Mədəniyyət Nazirliyinin “Mədəni gənclik” layihəsi davam edir. 

Ötən həftə Azərbaycan Dövlət Akademik Rus Dram Teatrında "Hekayəti-müsyö Jordan və dərviş Məstəli şah" komediyasına baxan Bakı Dövlət Universitetinin tələbələri bu gün Əməkdar artist Fuad İbrahimovun dirijorluğu ilə Bakı Kamera Orkestrinin konsertini dinləyəcəklər. 

Azərbaycan Dövlət Akademik Filarmoniyasında “mədəni gənclik” həm əylənmək, həm də öz musiqi zövqlərini formalaşdırmaq imkanı qazanacaq. 

Qeyd edək ki, gənc nəsil arasında mədəniyyətin və incəsənətin təşviqinə yönəlmiş layihə Azərbaycan mədəniyyətinin sabahına sahib çıxacaq “mədəni gənc”lərin formalaşdırılmasını hədəfləyir.

“Qobustan” incəsənət toplusunun yay nömrəsi işıq üzü görüb. Dərginin bu nömrəsində sənətin müxtəlif yönlərinə aid araşdırma məqalələri, yubiley təbrikləri, müsahibələr yer alıb.

Xalq yazıçısı Anar “Mühacir rəssamlar” məqaləsində vətəndən kənarda yaşayan fırça ustalarımızın ömür və yaradıcılıq yoluna nəzər salır. Görkəmli alim Vilayət Quliyev italyan rəssamı Amadeo Modilyani haqqında məqaləsində qəribə taleli sənətkara aid fikirlərini bölüşür. Dərgi bəstəkar Calal Abbasovun 65 illik yubileyini Elvira Əlifxanovanın məqaləsi ilə təbrik edir.

Xalça muzeyinin 55 illik yubileyi Nuranə Səlimlinin essesi ilə qeyd olunur. Tanınmış alim Firudin Qurbansoy “Ruh mühəndisliyi” essesində xəttatlıq sənətinin incəliklərindən söz açır. 

Həmçinin dərginin əməkdaşı Esmira Nəzərli uzun illər “Qobustan”da çalışmış mərhum Tofiq Abdin haqqında xatirələrini bölüşür. Oqtay Əhmədovun “Tofiq Abdinin nədənləri” essesində qəribə adamın fərqli xarakteri ifadə olunur. Musiqişünas Leyla Nəzərli “Beynəlxalq caz günündə düşüncələr” məqaləsi ilə Caz sənətinin ecazını sözə çevirir. Yazıçı Fərid Hüseyn fotoların fəlsəfəsindən, fotoqrafiya sənətinin tarixindən söz açır. Pərviz Seyidli mərhum Xalq yazıçımız Rüstəm İbrahimbəyovun “Özgə ömür” filminin ssenarisi nümunəsində masterin yaradıcılıq xüsusiyyətlərini incələyir. Gənc hüquqşünas Fidan Allahyarova Nizaminin “İskəndərnamə” poemasında ipəyin tarixinin ifadəsini təhlil edir. Gənc şair-esseist Ülvi Bahadır “Müharibə və Sənət” məqaləsində müharibələrin sənətə, musiqiyə təsirindən söz açır. “Söz gənclərdə” layihəsində Azərbaycan Dövlət Pedaqoji Universitetinin tələbələri Gənc Tamaşaçılar Teatrının aktrisası Səbinə Məmmədova ilə həmsöhbət olublar. Zülfiyyə Qəniyevanın "Qurama"sında yay ab-havasında kiçik, amma maraqlı faktlar yer alıb. Həmçinin dərginin rəngli səhifələrində müxtəlif rəssamların əsərləri oxuculara təqdim olunub.

Görkəmli bəstəkar, ictimai xadim, Azərbaycanın və SSRİ-nin Xalq artisti Rauf Hacıyevin (1922-1995) anadan olmasının 100 illiyi tamam olur.Bu münasibətlə mədəniyyət nazirinin müavini Elnur Əliyev, tanınmış mədəniyyət və incəsənət xadimləri, bəstəkarın adını daşıyan 15 nömrəli Uşaq musiqi məktəbinin kollektivi və musiqi ailə üzvləri Fəxri xiyabanda sənətkarın məzarını ziyarət edib, önünə tər çiçəklər düzüblər.

“Ədəbiyyat və incəsənət” portalı Mədəniyyət Nazirliyinə istinadən xəbər verir ki, Mədəniyyət nazirinin birinci müavini Elnur Əliyev mərasimdə çıxış edərək Rauf Hacıyevin musiqi mədəniyyətimizdəki yerindən və yolundan danışdı. Qeyd etdi ki, sənətkarın zəngin yaradıcılıq irsi həmişə dövlətimiz tərəfindən yüksək qiymətləndirilib. Prezident İlham Əliyevin 13 aprel 2022-ci il tarixdə Rauf Hacıyevin 100 illik yubileyinin qeyd edilməsi haqqında imzaladığı sərəncam bu diqqətin bariz nümunəsidir. İl ərzində böyük musiqi xadiminin yubileyi ilə bağlı müxtəlif tədbirlər təşkil olunacaq, onun Azərbaycan musiqi mədəniyyətinin inkişafına verdiyi töhfələrə bir daha nəzər salınacaq.

Mədəniyyət Nazirliyi İncəsənət və qeyri-maddi mədəni irs şöbəsinin əməkdaşı Turan Məmmədəliyeva bildirib ki, Rauf Hacıyev müxtəlif janrlarda, o cümlədən simfoniya, oratoriya və kantatalar ərsəyə gətirib, uğurlu səhnə təcəssümünü tapmış operettalar yazıb. Onun milli motivlərlə müasir üslubun vəhdətində yaratdığı vətənpərvər ruhlu lirik mahnılar məşhur ifaçıların repertuarına daxil olub və bu janrın inkişafında əhəmiyyətli rol oynayıb. Rauf Hacıyev respublikanın mədəni həyatında yaxından iştirak edib, 1965–1971-ci illərdə Azərbaycan SSRİ-nin mədəniyyət naziri işləyib.

Qeyd edək ki, Rauf Hacıyevin "Dördüncü fəqərə", "Qafqaz əsiri", "Ana, mən evlənirəm", "Yolayrıcında", "Romeo mənim qonşumdur" operettaları, "Yallı", "Ləzgihəngi" baletləri, "Şeyx Sənan", "Səbuhi" "Həzi Aslanov" simfonik poemaları, “Səməd Vurğun” kantatası və digər əsərləri bəstəkarın yaradıcılığının zənginliyindən xəbər verir. Müəllifin “Sevgilim”, “Mənim Azərbaycanım”, “Lirik mahnı”, “Bahar gəlir”, “Sevimli şəhər”, “Bakı haqqında mahnı”, “Leyla”, “Neft Daşlarında”, “Ceyran” və s. mahnıları müğənnilərin repertuarında geniş yer tutub.

Rauf Hacıyev “Əhməd haradadır?”, “Mən rəqs edəcəyəm”, “Bir qalanın sirri”, “Kölgələr sürünür”, “Qara daşlar” və s. filmlərə yaddaqalan musiqilər yazıb.

Mədəniyyət Nazirliyinin “Şuşa mədəniyyətinin inciləri” layihəsi müxtəlif bölmələr üzrə təqdimatlarla davam edir. “Şuşa İli” münasibətilə həyata keçirilən layihənin “Şuşanın ədəbi həyatı” bölməsinin növbəti təqdimatı Azərbaycan ədəbiyyatının görkəmli nümayəndəsi, böyük dramaturq, nasir, publisist və teatr təşkilatçısı, tanınmış ictimai xadim, Əməkdar incəsənət xadimi Əbdürrəhim bəy Haqverdiyevə həsr olunub.

Əbdürrəhim bəy Əsəd bəy oğlu Haqverdiyev 1870-ci il mayın 17-də Şuşa şəhərində anadan olub. 1890-cı ildə Şuşa rеalnı məktəbinin altıncı sinfini bitirib, Tiflis rеalnı məktəbinin sоnuncu sinfində təhsini davam etdirib. 1891-ci ildə Tiflisdə təhsini başa vurduqdan sonra Peterburq Yоl Mühəndisləri İnstitutuna daxil оlub.

Gənc yazıçı özünün ilk pyesləri "Yеyərsən qaz ətini, görərsən ləzzətini" (1892) və "Dağılan tifaq"ı (1896) da Pеtеrburqda yazıb. 1899-cu ildə о, Pеtеrburqdan Şuşaya qayıdır. Şuşada iki il qalır və xalq yaradıcılığı nümunələrini tоplamaqla məşğul оlur. Ədib "Bəxtsiz cavan" pyеsini də 1900-cü ildə Şuşada yazır. Pyеs еlə həmin il tamaşaya qоyulur. 1901-ci ildə Ə.Haqvеrdiyеv Şuşadan Bakıya gəlir və burada "Pəri cadu" pyеsini tamamlayır.

Ə.Haqvеrdiyеv 1906-cı ildə Rusiya Dövlət Dumasına Gəncə quberniyası üzrə nümayəndə seçilir və Pеtеrburqda qalır, "Ağa Məhəmməd şah Qacar" faciəsini yazmaq üçün dövlət kitabxanasında araşdırma aparır. 1907-ci ildə yazıçı yеnə həmin faciəyə aid əlavə məlumat tоplamaq üçün İrana səfər еdir. Faciə ilk dəfə 1907-ci ildə Bakıda səhnəyə qоyulub və uzun illər böyük müvəffəqiyyətlə səhnələrdə оynanılıb.

1906-cı ildə "Mоlla Nəsrəddin" jurnalı nəşrə başlayıb. Ədib dərgidə “Cеyranəli”, “Xоrtdan”, “Həkimi-nuni-səğir”, “Lağlağı”, “Mоzalan”, “Süpürgəsaqqal” və başqa imzalarla hekayə, fеlyеtоn və publisist məqalələr çap еtdirir. Ə.Haqvеrdiyеvin jurnalda dərc olunan "Cəhənnəm məktubları", "Mоzalan bəyin səyahətnaməsi", "Marallarım" əsərləri böyük maraqla qarşılanıb.

Müəllifin "Qırmızı qarı", "Ədalət qapıları", "Ağac kölgəsində", "Vavеyla", "Köhnə dudman", "Baba yurdunda", "Qadınlar bayramı", "Kamran", "Sağsağan", "Yоldaş Kоrоğlu", "Çоx gözəl" və s. həmçinin "Marallarım" silsiləsindən hеkayələri ədəbi ictimaiyyətin diqqətini cəlb edib. Yazıçının hеkayələrinin bir qismi "Marallarım" (1927) və "Hеkayələr" (1940) kitabında tоplanıb.

1928-ci ildə ədəbiyyat və incəsənət sahəsindəki xidmətləri nəzərə alınaraq Ə.Haqverdiyevə “Əməkdar incəsənət xadimi” fəxri adı vеrilib. Böyük ədib 1933-cü il dekabrın 11-də Bakıda vəfat edib, Fəxri xiyaban dəfn olunub.

Prezident İlham Əliyevin 31 yanvar 2020-ci il tarixli sərəncamı ilə ədibin anadan olmasının 150 illiyi ölkəmizdə qeyd edilib. Ə.Haqverdiyevin 150 illiyi eyni zamanda UNESCO-nun 2020–2021-ci illər üçün görkəmli şəxslərin və əlamətdar hadisələrin yubileyləri siyahısına daxil edilib.

Mayın 15-də İranda “Şahnamə” poemasının müəllifi, görkəmli şair-filosof Əbdülqasım Həsən ibn Əli Tusun (Firdovsinin) (934-1025) doğum günü qeyd olunub.

AzərTAC İrandan xəbər verir ki, şairin doğum günü hər il müxtəlif təntənəli tədbirlərlə qeyd edilir. İranın Xorasan vilayətinin Tus şəhərində anadan olan şair uzun illər orduda xidmət edərkən xalqın məişəti, mifləri və əfsanələrini öyrənmiş, emosional təsirə malik şeirlər yazmışdı. Ə.Firdovsinin həyatı haqqında dövrümüzə az məlumatlar çatıb. Lakin dünya mədəniyyətinin ən görkəmli abidəsi hesab edilən “Şahnamə” şairin həyatı barədə də məlumatlar verir.

Ə.Firdovsinin fəlsəfəsi ondan ibarətdir ki, cəmiyyətdə hər kəs vicdanlı, vətənini, xalqını sevən, hər zaman hər yerdə haqsızlığa qarşı mübarizə aparan, sağlamlığına diqqət edib fiziki baxımdan güclü və humanist olmalıdır. Eyni zamanda, dostluğa və məhəbbətə sadiq qalmalıdır. Onun əsərinin əfsanəvi qəhrəmanları Rüstəm, Siyavuş, Cəmşid məhz belə yüksək keyfiyyətlərə malik personajlardır.

“Şahnamə” əsərini tamamlayan şair onu sultan Mahmud Qəznəviyə təqdim edir. Lakin Ə.Firdovsinin azadlıq sevgisi ilə yaşayan qəhrəmanları qəddar və despotik fikirlərə malik sultanın xoşuna gəlmir və şair təqiblərlə üzləşərək İrandan qaçmaq məcburiyyətində qalır.

Rəvayətə görə, Qəznəvilər dövlətinin hökmdarı Sultan Mahmud əsərin hər beytinə bir qızıl pul verəcəyini deyir, lakin "Şahnamə"ni oxuyandan sonra bəyənmir və Firdovsiyə hər beyt üçün qızıl yox, gümüş pul verir. Firdovsinin 30 ilə yazdığı "Şahnamə" poeması İranın VII əsrədək olan tarixini özündə əks etdirir. Bu əsər 60 min beytdən ibarətdir və əfsanəvi İran-Turan müharibələrindən bəhs edir.

Sonralar İrana qayıdan Ə.Firdovsi doğma Tus şəhərində vəfat edir. Sultanın qəzəbinə tuş gələn şairin nəşinin şəhər qəbiristanlığında dəfn edilməsinə icazə verilmir. Böyük şair-filosofu bir neçə dostu öz evinin bağçasında dəfn edirlər.

Ə.Firdovsinin anadan olmasının min illiyi münasibətilə Rza şah Pəhləvi 1928-ci ildə onun qəbri üzərində mavzoleyinin ucaldılması haqqında sərəncam verir. Bu gün şairin mavzoleyi İrana gələn turistlərin sevimli yerlərindən biridir.

Məşhəddəki Firdovsi Universitetinin ədəbiyyat kafedrasının müəllimi professor Fərzad Qaemi “Şahnamə”ni İranın ən qədim ədəbiyyat nümunəsi adlandıraraq bildirib ki, ondan əvvəl Əbu Mənsur, Ədbülməyid Bəlxi, Əbu Məsudu və digər şairlər də “Şahnamə” yazıblar. Professor qeyd edir ki, şaha ithaf olunan böyük əsərlər “Şahmanə” adlandırılırdı, bu da böyük bir ədəbi cərəyanın yaranmasına səbəb olmuşdu. Lakin Firdovsinin “Şahnaməsi” onunla fərqlənirdi ki, o, İran tarixini, mədəniyyətini və milli kimliyini ədəbi üsulla çatdırmışdı.

Qeyd edək ki, Firdovsi ömrünün son illərində yazdığı “Yusif və Züleyxa” əsərində “Şahnamə”ni özündən uydurub yazdığını etiraf edir. 

Şairin əsərləri bir sıra dillərlə yanaşı, Azərbaycan dilinə də tərcümə edilib.

Günün fotosu: Ukraynada “Eurovision” qələbəsini coşğu ilə qarşılyıblar

“Kalush Orchestra" qrupunun “Eurovision” qalibiyyətini Kiyevdə “Balaca xoşbəxtlik cücərtisi” adlandırıblar. Müharibənin həyatı iflic etdiyi bir dövrdə bu mədəniyyət qələbəsi ukraynalıları əməllicə sevindirib. 

Prezident Vladimir Zelenski öz saytında yazıb: “Bizim cəsarətimiz dünyanı valeh edir, bizim musiqi Avropanı fəth edir”.

Foto: Euronews

YARAT Müasir İncəsənət Məkanı, XX-XXI əsrlər Azərbaycan Rəngkarlığı Muzeyində Azərbaycan rəssamı Ucal Haqverdiyevin ilk genişmiqyaslı muzey sərgisi təqdim edilir.

YARAT-dan AzərTAC-a bildirilib ki, mayın 26-da açılacaq sərgi fərdi və ictimai kolleksiyalardan toplanmış ekspozisiya, 300-ə yaxın rəngkarlıq və qrafika əsərləri ilə rəssamın yaradıcılığının tam spektrini əhatə edərək, onun bir çox rəsmlərini, eskizlərini, albom qaralamalarını, şeirlərini, şəxsi əşyalarını, eləcə də fotolarını ilk dəfə bir araya gətirir. Əsərlərin əksəriyyəti geniş ictimaiyyətə ilk dəfə təqdim olunur.

“Mövcudluqda ünsiyyət” Ucal Haqverdiyevin “məkanda olması” ideyasını nəql edir. Sərgi rəssamın yaradıcılığının bütün bucaqlarını işıqlandıraraq, onunla səssiz “dialoqda” olmaq imkanını təklif edir. Rəssamın həyatda olmamasına baxmayaraq, sərgi Ucalın məkana “müşahidə” və “nəzarət” etməsi konseptindən çıxış edir. Bu “ünsiyyət” Ucalın “mövcudluğunu” hiss etdirir.

Ucalın daxili aləmindən bəhs edən ekspozisiya, rəssamın şəxsiyyətinin və yaradıcılığının bütün aspektlərini əks etdirməklə, həm də onun daim yeniliklər axtarışında olan mükəmməl kolorist və rəsm bilicisi kimi də təqdim edir. Ötən əsrin 80-ci illərində yaradıcılıq yolunu başlayan Ucalın müxtəlif janr, istiqamət və növlərdə bədii axtarışları/eksperimentləri məlumdur. Təkcə vizual axtarışlarla deyil, həm də tematik cəhətdən zəngin olan yaradıcılığında rəssam gündəlik mövzulardan savayı (insanlar, heyvanlar, təbiət, əşyalar və s.) təxəyyül və yuxular, Şərq fəlsəfəsi və dini mövzulara ciddi istinadlar edir. Bu axtarışların nəticəsində Ucal bənzərsiz dəst-xəti ilə müstəsna vizual dilini yaradaraq, öz müxtəlifliyində heç kimə bənzəməyən rəssam kimi incəsənət tarixində qalıb.

O, həyatının son 5 ilini Bakıda yerləşən Mixail Arxangel kilsəsinin divar rəsmlərinin çəkilməsinə həsr etmişdir. Ölümündən sonra yarımçıq qalmış işini onun həyat yoldaşı, rəssam Yelena Haqverdiyeva tamamlamışdır.

Sərginin kuratoru Fərəh Ələkbərlidir.