İlhamə Məhəmmədqızı, “Ədəbiyyat və incəsənət” portalının Sumqayıt təmsilçisi

 

Ramiz Rövşən

AYRILIQ

 

Yenə bu şəhərdə üz-üzə gəldik,

Neyləyək, ayrıca şəhərimiz yox.

Bəlkə də, biz xoşbəxt ola bilərdik,

Bəlkə də, xoşbəxtik,

xəbərimiz yox.

Aradan nə qədər il keçib görən, -

Tanıya bilmədim,

məni bağışla.

Mən elə bilirdim, sənsiz ölərəm,

Mən sənsiz ölmədim,

məni bağışla!

"Ölmədim" deyirəm,

nə bilim axı, -

Bəlkə də, mən sənsiz ölmüşəm elə,

Qəbirsiz-kəfənsiz

ölmüşəm elə.

Bəlkə də, biz onda ayrılmasaydıq,

Nə mən indikiydim,

nə sən indiki, -

Ayrıldıq, şeytanı güldürdük onda;

Bu ilin

bu ayın

bu günündəki,

Elə bu küçənin bu tinindəki

məni də, səni də öldürdük onda.

...Sağımız-solumuz adamla dolu,

Qol-qola kişilər, qadınlar keçir.

Özündən xəbərsiz

ömründə min yol

Özünü öldürən adamlar keçir.

Keçir öz qanına batan adamlar,

Bir də ki, qan hanı?

Qan axı yoxdu.

Hamı günahkardı dünyada,

amma

Dünyada heç kəsin günahı yoxdu.

Bizsiz yazılmışdı bu tale, bu baxt,

Sapanddan atılan bir cüt daşıq biz.

Bəlkə bu dünyada

on-on beş il yox,

Min il bundan qabaq ayrılmışıq biz.

Halal yolumuzu dəyişib,

nəsə

Çaşmışıq, bir özgə yoldan getmişik.

Bəlkə min il qabaq səhv düşüb nəsə,

Minillik bir səhvə

qurban getmişik.

Dəyişib yerini bəlkə qış-bahar,

Qarışıb dünyanın şəhəri, kəndi.

Bəlkə öz bətnində

ögey analar

Ögey balaları gəzdirir indi.

Ömrüm başdan-başa yalandı bəlkə,

Taleyim başqaymış doğrudan elə.

O yoldan ötən qız

anamdı bəlkə,

Bəlkə də, oğlumdu bu oğlan elə.

Bu yalan ömrümdə

görən sən nəsən?

Bəlkə heç sevgilim deyilsən mənim.

Anamsan,

bacımsan,

nənəmsən,

nəsən?!..

Bircə Allah bilir, nəyimsən mənim.

Bizi kim addadar bu ayrılıqdan,

Çatmaz dadımıza

nə yol, nə körpü.

Ölüsən,

dirisən,

hər nəsən,

dayan!

Dayan, heç olmasa əlindən öpüm...

Deyirsən: "Ölüyəm, ölünü öpmə..."

Əlimin içində

soyuyur əlin.

Deyirsən: "Sən Allah, əlimi öpmə,

əlimdən, deyəsən, qan iyi gəlir..."

 

Ramiz Rövşən dünyaya ağrının içindən baxır, amma onu gözəlləşdirir.

“Ayrılıq” şeirindəki kədər ağlayan kədər deyil, düşünən kədərdir.

Onun qəhrəmanı sanki həyatla barışıb, amma içində bir ucu qanayan yara daşıyır.

“Neyləyək, ayrıca şəhərimiz yox”. Bu, Ramiz Rövşənin “sadəlikdə dərinlik” prinsipidir.

Şair burada elə bir “böyük ağrını” bir cümləyə sığışdırır ki, sanki iki insanın arasında bir şəhər qədər məsafə var, amma o şəhərin içində də bir-birindən qaçmağa yer yoxdur.

Bu misrada həm təslimiyyət, həm sevgi qalıqları, həm də kədərin gözəlliyi var.

Bu şeir “ayrılıq” deyəndə təkcə sevgililərin yollarının ayrılmasını demir. Burda həyatın özü ilə, taleylə, hətta zamanla ayrılıq var. O, bir insanın həyatında bir dəfə yaşadığı o “geri dönməz anı” tutur.

Ona görə də bu şeiri oxuyanda sadəcə bir münasibət deyil, özündən bir parça tapırsan. Çünki hər kəsin bir “geri dönməz” anı olur.

 “Neyləyək, ayrıca şəhərimiz yox...” Bu misra çox “sadə” səslənir, amma kədərin ən təmiz forması burdadır. Ayrılmış iki insan yenidən eyni şəhərdə, eyni havada nəfəs alır, amma artıq “birlikdə” deyillər. Bu sətirdəki sakit təslimiyyət, məhz o sakit kədər çoxlarını çəkir. Çünki insan bəzən hayqırmaq istəmir, sadəcə “belə oldu” deyib içindən ağlayır.

“Mən sənsiz ölmədim, məni bağışla”. Burada məhəbbətin günah hissi var. İnsan sevdiyini unudanda deyil, unutmadığı halda yaşamağa davam edəndə özünü günahkar hiss edir.

Bu, çox incə bir hissdir. Bəlkə bunu oxuyanda “mən də belə hiss etmişəm” deyir oxucu. Çünki bu cümlə, sanki, səssizcə vicdanla danışır.

 “Qəbirsiz-kəfənsiz ölmüşəm elə” Bu ifadə həm metafizik, həm də çox poetikdir. İnsan bəzən yaşayır, amma içindən ölür. Bu şeirdə “yaşayıb da içdən ölməyi” çox dəqiq təsvir edilir. Və bunu sanki oxucu demək istəyib, amma şair ondan əvvəl demişdir.

“Bəlkə bu dünyada on-on beş il yox,

Min il bundan qabaq ayrılmışıq biz.”

Burada ayrılıq artıq zamanın sərhədlərini aşır. Sevgililər təkcə bu həyatda deyil, min illər boyu təkrar-təkrar ayrılan ruhlar kimi təsvir olunur.

Bu mistik duyğu insana həm qəribə rahatlıq, həm də dərin bir hüzün verir.

“Hamı günahkardı dünyada, amma, Dünyada heç kəsin günahı yoxdu.” Bu misralar Ramiz Rövşənin paradoksal ədalət anlayışını göstərir.

O, dünyanı həm günahkar, həm də məsum görür.

Bu sətirləri oxuyanda insan həm düşünür, həm də qəribə bir rahatlıq tapır. Çünki burada bağışlanma var.

Bu misralar həyatın absurdluğunu, ədalətsizliyini, amma eyni zamanda insanların məsumluğunu göstərir. Bəlkə də oxucunu çəkən bu paradoksal həqiqətdir: hər kəs səhv edir, amma heç kəs bunu istəmir.

“Bəlkə min il qabaq səhv düşüb nəsə...” Ramiz Rövşən üçün zaman sadəcə keçmir.

Bu misralarda ayrılıq artıq dünən deyil, əbədiyyətin səhvi kimi görünür.

Bu, onun şeirlərində tez-tez rast gəlinən bir duyğudur. Sanki biz bu həyatda təsadüfən qarşılaşmırıq və təsadüfən ayrılmırıq, taleyin içində dolaşırıq.

Son sətirlərdə şairin səsi titrəyir, artıq o sevginin qarşısında dayana bilmir: “Dayan, heç olmasa əlindən öpüm...” Burada artıq sevgi “məhəbbət”dən çıxır, ibadətə çevrilir. Sevdiyini öpmək istəyi, onun əlindən, sanki müqəddəs bir şeydən - sevgidən, xatirədən son dəfə pay almaq istəyidir.

Bu şeirdə kədər səmimidir, saxta deyil. Şairin sakit ağrısı oxucunun iç səsi kimidir.

O, sevgini, ölümü və taleyi birləşdirir. Sanki bir insanın bütün ömrünü bir şeirdə toplayır.

Və ən əsası, bu şeirdə kədər gözəldir, çünki içində sevgi var.

Ramiz Rövşən üçün sevgi müqəddəs bir sınaqdır. Burada qəhrəman sevgilisinə “bağışla” deyir, amma sanki Tanrıya da deyir. Çünki onun üçün “ölməmək” bəzən “günah” kimidir. Sevdiyini itirəndən sonra yaşamağın özü bir xəyanət kimi hiss olunur. Bu, o qədər insani, o qədər Ramizcəsinə bir etirafdır ki, oxucu da içindən “bəli, mən də elə hiss etmişdim” deyir.

Bir sözlə, oxucu bu şeirdə həm öz keçmişini, həm də insanlığın bir parçasını tapır.

 

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(19.11.2025)