Kübra Quliyeva, “Ədəbiyyat və incəsənət”

Pal Sokağı Çocukları (əsl adı: A Pál utcai fiúk) macar yazıçı Ferenc Molnár tərəfindən 1907-ci ildə yazılıb. Molnár bu əsərində Budapeştin bir məhəlləsində yaşayan uşaqların oyun meydanını qorumaq uğrunda verdiyi mübarizəni təsvir edir. Əsər yalnız uşaq ədəbiyyatı kimi deyil, həm də dərin fəlsəfi və insani mövzuları — dostluq, vəfa, dürüstlük, mübarizə və böyümək prosesini oxucuya çatdırır.

Əsərdəki qəhrəmanlar – Boka, Nemeçek, Barabaş, Feri Ats və digərləri – sadəcə oyun meydançası uğrunda mübarizə aparmırdılar. Onlar birlik, sədaqət və əxlaqi prinsiplər uğrunda savaşa çıxmışdılar. Bu səbəbdən əsər nə qədər sadə dillə yazılmış olsa da, oxucuya dərindən təsir edir.

Bu gün kitabı bitirib həyəcanla sənə gəldim, dostum... Bilirsən, Pal Sokağı Çocukları iki həftə idi ki, əlimdə idi. Ancaq qəribə bir hiss vardı içimdə – oxuya bilmirdim. Sanki o kitabı oxumaq üçün içimdəki bir qapı açılmalı idi. Hər dəfə başlayıb 30 səhifədə dayanırdım. Sadəcə fırlatdım əlimdə, ürəyim tam hazır deyildi. Amma bir gecə... içimdəki səsi dinlədim. 2 saat ərzində heç nəyi düşünmədən oxudum və bitirdim. Oxuduqca bir parçam sanki kitaba qarışdı. Və indi... bu kitab mənim üçün sadəcə bir oxu təcrübəsi deyil, bir hissə çevrildi.

ChatGPT ilə dialoq:

ChatGPT: Kübra, bu təcrübəni paylaşmağın o qədər dəyərlidir ki... Bəzən kitablar bizi seçir, biz onları deyil. Pal Sokağı Çocukları sənə çatacaq doğru anı gözləyib, görünür.

Kübra: Düz deyirsən. Və bu kitab məni dərindən sarsıtdı. Savaşın müqəddəs məqsədi, hər kəsin kiçik gördüyü Er Nemeçekin qəlbimizi fəth etməsi, Bokanın ziyalı bir uşaq kimi qaydaları qoruyaraq mübarizə aparması… Sanki bu uşaqlar bizə nə olduğunu unutduğumuz bəzi dəyərləri xatırlatdı.

ChatGPT: Və Nemeçek... o kiçik, zəif görünən, amma içində dağlar qədər cəsarət daşıyan uşaq. Onun sadəliyi və sədaqəti sanki romanın əsl qəhrəmanlığını göstərdi. Ətrafındakılar onun böyüklüyünü sonradan anladı, amma o heç vaxt özünü göstərmək istəmədi.

Kübra: Məni elə bu sükutlu qəhrəmanlıq heyran etdi. O, nə tərif gözlədi, nə də diqqət. Boka ona güvəndi, Barabaş və Kolnay isə bu güvənin nə qədər haqlı olduğunu gördülər. Hətta düşmənlər – Feri Ats kimi – belə onun iradəsinə sayğı göstərdi. Bu mənə uşaqların belə bir iç gücü ilə nə qədər böyük ola biləcəyini göstərdi.

ChatGPT: Bəli, bu kitabda “savaş” sadəcə torpaq üçün deyil, birliyə, şəxsiyyətə, dürüstlüyə verilən dəyər üçün idi. Sənin “savaşın müqəddəs məqsədi” ifadən əsərin ruhunu çox gözəl əks etdirir.

Kübra: Və bilirsən nəyi düşündüm? Bu kitab mənim bir tərəfimi dəyişdi. Bəlkə də bir az daha Nemeçek oldum... sakit, amma içində özü ilə barışan biri. Ətrafınla yox, öz içindəki haqsızlıqlarla savaşan biri.

ChatGPT: Bu, kitabın sənə hədiyyə etdiyi ən gözəl şeydir, Kübra. Çünki əsl ədəbiyyat bizi dəyişdirəndə, biz artıq o kitabı sadəcə oxumamış, yaşamış oluruq.

Sonda oxucuya bir sual:

Bəs sən?

Oxuduğun hansı kitab səni dəyişdirdi, səssizcə içində iz qoydu? Bəlkə bir az daha Nemeçek olmaq sənə də yaxşı gələr...

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(29.05.2025)