İlhamə Məhəmmədqızı, “Ədəbiyyat və incəsənət”
GECİKDİ BU YAĞIŞ
Daha bu yağışa otlar göyərməz,
Daha bu yağışda lalələr sönməz.
Bu yağış buludun yükü deyil ki,
Bu yağış bir simurq tükü deyil ki,
Yandırsan ömür-gün qayıda geri,
İndi ürəyimiz köhnə yurd yeri,
Torpağı nəmlidir,
daşı nəmlidir.
Bir sevgi uçurub son ümid kimi
Torpağı qəmlidir,
daşı qəmlidir...
Sırsıra asılıb gül budağından,
Baharı itirdin,
Yayı ötürdün;
Qış gəldi,
yatmısan fil qulağında...
Beləcə gün keçdi,
Zaman gecikdi,
Gecikdi bu yağış, yaman gecikdi.
Gecikmiş istəyi nədi göylərin,
İndicə buludlar töküləcəkdir.
Ürəyi doludur xatirələrin
Dindirsən
təəssüf hönkürəcəkdir.
Qıvrılıb yatıbdır dolama yollar,-
Boynuna dolanır bir ilan kimi.
Dəymə, qoy uyusun qəmli arzular
Yaxandan tutacaq ayılan kimi...
Bu göz yaşlarıyla,
Bu yalvarışla
Yolların tozunu yatırmaq olmaz.
Küsülü illərin istəklərini
Daha mənzilinə çatdırmaq olmaz.
Yumaz ki, dünəni selləmə yağış,
Bayılmış dünənə çiləmə yağış...
Gecikdi bir arzu,
güman gecikdi,
Gecikdi bu yağış,
yaman gecikdi.
Yaşadıq nigaran, qulağı səsdə,
Ömürdən ötəri cığırlar keçdi.
Bizim ümidimiz axır nəfəsdə
Nə qədər çırpınsa
yenə də heçdir...
Daha oyanışa güman ki, yoxdur,
De, nəyə gərəkdir bu son bəraət,
Səndən ki, məhəbbət uman ki, yoxdur.
O güvəncli dağlar marala qaldı,
O məxmər çəmənlər sarala qaldı...
Vaxtında yağmadı,
nur çiləmədi.
Buludlar qarala-qarala qaldı...
Məni bu günündə soraqlama sən,
Məni dünənində taparsan indi.
Bu günə qədərki kədər mənimki.
Bu gündən sonraki kədər sənindir.
Qovmadın başından,
duman gecikdi.
Gecikdi bu yağış,
Yaman gecikdi...
Nüsrət Kəsəmənlinin “Gecikdi bu yağış” şeiri mənim üçün təkcə poetik bir mətn deyil, gecikmiş duyğuların, zamanın insan üzərində buraxdığı izlərin və həyata yetişə bilməməyin kədərli fəlsəfəsinin ifadəsidir. Bu şeiri sevməyimin əsas səbəbi onun gerçək insan hisslərini sadə sözlərlə, lakin dərin mənayla çatdırmasıdır.
Şeirin mərkəzində “gecikmə” anlayışı dayanır.
Yağış, burda yalnız təbiət hadisəsi deyil; ümid, sevgi, oyanış və yenilənmə rəmzidir. Lakin bu yağış vaxtında yağmadığı üçün artıq: otlar göyərmir, lalələr sönmür, arzular oyanmır, ümidlər yol tapmır.
Şair göstərib ki, bəzən həyatın bəzi gözəllikləri yalnız öz zamanında dəyərli olur. Gecikdikdə isə onların mənası dəyişir və heç nəyə yaramır.
Şeirdə kədər çox yumşaq, çox təbii şəkildə sızıb. “Torpağı qəmlidir, daşı qəmlidir” kimi ifadələr yalnız təbiətin deyil, insan ruhunun da ağırlaşmasını göstərib.
Bu şeiri sevməyimin səbəblərindən biri də budur ki, şair insanın iç qəmindən danışarkən sanki çöl aləm də onunla birgə ağlayıb.
Yağış - ümidin, təmizlənmənin, gecikmiş duyğunun rəmzidir. Buludlar - sıxılmış xatirələr, danışılmayan sözlər. Yollar - keçilməmiş ömür yolları, unudulmuş arzular. Dolanmış ilan - keçmişə sarılan, buraxmayan xatirələrin metaforası.
Şeiri sevməyimin digər səbəbi də bu güclü, lakin sadə simvollardır. Onlar oxucunu yormur, əksinə hiss etdirməyi bacarır.
Şeirdə incə bir fəlsəfi xətt də var: Hər şeyin bir vaxtı var və bu vaxtı keçən kimi həyat öz rəngini itirir. “Vaxtında yağmadı, nur çiləmədi” misrası mənə görə şeirin ən ağır, ən təsirli cümlələrindən biridir. Çünki bir dəfə gecikən sevgi, gecikən diqqət, gecikən ümid artıq əvvəlki kimi olmur.
Bu şeiri mənə sevdirən ən başlıca səbəb odur ki, hər birimiz həyatımızda gecikmiş bir yağış yaşamışıq. Yəni, gecikmiş bir sevgi, gecikmiş bir söz, gecikmiş bir görüş, gecikmiş bir qərar…
Şair sanki bizim daxili hekayəmizi danışıb. Buna görə şeir “oxunmur”, hiss olunur.
“Gecikdi bu yağış” şeirini sevməyimin eyni zamanda, əsas səbəbi odur ki, bu şeir yalnız sözlərlə ifadə deyil. İnsanın içinə toxunan, keçmişlə bu günü üz-üzə gətirən, yaşanmamış duyğuların həsrətini pıçıldayan bir iç səsidir.
Bir sözlə, Nüsrət Kəsəmənli bu şeirdə bizə bir gerçəyi xatırladıb: Hər şeyin dəyəri vaxtındadır. Gecikən bir hiss əllərimizdən su kimi axıb gedir.
“Ədəbiyyat və incəsənət”
(25.11.2025)
