifə onu ayaqda saxlayır.
- Mən daha təyyarəyə minə bilmərəm. – keçən il bu sözləri rəhbərə güc-bəla demişdi. – Həkim deyib ki, bir də təyyarəyə minsən öləcəksən.
Rəhbərin qalın qaşları bir dırnaq boyu qalxmışdı:
- Əsas sağlıqdır. Siz gözəl jurnalistsiz. Heyf. Sizin kimi xaricdən reportaj hazırlayacaq jurnalisti tapmaq çətin olacaq.
O gündən göylərdə keçən iş həyatı yerə enmişdi. İndi sevimli təyyarələrinə ancaq aşağıdan yuxarı baxa bilirdi. Eynən uşaqlıqdakı kimi.
Əvvəl həftə səkkiz, mən doqquz səyahətlərdə olur, təyyarədən aşağıya baxanda əlini günlük eləyib göyə baxan uşaqla qarşılaşırdı. Uşaq iki əlini də qaldırıb bayraq tək yelləyir, tez də yoxa çıxırdı. Təpə qalırdı gözünün qabağında, bir də konserva qutusunu şillələyən küləklər...
“Ata! Gözlə məni!” – təzədən peyda olurdu uşaq.
Sonra o təpə evə çevrilirdi, o uşaq anasının qucağında mızıldanırdı:
“Atam başımın üstündən keçdi, görmədi məni”.
Hər dəfə də anası onun bu sözlərinə uğunub gedir, sonra da gözlərini tavana zilləyib susurdu.
“Atam gələcək, hə, mama?”
“Gələcək... Sən yat...”
- “Göyərçin”ə bax. – iş yoldaşına göstərib gülümsündü.
- Yaman sürətlə gedir e...
- Keçən il onun içində idim.
- Həkimlərə çox inanma. Onlar hər şeyi böyüdürlər. Bəlkə qorxusu yoxdur...
Susdu. Həkim bəhanəydi. Onun təyyarəyə minməyə ürəyi gəlmirdi artıq.
Qəmli səmada süzən təyyarə boş vərəqə qoyulmuş nöqtəyə bənzəyirdi. O nöqtə yavaş-yavaş irəli gəlirdi və yaxınlaşdıqca onu həyəcanlandırırdı. Qulağına səs gəlirdi: “Ata, burdayam, düş aşağı da”. Daha yaxşı görməsi üçün gözlərini qıyırdı. Amma təyyarə gözündə heç cür böyümürdü, uşaq vaxtındakı kimi bapbalaca qalırdı. Uzaqdan baxanda inana bilmirdi ki, atası ora yerləşər. Ora heç siqaret qutusu da yerləşməzdi.
- Atam yekədi, ya göyərçin?
- Atan – anası gülə-gülə cavab verirdi.
- Eee, onda göyərçinə necə minəcək?
- Qanadında gələcək... Yat bala...
Gözünə yuxu gedəndə təyyarənin qanadının üstündə bardaş qurub buludların arası ilə gedirdi. O biri qanadın üstündə də atası görünürdü. Sonra təyyarə növbəti böyük buludun içində yoxa çıxırdı...
“Oğlum, - anasının səsi gəlirdi buludların arasından, - qorxma, yuxudu. Özünə gəl”.
Gözünü açmağı ilə qaranlıq da yoxa çıxırdı, qaranlıqdakı təyyarə də, işıq da, buludlar da... Bircə anası olurdu qabağında.
“Atam nə vaxt gələcək, mama?”
“Gələcək, darıxma. İşləməyə gedib.”
“Mənə göyərçin alacaq gələndə?”
“Hə, alacaq.”
Yuxularına girən təyyarələr həmişə qəzaya uğrayırdı. Qırıq-sökük “göyərçin”in içində anasını tapırdı. Sevincək yerində tullanır, ardınca təyyarə sayaq qollarını açıb anasının üstünə gedirdi. Uzaqdan atası əl eləyirdi, ona tərəf yüyürmək istəyəndə ayaqları yerə yapışırdı...
- Atam biznən niyə gəlmədi? – anası səs-küyə özünü yetirəndə sual güllə kimi açılırdı.
- Gələcək. İşi çıxdı. Gələcək...
Günlər uzanırdı, atasının şəklinə baxa-baxa böyüyürdü. Hərdən o fotodakı adama bığ qoyurdu, saçını ağardırdı. Atasının boş qalmış yerinə özünü çəkirdi. İstəyirdi şəkildə atasının əlindən tutsun, amma o fotodakı adamın əlləri cibində olurdu.
- Mən böyüyəndə çoxlu göyərçinim olacaq, hə?
- Hə, gözəl balam, hə.
- Atam da orda olacaq?
- Göyərçinlərin birində olacaq. Atan sənnən gizlənqaç oynayır. Tapa biləcəksən onu?
- Hansı göyərçindədir bəs?
- Sarı göyərçində.
İşdə boş vaxt tapan kimi yeni kəşfinin həzzini yaşayırdı. Yeni kəşf nə olasıdır? İnternetdən dünyanın üstündə uçan təyyarələri tapmışdı. Təyyarələr sapsarı idi, dünya da yaşıl.
- Bax bu Romaya gedir... – iş yoldaşından birinə göstərirdi. – o birisi Moskvaya.
- Bakıya gələn var?
- Baxaq bir... Biri gəlir. De ha...
- Qəza olanda da bilirsən?
- Bəd danışma!
Başqa günkü dialoq:
- Gəl bura... Bu təyyarəyə bax, Nyu-Yorka uçur. Bu reysnən getmişdim mən.
- Neçə saata çatmaq olur?
- Baxır da, bir xeyli çəkir. Siqaret də qoymurlar çəkməyə.
Növbəti dəfə:
- İndi azdılar. Bir azdan çoxalacaq. Buna bax, Türkiyəyə gedən çoxdu.
- Suriyaya bax!
- Heç təyyarə yoxdu.
- Biz tərəf bəs?
- Gələn yoxdu.
Danışdığı adam ürəyincə olmayanda başından eləyirdi, təkrar gözünü ekrana zilləyirdi. Qızıl rəngində təyyarələr çoxala-çoxala ekranda uçurdular. Stula yayxanır, əllərini başında çarpazlayıb gülümsəyərək dünyanın müxtəlif istiqamətlərinə gedən təyyarələrə baxıb özünü onların içində hiss edirdi. Kofesini udumlayaraq pəncərədən aşağı, nöqtə boyda dünyaya tamaşa etdiyini xatırlayıb məmnun-məmnun gülümsəyirdi. Həyat nə gözəl idi onda! Bircə o uşaq... Əlləri qaşlarının üstündə göy üzünə baxan o uşaq... Bircə o uşaq gözünə görünəndə ürəyi bulanırdı.
“Ala, bax, atan göyərçin göndərib” – ad günündə anası tortun şamlarını üfürəndən sonra masanın üstünə qoyub təbəssümlə oğluna baxdı.
Böyük “Göyərçin” idi, qırmızı qanadları vardı. O təyyarə həyatında aldığı ən gözəl hədiyyə olmuşdu. Bütün gününü onunla keçirirdi. Təpənin başına çıxıb uçurdurdu, gecələr onu qucaqlayıb yatırdı.
Təyyarələrin uçuşuna baxa-baxa öz xəyallarının arxasınca təyyarə göndərirdi. O təyyarə gedib bir yerdə ilişirdi, dumana bürünürdü, ətrafda göz-gözü görmürdü.
İş yoldaşları onun heyranlıqla baxdığını görəndə uğunub gedir, arada zarafatlarından da qalmırdılar:
“Arxasınca su at”
“Təyyərələrinə dən səp”
Onun heç vecinə deyildi. Zarafat eləyirlər, eləsinlər. Bircə onu “Göyərçin”lərindən ayrı salmasınlar.
- Təyyarəni niyə bu qədər sevirsən? – işdən çıxmışdılar, dostu ilə metroya düşürdülər.
- Nə bilim...
- Həqiqi, maraqlıdır mənə.
- Atamı görürəm orda.
- Pilot olub atan?
- Yox.
- Bəs nə?
- Elə bilirdim ki, atam ancaq təyyarəylə qayıdacaq.
Sükut çökdü.
- Həkim nə deyir?
- Nə həkim?
- Təyyarəyə minə bilməzsən demişdi e...
- Əşşi, özüm uydurmuşam.
- Necə ki?
- Boş ver.
Göy üzü bayram xonçası kimi qıp-qırmızıydı.
Ürəyindən keçdi ki, təyyarənin içində olsun, əlini pəncərədən çıxarıb o qırmızı səmaya toxunsun.
Birinci Türk Dünyası Ədəbiyyat və Kitab Festivalı davam edir
Bakı Dövlət Universitetində (BDU) birinci Türk Dünyası Ədəbiyyat və Kitab Festivalı davam edir. Festival Azərbaycan Yazıçılar Birliyi, Milli Məclisin Mədəniyyət komitəsi, Beynəlxalq Türk Mədəniyyəti və İrsi Fondu, Beynəlxalq Türk Akademiyası, TÜRKSOY, TÜRKPA, Bakı Dövlət Universiteti, Türkiyənin Mədəniyyət və Turizm Nazirliyinin Xaricdə Yaşayan Türklər və Əqrəba İcmaları İdarəsi, Yunus Əmrə İnstitutu, İLESAM və Azərbaycan Yaradıcılıq Fondunun təşkilati dəstəyi ilə keçirilir.
Dünən isə festivalın açılış mərasimi olub.
“Ədəbiyyat və incəsənət” portalı xəbər verir ki, açılış mərasimi Dövlət Himninin səsləndirilməsi ilə başlayıb. Ardınca Bakı Xoreoqrafiya Akademiyasının tələbələrinin ifasında “Cəngi” rəqsi ifa olunub. Daha sonra Şuşa şəhərinin 270 illiyi və “Şuşa İli” ilə əlaqədar havaya içərisində şeirlər olan rəngli şarlar buraxılıb.
Tədbirdə çıxış edən Bakı Dövlət Universitetinin rektoru Elçin Babayev festival iştirakçılarını ümummilli lider Heydər Əliyevin Azərbaycan xalqının milli sərvəti adlandırdığı və məzunu olması ilə fəxr etdiyi Bakı Dövlət Universitetində görməkdən şad olduğunu bildirib. Rektor qeyd edib ki, BDU yarandığı gündən indiyə kimi bir çox tarixi hadisələrə şahidlik edib. Birinci Türk Dünyası Ədəbiyyat və Kitab Festivalı da həmin tarixi günlərin sırasında xüsusi yer tutacaq: “Əminəm ki, festival türk dünyasının sarsılmaz birliyinə, xüsusilə eyni mədəniyyətə, tarixə malik olan qardaş Azərbaycan və Türkiyə dövlətlərinin əlaqələrinin daha da möhkəmlənməsinə böyük töhfə verəcək”.
Rektor festivalın təşkilində müstəsna rol oynayan və tədbirə qatılan qardaş türk dövlətlərindən gələn qonaqlara xüsusi minnətdarlıq edib: “Çox məmnunuq ki, Azərbaycanla türk dövlətləri arasındakı dostluq və qardaşlıq münasibətləri günbəgün inkişaf edir. Burada mən xüsusilə Türkiyədən gələn qonaqları vurğulamaq istəyirəm. Bu gün Azərbaycan və Türkiyə arasındakı münasibətlər özünün ən yüksək səviyyəsinə çatıb. Ümummilli lider Heydər Əliyevin “Biz bir millət, iki dövlətik” kəlamı Azərbaycanla Türkiyənin dost və qardaş münasibətlərinin strateji inkişafının yol xəritəsidir. Türkiyə ilə Azərbaycan arasındakı qardaşlıq münasibətləri hazırda Prezident İlham Əliyevin və Türkiyə Prezidenti Rəcəb Tayyib Ərdoğanın rəhbərlikləri ilə ən yüksək səviyyədə davam etməkdədir. Tarixi Zəfərlə başa çatan 44 günlük Vətən müharibəsində Türkiyə həmişə olduğu kimi, Azərbaycanın yanında oldu, savaşın ilk anlarından ölkəmizə ən yüksək səviyyədə mənəvi-siyasi dəstəyini ifadə etdi. Məhz bu tarixi qələbənin nəticəsində bugünkü festivala Azərbaycanın qalib ölkə kimi ev sahibliyi etməsi çox qürurvericidir. Bu gün bu möhtəşəm festivalla eyni vaxtda TEXNOFEST keçirilir. Bu möhtəşəm elm, texnika festivalı da qardaş ölkələrimizin dostluğunun, birliyinin daha bir parlaq nümunəsidir”.
Xalq yazıçısı, Azərbaycan Yazıçılar Birliyinin sədri Anar çıxışında Azərbaycan və Türkiyənin həm silahının, həm sözünün güclü olduğunu qeyd edib, bütün dünyaya barış, sülh arzulayıb: “Hər xalq öz doğma torpağında əkib-becərsin, mahnılar yazsın, kitablar oxusun, belə kitab bayramlarını ürək açıqlığı ilə qeyd edə bilsin”.
Türk Mədəniyyəti və İrsi Fondunun prezidenti Günay Əfəndiyeva, Milli Məclisin Mədəniyyət komitəsinin sədri Qənirə Paşayeva, Milli Məclisin deputatı Aqil Abbas, Beynəlxalq Türk Akademiyasının vitse-prezidenti Füzuli Məcidli, TÜRKSOY-un Baş katibinin köməkçisi Bilal Çakıcı çıxışlarında birinci Türk Dünyası Ədəbiyyat və Kitab Festivalının böyük söz bayramı olduğunu, türk xalqları arasında ədəbi-mədəni əlaqələri gücləndirəcəyini və gənc nəslin türk dünyasının böyük şəxsiyyətlərini tanımasına yardım edəcəyini vurğulayıblar.
Qeyd edək ki, mayın 26-dan 28-dək keçirilən festivala türk dövlətlərinin tanınmış alimləri, qələm adamları qatılıblar. Tədbirin birinci günü “Şuşa Günü”, ikinci günü “Türk Dünyası Günü”, üçüncü günü isə “Dədə Qorqud Günü” adlandırılıb. Festivalda nəşriyyatlar çap etdikləri kitabları sərgiləyəcək. Festival türk dünyasının böyük mütəfəkkirləri Nizami, Yunus Əmrə, Əlişir Nəvai, Məhdimqulu Firaki, Tüğölbay Sıdıkbekov və Abay Kunanbayevin xatirələrinə həsr edilib. Festivalda türk dövlətlərinin alimləri həmin ədiblərlə bağlı məruzələrlə çıxış edəcəklər. Tədbir çərçivəsində Mirzə Ələkbər Sabir, Həsən bəy Zərdabi, Əhməd Cavad, Xurşidbanu Natəvan, Hüseyn Cavid, Əhməd Baydursunlu, Mirzə Fətəli Axundzadə, Ömər Faiq Nemanzadənin yubiley tədbirləri keçiriləcək.
Festivalda Beynəlxalq Türk Mədəniyyəti və İrsi Fondunun, Beynəlxalq Türk Akademiyasının, TÜRKSOY-un, Azərbaycan Yazıçılar Birliyinin nəşr etdiyi kitabların təqdimatları da nəzərdə tutulub. Tədbirin sonuncu günü, mayın 28-də festivalın təntənəli mükafatlandırma mərasimi təşkil olunacaq.
Türk Dünyası Ədəbiyyat və Kitab Festivalı gələn il Türkiyədə təşkil ediləcək.
