İnci Məmmədzadə, “Ədəbiyyat və incəsənət”

Bəli, ona məhz bu cür qiymət verilməlidir - dilçilik elminin inkişafında müstəsna əməyi olan görkəmli alimimiz. Söhbət Yaşar Qarayevdən gedir. Bu gün onun anım günüdür.

Yaşar Qarayev 1936-cı il martın 5-də Nuxa (Şəki) şəhərində xırda sənətkar ailəsində anadan olub. 1946-cı ildə ailəliklə Bakıya köçüblər. Burada 31 saylı şəhər orta məktəbini bitirib. ADU-nun filologiya fakültəsində təhsil alıb.

Sonra Azərbaycan SSR EA Nizami adına Dil və Ədəbiyyat İnstitutunda baş laborant, kiçik elmi işçi, baş elmi işçi, nəzəriyyə və ədəbi proses şöbəsinin müdiri, institutda direktorun elmi işlər üzrə müavini işləmiş, həmin şöbəyə başçılıq etməklə yanaşı, institutun direktoru vəzifəsində çalışıb.

Ədəbi fəaliyyətə 1955-ci ildə "Lenin tərbiyəsi uğrunda" və "Azərbaycan gəncləri" qəzetlərində çıxan ilk ədəbi qeydləri ilə başlayıb. Bundan sonra müasir ədəbi prosesə, teatr tənqidinə, bədii ədəbiyyatın digər problemlərinə dair elmi-nəzəri məqalələri ilə dövri mətuatda müntəzəm çıxış edib. Məqalə və kitabları "Yaşar", "Q. Yaşar", "Y. Qarayev" imzaları ilə dərc olunub.

Azərbaycan Yazıçılar İttifaqının tənqid və ədəbiyyatşünaslıq şurasının rəhbəri olub. Azərbaycan Yazıçılar Birliyinin katibi işləyib (tənqid və ədəbiyyatşünaslıq üzrə). Ali Attestasiya Komissiyasının, Azərbaycan Milli Yaradıcılıq Akademiyası rəyasət heyətinin üzvü və humanitar bölməsinin həmsədri seçilib.

Həmçinin Azərbaycanda daimi fəaliyyətdə olan Şəhriyar konqresi komitəsinin sədri, "Ədəbi proses" adlı illik elmi-tənqidi məcmuənin təşəbbüsçüsü, müəlliflərindən biri və məsul redaktoru olub.

M. Qorki adına Dünya Ədəbiyyatı İnstitutunun hazırladığı doqquz cildlik dünya ədəbiyyatı tarixi, "Çoxmillətli Sovet ədəbiyyatı tarixi (inqilaba qədərki dövr)" və Nizami adına Ədəbiyyat İnstitutunun hazırladığı yeddicildlik "Azərbaycan ədəbiyyatı tarixi" monumental əsərlərin müəlliflərindən biri olub.

Respublikanın elmi və ədəbi-mədəni inkişafında fəal çalışıb, Dünya ədəbiyyatının inkişaf qanunauyğunluqları problemi üzrə əlaqələndirmə şurasının sədri, Ədəbiyyat İnstitutu elmi şurasının sədri, Memarlıq və İncəsənət İnstitutunun, Türkmənistan EA Dil və Ədəbiyyat İnstitutu elmi şurasının, Azərbaycan Dövlət Nəşriyyat Komitəsinin yanında redaksiya heyətinin, Azərbaycan Yazıçılar İttifaqı İdarə Heyətinin, Mədəniyyət Nazirliyi bədii şurasının, "Yazıçı" nəşriyyatının bədii şurasının, "Azərbaycan" və "Ulduz" jurnalı redaksiya heyətinin, "Bilik" Cəmiyyəti rəyasət heyətinin, Ensiklopediya Elmi Redaksiya Heyətinin üzvü olub.

SSRİ Yazıçılar İttifaqı rəyasət heyəti yanında tənqid və ədəbiyyatşünaslıq şurasının, Azərbaycan Yazıçılar İttifaqı M.F.Axundov adına mükafat komissiyasının üzvü olub. "Füzuli Vəqfı" fondunun rəyasət heyətinin üzvü kimi fəaliyyət göstərib.

Kitabları

- Faciə və qəhrəman

- Səhnəmiz və müasirlərimiz

- Tənqid: problemlər, portretlər

- Poeziya və nəsr

- Realizm: sənət və həqiqət

- Mirzə Fətəli Axundov

- Poeziyanın kamilliyi

- Ədəbi üfüqlər

- İlyas Əfəndiyev

- Meyar-şəxsiyyətdir

- Xan bülbülün nağılı

- Tarix: yaxından və uzaqdan

- Şərqin dahisi

Filmoqrafiya

1. Geriyə baxmağa dəyər

2. Sən həmişə bizimləsən

3. Cavad Heyət varlığı

4. Üç zirvənin fatehi

Yaşar Qarayev 2002-ci il avqustun 25-də vəfat edib, Fəxri Xiyabanda dəfn olunub.

Allah rəhmət eləsin!

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(25.08.2025)