“Ədəbiyyat və incəsənət” portalının Redaksiyanın poçtundan rubrikaslnda poçtumuzdakı növbəti yazını təqdim edirik. Onun müəllifi Azərbaycan dill və ədəbiyyatı müəllimi Sevil Azadqızıdır.

Müəllim, yalnız dərs deyən insan deyil, o, həyat yolumuzu işıqlandıran, qaranlıqda yolumuzu göstərən, ruhumuzu böyüdən bir insandır. Müəllimlər bizə yalnız ana dili, riyaziyyatı və tarixi öyrətmir; onlar bizə düşünməyi, hiss etməyi, insanlığı və mərhəməti öyrədirlər. Hər birimizin içində gizli qalan bacarıqları aşkara çıxaran, qəlbimizi böyüdən və bizi gələcəyə hazırlayan müəllimlərimizdir.

Böyük Azərbaycan şairi Nizami Gəncəvi demişdir:“Müəllim elmi işıqlandıran və ruhu işıq saçan insandır.”

Burada müəllimin rolu təkcə bilik ötürmək deyil; o, şagirdin ruhunu və daxili dünyasını işıqlandıran rəhbərdir. Müəllim həm elm öyrədir, həm də insanı kamilləşdirməyə istiqamətləndirir.

Keçən əsrin böyük maarifçilərindən Cəlil Məmmədquluzadə isə demişdir:“Müəllim bir xalqın ruhunu böyüdən, onu gələcəyə aparan qüvvədir.”

Cəlil Məmmədquluzadə müəllimin təsirini milli və kollektiv səviyyədə izah edir. Müəllim bir xalqın gələcəyini formalaşdırır və onun mədəniyyətini, bilik irsini qoruyub inkişaf etdirir.

Böyük şair Səməd Vurğun isə əlavə edir:“Müəllim, öyrədən deyil, ruhumuza qanad verəndir.”

Burada müəllimin rolu “qanad vermək” metaforası ilə ifadə edilir. Müəllim öyrənəni yalnız biliklə təmin etmir, ona həyatda uğur qazanmaq və özünü ifadə etmək bacarığını verir.

Dünya pedaqogikasının nəhənglərindən Konstantin Uşinski isə qeyd edir: “Pedaqogika ilk və ən yüksək sənətdir, çünki o, mükəmməlliyi yalnız kətanda, mərmərdə deyil, insanın öz təbiətində ifadə etməyə çalışır.”

Uşinski müəllimin fəaliyyətini elm və sənətin birləşməsi kimi qiymətləndirir. Müəllim təkcə dərs keçmir, həm də şagirdin daxili təbiətini, xarakterini və bacarıqlarını inkişaf etdirir.

Anton Makarenko deyir: “İnsan tərbiyə etmək, ona sabahın yolunda sevinci hiss etdirmək deməkdir.”

Makarenko müəllimin rolunu motivasiya və tərbiyə aspektində izah edir. Müəllim öyrənənin yalnız biliklə deyil, həm də emosional və sosial inkişafı ilə məşğul olur.

Azərbaycanın böyük dramaturqu və maarifçisi Hüseyn Cavid isə yazırdı: “Bir xalqın sabahı müəllimin əllərində böyüyür, onun ruhunda çiçək açır.”

Hüseyn Cavid müəllimin təsirini milli və tarixi perspektivdə göstərir. Hər bir şagirdin inkişafı nəticədə bütöv bir xalqın gələcəyinə təsir edir.

Azərbaycanın zəngin təhsil ənənələrində bir çox müəllimlər öz əməkləri ilə iz qoymuş, xalqın maariflənməsinə böyük töhfələr vermişlər. Onlardan bəzilərinin fikirləri bu gün də təhsilimizin əsasını təşkil edir.

Mirzə Fətəli Axundzadə  Azərbaycan maarifçiliyinin banisi sayılır. O, təhsilin və maarifin xalqın inkişafında mühüm rol oynadığını vurğulamışdır. Onun fikirlərinə görə, təhsil yalnız bilik vermək deyil, həm də insanın şəxsiyyətini formalaşdırmaqdır.

Azərbaycan milli maarifçiliyinin öncüllərindən biri olan Əli bəy Hüseynzadə, təhsilin xalqın mədəniyyətini və mənəviyyatını yüksəltmək üçün vacib olduğunu qeyd etmişdir. O, müəllimin yalnız bilik ötürən deyil, həm də tərbiyəçi olduğunu vurğulamışdır.

Azərbaycan dramaturqu və yazıçısı olan Cəfər Cabbarlı, təhsilin cəmiyyətin inkişafında əsas amil olduğunu bildirmişdir. O, müəllimlərin gəncləri düzgün tərbiyə etməsinin vacibliyini qeyd etmişdir.

Bu müəllimlərin fikirləri, Nizami Gəncəvinin, Cəlil Məmmədquluzadənin, Səməd Vurğunun, Konstantin Uşinskinin, Anton Makarenkonun və Hüseyn Cavidin sözləri ilə birləşərək, müəllimin cəmiyyətdəki əvəzsiz rolunu bir daha təsdiq edir.

2 gün öncə qeyd etdiyimiz Müəllim Günü bizə müəllimlərimizin əvəzsiz əməklərini anlamaq, onlara təşəkkür etmək və minnətdarlığımızı göstərmək üçün xüsusi bir fürsət verir. Onlar yalnız bilik öyrətmir, həm də insanın ruhunu böyüdür, onun xarakterini formalaşdırır və gələcəyə ümid verir. Müəllimlərin səbrini, qayğısını və sevgi dolu ürəyini dəyərləndirmək bəzən çətindir, amma onların verdiyi ilham və yol göstərən nümunə bizim üçün əbədi bir xatirədir.

Beləliklə, hər bir müəllim – həyat yolumuzu işıqlandıran bir insandır. Onların əməyi əvəzsizdir, onların təsiri hər zaman yaşayır. Həyatımıza verdikləri işıq və ilham üçün müəllimlərə təşəkkürlərimizi çatdırırıq.

Siz bizim əbədi işığımızsınız!

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(07.10.2025)