Super User
Üzü cənnətə doğru yolu hələ uzundur...
BU GÜN XALQ ARTİSTİ FƏXRƏDDİN MANAFOVUN DOĞUM GÜNÜDÜR
Elman Eldaroğlu, “Ədəbiyyat və incəsənət”
Xasiyyəti çox tünddür, xarakteri sərt olduğundan hər kəs onunla dostluq edə bilmir. Oynayır, boynuna götürdüyü rolu elə oynayır ki, nəinki rejissor, əsərin müəllifi də həsəd aparır...
Demirəm ki, dünyaşöhrətlidir, amma dünyanın bu guşəsində izi qalacaq...
Məzmunlu insandır. Bunu onun özünə desəniz, o qədər xoşuna gələcək ki, kövrək vaxtına düşsə sizi bağrına basıb, öpə də bilər...
Ucalığın zirvəsində onu görsəniz heç də məətəl qalmayın, o, öz yerindədir...
Tez əsəbləşir, amma tez də imana qayıdır. Bir məzlumu görəndə ürəyi dağlanır, içi göynəyir...
Gözəl təşkilatçılıq qabiliyyəti var. Ürəkləri fəth edəcək xüsusiyyətlərə malikdir. Bu xüsusiyyətlərə onunla ünsiyyətdə olan insanlar daha çox şahid olurlar...
Bəli, şanslı və uğurlu adamdır. Həyatda bacarmadığı nəsə yoxdur. Heç nə onun qarşısında əngəl ola bilməz. Hətta hər kəsi idarə edə biləcək qədər güclüdür. Dövlət onu dəfələrlə mükafatlandırıb. 2006-cı ildən Prezidentin fərdi təqaüdünü alır. Yəni beş adamdan pis yaşasa da, iyirmi beş adamdan irəlidədir. Amma nədənsə özündə güc tapıb bir ziyalı kimi xalqın çətin günlərində görünməyə can atmır...
Bəzən adamda tənbəl birisi təəssüratı yaratsa da aldadıcıdır, necə deyərlər, o, civə kimi qaynayır...
Məğrur yerişi var, amma sakit təbiətli, mənən çox sadədir. Zəngin dünya görüşünə, iti zəkaya sahibdir. Doğrudur, göstəriş verməyi xoşlasa da, özü icra edəndə daha məmnun olur...
Açıq danışmağı bacarır, nəsə xoşuna gəldikdə, bəyəndikdə, eyni zamanda nəyisə istəmədikdə və bəyənmədikdə bunu olduğu kimi qeyd etməkdən çəkinmir. Bəzən kimisə tərif edəndə onu utandıra biləcək səviyyədə şişirdə bilir...
Son dərəcə çalışqandır. Nə baş verirsə versin, hədəflədiyi nöqtəyə mütləq gedib çatacaq. Novator deyil, fəqət yenilikləri asanlıqla ram edə bilir...
Deyir ki,- “90-cı illərin əvvəllərində mən Slovakiyaya getmişdim və orada düz 10 ay yaşadım. Bəzən mən hüznlə nə qədər çox vaxt itirdiyimi düşünürəm, ən azından əlavə 10 filmdə rol ala, 10 tamaşada iştirak edə bilərdim. Ancaq bununla bahəm çox şey dərk etmişəm. Həqiqi nümunələr gətirim. Mənim hər şeyim vardı- ən prestijli rayonda gözəl evim, ən bahalı maşınlarım. Bir dəfə zülmət qış gecəsində yad bir səs məni yuxudan oyatdı. Eyvana çıxdım və gördüm ki, mənim dəbdəbəli villalarda yaşayan qonşularım aramsız yağıb yığılan qarı təmizləmək üçün əllərində bellələrlə işə girişiblər! "Bunlar nədir, anormaldırlar, bəyəm səhəri gözləyə bilməzdilər?”- deyə düşündüm və yatmağa getdim.
Səhər 8-də mən ofisə getməliydim, evdən çıxanda isə maşını qarajdan çıxara bilmədim, çünki qapının qarşısında qar anbarı vardı. Ətrafda hər yan isə tər-təmiz idi. Vacib görüşə çatmaq üçün ofisin avtomobilini çağırmalı oldum. Axşam qonşularda təmizlik hökm sürürdü, mənim qarım isə daha da yuxarı qalxmışdı. Gecə üçdə mən yerimdən qalxdım, əlimə bel götürdüm və bütün qarı təmizlədim, səhər qarajdan maşınımla çıxanda, bütün qonşular məni gülüşlə yola salırdılar. Mən anlaşılmaz əcnəbi deyil, onların ənənəsini qəbul edən bir insana çevrilmişdim.
Yaxşı yadımdadır bir dəfə avropalı ustaların drellərinin arxasında tozsoran olduğunu görəndə necə təəccüblənmişdim! Bu bizim ağlımıza niyə gəlməyib deyə düşünmüşdüm?! Bu ki çox asandır!”
Eşitdiyimə görə dostluqda sədaqətli, yoldaşlıqda səxavətlidir...
Bilmirəm, kim necə düşünür, mən haqqında söhbət açdığım Fəxrəddin Manafovu öz dəsti xətti olan bir aktyor kimi tanıyıram.
Biz gəldi gedərik, Azərbaycan daim yaşayacaq və onun çəkildiyi filmlər Azərbaycan qədər əbədi olacaq...
Avqustun 2-si Onun doğum günüdür, 68 yaşı tamam olur. Amma qəti qorxusu yoxdur. Üzü CƏNNƏTƏ doğru yolu hələ uzundur...
Yeni yaşı mübarək olsun!
“Ədəbiyyat və incəsənət”
(02.08.2023)
Vaqif Aslanın şeirləri Avstriya portalında yayımlanıb
Avstriyanın məşhur ədəbiyyat portalı Dövlət Tərcümə Mərkəzinin “Azərbaycan ədəbiyyatı beynəlxalq virtual aləmdə” layihəsi çərçivəsində tanınmış Azərbaycan şairi Vaqif Aslanın alman dilinə tərcümə olunmuş “Kimiyəm...” və “Adam” şeirlərini yayınlayıb.
Tərcümə Mərkəzinin məlumatına görə, şairin yaradıcılığı haqqında məlumatla təqdim olunan şeirlərin alman dilinə tərcümə müəllifləri Avstriya filoloqu Andreas Kriber və Mərkəzin alman dili mütəxəssisi Məryəm Səmədovadır.
1950-ci ildə Şəkinin Kiş kəndində anadan olan tanınmış Azərbaycan şairi və tərcüməçi Vaqif Aslan 1968–1973-cü illərdə Azərbaycan Xarici Dillər İnstitutunun Fransız və Azərbaycan dilləri fakültəsində təhsil alıb: Onun ilk şeiri 1967-ci ildə Şəkinin “İpəkçi” qəzetində dərc olunub. O, eyni zamanda “Ruhlarla söhbət”, “Qanımdan rəng alan gül”, “Aydın”, “Oğuz elinə salam”, “Hər şey zaman içində” və digər kitabların müəllifidir. V.Aslan məşhur fransız yazarları Pol Verlen, Ojen Dabi, Erve Bazen, Jan Batist Şardən və Jermen Giyomun əsərlərinin orijinaldan Azərbaycan dilinə tərcümə müəllifidir.
Qeyd edək ki, 2006-cı ildən fəaliyyət göstərən “Gedichtesammlung.net” ədəbiyyat portalı mütəmadi olaraq səhifələrində dünya ədəbiyyatının müasir ədəbi nümunələrini işıqlandırır.
“Ədəbiyyat və incəsənət”
(02.08.2023)
Bu gün Kino işçilərinin peşə bayramıdır
Bayram hansı tədbirlərlə yadda qalacaq?
Bu gün kino işçilərinin peşə bayramı – Milli Kino Günüdür. Hər ikin 2 avqustu rəngarəng tədbir və təqdimatlarla yadda qalır. 2023-cü il kinematoqrafiyamız üçün xüsusilə əlamətdardır. Azərbaycan kinosunun yaranmasının 125, Cəfər Cabbarlı adına “Azərbaycanfilm” kinostudiyasının yaradılmasının isə 100 illiyi qeyd olunur. Bu il eyni zamanda Azərbaycan Kinematoqrafçılar İttifaqının fəaliyyətə başlamasının 60 illiyidir.
“Ədəbiyyat və incəsənət” portalı xəbər verir ki, Azərbaycan Kinematoqrafçılar İttifaqı (AKİ) kino işçilərinin peşə bayramı münasibətilə avqustun 1-də ömrünü ekran işinə həsr etmiş bir qrup insanı mükafatlandırıb.
AKİ-dən bildirilib ki, ənənəvi olaraq bu il də ssenari, kinoşünaslıq, prodüser fəaliyyətinə görə uğur əldə etmiş bir neçə şəxs üçün mükafatlar nəzərdə tutulmuşdu. Əlamətdar günlə bağlı keçirilən tədbirdə mükafatlar sahiblərinə təqdim olunyb. Mükafatın məqsədi milli kinoda müsbət tendensiyaları diqqət mərkəzinə gətirməkdən ibarətdir. Mükafat üçün namizədlərin seçimi aparılarkən ittifaqın katibliyi ötən kino mövsümü ərzində gedən prosesləri nəzərdən keçirmiş, təhlil etmiş, kinematoqrafiyanın müxtəlif sahələri üzrə fəaliyyət göstərən insanların xidmətlərini nəzərə almiş və açıq səsvermə yolu ilə laureatları seçmişdir.
Həmçinin avqustun 1-dən etibarən İctimai Televiziyada son illərdə “Azərbaycanfilm”də istehsal olunan qısametrajlı filmlərin nümayişinə başlanılıb.
Bu gün saat 17.00-də “Nizami” kino mərkəzində “Azərbaycan kinosu-125” adlı tədbir keçiriləcək.
Sabah - avqustun 3-dən 10-dək “CinemaPlus” kinoteatrlar şəbəkəsi ilə “Azərbaycanfilm” kinostudiyası birlikdə klassik filmlərin nümayişini təşkil edəcəklər.
“Ədəbiyyat və incəsənət”
(02.08.2023)
Özbəkistan nümayəndə heyəti Azərbaycan Milli Kitabxanasını ziyarət ediblər
Avqustun 1-də Özbəkistan Respublikasının ölkəmizə təyin olunmuş səfiri Bahrom Aşrafxanov, Özbəkistanın Xalq şairi Mahmudjan Tohirov, “Özbəkistan ədəbiyyatı və incəsənəti” qəzetinin baş redaktoru Salim Aşurov, yazıçı Xondamir Qadiri, Özbəkistan Yazıçılar İttifaqının üzvü Bahadur Kerimov və Özbəkistan Respublikası Mədəniyyət Nazirliyinin Mədəni fəaliyyətin inkişafı şöbəsinin müdiri Camşidbek Niyazbekov Azərbaycan Milli Kitabxanasını ziyarət ediblər.
Milli Kitabxananın yaydığı məlumata görə, görüş zamanı Milli Kitabxananın direktoru, professor Kərim Tahirov qonaqları kitabxanada görməkdən məmnunluğunu bildirərək, onlara Azərbaycan Milli Kitabxanası haqqında məlumat verib.
K.Tahirov Azərbaycan Milli Kitabxanasının Özbəkistan Milli Kitabxanası ilə qarşılıqlı əməkdaşlıq çərçivəsində fəaliyyət göstərdiyini qonaqların diqqətinə çatdırıb.
Səfir Bahrom Aşrafxanov Azərbaycan Milli Kitabxanasında ilk dəfə olduğunu qeyd edərək, burada olmağından xoş hisslər keçirdiyini dilə gətirib. O, eyni zamanda 2 qardaş ölkə arasında dostluq münasibətlərinin mədəniyyət və ədəbiyyat sahəsində də davam etdiyini bildirib.
Səfir Azərbaycan yazıçılarının əsərlərinin özbək dilinə tərcümə olunaraq, Özbəkistanda “Azərbaycan mədəniyyəti günləri” adlı tədbir təşkil ediləcəyini qeyd edib. B.Aşrafxanov AMEA N.Gəncəvi adına Ədəbiyyat İnstitutu, BDU, ADU və bir sıra təşkilatlarla birlikdə layihələrin mövcud olduğunu, özbək ədəbiyyatı klassiklərinin, müasir özbək ədəbiyyatı nümunələrinin Azərbaycan dilinə tərcümə olunduğunu vurğulayaraq, qarşılıqlı əməkdaşlıq çərçivəsində baş tutacaq layihələr əsasında iki ölkənin mədəniyyətinin tanınması ilə bağlı fikirlərini dilə gətirib.
Sonda qonaqlar kitabxanada yerləşən “Heydər Əliyev guşəsi”, “Beynəlxalq əməkdaşlıq zalı” ilə tanış olaraq, kitabxananın fondu haqqında məlumatlandırılıblar.
“Ədəbiyyat və incəsənət”
(02.08.2023)
Ölkə üzrə bütün mədəniyyət müəssisələrinin monitorinqi aparılır
Mədəniyyət Nazirliyi tərəfindən ölkə ərazisindəki mədəniyyət müəssisələrinin sistemli monitorinqi prosesinə başlanılıb.
“Ədəbiyyat və incəsənət” portalı Mədəniyyət Nazirliyinə istinadən xəbər verir ki, Azərbaycan Respublikası Prezidentinin 2023-cü il 23 fevral tarixli Sərəncamına uyğun olaraq, Mədəniyyət Nazirliyinin regional mədəniyyət idarələrinin yenidən təşkil edilməsinin ardınca, ölkə ərazisindəki mədəniyyət müəssisələrinin mövcud vəziyyətinin hərtərəfli qiymətləndirilməsi, qəzalı, yararsız və fəaliyyətsiz müəssisələrin müəyyən edilməsi, bu istiqamətdə məlumatların sistemləşdirilməsi məqsədilə səyyar monitorinq qrupları təşkil edilib və bölgələrə ezam olunub.
Monitorinq prosesi ölkənin bütün ərazisi üzrə 64 rayonu əhatə etməklə 4500-ə yaxın müəssisədə aparılır.
Prosesin nəticələrinə uyğun olaraq, xüsusilə respublikanın rayon və kəndlərində illər ərzində baxımsız vəziyyətdə, fəaliyyətsiz qalmış, təyinatı üzrə istifadə edilməyən mədəniyyət müəssisələrinin fəaliyyətinin təkmilləşdirilməsi və bu sahədə səmərəliliyin təmin edilməsi istiqamətində ardıcıl tədbirlərin görülməsi nəzərdə tutulur.
“Ədəbiyyat və incəsənət”
(01.08.2023)
Unudulmaz sevgi şeirləri - “Bəhanəsiz get”
“Ədəbiyyat və incəsənət” portalının “Unudulmaz sevgi şeirləri” rubrikasında bu gün sizlərçün unudulmaz sevgi şairi Nüsrət Kəsəmənlinin ən gözəl şeirlərindən birini dərc edirik: “Getmək istəyirsən bəhanəsiz get…”
Nüsrət Kəsəmənli
GETMƏK İSTƏYİRSƏN BƏHANƏSİZ GET
Gətmək istəyirsən, bəhanəsiz get,
Oyatma mürgülü xatirələri.
Səsin həmin səsdir, baxışın ögey,
Gedirsən, səsin də yad olsun barı…
Sən dəniz qoynuna tullanmış çiçək,
Üstünə dalğalar atılacaqdır.
Saxta məhəbbətin saxta sənəd tək
Nə vaxtsa üstündə tutulacaqdır.
Döşənib yollar tək ayaqlarına
Sənə yalvarımmı?…bü mümkün deyil!
Qoymaram qəlbim tək vüqarım sına
Alçalıb yaşamaq ömür-gün deyil.
Demirəm sən uca bir dağsan, əyil,
Demirəm qalıbdır əlacım sənə.
Nə səndə məhəbbət qara pul deyil,
Nə mən dilənçiyəm əl açım sənə…
Getmək istəyirsən…O yol, o da sən…
Bir cüt göz baxacaq arxanca sənin.
Getdinmi…Nə vaxtsa dönmək istəsən
Tikanlı yastığa dönəcək yerin.
Getmək istəyirsən…Nə danış, nə din!
Yox ol uzaqlar tək dumanda, çəndə…
Nəyimi sevmişdin? Deyə bilmədin,
Indisə yüz eyib görürsən məndə.
Getmək istəyirsən, bəhanəsiz get,
Oyatma mürgülü xatirələri.
Səsin həmin səsdir, baxışın ögey,
Gedirsən, səsin də yad olsun barı…
“Ədəbiyyat və incəsənət”
(01.08.2023)
5,2 milyard manat!
Növbəti Açıq Portfel xəbəri: Cari ildə Böyük Qayıdış Proqramı üçün ayrılan dövlət büdcəsinin vəsaiti 5 milyard 260 milyon manata çatdırılacaq.
Bu barədə Maliyyə Nazirliyinin “2023-cü ilin dövlət və icmal büdcələrinin yarımillik icrasına dair arayış və ilin sonuna gözləntilər sənədi”ndə bildirilib.
Bütövlükdə yaradılmış 4,4 milyard manat məbləğində maliyyə resurslarının 2 milyard 260 milyon manatının işğaldan azad olunmuş Qarabağ və Şərqi Zəngəzurda yenidənqurma işlərinin aparılmasına yönəldilməklə cari ildə Böyük Qayıdış Proqramı üçün ayrılan dövlət büdcəsinin vəsaitinin 5 milyard 260 milyon manata çatdırılması nəzərdə tutulub.
“Ədəbiyyat və incəsənət”
(01.08.2023)
Sabah hava yağmursuz olacaq
Ekologiya və Təbii Sərvətlər Nazirliyinin Milli Hidrometeorologiya Xidmətinin məlumatına görə, sabah Bakıda və Abşeron yarımadasında havanın dəyişkən buludlu olacağı, əsasən yağmursuz keçəcəyi gözlənilir. Şimal-qərb küləyi əsəcək, gündüz cənub-şərq küləyi əvəzlənəcək. Havanın temperaturu gecə 21-26°, gündüz 31-36° isti olacaq.
Abşeron çimərliklərində şimal-qərb küləyi əsəcək, gündüz cənub-şərq küləyi əvəzlənəcək. Dəniz suyunun temperaturunun şimal çimərliklərində - Sumqayıt, Novxanı, Pirşağı, Nardaran, Bilgəh, Zuğulbada 25-26° isti, cənub çimərliklərində - Türkan, Hövsan, Sahil, Şıxda 26-27° isti olacağı gözlənilir.
Azərbaycanın rayonlarında hava əsasən yağmursuz keçəcək. Lakin gündüz bəzi dağlıq ərazilərdə şimşək çaxacağı, qısamüddətli yağış yağacağı gözlənilir. Gecə və səhər bəzi rayonlarda duman olacaq. Mülayim şərq küləyi əsəcək. Havanın temperaturu gecə 20-25°, gündüz 33-38° isti, dağlarda gecə 11-16°, gündüz 19-24° isti olacaq.
“Ədəbiyyat və incəsənət”
(01.08.2023)
“O ah-naləli dərviş də mən idim…”
Matruşka JK imzası ilə yazılarını redaksiyaya təqdim edən müəllif adını gizli saxlamağa üstünlük verir. Sadəcə onu deyə bilərik ki, gənc xanımdır.
Uzaqlarda - dərinlərdə - qəlbimdə bir yer var. Və o yerin bir gecəsində ocaq başında birisi əyləşib musiqi ifa edirdi. O ifa sanki uzaqlardan qulağıma gəlib çatırdı. Mən yeyin addımlarla ocağa yaxınlaşırdım. Qalanan ocağın tüstüsü isə gözlərimə dolurdu. Gözlərimə dolan tüstü təkrar gözlərimdən çıxıb qarşımda musiqi ahəngiylə rəqs edən insana bənzər bir varlığa dönüşürdü. O qədər nurani, o qədər gözəl bir şeyə dönüşürdü ki, insan demək yalan olardı. O, bir mələkiydi yəgin. Başqa zaman olsaydı qorxardım. Elə bil, ovsunlanmışdım o an.
Gözlərimə baxaraq əlimi əlinin içinə qoydu. Əlimizi də qəlbimə qoydu. Gözlərini yumdu. Mən də gözlərimi yumdum. Birdən musiqi səsi uzaqlaşdı, sonra yenidən musiqi səsi çox yaxından gəldi. Gözümü açanda qaranlıq bir meşədə bir ocağın başında oturmuş bir dərvişin musiqi ifa etdiyini gördüm. Amma o qədər ah, nalə ilə ifa edirdi ki, qəlbinin kədəri gözlərindən, səsindən axıb tökülürdü.
Ona yaxınlaşdım. Kədərli gözlərindən axan yaşları qırışlanmış yanaqlarını isladırdı. Sakitcə əllərimlə yanağına axan gözyaşlarını sildim. Danışan gözləriylə dayandırdığı ifasına davam etdi.
Musiqi vasitəsi ilə sanki məndən kömək dilənirdi. Hər ah-naləli ifasında ürəyim bir az da parçalanırdı.
O da əlimi əlinin içinə qoydu. Əlimi də qəlbimə. Gözlərini yumdu. Gözlərimi yumdum. Bu zaman da səsdən uzaqlaşıb uzaqlara getdim. Gözlərimi açanda hiss ettim ki, o, nurani mələk də mən idim. O, ah-naləli dərviş də. İfa ettiyi musiqi isə ruhumun ifasıydı. Hiss ettim ki, nəinki, mən kainatdayam, kainat da məndədir.
Həyatda hər şey iç-içədir. İnsanda da..
M. C. Rumi demişkən: “Bir ben var benden içeri”
“Ədəbiyyat və incəsənət”
(01.08.2023)
Dövlət Film Fondunda 80 mindən çox film materialları qorunub saxlanılır - REPORTAJ
Dünyanın ən nüfuzlu kinorejissorlarından biri olan Luis Bunuel deyir ki, kino hissləri, arzuları və şüuraltını izah etmək üçün ən yaxşı vasitədir. Bu sahə dünya mədəniyyətində möhkəm dayaqlar yaradıb. Günümüzdə Azərbaycan incəsənətinin sürətlə inkişaf edən sahələrindən biri olan kinonun tarixi dünya kinosu ilə eyni anda yaranıb və keşməkeşli günlərdən keçərək mütərəqqi inkişaf yolu qət edib. Bu qiymətli incəsənət nümunələrinin qorunması və gələcək nəsillərə ötürülməsi üçün tarixən müxtəlif üsullardan istifadə edilib. Hazırda filmlər rəqəmsal cihazlarda saxlanılır, əvvəllər isə kinolentlərdən istifadə olunurdu. Ölkəmizdə istehsal olunan film kinolentlərinin nüsxələri Dövlət Film Fondunda qorunur.
2 Avqust - Azərbaycan Kinosu Günü ərəfəsində Bakı Dövlət Universitetinin AzərTAC-da təcrübə keçən tələbələri Dövlət Film Fondunda olublar.
Beş əsas fəaliyyət istiqaməti olan Fond
Dövlət Film Fondu Bakı şəhəri, Moskva prospekti 1D ünvanında yerləşir. Fondun həyətinə daxil olduqda sağ tərəfdə yerləşən kiçik və ortahəcmli çəkiliş kranlarını və kömürlə işləyən işıq qurğularını görürük. Muzeyin əməkdaşı bizi qarşılayır və birlikdə fondun binasına daxil oluruq. 2008-ci ildə Prezident İlham Əliyevin “Azərbaycan kinosunun 2008-2018-ci illər üzrə inkişafına dair Dövlət Proqramı”na əsasən inşa olunmuş zövq oxşayan binanın birinci mərtəbəsində yer alan guşədə Ümummilli Lider Heydər Əliyevin kino xadimləri ilə görüşlərini əks etdirən fotolar nümayiş olunur.
Keçmiş sovetlər dönəmində Azərbaycanda “Film Fondu” anlayışı olmayıb. Ona görə ki, həmin dövrdə çəkilən filmlər birbaşa olaraq Moskvaya təhvil verilirdi. Ölkəmiz müstəqillik əldə etdikdən sonra belə bir təşkilatın yaranmasına ehtiyac duyulub. Məhz bu səbəbdən də 1994-cü ildə Azərbaycan Nazirlər Kabinetinin qərarı ilə Film Fondu yaradılıb. Fondun 5 əsas fəaliyyət istiqaməti var; filmlərin bərpası və qorunması; milli və xarici kino sənətinin təbliği; arxiv material-faktlarının toplanması; elmi – tədqiqat və araşdırma işlərinin aparılması; beynəlxalq əlaqələr üzrə işlərin aparılması. Fondda 80 mindən çox saxlanma vahidi həcmində film materialları qorunub saxlanılır.
Binanın dəhliz divarlarında xronoloji ardıcıllıqla film çəkilişlərinin kadr arxası fotoları sərgilənir. Burada bir çox məşhur Azərbaycan filminə aid çəkilişləri görmək mümkündür. Şəkillərə baxdıqca bir anlıq keçmişə səyahət edirik. Bundan başqa “İşarəni dənizdən gözləyin”, “Uzaq sahillərdə”, “Qırmızı qatar” və digər ekran əsrlərində istifadə olunan gəmi, qatar və s. maketlər bizdə böyük maraq oyadır.
Bu otaqda 5 dəqiqədən artıq qalmaq insan sağlamlığı üçün təhlükəlidir
Fondun əməkdaşı bizi filmlərin saxlandığı otaqla tanış edir. Mavi, qırmızı və sarı rəngli lentlərin saxlandığı otaqda temperatur aşağı, hava isə rütubətsiz idi. Öyrəndik ki, mavi rəng pozitiv, qırmızı neqativ yüklü lenti, sarı isə səs yazısı olduğunu bildirir. Lentlərə ziyan dəyməməsi üçün müxtəlif prosedurlar aparılır. Bu otaqda 5 dəqiqədən artıq qalmaq insan sağlamlığı üçün təhlükəlidir.
Daha sonra fondda fəaliyyət göstərən muzeydə oluruq. Azərbaycanda kino muzeyi ilk dəfə “Azərbaycanfilm” kinostudiyasının nəzdində 1970-ci illərdə yaradılıb. Təəssüflər olsun ki, 90-cı illərdə həmin muzeyin fəaliyyəti dayandırılıb. Bu səbəbdən də eksponatlar təhlükə altında qalıb. 1996-cı ildə kino muzeyi Film Fondunun tərkibində bərpa olunub. Ötən müddətdə fərqli məkanlara səpələnən və kino xadimlərimiz, onların ailələri tərəfindən qorunub, saxlanılan eksponatlar yenidən muzeyə təhvil verilib.
Üzərində saat olan zərif üzüyə baxmamaq mümkünsüzdür
Bir otaqlı kiçik muzey özlüyündə böyük tarix yaşadır. Bir zamanlar televizor ekranlarında baxdığımız filmlərdə istifadə olunan əşyaları indi canlı olaraq görürdük. "Sehrli xalat" filmindəki sehrli xalat, "Qatır Məmməd" filmindəki Qatır Məmmədin obrazı üçün istifadə edilən əşyalar da bu Fonddadır. Burada qorunan ən qədim eksponat 1910-cu ilə aid Fransa istehsalı olan kameradır. Demək olar ki, Azərbaycanın bütün səssiz filmləri bu kameranın önündə çəkilib. Dövlət Film Fondunda qorunan ən qədim afişa isə 1934-cü ilə aid olan rejissor Mikayıl Mikayılovun “İsmət” filminin afişasıdır.
Burada Azərbaycanın bir çox tanınmış kino xadimlərinin şəxsi əşyalarını görmək mümkündür. Şərqin ilk qadın kinorejissoru Qəmər Salamzadənin əşyaları nümayiş olunan stenddə üzərində saat olan zərif üzüyə baxmamaq mümkünsüzdür. İlk dəfə idi ki, belə bir üzük görürdük.
Muzeydə saxlanılan tələbə bileti
Azərbaycanın korifey sənətkarı Adil İsgəndərov aktyorlar üçün zamanında teatr studiyası açıb. Bizim bir sıra məşhur filmlərdə rol almış aktyorlarımız yenidən orada tədris prosesində iştirak ediblər. Onlar həm öyrənib, həm də öyrədiblər. Həmin studiyaya aid xüsusi tələbə bileti olub və bu tələbə bileti də dəyərli eksponat kimi muzeydə saxlanılır.
Vaxtı ilə “Azərbaycanfilm”də çəkilişlər zamanı fotosınaqlarda istifadə olunan fotoaparat da eksponatlar sırasındadır. Bu fotoaparat fotoqraf Pərviz Quliyevin arxivindəndir. Demək olar ki, bütün məşhur aktyorlarımız bu kameranın önündə fotolarını çəkdiriblər.
Cinlərin əlində tutduğu dəyənək
1997-ci ildə çəkilmiş “Qərib cinlər diyarında” filmində cinlərin əlində tutduğu dəyənəklərdən biri də Fondda saxlanılır. Həmin filmdə ikinci operator vəzifəsində işləyən kinooperator Ələkbər Muradov dəyənəklərdən birini götürüb özündə saxlayıb və daha sonra Fonda təhvil verilib. İllər keçdikcə keyfiyyətini itirən dəyənək Fond tərəfindən bərpa olunub.
“Bizim Cəbiş müəllim” filmində Cəbiş müəllimin əsgərlərə sabun payladığı çamadanı yəqin ki, filmi izləyən hər kəs görüb. Bax, həmin çamadan da burada qorunub, saxlanılır.
Eksponatları izləyərkən gözümüz bir diploma sataşdı. Öyrənirik ki, bu diplom 30 yaşında film çəkilişləri zamanı faciəvi şəkildə həlak olan gənc rejissor Ramiz Əsgərovun “Yaşamaq gözəldir, qardaşım” adlı filminə aiddir.
Fondun beynəlxalq əlaqələri
Dövlət Film Fondu işini günün tələblərinə uyğun qurmaqla yanaşı, həm də beynəlxalq əlaqələrin inkişafına da xüsusi diqqət ayırır. Belə ki, Fond 1999-cu ildən üzvü seçildiyi Beynəlxalq Kino Arxivləri Federasiyasının (FİAF) tövsiyələri əsasında beynəlxalq standartlara uyğun şəkildə fəaliyyət göstərir. Bunun üçün Fond Federasiyanın Brüssel şəhərində yerləşən qərargahı ilə müntəzəm olaraq əlaqə saxlayır, onlardan müxtəlif adda kino ədəbiyyatları, dünya kinosunda arxiv işinin təşkili və bu sahənin inkişafındakı yeniliklər haqqında informasiyalar alır.
Burada olarkən onu da öyrəndik ki, Fondda 11100 adda Azərbaycan və dünya kino əsərlərinin orijinalları və nüsxələri saxlanılır. Həmçinin Fondda kino tarixi ilə bağlı 12 mindən çox foto, dünyanın müxtəlif yerlərində istehsal edilən filmlərin fotoşəkilləri qorunur.
Azərbaycan kinosunun 125 illiyinin, “Azərbaycanfilm” kinostudiyasının isə 100 illiyinin qeyd olunduğu bu günlərdə Fondla tanışlıq bizə kino tariximizlə bağlı çox şeyləri yenidən xatırlatdı. Bir daha əmin olduq ki, bu gün ölkəmizin təxminən bir əsrə yaxın film ehtiyatlarını saxlamaq qabiliyyətinə malik Dövlət Film Fondunda geniş miqyasda görülən mühüm və əhəmiyyətli işlər milli kino sənətimizin dəyərli incilərinin – müxtəlif illərdə çəkilmiş filmlərin daha mükəmməl və etibarlı qorunmasına imkan yaradır.
“Ədəbiyyat və incəsənət”
(01.08.2023)
