Adil Kərimlinin TÜRKSOY-a üzv ölkələrin UNESCO üzrə Milli Komissiyalarının 9-cu İclasındakı çıxışı

“Ədəbiyyat və incəsənət” portalı UNESCO üzrə Azərbaycan Respublikasının Milli Komissiyası, Beynəlxalq Türk Mədəniyyəti Təşkilatı (TÜRKSOY), ADA Universiteti və Universitetin İnkişaf və Diplomatiya İnstitutunun birgə təşkilatçılığı ilə keçirilən TÜRKSOY-a üzv ölkələrin UNESCO üzrə Milli Komissiyalarının 9-cu İclasında Mədəniyyət nazirinin birini müavini Adil Kərimlinin çıxışının stenoqramını hazırlayaraq  diqqətinizə çatdırır.

TÜRKSOY-a üzv ölkələrin UNESCO Milli Komissiyalarının 9-cu toplantısının ölkəmizdə keçirilməsi mühüm hadisədir. 44 günlük Vətən müharibəsi nəticəsində Müzəffər Ali Baş Komandan İlham Əliyevin rəhbərliyi altında qəhrəman Azərbaycan Ordusu torpaqlarımızı işğaldan azad edib. Bu Qələbə təkcə Azərbaycanın deyil, bütövlükdə türk dünyasının qələbəsidir. Müharibə dövründə və sonra türk dünyasının Azərbaycanın haqlı mübarizəsində göstərdiyi həmrəylik münasibətlərimizin nə qədər möhkəm və sarsılmaz olduğunu sübut etdi. Qələbədən sonra Şuşa şəhərinin Türk Dünyasının Mədəniyyət Paytaxtı elan edilməsi rəmzi məna daşımaqla yanaşı, yeni inkişaf və əməkdaşlıq strategiyasını gündəmə gətirdi. Təəssüf hissi ilə qeyd etmək istəyirik ki, Azərbaycanın işğaldan azad edilmiş ərazilərində 30 ilə yaxın işğal dövründə ümumi türk dünyasının mədəni irsi hesab edilən mədəniyyət abidələri - məscidlər, mədrəsələr, görkəmli şəxsiyyətlərin evləri və digər abidələr erməni vandalizminə məruz qalaraq dağıdılıb. Eyni zamanda, Ermənistan hökuməti hazırkı Ermənistanda Azərbaycanlıların mədəni irsinin izlərini qəsdən məhv etməklə, talan və dağıntılara məruz qoymaqla, habelə Azərbaycan xalqının mədəni irs nümunələrinin mənşəyini saxtalaşdırmaqla məşğuldur. Azərbaycan kəndlərinin tarixi adları tamami ilə dəyişdirilmiş, qədim toponimlər erməni adları ilə əvəz edilib.

Ermənistan hökumətinin apardığı siyasətlə tarixi torpaqlarımız olan Qərbi Azərbaycan ərazilərində qədim mədəni irs obyektləri (Göy məscid, Qala məscidi Şah Abbas və bunlar kimi 300 dən çox məscid və monumental abidələr) sistemli və məqsədyönlü şəkildə məhv edilib. Bir sözlə, UNESCO-nun 1954, 1970, 1972, 2003 və 2005-ci il Konvensiyaları presedentsiz şəkildə pozulub.

TÜRKSOY və Türk dövlətlərinin Milli Komissiyaları çərçivəsində əməkdaşlığın daha da genişləndirilməsi, bu sahədə koordinasiya məsələləri Azərbaycan Respublikası Mədəniyyət Nazirliyinin fəaliyyətinin prioritet istiqamətlərindən biridir. Bu işin daha da təkmilləşdirilməsi və intensiv əlaqələrin qurulması istiqamətində sizlərlə birlikdə daha sıx fəaliyyət göstərəcəyik. Azərbaycan təşkilatın üzvü kimi UNESCO-nun prinsip və dəyərlərinin təşviqində öz öhdəliklərinə sadiq qalaraq mühüm layihələr icra etməkdədir. Bu xüsusda Azərbaycan Respublikasının Birinci vitse-prezidenti, Heydər Əliyev Fondunun prezidenti Mehriban xanım Əliyevanın fəaliyyətini xüsusilə qeyd etmək lazımdır. Mehriban xanım Əliyevanın təşəbbüsü ilə Heydər Əliyev Fondu tərəfindən tarixi, mədəni və dini irsin qorunmasına xidmət edən layihələr Azərbaycanın sərhədləri ilə məhdudlaşmır. Heydər Əliyev Fondunun və şəxsən Azərbaycanın birinci xanımı Mehriban Əliyevanın bəşəriyyət üçün dəyərli əsərlərin qorunması, gələcək nəsillər üçün saxlanılması istiqamətindəki səyləri geniş coğrafiyanı əhatə edir. Bu istiqamətdə görülən işlər Azərbaycanın ümumbəşəri dəyərlərə verdiyi töhfələri bütün dünyaya nümayiş etdirir. Həmin layihələr həm də ölkəmizin müxtəlif dinlərin abidələrinə və müqəddəs yerlərinə verdiyi önəmli töhfənin ifadəsidir.

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(07.04.2023)

Professor Əlibala Məhərrəmzadə “Ədəbiyyat və incəsənət” portalının oxucuları üçün “Ev tapşırığı: Uğur düsturunu tapacağıq” layihəsini təqdim edir. Bu dəfə o, varlanmaq üçün uğur formulunu açıqlayacaq. Burada biznes-plan tərtib etmək çox önəmli mərhələdir. Uğur şərtləri barədə danışmaqda davam edirik.

Rezüme

Sizin biznes-plan həmişə qısa nəticələrdən başlamalıdır. Siz nəticəni ən axırda yazsanız belə, sıralamada 1-ci qoymalısınız. Nəticələr isə hökmən qısa olmalıdır – 1-2 səhifədən çox olmayaraq. Rezüme məstəqil sənəddir. Çünki onda bütün biznes-planın əsas müddəaları yerləşib. Bu, potensial investorların əksəriyyətinin oxuyacağı bəlkə də yeganə bölmə olacaq. İnvestor, ilk növbədə, bu informasiyanı almaq istəyəcək: kreditin ölçüsü, hansı məqsədlər üçün nəzərdə tutulan ödəmə müddəti, proyekti daha kim maliyyələşdirməyə hazırlaşır, hansı şəxsi vəsaitlər var.

Bu sizin biznes-planın həlledici hissəsidir. Biznes-planı rezüme ilə tanış olan şəxs  kənara qoyarsa, deməli, «qısa nəticələr» əsaslı olmamış və investoru maraqlandıra bilməmişdir. Qısa nəticələr oxucuya sizin biznesin təməl ideyaları və perspektivlərini tez başa düşməyə şərait yaradır, sizin planın oxunulmasına əlavə vaxt sərf etməyə dəyib-dəymədiyi qərarına gəlmək imkanı verir. Qısa nəticələrin məqsədi potensial oxucunu maraqlandırmaq və hətta «yoldan çıxarmaqdır».

Bunu etmək üçün siz biznesinizə münasibətdə olan optimizminizi oxucuya ötürməyi bacarmalısınz. Bunun üçün «şüarlardan» istifadə etməyə dəyməz. Xeyirxah, etibarlı tonla nümayiş etdirin ki, siz uğurun əldə edilməsi üçün bazarın verdiyi bütün imkanlardan istifadə etməyə hazırsınız və siz bunu bacaracaqsınız.

Rezüme sizin təklifin mahiyyətidir. Bu, artıq yazılmış biznes-planın nəticəsidir. Burada sizin biznesin mahiyyəti sadə və lakonik təsvir edilməlidir: siz nə etməyə hazırlaşırsınız, sizin gələcək məhsul (xidmət) rəqiblərinizin məhsulundan (xidmətindən) nə ilə fərqlənəcək və istehlakçılar onunla niyə maraqlanacaq, sizin layihənin reallaşması hansı xərclər (investisiyalar) tələb edəcək və onların əldə edilmə mənbələri hansılardır.

Bu yerdə mütləq gələcək (yaxın 3-5 il) satış həcmləri haqqında rəqəmli məlumatlar, mədaxil, gəlir, rentabelliyin səviyyəsi və nəhayət, bütün borc götürülmüş vəsaiti qaytara biləcəyiniz müddət (və ya başqa sözlə, qoyulan kapitalın müddəti) göstərilməlidir.

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(07.04.2023)

“Ədəbiyyat və incəsənət” portalının redaksiyası Xalq yazıçısı Çingiz Abdullayevin doğum günündə onun indiyədək olan müsahibələri içərisindəki ən maraqlı zənn etdiyi müsahibəsini sizlərə təqdim edir. Müsahibəni Kəbutər götürüb, görkəmli ədibin altmış dörd illiyinə əlli illiyindən nəzər yetirməyimiz, əlbəttə ki maraqlı olar.

1959-cu ildə Bakı şəhərində anadan olub. Hüquq elmləri doktoru, Xalq yazıçısı, AYB-nin katibdir. Dünya şöhrətli yazıçının əsərləri 16 dilə tərcümə edilib və 23 ölkədə, o cümlədən, MDB ölkələrində, ABŞ, Fransa, İsveç, Türkiyə, Bolqarıstan, İsraildə ümumi tirajı 20 milyon nüsxə ilə kitabları nəşr edilib.

Ötən əsrin son illərinə yaxın bir tarixdən başlayaraq, dünya detektiv ədəbiyyatı öz inkişafının yeni mərhələsinə qədəm qoydu. Klassik detektivin digər ədəbi janrlarla sintezindən qaynaqlanan və yeni yaranan-siyasi detektiv janrı şöhrət qazanmağa başladı. Amerikanın ən nüfuzlu ədəbi jurnalları soydaşımız olan yazıçını yeni yaranmış siyasi detektiv janrının banisi elan etdi. Həmyerlimiz cənub-şərqi Asiyadan tutmuş Latın Amerikasınacan bütün dünyanı əhatə edən “Mavi mələklər” romanını yazmaqla dünya detektiv ədəbiyyatında yeni, “qlobal siyasi detektiv” janrının əsasını qoydu və bütün dünyada bu janrın klassiki kimi şöhrət qazandı.

“Cəhənnəmdən keçid”, “Geri dönməmək”, “Öz dünyanı yarat”, “İnanılmaz qətl”, “Atlantika üzərində ölüm”, “Xammurapinin məcəlləsi”, “Unudulmuş yuxu”, “Yalnız özününkülər”, “Professionalların oyunları”, “Professionalların qaydaları”, “Günəş altında zülmət” kimi casus, “Döyüşçünün yolu”, “Məhkumların cənnəti”, “Eramızın əvvəlindəki sui-qəsd” daha yüzlərlə roman bütün dünyanı dolaşmağa başladı.

Müsahibimiz Xalq yazıçısı, Əməkdar incəsənət xadimi, dünya şöhrətli yazıçı Çingiz Abdullayevdir.

Dronqo

- Çingiz Abdullayevin adı çəkilən kimi onun yaratdığı obrazlardan ilk olaraq Dronqo yada düşür...

- Dronqo quş adıdır. Əsərdə göstərilir ki, o, əslən bakılıdır, valideynləri hələ də bu şəhərdə yaşayır, hətta onun Bakıdakı ünvanı da var - Xaqani 25. Bu ünvanda Azərbaycan Yazıçılar Birliyi yerləşir və maraqlısı odur ki, bura mütəmadi olaraq Dronqonun ünvanına yazılmış məktublar gəlir.
- Sovet şinelindən çıxdığından detektiv janrını uzun müddət qəbul etməyən Azərbaycan oxucusunu necə ovsunladınızsa, sizin haqqınızda rəvayətlər danışmağa başladılar-Dronqonun Çingiz Abdullayev olduğunu söyləyirdilər.

-Mənim qızım da hər dəfə öz heyrətini gizlədə bilmir və mənə “ata, bu sənsənmi” deyə suallar verir. Təbii ki, yazıçı ideal qəhrəman fikirləşəndə özünü yaratmaq istəyir. Məsələn, Konan-Doyl Şerlok Holmsla öz prototipini yaradırdı. Amma obraz onun əmisi idi. Bütün yazıçılar belə edib. Ən çox sevdiyin qəhrəman sənin özünsən. Heç fikir vermisinizmi Servantes bir az Don Kixota bənzəyir.

- Dronqo da sizin ideal qəhrəmanınızdırmı?

- Yox, sadəcə o diri qəhrəmandı. Görünür bunu oxucular duyurlar. Beş xarici ölkədə “Dronqo” klubları fəaliyyət göstərir. Moskva kimi böyük şəhər də daxil olmaqla dünyanın bir neçə mərkəzi şəhərində “Dronqo” restoranı var. Mən orda nahar edərkən məndən pul almırlar. O klubların, o restoranların hansına daxil olsan mənim portretimi asıblar. Bunu mənə təsadüfən bu adla qarşılaşıb maraq üçün içəri girənlər də söyləyiblər. Həmin yerlər “Dronqo” filmlərinin qəhrəmanlarının şəkilləri ilə də bəzənib. Və mən düşünürəm ki, onlara da münasibət mənimlə eynidir.

- Bu adlı filmləridə sizin yaradıcılığınızın məhsuludur?

- Əlbəttə. Dronqonun fəaliyyətindən bəhs edən beş bədii filmin, baş rolun ifaçısı İvar Kaliniş olan bir teleserialın ssenari müəllifiyəm. Amma mən çalışdığım filmlərdə daha bir şərt qoyuram, film hazır olandan sonra mən razılıq verməsəm yayımlana bilməz. Nəinki ssenarini, hətta kinonu da təsdiq etməliyəm. Çünki özümdən deyil, ətrafdakılardan da işinə peşəkar münasibət tələb edirəm. Məsələn, son illərin məhsulu olan və Azərbaycan filmləri arasında seçilən “Məhkumlar” filminin də ssenarisi mənimdir.

Sonuncu mogikan

- Ölkəmizin elan olunmamış müharibə aparmağa məcbur olduğu və siyasi sabitliyin pozulduğu bir zamanda işıq üzü görən “Mavi mələklər” detektiv romanının müəllifini dünya ədəbiyyatında klassik detektiv janrının sonuncu nümayəndəsi hesab edirlər...

- Mənə Moskvada da bu fikri dedilər. Mən isə düşünürəm ki, 50 elə də böyük rəqəm deyil və ədəbiyyat öz mövqelərini möhkəmləndirdiyi bir zamanda bu janrın yeni nümayəndələrinin yaranmayacağını kimsə proqnozlaşdıra bilməz. Detektiv janrının klassiklərindən sayılan Artur Konan-Doyl, Hilbert Çesterton, Aqata Kristi, Corc Simenon və s. bu kimi yazıçıların yaratdığı ənənələri klassik detektivin bütün qaydalarını dəqiqliklə ifadə edir. Mən isə özümü onların davamçıları hesab edirəm.

- Həm də dünya ədəbiyyatının siyasi detektiv janrının banisi kimi qəbul olunursunuz...

- Bəlkə də bu ondan irəli gəlirdi ki, sovet dövründə nəinki siyasi, heç detektiv janrında yazmağa icazə vermirdilər. İlk dəfə Lev Avalov bu janra müraciət elədi və nəsibi üçillik həbs cəzası oldu. Onu dövlət orqanlarının iş prinsipini açmaqda günahlandırırdılar.

- Təkcə MDB məkanını nəzərdə tutmurlar, dünya miqyasında bu belədir...

- Məndən əvvəl siyasi detektivə müraciət edən olub. Amma onun kriteriyalarının müəyyən edilməsi və tam olaraq açılması mənim peşəmdən irəli gəlir. Mən hüquqşünasam və xaricdə çalışmışam. Amma hansı janrda yazmağından asılı olmayaraq, cəmiyyətin bütün təbəqələrində hökm sürən ab-havanı, insanların psixologiyasını açmağı bacarmalısan. Siyasi dedektiv isə dünyada baş verən ictimai-siyasi hadisələr barədə səhih informasiyalar, bir çox hallarda öz təsdiqini tapan siyasi proqnozlar, hamının tanıdığı dövlət xadimlərinin təsvirində heç bir komplekslərə qapılmamağı tələb edir. Əsərin mayası İnsan faktorudur. Konkret bir insan taleyi, bəzən qlobal əhəmiyyətli siyasi hadisələrdən daha çox önəm daşıyır. Hər hansı bir siyasi hadisə nə qədər əhəmiyyətli, mühüm olsa da, insan faktoru ondan qat-qat əhəmiyyətlidir, konkret insanların taleyini sındırmaqla hansısa absurd ümumbəşəri səadətə, xoşbəxtliyə nail olmaq mümkün deyil, heç bir qlobal əhəmiyyətə malik planlar, hətta ən “xırda” adamların da taleyini nəzərə almadan həyata keçirilə bilməz.

- Burda təbii ki, yazı peşəkarlığı da böyük rol oynayır.

- Mənim necə yazıçı olduğumu isə təbii ki, oxucular bilir. Amma qeyd etmək istəyirəm ki, qarşıdakı 6 ildə “Eksimo” nəşriyyatı tərəfindən əsərlərimin 150 cildliyi nəşr olunacaq. Ötən illərdə isə kitablarımın 70 cildliyi çapdan çıxıb. Təkcə son bir il ərzində 30 kitabım işıq üzü görüb.

- Çox az inkişaf etmiş bir janra müraciət etdiyiniz üçün yəqin ki, çap olunmağınızda da problem olmayıb.

- Düzünü deyim ki, mən detektiv janrını sevmirdim. Daha çox fantastika oxuyurdum. Babam da, ulu babam da, əmilərim, qardaşlarım da hüquq-mühafizə orqanlarında çalışırdılar və mənim də ən böyük arzum onların yolunu davam etdirmək idi. 189 saylı məktəbi bitirən kimi imtahan verdim və Bakı Dövlət Univesitetinin Hüquq fakültəsinə daxil oldum. Onda mənim 17 yaşım vardı. Qismət elə gətirdi ki, mən çox məxfi-xüsusi qapalı bir təşkilata düşdüm. Və burda çox maraqlı tale yaşadım. Sonra xaricdəki fəaliyyətim, daha sonra ölkədəki partiya işim də mənə yardım etdi. Amma onu da deyim ki, Dövlət Təhlükəsizlik Nazirliyinin kuratoru da olsam üç il kitabımın çapına icazə vermədilər. İlk kitabım “Yazıçı” nəşriyyatı tərəfindən çap olundu və 30 min nüxsə iki həftə ərzində satıldı. Roman yenidən 100 min nüxsə ilə çap olundu və iki günə satılıb qurtardı.

İctimai xadim

- Cəmiyyətin dayaqları həmişə müxtəlif fərdlərin çiynində dayanır. Bir ictimai xadim, dünya şöhrətli yazıçı və ziyalı kimi sizin də məsuliyyətiniz var. Qələminiz və şöhrətiniz Azərbaycan həqiqətlərinin dünya arenasına çıxarılması məsuliyyətini də sizin üzərinizə qoyur, desək, yanılmarıq ki?

- Mən o məsuliyyəti daim çiynimdə hiss edirəm. Xocalı qətliamı, Qarabağ müharibəsi ilə bağlı yazmaq, film çəkmək istəyirəm. Nə qədər ki, etməmişəm bu məsuliyyət məni rahat buraxmayacaq. Amma bir məsələ var. Siz özünüz dediniz ki, məni dünyada tanıyır və qəbul edirlər. Əgər belədirsə, deməli, mənim sözümə inanırlar. Mən hər hansı mövzuya müraciət etsəm, hər şeyin yaxşısını və pisini də açıq-aydın yazmalıyam. Bizim bu problemlərimizin içində o qədər acı həqiqətlər gizlənib ki, mən bunları hələ ki, yaza bilmərəm. Və mən o həqiqətlərdən yazmağa başlayan kimi məni xalq düşməni elan edəcəklər. Məni qorxudan bu deyil. Əslində ermənilər bizə qalib gəlməyiblər, biz Qarabağ savaşını uduzmuşuq. Və uduzan xalq deyil, Qarabağ müharibəsi zamanı kürsüdə əyləşənlərdir. Uduzan Şuşada yerləşən tarix-diyarşünaslıq muzeylərini talayıb oranı ermənilərə verənlərdir. Amma onlar da bizim xalqın bir üzvüdür. Düşünürəm ki, indiki halda ölkəmizə kömək etməliyəm, çünki müharibə hələ bitməyib. Amma mən bildiklərimi, araşdırdıqlarımı bir gün hökmən yazacam. Suallar çoxdu. Bizi 1918-19-cu illərdə soyqırımına belə məruz qoyublar, amma qalib gələ bilməyiblər. Necə oldu ki, indi qalib gəldilər? Baxın, bu sualların cavabı açılanda cəmiyyəti şoka salacaq məqamlar olacaq. Şamaxını başdan-başa qana buladılar, amma yenə bizim olaraq qaldı. Şuşa isə yoxdu. Mən özüm Şuşada böyümüşəm, o yerlərin strateji əhəmiyyətini və mövqeyini də yaxşı bilirəm. Necə oldu ki, Qacarın ala bilmədiyi qalanı erməni fəth elədi. Şuşanın alınmasından 16 il keçir, amma bir hərbiçi çıxıb bu hadisənin normal izahını verə bilmir.

Ağdam verilən günü atam xəstələnib yorğan-döşəyə düşdü. Onun atasının, əmilərinin, babalarının, tayfasının məzarları Ağdamdaydı. Qarabağlılar hamısı bilir Ağdam məzarlığı əsl muzeyə bənzəyirdi. Düzdü, atamın səhhəti bərpa olundu, sağalıb ayağa qalxdı. Amma uzun muddət xəstə yatdı o hadisədən sonra. Onda atamın özünün, indisə ruhunun qarşısında xəcalət çəkirəm. Mən yaxşı oğul olmamışam ki, babalarımın qəbrini düşmənə vermişəm, onları qaytara bilməmişəm. Ağdam işğal olunanda atam mənəvi sarsıntıdan başqa, fiziki ağrılar keçirirdi. İndi o həyatda yoxdu, amma həmin o ağrılar mənə, qardaşlarıma keçib və bilirəm ki, bütün Azərbaycan Qarabağ ağrılarını yaşayır.

Siyasi detektiv

- Siyasi detektiv janrının digərlərindən fərqlənən özəlliyi yaradıcılığınıza mane olmur ki?

- Bu elə bir janrdır ki, bu gün sənin yazdıqların yuxarıların xoşuna gələ bilər, sabah vəziyyət dəyişəndə səni xalq düşməni elan edərlər. Mən sözümü dəyişməmişəm heç vaxt. 1989-cu ildə Ümummilli lider Heydər Əliyevdən nə yazırdımsa, bu gün də onu yazıram. Ona görə ki, bu şəxsiyyət Azərbaycanın xilaskarıdır. Yəni, bu inkarolunmaz həqiqətdir. Niyə fəxr etməyəydik ki, Moskvada elə yüksək bir kürsüdə oturan bizim azərbaycanlımızdır. Biz nə edirdik? Qorbaçov bir dəfə çıxışlarının birində dedi ki, Heydər Əliyevin əleyhinə Moskvaya gedən məktubların hamısı Azərbaycandan gəlir. Nə oldu? Heydər Əliyevi işdən uzaqlaşdırdılar, üç ay sonra Qarabağ məsələsi gündəmə gəldi. Mən hələ bu məsələlərin faş olmasını istəmirəm. Hələ ki, biz erməni kimi mənfur düşmənlə üz-üzəyik. Amma mən yanlış yazsam, bunu onsuz da oxucu duyacaq. Oxucu isə səndən vicdanlı, həqiqətin təhrif olunmadığı mətn istəyir.

Sağlığında qiymət verin insanlara...

- Sizi əvvəl dünya tanıdı, sonra öz ölkəmizdə qəbul olunmağa başladınız.

- Daha ağrılısı başqa məqamdı. Bu gün 50 yaşım tamam olur. Səkkiz ölkənin səfirləri rəsmi şəkildə məni müxtəlif təltiflərlə mükafatlandırıblar. Artıq dördüncü gündür ki, telefonlarım qapalıdır. İnsanların təbriklərinə sadəcə cavab verə bilmirəm. Buna vaxtım çatmır. 45 yaşım olanda ad günümdə məni on dörd min adam təbrik etdi. Cənab Prezident İlham Əliyev öz imzası ilə mənə Xalq yazıçısı adını verdi. Bundan böyük etimad olmaz. O ki qaldı qəbul olunmağa, detektiv janrının vətəni yoxdu. Kim deyə bilər ki, Artur Konan Doylu Azərbaycanda öz vətənindəkindən az sevirlər. Amma etiraf edim ki, mənə toxunan məqamlar var. Nəyə görə mən Riqaya gedəndə şəhər sakinləri məni vağzalda qarşılayırlar, amma Azərbaycanda “detektiv janr deyil” deyirlər. Amma artıq mən o pilləni keçmişəm. Baxın, hələ də mətbuatda yazırlar ki, Çingiz Abdullayevin Azərbaycan ədəbiyyatına dəxli yoxdu. Niyə? Ona görə ki, mən rus dilində yazıram. Onda İsmayıl Bəy Qutqaşınlı da ana dilində yazmayıb, onun da dəxli yoxdu Azərbaycan ədəbiyyatına? Yaxud Anar Azərbaycan dilində yazır dəxli var, rusca yazsaydı deyəcəkdilər, dəxli yoxdu? Mən düşünürəm ki, mənim kitablarımın yayıldığı arial, həm də Azərbaycanın adının, təfəkkürünün yayıldığı arialdı?! “Vikipediya” açıq dünya ensiklopediyasında dünyanın ən məşhur beş yazıçısının adı var ki, onlardan da biri mənəm.

İsveçrədə kitabımı 30 avroya satılan görəndə istəyirdim alıcılara deyim ki, o kitablar üçün bu qiymət çox bahadır, amma həm də qürur duyurdum. Azərbaycan dilində çap olunan kitablarım üçün heç bir qonorar almıram, satış pulunu isə tərcüməçilərə bağışlayıram.

Son

Hazırda “Cənub şəhərində festival” əsərim çapa hazırlanır. Bu əsərdə Bakı və onun hər bir çağdaş sakini, məcazi mənada desəm, özünü görə biləcək. Amma mövzunun dəxli olduğu hər bir dövlət məmurunun surəti də əsərə daxil edilib. Daha doğrusu, hadisələr onların ətrafında baş verir.
“Yeni Azərbaycan”çılar adından Sizi 50 illik yubileyiniz münasibətilə ürəkdən təbrik edir, yeni yaradıcılıq uğurları arzulayırıq.

 P.S. Görkəmli ədibimizi 64 yaşının tamam olması münasibətilə təbrik edir, ona daha böyük hədəfləri vurmağı arzulayırıq.

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(07.04.2023)

Bu gün səhnəmizin ilk balerinası Qəmər Almaszadənin anım günüdür

Baletə ağızbüzənlər həmişə tapılır. Onlar, guya baletin milli mentalitetimizə yad olduğunu israrla sübutlamağa çalışırlar. Amma bu, kökündən yanlışlıqdır. Balet simfonik musiqi ilə birgə dünya incəsənətinin ən elitar növü olaraq qalır və qalacaq da. Azərbaycan baleti isə öz ənənələrini saxlayacaq və daim inkişaf edəcək!

“Ədəbiyyat və incəsənət” portalı xəbər verir ki, bu gün Azərbaycanın ilk balerinası, milli balet sənətimizin inkişafında, formalaşmasında və istedadlı gənc kadrların yetişməsində misilsiz xidmətləri olan, dünyaşöhrətli görkəmli sənətkar, Xalq artisti Qəmər Almaszadənin anım günüdür.

Vəfatından 17 il ötsə də onun adı hər zaman böyük hörmət və ehtiramla anılır.

Bakıda 1915-ci ildə dünyaya göz açan Qəmər Almaszadə Azərbaycan Dövlət Akademik Opera və Balet Teatrı nəzdində fəaliyyət göstərən balet studiyasını bitirib və 1930-cu ildə həmin teatrda işə başlayıb.

Səhnəyə ilk dəfə 1931-ci ildə Reynqold Qlierin “Qırmızı lalə” baletindəki Tao Xoa partiyası ilə çıxıb və müəyyən təcrübə qazanandan sonra Rusiyaya gedərək Leninqradda (indiki Sankt-Peterburq) xoreoqrafiya məktəbində peşəsinin incəliklərini dərindən öyrənib. Təhsilini tamamlayaraq Bakıya qayıdan balerina ömrünün sonunadək həyatını Azərbaycan Dövlət Akademik Opera və Balet Teatrı ilə bağlayıb.

Balerina 1940-cı ildə Əfrasiyab Bədəlbəylinin “Qız qalası” baletində ilk professional çıxışını edib. O dövrdə Gülyanağın ilk ifaçısı Qəmər Almaszadənin çıxışı çox yüksək dəyərləndirilib. Onun ilhamla, şövqlə Gülyanaq surətini rəqslə təfsiri, gənclik təravəti ilə dramatik yaşantıları üzvi birləşdirməsi mütəxəssislər tərəfindən coşqun heyranlıqla qarşılanıb.

“Qız qalası”nın 1959-cu ildə yeni - ikinci quruluşunun baletmeysteri Qəmər Almaszadə olub.

Milli balet sənətimizin ulduzu, böyük yaradıcılıq irsinə malik, onlarla istedadlı gəncin formalaşmasında pedaqoq kimi çalışan Qəmər Almaszadə Azərbaycan Dövlət Akademik Opera və Balet Teatrında Reynqold Qlierin “Qırmızı lalə”, Adolf Adanın “Korsar”, Boris Asafyevin “Bağçasaray fəvvarəsi”, Aleksandr Qlazunovun “Raymonda”, Sezar Puninin “Esmeralda”, Pyotr Çaykovskinin “Şelkunçik” və “Sonalar gölü”, Lüdviq Minkusun “Don Kixot”, Əfrasiyab Bədəlbəylinin “Qız qalası”, Qara Qarayevin “Yeddi gözəl”, Niyazinin “Xosrov və Şirin”, Aleksandr Kreynin “Laurensiya” baletlərində əsas partiyaları uğurla ifa edib. Üzeyir Hacıbəylinin “Koroğlu” və Müslüm Maqomayevin “Nərgiz” operalarında rəqqasə qızı oynayıb.

O, səhnə fəaliyyətini başa vurduqdan sonra burada baş baletmeyster, balet truppasının bədii rəhbəri, quruluşçu baletmeyster vəzifələrində işləyib. İlk peşəkar Azərbaycan balerinası olan Qəmər Almaszadə milli balet məktəbinin yaranmasında və inkişafında müstəsna rol oynayıb.

Balerina Azərbaycan qadınlarının XX əsrdə incəsənət sahəsindəki uğurlarının təməlini qoyub, musiqi mədəniyyətimizdə yeni janrın meydana çıxmasına güclü təkan verib. Milli baletimizin təşəkkülündə böyük xidmətlər göstərmiş sənətkarın ifa etdiyi partiyalar təkrarolunmazlığı və yüksək peşəkarlıq səviyyəsinə görə əsl sənət inciləri hesab olunur. Balerinanın Azərbaycan səhnəsində dünya klassiklərinin şah əsərlərində canlandırdığı rəngarəng, dolğun obrazlar ona şöhrət gətirib.

Opera və Balet Teatrının səhnəsində tamaşaya qoyulmuş bir çox əsərin uğuru məhz Qəmər Almaszadənin verdiyi quruluşla bağlı olub. Görkəmli balet ustası klassik xoreoqrafiya ənənələri ilə Azərbaycan xalq rəqs yaradıcılığı nailiyyətlərinin ahəngdar vəhdətini yarada bilib.

Qəmər Almaszadə Azərbaycan Dövlət Filarmoniyasında rəqs ansamblının təşkilatçısı və bədii rəhbəri olub.

Görkəmli balet ustası uzun illər Bakı Xoreoqrafiya Məktəbində milli kadrların hazırlanması üçün böyük əmək sərf edib, Azərbaycan balet sənətinin sirlərini gənc nəslə öyrətmək sahəsində təqdirəlayiq fəaliyyət göstərib. Onun yetirməsi olan bir çox balet artisti sənət aləminin yüksək pillələrinə qalxıb, bu sənətin inkişafına töhfələr verib.

Qəmər Almaszadə ölkəmizin hüdudlarından kənarda da Azərbaycan mədəniyyətini uğurla təmsil edib. O, bir sıra Şərq ölkələrində professional rəqs ansambllarının təşkil edilməsi üçün təcrübə və bacarığını əsirgəməyib.

Qəmər Almaszadə 2006-cı il aprelin 7-də dünyasını dəyişib.

Ruhu şad olsun!

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(07.04.2023)

“Ədəbiyyat və incəsənət” portalının “Güneydən gələn səslər” rubrikaaından ən yaxşı şeir seçmələrini sisin diqqətinizə çatdırırıq. Sırada Arğın Paşadır. Bu gün o “Öz kefimin paşasıyam” deyir. 

ÖZ KEFİMİN PAŞASIYAM

Yoxluğunda üşümürəm,

Öz kefimin paşasıyam.

Dərd yükünü daşımıram,

Öz kefimin paşasıyam.

Nə gözlərim dəniz olur,

Nə ürəyim bir an solur,

Boşalır külqabım, dolur,

Öz kefimin paşasıyam.

Qəm çəkmirəm bir an, lələ,

Cavandır bil, bu can hələ,

Ürək sözüm coşur belə,

Öz kefimin paşasıyam.

Önəmsizdir mənə saat,

Yaşayıram dərdsiz, rahat,

Cəhənnəm olsun bu həyat,

Öz kefimin paşasıyam.

Düşünməki dağılmışam,

Dağlarınla, dağ olmuşam,

Şair fəsli doğulmuşam,

Öz kefimin paşasıyam.

Yaşamıram bir an sürgün -

Ki, işlərim düşə düyün,

"Dünya beş gün, o da xoş gün",

Öz kefimin paşasıyam.

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(07.04.2023)