Uraqan Abdullayev, “Ədəbiyyat və incəsənət”

17-22 yaş üçün

Mən kimisə sevməyi, yaxud kiminsə məni dəli kimi sevməsini istəmirəm. Çünki sevdiyini öldürür insan. Sən sevdiyin insana qarşı öz nəzərində xəyali bir obraz yaradıb o xəyalın sənə yaşatdığı duyğuları sevirsən. Bu səbəbdəndir ki, onu olduğu kimi yox, olmasını istədiyin kimi görməyə çalışırsan. Onu dəyişməyə çalışırsan, sanki sənin dəyişəcəyin obraz ən yaxşısı və ən idealı olacaq. 

Qaş düzəltdiyin yerdə vurub gözü çıxardırsan. Daha sonra həmin insan səni görməyəndə, yaxud görməzdən gələndə həmin insanı vecsiz olmaqla günahlandırırsan. Halbuki başa düşmürsən ki, səni görməsi üçün gözlərə ehtiyac yoxdur. Sevən bir ruh hər şeyi duya və hiss edə bilər. Bunun üçün onu dəyişməyinə gərək yoxdur. Ya onu olduğu kimi qəbul etməli, ya da uzaqlaşmalısan. Ancaq uzaqlaşmalı olduğun nəsnə varsa, ya bu şəhər, ya da başqa insanlar deyil. Özünü tapmaq üçün əvvəlcə özünü itirməlisən. Özünə dönmək üçün əvvəlcə özündən uzaqlaşmalısan.

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(24.11.2023)

“Ədəbiyyat və incəsənət” portalı inanılmaz bir layihə həyata keçirən - məşhur insanların varislərini axtarıb tapıb onlardan müsahibələr götürən Hafiz Əhmədov barədə sizlərə məlumat vermişdi.

Ötən gün Azərbaycan Xalqının dahi oğlu, musiqi mədəniyyətimizin korifeyi Üzeyir Hacıbəylinin anım günü idi. Hafiz Əhmədov bu münasibətlə Ceyhun və Üzeyir Hacıbəyli qardaşlarının varisləri ilə eksklüziv-tarixi müsahibələri qürurla paylaşır. 

                                    ***

Ceyhun Hacıbəylinin gəlini - oğlu Timuçin Hacıbəylinin həyat yoldaşı Paskal Hacıbəyli Buşe ilə müsahibə.

-Özünüz haqda bilgi verərdiniz. 

– 1959-cu ildə Paris ətrafında dünyaya göz açmışam. Fransalıyam. Sarbonna Universitetində Psixologiya və Paris Siyasi Araşdırmalar Universitetində İnsan resursları fakültəsində təhsil almışam. Uzun müddət HR mütəxəssisi işləmişəm, indi isə Avropa sosial fondunda inzibati və maliyyə administratoru işləyirəm.

– Necə oldu ki, Hacıbəylilərin gəlini oldunuz?

-Mən Timuçinlə ilk dəfə 1984-cü ildə qarşılaşmışam. 1988-ci ildə isə ailə həyatı qurduq. 1990-cı ildə bizim bir oğlumuz dünyaya gəldi. Adı Benjamindir.

– Timuçin Hacıbəyli necə insan idi?

– Timuçin Fransanın Nitsa şəhərində doğulub. O, Azərbaycan dilində danışmırdı. İlk dəfə 1976-cı ildə Azərbaycana getmişdi. O, 1993-cü ildə isə dünyasını dəyişdi. Timuçinin birinci nikahından bir oğlu var idi, adı Jan Klementdir.

– Qayınatanız Ceyhun Hacıbəylini heç görmüsünüzmü?

- Ceyhun Hacıbəyli 1962-ci ildə vəfat edib. Buna görə də mən onu heç vaxt görməmişəm. Həyat yoldaşım həmişə öz ailəsi ilə fəxr edirdi. 1945-ci il müharibəsində onun atası, anası, əmisi və qardaşı Fransa üçün həyatlarını fəda etmişdilər. Timuçin uzun müddət Ramiz Abutalıbovla birlikdə çalışıb. O, atası ilə bağlı sənədləri Ramiz müəllimə verib.

Həyat yoldaşım xərçəng xəstəliyindən dünyasını dəyişdikdən sonra mən Hacıbəylilər ailəsinin tarixini oğlum Benjamin üçün qoruyub saxlamağa çalışdım. Mən azərbaycanlılara Parisdə Ticarət Palatası yaratmaqda kömək etdim. Həmin Palatada ictimaiyyətlə əlaqələr üzrə müşavir işləmişəm. Heydər Əliyevin Parisə səfərinin təşkil olunmasında iştirak etmişəm.

– Sizin üçün Üzeyir Hacıbəyov kim olub?

– Əlbəttə ki, Üzeyir Hacıbəyov musiqisi ilə tanışam. O, Qərb və Şərq musiqilərini sintez edən bəstəkar idi. Ənənəvi Azərbaycan musiqisinin dünyada tanınan məşhur milli musiqilər – məsələn, Rusiya, Türkiyə, Skandinaviya və İspan musiqisi kimi,- məşhurlaşması üçün çox çalışıb. “Arşın Mal Alan” həzin musiqili komediya, “Koroğlu” isə möhtəşəm operadır...

-Şuşa daha azaddır.

- Həyat yoldaşım Timuçin əmisi Üzeyir bəyin heykəlinin illər sonra yenidən Şuşaya – Hacıbəylilər ailəsinin “beşiyi”nə qaytarıldığını görsəydi çox xoşbəxt olardı, gözü arxada qalmazdı. Onun atası Ceyhun Hacıbəyli, əmisi Zülfüqar Hacıbəyli də Şuşa şəhərində  dünyaya göz açıblar. 

Timuçin Şuşadakı ailə evlərinin (ev muzeyi) dağılmasına görə dərindən kədərlənirdi. 1976-cı ildə Timuçin əmisi oğlu Niyazi ilə birlikdə Şuşada qalan zaman çoxlu şəkillər çəkmişdi. 

- Bəs siz Şuşanı görmək istərsiniz?

- Əlbəttə ki, mən Şuşanı çox görmək istəyirəm.

- Şuşanı da işğaldan azad edən Azərbaycan Ordusuna nə demək istərsiniz?

- Şuşanı azad etdikləri üçün bütün Azərbaycan əsgərlərinə təşəkkür edirəm. Ümid edirəm ki, Qarabağda uzunmüddətli sülh olacaq......

P.S.

Növbəti dəfə sizlərə Ceyhun Hacıbəylinin Fransada yaşamış oğlu Timuçinin (1921—1993) övladı Benjamin Hacıbəyli ilə müsahibə təqdim ediləcək.

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(24.11.2023)

Heyran Zöhrabova, "Ədəbiyyat və incəsənət" 

Yaşamımız boyunca çoxlu insanlar girər həyatımıza, sinif yoldaşı, qrup yoldaşı, tələbə yoldaşı, kurs yoldaşı, iş yoldaşı, dostlar, tanışlar, müəllimlər, qonşular və adını sadalamadığım daha kimlər-kimlər..

Lakin kimliyindən aslı olmayaraq çox az insan qalıcı olur həyatımızda.  Bir çoxu həyatımızın müəyyən bir dövründə var olur sadəcə.

Gün gəlir, ən yaxın dostlar, ən özəl insanlar belə çıxıb gedə və yaxud da itirilə bilir.

Dostoyevski demişkən, "Hər şey dəyişir. Yadlar doğma olur, doğmalar yad olur. Dostlar yoldan keçən hər hansı birinə çevrilir. Sevdiklərimiz isə tanışlarımıza çevrilir"

Amma həyatımızdan gəlib keçən hər bir insan mütləq nələrsə qatır, nələrsə öyrədir bizə və müəyyən izlər buraxır bizdə. 

İnsanlarla yollarımız bir çox səbəblərə görə ayrılır.

Bəzən istəyərək, bəzən də istəməyərək amma, mütləq bir yerdə ayrılır yollar. 

Hər kəs gedərmi? sualının cavabı təəssüf ki, hər kəs gedər-di.

Və insanlar bir zaman sonra artıq xatirələrə çevrilirlər. Onlardan geriyə qalan sadəcə xatirələr və bir də izlər olur. 

Məhz buna görə də hər zaman çalışın ki, var olduğunuz dövrü xoş xatirələrlə doldurasız.

Xoş xatirələrlə doldurasız ki, bir gün olmayandan sonra da hər zaman xoş xatirələrlə xatırlanasız.

Bir gün xatırlandığınız zaman sizi xatırlayan insanın simasına kədər deyil də, gözlərinə bir parıltı, dodağına bir təbəssüm qonsun. Nifrətlə deyil də, sevgi ilə anılasız həmişə.

Və insanların həyatından gedərkən də elə gedin ki, arxanızda dağıntılar deyil də, gül baxçaları qoyasız. Keçib getdikdən sonra izləriniz, baxanda, kimsəsiz xarabalığlara bənzəməsin.

Çünki hər kəs keçdiyi yerlərdə, həyatda və insanlarda müəyyən izlər buraxar və hər kəs də izlərindən tanınar.

Eynən qapaq şəklindəki kimi.

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(24.11.2023)

Kənan Məmmədli, “Ədəbiyyat və incəsənət!

Bu gün Deyl Karneginin anadan olduğu gündür. 1888-ci ilin bu günündə - əslində yubileydir, kişinin 135 illiyidir - Missuri ştatının Merivil fermasında dünyaya gələn, hədsiz yoxsulluq içərisində yaşaya-yaşaya Dövlət Pedaqoji Kollecində əla təhsil almağa müvəffəq olan bu şəxs nimdaş geyimi, normal qidalana bilməməsi müqabilində nədəsə fərqlənməyi, nədəsə nümunə olmağı qarşısına məqsəd qoyur, buna da nail olur.

Deyl müvəffəqiyyətli təhsili ilə kollecdə hamını qabaqladı, üstəlik, əla natiqlik qabiliyyəti ilə böyük auditoriyaları ələ ala bildi, zaman keçdikdən sonra isə bir psixoloq, kouç, motivasiya spikeri kimi bütün dünyaya uğur qazanmağın, karyera qurmağın, xoşbəxt olmağın sirlərini açıqlayaraq məşhurlar məşhuruna çevrildi.

Hazırda hansı auditoriyada gənclərin diskusiyası ilə rastlaşırsansa, əksəriyyəti imkansızlıqdan şikayətlənib bədbinliklərini, ruhdandüşmə səbəblərini imkansızlıqla izah edirlər. Budur, Deyl Karneginin həyatı hamı üçün örnək olmalıdır. İnsana nimçədə xoçbəxtliyi heç kəs vermir, onu gərək özün öz səyin, məqsədyönlülüyün sayəsində əldə edəsən.

Karneginin doğulduğu günün “dost qazanma günü” adı altında qeyd edilməsinin səbəbi isə dünyaşöhrətli kouşun ən məşhur təlimlərindən birinin adının  “Dostları necə qazanmalı” olmasıdır.

“Ədəbiyyat və incəsənət”

 (24.11.2023)

Heyran Zöhrabova, "Ədəbiyyat və incəsənət"

İndiyə qədər tanıdığın hər kəs bir otaqda olsaydı kimi axtarardın?

Ötən gün əməkdaşlarımın yazısında qarşıma çıxan bu sual məni çox düşündürdü. 

Əgər indiyə qədər tanıdığım hər kəsin olduğu bir otağa düşmüş olsaydım, maraqlıdır, görəsən o otaqdakı o qədər insanın içindən mənim gözümə ilk kim dəyərdi?

Güman ki, mən ilk öncə o otaqda, məni ən çox incidən, onlara qarşı olan inamımı, sevgimi, əminlik duyğumu sarsıdan, bu gün geriyə dönüb baxanda doğru tanıyıb tanımadığımdan heç cür əmin ola bilmədiyim, beynimdə tonlarla cavabsız sual buraxan ən dəyərli insanlarımı axtarardım. 

Axtarardım ki, görüm o otaqda elə insanlar varmı? Ya  bəlkə ümumiyyətlə, heç elə insanlar heç vaxt mövcud olmayıblar? 

Otaqdakı hamısı bir-birindən tanış, amma tanış olduğu qədər uzaq və yad simaların arasında dolaşıb onların hər birində bir az özümü axtarardım.

Məni itirən insanlarda yoxluğumun kölgəsini, mən itirdiyim insanlarda isə öz izlərimi axtarardım.

Baxardım kimdə nəyəm, kimdə nə qədərəm və ya nə qədər olmuşam deyə.. 

Tanıdığım bütün insanların mənə qarşı olan münasibətinin kulis arxasına keçib baxardım. Hansı dedi-qodu, hansı mənfəət, hansı riya, baxardım ki, mən kimdə nəyə qurban getmişəm. 

Bu gün əgər bircə dəfə görmək, bircə dəfə toxunmaq imkanım olsa doya-doya qucaqlayardım dediyim insanları, tapıb onları ilk və son dəfə doyunca bağrıma basardım. 

O otaqdakı insanlar tərəfindən bu günə qədər ən çox zərər görmüş və elə mənim özümün də ən çox zərər verdiyim, bəzən sevib, bəzən nifrət edib, daim yerli-yersiz, günahı oldu-olmadı, hər şeyə, hər kəsə görə danladığım, günahlandırdığım, qırdığım, müdafiə etmədiyim, tək qoyduğum, bir yerdə günahkar, bir yerdə məsum olan və özümün belə zamanla yavaş-yavaş, azar-azar tərk etdiyim o kimsəsiz  insanı axtarardım.

Hələ də bir çox şeydə ona acıqlı olsam da, yenə axtarıb-tapmağa çalışardım, sahib çıxardım ona. Axı səhvsiz insan yoxdur...

Təbii, əgər o hələ də yox olmayıbsa, hələ də  bir yerlərdə yaşayırsa...

Onu tapıb bərk-bərk qucaqlayar, ona qorxma mən burdayam deyərdim. 

Qorxma, istəsəm də səni tərk edə bilmərəm, insan hara getsə də özündən uzağa gedə bilmir. Hara da getsəm dönüb dolaşıb gəldiyim yer sənsən və sonda elə mənə qalan da sənsən deyərdim.

Bu çoxluğun içində axı elə mənə ən doğma olan da sənsən deyərdim.

Qorxma səni Yaradan var. Mən belə tərk etsəm o səni əsla tərk etməz deyərdim.

Yanında oturub onunla birlikdə doyunca ağlıyardım onun üçün. Onun  qırğınlıqlarına, onun küskünlüklərinə, həyatdan, insanlardan aldığı zərbələrinə, yaralarına, heç vaxt bir dayağı olmayışına, hər zaman öz başının çarəsinə baxmağa məcbur oluşuna, həmişə tək oluşuna… Keçmişinə, keçməmişlərinə, bu gününə, gerçəkləşməyən xəyallarına, puç olmuş ümidlərinə, arzularına, kaşkilərinə, bəlkələrinə, səhvlərinə, vicdan əzabı və peşmanlıqlarına, itirilənlərinə, geclərinə, qayıtmayacaqlarına ağlayardım. Amma sonda çevrildiyim mənlə əlimi uzadıb  paramparça olmuş, hər parçası bir yerdə, birində əsir qalmış, hər dəfə bir az dəyişmiş, getdikcə indiki mənə çevrilən əvvəllərki məni qaldırardım, ya düşdüyü çuxurdan, ya çəkildiyi küncdən. 

Sonra o otaqda yenidən göz gəzdirərdim ətrafa. Bu dəfə ən xoş, ən gözəl günlərimi axtarardım. Necə deyərlər, insan harada olsa, harada getsə daim başını ən çox xoşbəxt olduğu yerə çevirərmiş.

Mən də o otaqda mənə ən xoş günlərimin, ən şirin xatirələrimin boylandığı bir cüt gözü, bir simanı axtarar və əgər o otaqda o simanı tapa bilsəm, o, orada mövcud olsa və əgər mümkün olsa, bəlkə də elə mən ömürlük orda azardım.

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(23.11.2023)

Uraqan Abdullayev, “Ədəbiyyat və incəsənət”

16 yaş üçün

Diqqətlə düşünəndə görürsən ki, başlanğıcda olan həvəsi kontrolda saxlamağı öyrənmək lazımdır. Bir çox insan həvəsə düşüb çox sürətlə başlayır. Tez alışan tez yandığı kimi, qarşınıza qoyduğunuz məqsədin ilk addımlarında tələsmək çox təhlükəlidir. Tələsdiyin zaman səhvlər etmək ehtimalın da artır, səhvlərin çoxaldıqca bu işin sənə uyğun olmadığını düşünməyə başlayırsan.

Bu səbəbdəndir ki, başlamazdan öncə öyrənmək və analizi düzgün aparmaq çox önəmlidir. Eynilə maşın sürməyi öyrəndiyimiz zaman qaza yavaş basdığımız kimi, öz həvəsimizi də yavaş-yavaş artırmalıyıq. Sürətə yox, diqqətə önəm verdiyin zaman həmin şeyi daha yaxşı mənimsəmiş olursan. Öyrəndiyin işi avtopilot rejimində idarə edib işləri axına buraxmaq ən gözəlidir. Hər işin əvvəli çətin, davamı zövqlüdür. Yetər ki, tutduğun işdən yorulmayasan, gücünü düzgün bölə, enerjini lazım olana xərcləyəsən.

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(23.11.2023)