Yusif Alıyev,  Fizika elmləri doktoru, dosent

“Ədəbiyyat və incəsənət” portalı Fizika elmləri doktoru, dosent Yusif Alıyevin söz və elm adamı, professor Mahirə Nağıqızının 63-cü doğum günü münasibətilə qələmə aldığı “Uca sözün gerçək ünvanı: Mahirə Nağıqızı” yazısını təqdim edir. 

Bəşəriyyətdə Yer üzünün əşrəfi sayılacaq insan peyda olduqdan sonra bir-birini anlamaq üçün höccə-höccə sözlərlə danışıb dil yaratdılar. Sonra bu dildən istifadə edilib bəzəkli, düzəkli ədəbiyyat yaradıldı. Ədəbiyyatı yaradanlar isə seçilmişlər oldular. Ədəbiyyat zəncir halqaları kimi toxuna-toxuna uzanaraq keçmişdən üzü gələcəyə doğru yol gəldi.

Bu bütün xalqlarda belə oldu. Amma bizim üçün isə Azərbaycan ədəbiyyatının ağırlığına çiyin verən nəhəng ədəbiyyat xidmətçiləri, dil yaşadıcıları daha maraqlıdır.

Bəllidir ki, türkün at belinə minib, qılınc çəkərək Doğudan Batıya dəfələrlə köç etməsi haqqında olan-qalan məlumatlar yad mənbələrlə yanaşı folklorumuzda, ədəbiyyatımızda yaşayaraq günümüzə kimi gəlib çıxmışdır.

Xüsusən bu mövzuda zərifliyi ilə daim zirvədə olmağı bacarmış xanım-xatun ədəbiyyat yaradıcılarımızın yaradıcılığında dərdimiz dərd kimi, sevincimiz sevinc kimi, özümüz özümüz kimi möhürlənərək gəlib bizləri tapmışdır. Ehtimal olunan ən qədim yazılı ədəbiyyatımızın banisi də məhz VIII yüzildə yaşayıb, yaratmış xanım Zibeydə Xatun olmuşdur.

Üzü Zibeydə Xatundan, Məshəti Gəncəviyə, ondan Xan qızı Natavana, ondan Təsnifi-Gülşada, ondan da Aşıq Pəriyə, ondan da ta Mirvarid Dilbaziyə kimi gələn ədəbiyyat yolunda irəliləyən poeziya karvanı nəhayət gəlib uca sözün gerçək ünvanı Mahirə Nağıqızı məqamına da yetişdi. Və onu da öz ədəbiyyat yüklü barxanası ilə bu karvana qoşub haqq yolu gedən zəvvara çevirdi.

Mahirə Nağıqızı danışmağa yavanlıq edib, qələmə tökdü sözlərini. O haqdan gələn ulu səslə oturub, duran dərviş olub dedi ki:

Dinib dillənmədim ki mən,

Pıçıltımnan, lal yığıram.

Tanrım, göndərdiyin dərdi

Zənn elədim bal, yığıram.


Bəli, Mahirə xanım ruhuna Tanrıdan gələn səslə ucaldı hər yanda. Çiyninə ağır bir missiya biçilmiş soyun övladı olmaq məsuliyyətini isə daha dərindən dərk edərək, ən gənc yaşlarından Həsən Mirzə yolunda mətinləşməyə başladı.

Daşlı-qayalı ədəbiyyat dağında özünə bir məkan seçdi, Mahirə xanım. Şirin türkcəsindəki  sözlərlə qala burada tikdi özünə. Qala bürclərində özü durub dilinə dil uzadanların gözünə söz körüyü ilə qızmış misralar, beytlər, bəndlər sancdı.

Həlim, həzin, yüklü və işıq sürətilə türk ellərini dolanıb gələn şeirlərindən ibarət kitabları işıq üzü gördü. Hər kitab isə bir ideya mənbəyi, tərbiyə istiqaməti, sevgi ünvanı idi. Çünki professor Mahirə Nağıqızı gözəl bilirdi ki, ədəbiyyatın əsas qayələrindən biri insanlara ruhsal zövq verməkdirsə, biri də insanlara əxlaq aşılamaq, tərbiyə vermək, mənəviyyatı zənginləşdirməkdir. Bax Mahirə xanım bu yöndə də öz mənəvi missiyasını ən yüksək formada icra edən vətəndaşdır.

Onun elmi-tədqiqat yaradıcılığından, elm və təhsil təşkilatçılığından, ictimai fəallığından isə danışdıqca insan qarşısında sübh günəşinin işıq salaraq işıqlandırdığı al qırmızı üfiq görsənir. Al qırmızı rəng isə Mahirə xanımın poeziyasının rəngidir. Çünki onun yaradıcılığı da qədim yurd yeri kimi yaralıdır. Mahirə xanımın yaradıcılığındakı azadlıq eşqi də al qırmızı rəngdədir. Çünki ilahidən gələn bir ünlə onun ruhunda qaynayan eşqin də rəngi al qırmızıdır ki, bu da babalarımızın Vətən torpaqları uğrunda axıtdığı qanların rənginin simvoludur. Mahirə xanımın bayatıları da al qırmızıdır, çünki Nazlı ananın söylədiyi nənnilər al qırmızı yanaq Dərələyəz gözəllərinin şəninə qoşulurdu. Bir sözlə onun misralarındakı güllər, çiçəklər də al yanaqlı lalə kimidir.

Öz poeziya yükünü el-oba, yurd-yuva, vətən-millət yükündən götürmüş şairə, ailim Mahirə xanım heç kimə dərd yükləməz, dərdlilərin dərdini dağıdar, könüllər qırmaz, qırıq könüllülərin könlünü alar.


Bax bu gün el dəyəri ilə dəyərlənmiş, söz təhnəsində yoğrulmuş, həqiqət sacında bişmiş dəyərli Mahirə xanımın həm də 63 yaşı tamam olur. Mahirə xanım ulu nənəsi Zibeydə Xatundan ərmağan gələn UCA SÖZü anası Nazlı xanımın dilindən alaraq Tanrı əmanəti kimi gələcəyə ötürür. Onu Zefsin dərgahından od götürüb insanlara verən Prometey kimi Qafqaz dağına zəncirləsələr də o UCA HƏQİQƏTi deyəcək, çünki mayası düzlükdən, saflıqdan yoğrulub.

Əzizimiz Mahirə xanım, sizi doğum gününüz münasibətilə səmimi qəlbdən təbrik edirəm. Sizə söz kimi ucalıq, su kimi saflıq, sübh kimi aydınlıq, sünbül kimi bərəkətlilik, sevgi kimi xoşbəxtlik arzu edirəm.

Tanrı yazıb, yaradan eşqinizi heç zaman söndürməsin!

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(04.11.2023)

Azərbaycan Gənclər Fondunun təşkil etdiyi “Öz mahnını oxu” adlı layihənin müsabiqə mərhələsi keçirilib.

AzərTAC xəbər verir ki, müsabiqədə bir çox dövlət qurumlarının nümayəndələri, ekspertlər, musiqiçilər və Göyçay gəncləri iştirak ediblər.

Müsabiqənin münsiflər heyəti iştirakçılara təqdim edildikdən sonra gənclərin ifaları dinlənilib.

On beş ifaçı arasından Əvəz Əmirli “Sinyaya veçnost” mahnısı ilə birinci yeri, Namiq Məhərrəmli “Küçələrə su səpmişəm” mahnısı ilə ikinci yeri, Nailə Fətəliyeva isə “Dilbərim” mahnısı ilə üçüncü yeri tutub.

Layihə Göyçay, Ağdaş və Ucar rayonlarında yaşayan, musiqi istedadı olan 18-29 yaş arası gənclərin istedadlarının üzə çıxarılmasını və onların tanıdılması məqsədilə baş tutub.

Qeyd edək ki, müsabiqənin keçirilməsində Gənclərin İnkişaf və Karyera Mərkəzinin Dağlıq Şirvan regional nümayəndəliyi, Göyçay Heydər Əliyev Mərkəzi və Arif Məmmədov adına Göyçay Musiqi Məktəbi ilə əməkdaşlıq edilib.

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(04.11.2023)

Rəsm qalereyası: Nəvai Metin, “Mənzərə”

Bu dəfə “Ədəbiyyat və incəsənət” portalının Sevgi şeirləri rubrikasında Naxçıvanda yazıb-yaradan gənc şair Gülay Tahirlinin “Gedəcəyini bilə-bilə sevdim səni” şeiri təqdim olunur. Nə xoş bizə ki, bu rubrikanın şeirlərini sevənlər bir-birinə göndərirlər. 

Gedəcəyini bilə-bilə sevdim səni,

salamında əlvidanın qoxusu...

Hər saniyə bir az da gedirsən,

Gözümün önündəcə

ilim-ilim itirsən.

Sarılan əllərində

Ayrılığın buzu var,

Sarıdığın yaraların 

Hələ tökülməmiş duzu var.

Dərib gətirdiyin güllərin də rəngi

Gündən-günə saralır,

Qərənfil ətri gəlir hər çiçəkdən,

Elə bil ölüm ayağında olan adamların

Ömrünə hər gün

bir gün daha dilənirsən fələkdən...

Mən "Getmə" deməyi bacarmıram, adam!

Mən ölməyi bacarıram.

Gedənlə bütünləşə bilmirəm,

Hər gün özümü

tikə-parça bölməyi bacarıram.

Bilirsən, tək adamlıq canınla

Bir dünyalıq adam olmusan mənə.

Bu yetim dünyada

Olanım da, qalanım da tək sən idin...

Qazancım da, itkim də,

Doğulanım da,

Ölənim də tək sən...

Mən ayrılıq yaşamamışam ki,

Amma ölüm nədir, yaxşı bilirəm.

Ölümləri yaxşı bilirəm, adam!

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(04.11.2023)

“Ədəbiyyat və incəsənət” portalı bugünkü “Ədəbiyyat qəzeti”nin anonsunu təqdim edir. Qəzet həmişəki kimi yenə də gözəl yazılarla boldur: 

Asif Rüstəmli – İki əsrə sığmayan 20 il

Azər Turan – Türkün Fələstin tərəfi

Tərlan Quliyev – Milliləşən əruz

Cavanşir Yusifli – Ədəbi konsept üfüqü

Rüstəm Kamal – Qars metafora kimi: Koroğlu, Aleksandr Puşkin və Orxan Pamuk

Elnarə Akimova – “Balalara hədiyyə” – Firidun bəy Köçərlinin hekayəsi

Füzuli internet əsrində yaşasaydı... – İsgəndər Pala ilə Məhəmməd Füzulinin “Su” qəsidəsi haqqında söhbət (Söhbətləşdi: Fərid Hüseyn)

İntiqam Qasımzadə - Bakı səni heç zaman unutmayacaq, əziz dost! (Aleksandr Qriçin xatirəsinə)

Nadir Yalçın – Yazıçı Anarın vətənində... (Xalq yazıçısı Anarla gənclərin görüşündən qeydlər)

Buker mükafatı qalibi Lidiya Deyvisdən qısa hekayələr - Banuçiçək Qasımzadənin tərcüməsində

Hədiyyə Şəfaqət – “Elnur” (Hekayə)

Nərgiz Cabbarlı – Roman təkamülünə bir baxış

Nicat Məmmədov – Əbədi Əlef (Səlim Babullaoğlunun “İlk hərfi itmiş cümlə” kitabı barədə)

Qulu Ağsəs, Zeynal Vəfa, Abuzər Turan – Şeirlər

Elçin İsgəndərzadə - “Mənim Şuşa dastanım” (Zəfər poeması)

Oğuz Ayvaz – Mən ona xəyanət edə bilmərəm...

Əli bəy Azəri – “Əmzikli sərhədpozan” (Hekayə)

İsmayıl Kazımov – Mənzər Niyarlının “Qızıl qaval” və “Vətəndən vətənə” əsərlərinin dil xüsusiyyətləri

İmir Məmmədli – “Şimşək” (Hekayə)

Turan Uğur – Məmməd İsmayıl poetikasının özəlliyi  

Əfşan Yusifqızı – Müqəddəs yolçuluq

Sara Osmanlı – “Yaddaşlardakı xatirələr danışanda...” (Gülbəniz Qocayevanın “Yaddaşlardan vərəqlənən xatirələr” kitabı haqqında)

Kənan Hacı – Dəniz onun yazı masasıdır (Şair Damət Salmanoğlunun “Seçilmiş əsərləri” üzərinə bir neçə söz)

Ay Bəniz Əliyar – Güzgü yazı (Şair Nəcməddin Mürvətovun 70 illiyinə)

Əlövsət Bəşirli – “Ömüryolu” (Xatirə-povestdən səhifələr)

Günel Məlikli – Azərbaycan kinosunun tarixi

Rəşid Faxralı – Üç büst haqqında ballada.

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(04.11.2023)

Kənan Məmmədli, “Ədəbiyyat və incəsənət”

Hörmətli redaksiya. UNESCO-nun Yaradıcı Şəhərlər Şəbəkəsinə daha 55 şəhərin qoşulması barədə mediada məlumat yayıldı. Çox maraqlıdır, orada Azərbaycan şəhərlərindən hansısa yer alıbmı? 

(Gövhər Səlimi, Bakı şəhəri)

Gövhər xanım, nəzərinizə çatdıraq ki, Azərbaycandan 3 şəhər - Lənkəran (2021, “qastronomiya” tematikası üzrə), Şəki (2017, “sənət və sənətkarlıq” tematikası üzrə) və Bakı (2019, “dizayn” tematikası üzrə) Yaradıcı Şəhərlər Şəbəkəsinə daxildir.

Və düz buyurursunuz, bugünlərdə, daha dəqiqi, oktyabrın 31-də - Ümumdünya Şəhərlər Günündə daha 55 şəhər UNESCO-nun Baş direktoru Odri Azulay tərəfindən təsdiq olunduqdan sonra bu təşkilatın Yaradıcı Şəhərlər Şəbəkəsinə (UCCN) qoşulub.

Bu yeni şəhərlər inkişaf strategiyalarının bir hissəsi kimi mədəniyyət və yaradıcılıqdan istifadə etmək və insan mərkəzli şəhərsalmada innovativ təcrübələr nümayiş etdirmək üçün güclü öhdəliklərinə görə qəbul edilib. Ən son əlavələrlə Şəbəkə hazırda yeddi yaradıcı sahəni - sənətkarlıq və xalq sənəti, dizayn, film, qastronomiya, ədəbiyyat, media və musiqini təmsil edən yüzdən çox ölkədən 350 şəhəri əhatə edir. Türkiyənin Şanlu Urfa və Gürcüstanın Kutaisi şəhərləri də siyahıya daxil edilib.

2008-ci ildən bəri media incəsənətinin Yaradıcı Şəhəri olan Lion şəhərinə yaradıcılıq sahəsini dəyişdirmək tələbindən sonra Yaradıcı Ədəbiyyat Şəhəri statusu verilib.

UNESCO bildirib ki, iqlim dəyişikliyi, artan bərabərsizlik, eləcə də 2050-ci ilə qədər dünya əhalisinin 68 faizinin şəhərlərdə yaşayacağı proqnozlaşdırılan sürətli urbanizasiya kimi inkişaf edən təhlükələrə qarşı dayanıqlığını gücləndirmək üçün Şəbəkə üzvləri ilə sıx əməkdaşlıq edəcək. 

Yeni təyin olunmuş yaradıcı şəhərlər 2024-cü ilin iyulunda Portuqaliyanın Braqa şəhərində "Növbəti onillikdə gəncləri masaya gətirmək" mövzusunda keçiriləcək UCCN-in illik konfransında iştirak etməyə dəvət olunublar.

Şəkildə: Şəki sənətkarlığında şəbəkə xüsusi yer tutur. 

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(04.11.2023)

Zövqlü musiqini kim xoşlamaz ki. Bu klassik musiqidirsə, xüsusən. 

М.Maqomayev adına Azərbaycan Dövlət Akademik Filarmoniyasında Q.Qarayev adına Azərbaycan Dövlət Kamera Orkestrinin konserti olub.

Seçmə repertuarlı konsertdə bədii rəhbər və baş dirijor, Azərbaycan Respublikasının Xalq artisti Fəxrəddin Kərimovun rəhbərliyi ilə Q.Qarayev adına Azərbaycan Dövlət Kamera Orkestrinin ifasında J.S.Bachın “Çakona” (işləyəni Ü.Məmmədov), V.Lutoslavskinin xalq melodiyaları (Bakıda ilk ifa), P.İ.Çaykovskinin “Qardələn”, “Payız mahnısı”, J.Sukun Simlilər üçün serenada əsərləri səslənib.

Qeyd edək ki, Azərbaycan Dövlət Kamera Orkestri 1964-cü ildə görkəmli Azərbaycan bəstəkarları Fikrət Əmirov və Qara Qarayevin təşəbbüsü ilə yaradılıb. Orkestr bir çox xarici dirijorlar ilə çıxış edib. 2007-ci ildə dünyada Azərbaycan klassik musiqisinin təbliğinə görə orkestr “Humay” milli mükafatına layiq görülüb.

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(04.11.2023)