Habil Yaşar, “Ədəbiyyat və incəsənət”
Qardaş Türkiyənin daha bir dəyərli yazıçısı ilə müsahibəni sizlərə təqdim edirəm. Qonağımız Ali YURTSEVEN bəydir.
-Salam Ali bəy! Necəsiniz? Zəhmət olmasa öncə azərbaycanlı oxuculara özünüz haqqında məlumat verərdiniz.
-Salam Habil bəy! Mən 1967-ci ildə Ankarada anadan olmuşam və əslən Ohriddən - Şimali Makedoniyadanam.
İbtidai, orta və lisey təhsilimi Ankarada, bakalavr təhsilimi isə Əskişəhər Anadolu Universiteti İqtisadiyyat və İdarəetmə Fakültəsi İqtisadiyyat bölməsində tamamlamışam.
1992-ci ildə başladığım iş həyatımdan 2022-ci ilin avqustunda təqaüdə çıxdım.
Tarix və Mədəniyyət Araşdırmaları aparmaq, Arxeoloji və Turistik Təbiət, Səyahət və Gəzintilərdə iştirak etmək, rəngli və ya rəngsiz fotoşəkillər çəkmək, Şeirlər və Hekayələr yazmaq, Şəxsi İnkişaf, Mentorluq və Ünsiyyət Təlimlərinin təşkili mənim ümumi maraq dairəmdir.
Korhan ALTUNYAY Yazı Akademiyasından Yaradıcı Yazma, Dərin Oxuma, Kitab Analizi, Prof. Dr. Yavuz DEMİR tərəfindən təşkil edilən Yaradıcı Yazı və Mətn Dizaynı üzrə Sertifikatlı Yazı Seminarı Təlimləri aldım.
“Hüznü Kıran Umutlar” adlı şeir kitabım, “Kalem İzleri ile Kalemlerin İz Düşümleri” adlı Hekayə Seçmə kitablarındakı hekayələrim, “Şah-ı Şiirler 5” ilə “İz Bırakan Kalemler” Şeir Antologiyası kitablarında nəşr olunan şeirlərim, “Ankara Şehir” qəzetində, Fısıldayan Qələmlər (fisildayankalemler.org) Ədəbiyyat saytında şeir, hekayələrim və dərc olunmuş məqalələrim var.
Mədəniyyət və Turizm Nazirliyinə bağlı İLESAM, GESAM Peşə Təşkilatları və AKSED Mədəniyyət və İncəsənət, Ankara Rumeliləri və Türk Makedoniya Dostluq Dərnəklərinin üzvüyəm.
-Ədəbiyyata marağınız necə yarandı? Bu haqda fikirlərinizi bilmək çox maraqlı olardı.
-Ədəbiyyata, xüsusən də şeirə marağım kiçik yaşlarımdan başlayıb. İllüstrasiyalı nağıl kitablarını oxumağı, anamdan nağılları dinləməyi və yatarkən dinlədiyim nağıllarla bağlı xəyallar qurmağı özümü tanıyandan məşğuliyyətə çevirmişəm. İlk şeirimi 10 yaşım olanda balaca pişik balası üçün yazmışdım. Pişik balası yeni doğulmuşdu və hava küləkli idi. Ona ərzaq mağazasından süd almışdım. Kiçik qabdan süd içmək istəyərkən birdən ilk şeirimin sözləri üzə çıxmışdı.
Uşaqkən ilk Kemalettin Tuğcunun kitablarını oxudum.
Məktəb illərimdə Ümit Yaşar Oğuzcan, Atilla İlhan və s. şairlərin şeir kitablarını oxudum. Sonra şeirlər yazmağa və emosional intensivliyimi kağıza köçürməyə başladım. Daha sonra Nəcib Fazil Qısakürək, Yunus Əmrə Divanı, Nazim Hikmət, Məsnəvi, Somuncu Baba, Yaşar Kamal, Ataol Behramoğlu və bir çox başqa yazıçı və şairlərin kitablarını oxudum.
Belə kitabları oxuduqca duyğularımın intensivliyi artdı, yazmaq hissim gücləndi. Artıq mənim də şeir dəftərim var idi. Yadıma düşən kimi şeirlərimi bu dəftərə yazırdım.
Bu arada kiçik də olsa nağıl, hekayələr də yazdım. Amma bu mövzuda çox məhsuldar ola bilmədiyim üçün tamamilə poeziyaya üz tutdum. Şeir mənim üçün həvəsə çevrilib. İş həyatımda da poeziya həmişə mənim dəstəyim və daxili rahatlığımı tapmaq üçün bir yol olub. Şeir yazmaq, hisslərimi ifadə etməklə həyatıma məna qatır, anı yaşayaraq rahatlıq tapıram.
-Əsərləriniz haqqında məlumat verə bilərsinizmi?
-İlk şeir kitabım 2021-ci ildə çıxdı. Bu kitabı nəşr etmək fikrinə belə başladım.
Həyat yoldaşımla şeirlərimi gözəl tərtib edib, yazı halına gətirdik. Şeirləri həyat yoldaşımla mən seçdik, kitabın ön və arxa şəkilləri qızımla birgə redaktə olunub, bəzi sözləri isə oğlumla birgə yazdıq və etdik. Bir xəyalım və bu xəyalla bağlı bir məqsədim var idi və o gerçəkləşdi.
Daha sonra “Korhan ALTUNYAY Yazarlık Atölyesi” komandası ilə birlikdə hekayələrim, “Kalem İzleri ile Kalemlerin İz Düşümleri” adlı Hekayə Seçimi kitablarında hekayələrim, Ankara Aksed Mədəniyyət və İncəsənət tərəfindən nəşr olunan “Şah-ı Şiirler 5” ilə “İz Bırakan Kalemler” adlı “Şeir antologiyası” kitablarında çap olunan şeirlərim, Ankara Şehir Qəzetində və Fısıldayan Qələmlər (fisildayankalemler.org) Ədəbiyyat Saytında şeirlərim, hekayələrim, çap olunmuş məqalələrim vardır.
Yeni hekayə kitabı hazırlayıram. Qismət olsa, bu hekayə kitabını bu ilin iyun ayına kimi nəşr edəcəyəm.
-Xəyallarınızın genişlənməsinə səbəb olan hadisələr hansılardır və bizlərə bu haqda bəhs edə bilərsinizmi?
-Uşaqlığımdan bəri uşaq nağıl və hekayələrini, müxtəlif hadisələrin danışıldığı dini və mifoloji qəhrəmanlıq dastanlarını, real həyat hekayələrindən ibarət romanları oxumağı çox sevirəm.
Bu tip kitablar mənim təxəyyül və üfüqlərimi genişləndirir. Yaxşı müşahidələr aparmağı və hadisələri araşdırmağı xoşlayıram.
İnsanların hər zaman həyat məqsədi, arzusu və bu arzuya çatmaq amalı olmalıdır. Xəyallarımızı həyata keçirmək üçün nəinki planlaşdırmalıyıq, həm də xəyallarımıza inanmalıyıq.
Əgər xəyal qurarkən motivasiya ola bilmiriksə, iş, məktəb həyatında və ya ailə ilə münasibətimizdə bədbəxt biri olsaq, bu da xəyallarımıza təsir edəcək və həyat məqsədimizə çatmağımıza mane olacaq.
Həyatımızın və xəyallarımızın tarazlıqda olması üçün hər iki vəziyyətdə motivasiyalı və xoşbəxt olmalıyıq. Həyatda ikən arzularımızın hədəflərinə çatmaq, uğur qazanmaq və xoşbəxt olmaq üçün çalan bu həyati melodiyanı daim qulağımızda eşitməliyik.
- Zaman sizin üçün nə deməkdir və yazarkən hər hansı bir rutininiz varmı?
-Hər şey, hər şey şeirdir və yazılmaq üçün nəzərdə tutulub.
Zaman əvvəldən sonsuzluğa axan çaydır və biz müdaxilə edə bilmərik. Həyatın bizə bəxş etdiyi bu həyati musiqi zamanın axar çayında bizim üçün həmişə eyni səviyyədə çalınmaqdadır.
Həyat mənbəyi olan o mahnının melodiyasını tuta bildikcə, yəni anı yaşayıb dəyərləndirə bildikcə içimizdəki duyğuların, hisslərin şiddətinin artacağını hiss edirik.
Beləliklə, o ömür nəğməsinin o andakı sözləri qələm vasitəsi ilə kağıza yazılır. Bu yazılar bəzən şeirə, bəzən də romana çevrilir. Həyat yaşandıqca, şeir yazıldıqca məna qazanır.
Başlanğıcı naməlum olan, əbədiyyətə doğru axan zaman çayında biz bu yaşana bilən dünyaya gələn bəxtəvərlər keçmişdən dərs götürmək, gələcəyi zamana uyğun planlaşdırmaq, ən əsası isə “o anı” yaşamaq qabiliyyətinə sahibik.
Həyatımızda yaşadığımız hər an və o an dəyərlidir.
Uçub gedən zaman bizə verilən ən vacib hədiyyədir. Bu həyat tezliyində hədiyyə edilən zamanı məhsuldar və gözəl istifadə etmək özümüzə etdiyimiz ən böyük lütf və sərmayədir.
- Kitab oxumaq vərdişini qazanmaq üçün nə etmək lazımdır?
-Birincisi, oxumağa mövzularını bəyəndiyimiz kitablardan və müəlliflərdən başlamalıyıq. Kitab oxumağı gündəlik həyatımıza daxil etməliyik. Oxumaq üçün düzgün və istiqamətləndirici kitablar seçməliyik. Bizi darıxdıran, təxəyyülümüzü, dünyagörüşümüzü daraldan, oxumaqdan həzz almamağa məcbur edən kitablar seçməməliyik.
Oxumaq üçün rahat və xoş mühit seçməliyik. Oxuyarkən yorulmamaq və kitabın mövzusundan yayınmamaq üçün xoşumuza gələn, ləzzət ala biləcəyimiz bir içki içə bilərik. Beləliklə, kitab oxuma mühitimiz daha da gözəlləşəcək və oxuyarkən bizə həzz verəcək.
Başlanğıc mərhələdə, ilk gün on səhifə kitab oxuyun. Sonra hər gün səhifələrin sayını artıraraq bunu davam etdirin. Alimlərin fikrincə, iyirmi bir gün fasiləsiz edilən bir fəaliyyət vərdişə çevrilir. Deməli, iyirmi bir gün ərzində hər gün bir kitab oxusaq, bu, bizim üçün vərdiş halına gələcək.
-Türkiyədəki hal-hazırdakı mütaliənin vəziyyəti sizi qane edirmi?
-Ölkəmizdə kitab oxuma səviyyəsi aşağıdır. Sosial medianın mənfi təsirləri, gündəlik həyatdakı çətinliklər, gəlir bərabərsizliyi, yüksək kitab çapı xərcləri, nəşriyyatlar və yayım kanallarında çətinliklər, təhsil səviyyələrindəki dalğalanmalar və s. kimi mənfi faktorlar kitab oxuma/oxumama vərdişlərimizi azaltmaqdadır.
2023-cü ildə aparılan araşdırmaya görə, ölkəmizdə 15 və yuxarı yaşda olan insanların 69 faizi son 12 ayda heç bir kitab oxumayıb, 31 faizi isə ildə ən azı bir kitab oxuyur.
-Azərbaycan ədəbiyyatını izləyirsinizmi?
-Azərbaycan ədəbiyyatını çox izləyə bilmirəm. Müəyyən vaxtlarda Sosial Media (Facebook, Instagram və s.) platformalarında izlədiyimiz, yazışdığımız yazarlar olur.
Xüsusilə sizin “Ədəbiyyat və incəsənət” portalınızı araşdırdım. Dost və qardaş ölkə Azərbaycan ədəbiyyatının daha çox yazıçılarını tanımaq, oxumaq imkanım oldu.
Təsəvvüf fəlsəfəsini çox ciddi şəkildə, Tanrı ideyasına əsaslanaraq izah edən, Azərbaycan türkcəsindən ən gözəl şəkildə istifadə edərək şeirlər yazan “İmadəddin Nəsimi”ni xüsusilə tez-tez oxuyuram.
“Xar içində bitən qönçə gülə minnət eyləməm,
Ərəbi farisi bilməm, dilə minnət eyləməm.
Sırat-i müstəqim üzrə gözetirim rahimi
İblisin təlim etdiyi yola minnət eyləməm”.
Mədəniyyət və ədəbi araşdırmalarda türk ədəbiyyatının zəngin bir qolunu təşkil edən Azərbaycan ədəbiyyatı ümumi türk ədəbi xüsusiyyətləri ilə yanaşı özünəməxsus xüsusiyyətlər də qazanmış, bütün Şərq ədəbiyyatlarına təsir etmiş sənətkarlar yetişdirmiş çox qədim tarixə malik bir ədəbiyyat kimi qarşıya çıxır.
Ölkəmizdə Beynəlxalq Türk Mədəniyyəti Təşkilatı TÜRKSOY-un təşkilatçılığı ilə mədəniyyət və incəsənətdə iz qoymuş şanlı övladlarının anım tədbirləri çərçivəsində Azərbaycanın tanınmış şairi, yazıçısı və dramaturqu Vaqif Səmədoğluna həsr olunmuş anım toplantısı keçirilmişdir.
Əminəm ki, Azərbaycan türk ədəbiyyatını ölkəmizdəki hər platformada daha çox izah etmək və ədəbiyyatçılarımızın qarşılıqlı əlaqədə olması ən yaxşı yoldur.
-Gələcək planlarınız haqqında məlumat verə bilərsinizmi?
-Kitab təhlili, dərin oxu, həyat koçluğu və yazı seminarları açmağı hədəfləyirəm.
Qismət olsa, iyuna qədər yazdığım yeni hekayələr kitabını çap etdirəcəyəm.
-Ənənəvi kitablara və ya elektron kitablara üstünlük verirsiniz?
-Ənənəvi çap kitablarını oxumağa üstünlük verirəm və bundan həzz alıram.
Bu kitabları oxuyarkən aldığım həzzi elektron kitabları oxuyarkən ala bilməyəcəyimi hiss etdim.
– Bir yazar olaraq digər yazarlara məsləhətləriniz nədir?
-Bizdə yazıçı olmağın əsas problemi empatiyasız, kitab oxumadan və ya bu mövzuda ibtidai təhsil almadan yazmağa başlamaqdır.
Bacarıqlı və təsirli olmadığımız bir sahədə yazmamalıyıq. Hər cür tənqidə açıq olmalıyıq. Empati qurmalı, qarşıdakı insanı başa düşməli və addımlarımızı ona uyğun atmalıyıq. Nəşriyyatlar və ya mətbəələr maliyyə problemlərini və qazanclarını nəzərə alaraq aldıqları kitab nəşri layihəsini hərtərəfli araşdırmadan çap etməməlidirlər.
Məncə, yaxşı yazıçı olmağın ən vacib meyarları ayrı-seçkilik etmədən müxtəlif mövzularda kitab oxumaq, xatirələrin və duyğuların intensivliyini tuta bilmək, empatiya qura bilmək, metaforalardan (simvolik ifadə və söz sənəti) yaxşı istifadə etmək, müşahidələr aparmaq, uydurma hadisələr və qəhrəmanlar haqqında daim qeydlər aparmaq, müşahidə etmək, yaxşı dinləyici olmaq, araşdırmanı, səyahət etməyi sevmək, hər mövzuda məlumat əldə edə bilmək və hər kəslə ünsiyyət qura bilməkdir.
-Təşəkkür edirəm!
-“Yüksek bir insan toplumu olan Türk Milletinin tarihi bir özelliği de güzel sanatları sevmek ve onunla yükselmektir.
Bunun içindir ki, milletimizin yüksek karakterini, yorulmaz çalışkanlığını, doğuştan gelen zekasını, ilme bağlılığını, güzel sanatlar sevgisini ve milli birlik duygusunu devamlı olarak ve her türlü vasıta ve önlemlerle bağlayarak geliştirmek milli idelimizdir.”
“Rumeli ve Anadolu halkı, Azeri kardaşlarının kalbinin kendi kalbi gibi çarptığını bilirler.”
14 Ekim 1921
Gazi Mustafa Kemal Atatürk
“Ədəbiyyat və incəsənət”
(09.02.2024)
