Nemət Tahir, “Ədəbiyyat və incəsənət” portalının Qarabağ təmsilçisi

Bu, Bakı Müsəlman Qızlar Məktəbinin şagirdlərinin 1911-ci ildə çəkilmiş fotoşəkilidir. Bu, sadəcə bir arxiv şəkli deyil və bu həm də nəinki Azərbaycanda, eləcə də Qafqazda qadınlar üçün yeni eranın başlanğıcını göstərən əyani bir sübutdür.

1901-ci ildə açılan məktəb Şərqdə müsəlman qızlar üçün ilk dünyəvi məktəb oldu. Onun təsisçisi isə xeyriyyəçi və neft sənayeçisi Hacı Zeynalabdin Tağıyev idi. O, tikinti, təmir və aztəminatlı ailələrdən olan tələbələr üçün təqaüdlər də daxil olmaqla layihəyə 183 min 533  rubldan (rus rublu) çox sərmayə qoymuşdu.

Polşalı memar İosif Qoslavski tərəfindən layihələndirilmiş bu məktəb binası memarlıq incəliyi, Şərq və Avropa elementlərinin qarışığı ilə seçilirdi. Bakının mərkəzində, İstiqlaliyyət küçəsində yerləşən bu məktəb, tərəqqinin və modernləşmənin simvoluna çevrildi. Məktəbdə müxtəlif bölgələrdən, o cümlədən  Tiflisdən və Şimali Qafqazdan qızlar oxuyurdular. Tədris proqramına rus, Şərq və Avropa ədəbiyyatının öyrənilməsi, həmçinin teatr, ədəbiyyat və musiqi dərnəklərində iştirak daxil idi.

Tağıyev qadınların təhsilinin cəmiyyətin gələcəyinin açarı olduğuna inanırdı. O deyirdi ki, "Kişi sadəcə olaraq savadlı insan olacaq, amma savadlı qadın həm də anadır. Və onun gələcək övladlarının taleyi daha çox qadının nə qədər savadlı olmasından asılıdır".

Məktəb təkcə təhsil müəssisəsinə deyil, həm də mədəni həyatın mərkəzinə çevrilir: şagirdlər tamaşalar qoyur, konsertlərdə və sərgilərdə iştirak edir, istedadlarını və özünü həyata keçirmək istəklərini nümayiş etdirirdilər.

Bu gün Tağıyevin keçmiş məktəbinin binası Azərbaycan Elmlər Akademiyasının Əlyazmalar İnstitutu kimi fəaliyyət göstərir. 1911-ci ilə aid bir fotoşəkil bizə cinsindən və mənşəyindən asılı olmayaraq, təhsilin almağa hamı üçün bərabər imkanların vacibliyini xatırladır.

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(16.10.2025)