Aysel Fikrət, “Ədəbiyyat və incəsənət” üçün

 Hər kəs bir az ədəbiyyatdır. Hər kəs bir az musiqi.

Bu günki yazımın baş qəhrəmani Xalq artistimiz Siyavuş Kərimidir.

Öz köklərinə sadiq bir adam. Musiqınin bütün növlərinin dərin bilicisi kimi, bütün musiqi alətlərində ifa etmək bacarığına malik olduğu üçun ona "orkestr adam" da deyirlər.

Kövrək ürəyinin səsi həmişə ifa etdiyi musiqilərdə duyulur. O, daim sakit və təmkinli görünür.

Araşdırmalarım məni yanıltmadı. Hər şeydən qabaq uşaqlıq illərindən danışanda gözlərində nisgil olduğunu hiss etdim. Bunu çözməyə çalışdım. Bir az söhbət etdik. Verilişlərin birində ona uşaq çağlarından, qayğısız illərindən sual veriləndə, əksinə, qayğılanıb belə deyib: "Mən kınostidiyada böyümüşəm".

Bu söz məni uzaqlara çəkib apardı. Mənim də ailəm Kinostdudiyaya bağlıdır.

Atam Kinostudiyada baş redaktor olub, qardasim erkən yaşlarından kinostudiyada işləyib. Mənim də göz önümə Kinostudiyanın uzun dəhlizləri və sıx ağaclarla əhatə olunmuş həyəti gəldi. Və bu uzun dolanbac dəhlizlərdə gələcəkdə Azərbaycan musiqisi, incəsənəti üçün gərəkli sənətkar olacaq balaca Siyavuş.

Söhbəti asta səslə davam edir: "Mən kinostudiyada böyüdüm və orda böyük sənətkarlar mənə xeyir-dua verib, başıma sığal çəkib".

O, tez- tez Rafiq Babayevin adını çəkib, "Əlvida adamı" fikrə gedərkən xatırlayardı. Rafiq Babayev dövrünün musiqi aləmində yenilik, inqilab edən bir sənəkar idi. Yaratdığı musiqi ilə cazın vəhdəti o dövürdə musiqiçiləri ovsunlamışdı. Siyavuş Kərimi də bu möcüzənin ardıyca gedirdi və bu sevgi hələ də onun üçün böyük dəyərdir. 

Bəstəkar kimi ən çox teatr və kino üçün musiqilər yazmağa önəm verir.

Hər gün yenilik yaratmaq eşqini görürəm. Siyavuş Kərimi dostunu və sənətinə vurğun olduğu Rafiq Babayevi gözəl xatırlayır. Çox böyük araşdırmalarımda yenə müqayisələr aparıram.

Atalar da bir-birinə bənzəyir. Həmişə yaxşı kişilər yaxşı ataların övladı olur. Siyavuş müəllim atası haqqında danışanda gözlərində ümid, sevgi doğuldugunu gördüm. "Anamı bir az erkən itirdim - 30 yaslarında. Anam zəhmətkeş evdar qadın idi". Gözlərində nisgil tumurcuqlanir. "Sonra uzun müddət atamla tək qaldıq, onun üçün hər sey etməyə çalışdım". Söhbəti dəyişməyə çalışıram ki, kövrəklik bitə. “Övladlarım? Üç oğul övladım var". Söhbət əsnasında  Əşrəf  zəng edir. Əşrəf Siyavuş Kəriminin ortancıl oğludur. Ona atasının adını verib. Böyük oğlu gözəl musiqiçi Emin Kərimi indi Amerikada yasayir. Kiçik oğlu Rüstəmin danışığında atası, Siyavuş Kərimiyə oxşarlığı daha çox  duyulur. Siyavuş müəllim fəxrlə söhbətinə davam edir. Əşrəf son dərəcə ağıllı cavablar verir. Siyavuş müəllim övladlarına tələbələrə olduğu kimi şəxsiyyət qısmində yanaşır. Siyavuş Kəriminin bəstələdiyi əsərlərin hər biri də ondan bir parça, ona övlad kimidir. Siyavuş Kəriminin öz musiqi əsərləri üçün seçdiyi şeirləri dönə dönə oxudum. Bunların hər biri mənim sevdiyim şeirlərdir. Sözlərə baxın. Şair Baba Vəziroğlunun "Hicranın gözündən gözyaşı axaydı, kaş… Mənalı gözlərin təkliyə dözməyib bir dönüb baxaydı, kaş".

Musiqi əsərinin adı da “Kaş”dır. 

Və ya Cabir Novrizun o məşhur “Gecikmiş məhəbət”i, "Səni xəyallarda itirəcəyəm"... Və ya "Həzin bulaq kimi, sönməz çıraq kimi sevgim gələr dilə, yar” - “Ömrümün istəyi” əsəri. Hər üç bəstəsi nisgil və ayrılıq əsəridir. Bir çox ifaçıların ifasında dinlədiyim bu gözəl əsərlərin hər biri bəstəkarın ürəyinin səsindən cavab verir. Siyavuş Kərimi yaradıcı iç dünyasıyla paralel olaraq bütünlükdə özünü Azərbaycan Milli Konservatoriyasına bağlaya bilmişdir. Onun tələbələrə, müəllimlərə olan münasibəti son dərəcə səmimi və doğmadır. Yadima öz təhsil aldığım ali məktəb düşür. Mən bes il ərzində, bir dəfə də olsun, rektoru görmədim. Rektor o qədər əlçatmaz idi ki, biz onun yalnız bir qüvvə kimi hiss edirdik və içimizdə izaholunmaz qorxu var idi. Azərbaycan Milli Konservatoriyasında isə tamamilə ayrı abu-hava hiss edilir. Məsələ budur ki, həmsöhbətim musiqiçi olmaqla yanaşı Azərbaycan Milli Konservatoriyasının rektorudur. Suyavuş Kərimi fədakar insandır. Heç yoxdan gözəl bir universitet yaratmağı bacarıb. Burda olan nizam-intizama söz ola bilməz. Başqa gözəlliklərdən hələ danışmıram. İllər əvvəl Heydər Əliyev Siyavuş Kərimini yanına çağırır və musiqiylə nəfəs alan istedadlı adama Azərbaycan musiqi təhsili üçün önəmli bir tapşırıq verir. O gündən böyük çətinliklərlə addımlayan Siyavuş Kərimi indi də o missiyanı yerinə yetirməkdə usanmadan davam edir. Azərbaycan Milli Konservatoriyasını bu həddə gəlib çıxması üçün böyük keşməkeşli bir yol keçdi. Kafedralar yaratdı. Azərbaycan misiqisini yaşatmaq naminə çox böyük yeniliklərə imza atdı. Ətrafina topladığı sənətkarların hər biri bu amala xidmət etməyi bacardı. 

İndi səliqə səhmanlı dəhlizlərdə nizamli müəllimlər və istedadlı tələbələr, bir də musiqi sədalarına rast gəlirsən. İnsan sadəcə bu dəhlizlərdə dolanmaq istəyir, bu ayrı-ayrı milli musiqi alətlərimizdən, piano səslərindən sanki bir əsər dinləyirmiş kimi valeh olur. Heyf, sözlərin qoxusu və eşidilməyi ovqata bağlıdır. Mən sanki eşidirəm onları. O, bayaqdan bəri söhbət açdığım Rafiq Babayevin musiqi ənənəsini bu kiçik sənət qaynayan təhsil ocağına gətirə bilmişdi Siyavuş Kərimi. Səhnə mədəniyyəti, insanlıq, dərslərə maraq, məsuliyyət bir təhsil ocağının əsas şərtləridir. 

O, düşünür ki, yaradıcılıq bütün cəhətlərin önündə dayanır. Belə düşünməklə bu qədər böyük işlər görmək olar.

Ömrünün ikinci baharında sevib seçdiyi xanımı Günayına da bu gözəl təhsil ocağında rast gəlib. Bu sevgidən iki ağıllı balaları olan sənətkar, bütün övladları barədə danışarkən eyni təbəssümlə gülümsəyir. Tələbələri və musiqisi, ailə dəyərləri, valideynləri, ömür yolu - hər addımı gözəl anladır və fərəhlənir. Ondan valideynlərini soruşanda: "Mən atama çox bağlı idim" dedi. Nə üçünsə müsahibimin anasına bağlı olduğunu düşünürdüm. Yalnız o, atasından onun səhnəyə gəlməsində səbəbkar olan bir insan kimi danışdı. 

Onunla söhbət şəkil albomuna baxmağa bənzədi. Bu şəkillərin hamısında o gülümsəyir. Ömrümüz bir neçə şəkildir əslində.

Siyavuş Kərimi bu şəkillərə solmayan bir sənət ceşməsidir. Bir də görürsən, tələbələri üçün müşayiət edir. Bir dəfə bir səhnə məni çox kövrəltdi. Görmə qüsurlu tələbəsini qucaqlayib kövrəlmişdi. 

Bir dəfə də caz ifaçı tələbələrin konsertində birdən susub kövrəldiyini hiss etdim. Bu dünya  bir neçə şəkildən ibarətdirsə, o, mənim üçün bu iki şəkildə insan kimi aydınlaşır. Bu albomun vərəqlərində  

Siyavuş Kərimi və onun musiqisi, Siyavuş Kərimi və onun sevgisi,

Siyavuş Kərimi və sevdiyi, yaratdığı Azərbaycan  Milli Konservatoriyası,  

Siyavuş Kərimi və övladları, ona bənzəyən üç kübar oğlan uşağı, Siyavuş Kərimi və atası və məni düşündürən şəkil - balaca Siyavuş  və əlindən tutduğu anasını görmək olar.  

Bu şəkillər ömür səhifələridir. Mən onu vərəqlədikcə paralel olaraq öz ömür səhifəmi və yaxud indiyə qədər esse yazdığım onlarla sənətkar ömrünü vərəqlədim.

Bu gün vərəqlədiyim bu sənətkar ömrü nə qədər təmiz və pak dünyadan idi - musiqi dünyasından.

Azərbaycanın zəngin musiqisi olduğunu hər kəs bilir. Rafiq Babayev yeni ənənə gətirdiyi Muğam-Caz sintezini qəbul edən o dövrkü  gənclik bu günün Musiqi ənənəsini daşıyır. Onlardan biri də Siyavuş Kərimidir. Sənətkarları qorumaq lazımdır. Onlardan öyrənmək və gələcəyə ötürmək lazımdır.

Esseni yazıb bitirincə bir çox ifalarda “Ömrümün istəyi” əsərini dinlədim. Bu nisgil dolu əsəri hamı, hər kəs özününkü kimi oxuyub. Çünki hər bir insanın içində önun daxili səsi var, hansı ki, təkcə musiqi vasitəsiylə  eşidilir. Səsin sehri isə ayrı bir mövzudur. Hər kəs bir az ədəbyyatdır, hər kəs bir az musiqi. Bu gün mən sizə "musiqi adam"dan danışdım. 

Səsdə, Sədada olun.

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(05.02.2024)