Kübra Quliyeva, “Ədəbiyyat və incəsənət”

Mən oxuyuram, çünki bilik insanın həm özünə, həm də dünyaya baxışını formalaşdıran ən fundamental dəyərlərdən biridir. Oxumaq mənim üçün sadəcə zaman keçirmək deyil; bu, özümü anlamağın, dünyanı dərk etməyin və mənəvi təkamülün əsas yoludur.

Hər dəfə oxuduqda, mən insanın özündən qaçdığı reallıqlarla üz-üzə gəlirəm. Çünki kitablar həqiqəti olduğu kimi göstərən aynadır. İstər psixologiya, istər fəlsəfə, istərsə də bədii ədəbiyyat olsun — hər biri mənə öz beynimdə susmayan suallara cavab axtarmaq imkanı verir. İnsan bəzən özünün ən yaxın dostu, bəzən də ən sərt düşməni ola bilir. Oxumaq isə bu daxili dialoqa nizam gətirir. Bu, həm introspeksiya, həm də özünüdərk prosesidir.

Oxuduqca bir insanın dünyasına daxil oluram. Bir müəllifin xəyallarına, düşüncə sisteminə, yaşam təcrübəsinə şahidlik edirəm. Onun hisslərini hiss edir, onun gördüyü kimi görməyi öyrənirəm. Bu, həm empatiyanı gücləndirir, həm də idrak çevikliyini artırır. Akademik baxımdan desək, oxumaq kognitiv strukturun genişlənməsi, abstrakt düşüncənin inkişafı və idrak çevikliyinin artması deməkdir.

Oxumağın mənə verdiyi ən böyük güc isə təsəvvürdür. Şüurun altında gizlənmiş, bəlkə də illərlə toxunulmamış görüntülər oxuduqca dirçəlir. Beyin tənbəlliyi öz yerini fəallığa, rənglənməyə, yaradıcılığa verir. Nevroloji olaraq oxuma prosesi beynin müxtəlif mərkəzlərini aktivləşdirir: diqqət, yaddaş, təxəyyül, empatiya və məntiq bir anda işləməyə başlayır.

Oxumağın mənə verdiyi ən fundamental dəyərlərdən biri də “pərdəni aralamaq”dır. İnsan dünyanı olduğu kimi görə bilmir — qərəzlər, yanlış inanclar, qorxular və sosial təsirlər onun görmə qabiliyyətinə pərdə çəkir. Oxuduqca həmin pərdə incəlir, şəffaflaşır, nəhayət aralanır. Mən həqiqətə bir az da yaxınlaşıram. Estetik düşüncə formalaşır, zövq incəlir, yaxşı ilə pisi ayırma qabiliyyəti güclənir.

Dini baxımdan isə oxumağın mənim üçün daha dərin mənası var. Quranda ilk əmr “İqra”, yəni “Oxu”dur. Bu əmrin seçilməsi təsadüfi deyil. İslamda bilik insanın kamilliyə çatmasının, nəfsini tanımasının, xeyirlə şəri ayırmasının, dünyanı düzgün anlamasının əsas yoludur. Peyğəmbər (s) buyurur ki, “Elm öyrənmək hər bir müsəlmana vacibdir.” Bu, oxumağın sadəcə dünyəvi yox, həm də mənəvi bir məsuliyyət olduğunu göstərir. Oxuduqca təkcə zəkanı yox, həm də qəlbi işıqlandırırsan.

Oxumayanların dünyasının niyə kasıb göründüyünü isə anlamaq çətin deyil. Oxumayan insan tək bir pəncərədən baxır, oxuyan isə min müxtəlif pəncərədən. Oxumayanın dünyası tək rənglidir; oxuyan isə dünyanın bütün rənglərini görməyi bacarır.

Ona görə mən oxuyuram. Çünki oxumadığım gün mən həm özümü, həm həqiqəti, həm də Rəbbimin mənə verdiyi dərk nemətini itirmiş olaram. Oxuyaraq mən öz dünyamı genişləndirirəm, özümü dərk edirəm və ruhumu qidalandırıram.

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(18.11.2025)