Fatimə Məmmədova, “Ədəbiyyat və incəsənət”

Uşaqlarda yaranan qorxular çox vaxt “yaşa uyğun” sayılır. Ancaq bəzən elə qorxular olur ki, bu, nə uşağın yaşına, nə də yaşadıqlarına uyğun gəlir. 8 yaşlı bir uşağın gələcəkdən, ailə qurmaqdan və ya həyatın özündən qorxması sadəcə təsadüf deyil.

"Bəzən travmaların genetik kodlarla keçdiyini deyirlər. Amma nəinki genetik kodlarla, eləcə də emosional vəziyyətlə, eyni zamanda da münasibət davranış formaları da nəsildən-nəslə ötürülə bilir".

Bu sözləri “Ədəbiyyat və İncəsənət” portalına açıqlamasında Psixoloq Gülnar Orucova (şəkildə)deyib:

"Bəzən bəzi ailələrə nəzər yetirəndə görürük ki, həqiqətən bu bu yaşın travması ola bilməz. Bu daha böyük yaşın travmasıdır. Amma  uşaa bunu daşıyır. Məsələn, 8 yaşında bir qızın ailə qurmaqdan, gələcəkdən, kişilərdən qorxması. Burada biz görürük ki, valideyn həyat yoldaşı tərəfindən döyüldüyü, təhqir olunduğu üçün balaca bir qız uşağında da belə bir travma formalaşır " mən böyüyündə ailə qurmayacam və bütün kişilər pisdir".  Yaxud da uşaq stomatoloqa müəyyən müddət getmədiyi müddətdə, o stomatoloq görəndə ağlayır. Bu qorxularını isə göz yaşları vasitəsilə bildirir. Çünki, valideyn stomatoloqdan evə gəlir, ağrılar çəkir. Bu ağrıları uşaq  görür. Artıq uşağın da şüuraltında bu yatır. Məlumdur ki, bizi 90% şüuraltı idarə edir. Bəzən bəzi xəstəliklər olur, insanlar düşünür ki, mənim nənəm, anam bu xəstəlikdən dünyasını dəyişibsə mən də məhz bu xəstəlikdən dünyamı dəyişəcəm. Aylar- illər keçir, görürük ki, doğrudan da həmin insan həmin xəstəlikdən dünyasını dəyişir. Bu sanki çağırışdır. Beyin o qədər o vəziyyəti canlandırır ki, o artıq bunu yaşıyır".

Psixoloq  bir pasiyentə nə qədər xoş anı yaşadığını hiss etdirmək istəsələrdə onları  çətinliklə alındırdıqlarını qeyd edib:

"Amma desək ki, bir qəzanı beynində canlandırsın, o dərhal canlandırır. Çünki, genetik olaraq neqativ köklənmiş bir insan formalaşmışdır. Bəzən insanın xarakterində belə bu travmalar özünü göstərə bilir. Bu gün  biz hər hansı bir travmanı özümüzdə görürüksə dönüb bir neçə nəsil öncəyə baxdıqda , bunu elə həmin nəsildən aldığımızı görərik. Məsələn balaca  bir uşaqdır. Heyvana nifrət edir.  Əgər bu gün bir uşaq heyvana nifrət edirsə bunun kökündə hər hansı bir travması dayanır. Travmalar bizim xoş yaşamağımıza mane olan bir vəziyyətdir. Ona görə biz hər zaman bu qorxulardan azad olmalıyıq".

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(29.12.2025)