Murad Vəlixanov, "Ədəbiyyat və İncəsənət"
Hardasa oxumuşdum ki, qədim inanclara görə "işıqlı yolun başlanğıcında şeir
söyləmək kimi bir sirr var...” Bu sirrin açılması üçün bütün varlığını- içindəki
amansız mübarizələrlə bərabər şəkildə ortaya qoymalısan. Bunu bacarsan, yəqin
etmək olar ki, azadlığına da qovuşa bilərsən...
Bu yazını niyə belə başlamağımın çox sadə bir izahı var:
"Bəli, mən yenə də sehirli bir kitabın ahuşundayam və mənə elə gəlir ki, hələ bir
müddət bu sehirli kitabın təsirindən çıxa bilməyəcəm... Ona görə yox ki, başqa
sehirlərin gücü yoxdu, ona görə ki bu kitabın sehrində "mən”in axtarışı var, irfani
yol var...
İnsan yaranışdanmı darıxmağa məhkumdur? Yoxsa, insan ömrünün müəyyən
vaxtlarında belə olur?! Bəlkə, darıxmaq bizim ruhumuzun bir hissəsidir... insan
darıxmağın ruhunu daha böyük mənada əxz edir. Bu darıxmaq fiziki yox, ruhani
darıxmaqdı. Bu darıxmaq göydə məqam tutmuş bir sufi darıxmağıdır...
Varlıq anlayışının alt qatlarında yoxluğun işarəsi var. İnsan
oğlu burada bütövləşmiş ruhun cizgilərini, konturlarını cızır... Ayrı-
ayrılıqda iki sevənin varlığı bütövləşmədiyi kimi, birlikdə olanda da parçalana
bilmir...
"Biz” sözünün mahiyyətini bütöv, yəni kamil düşüncə baxımından işlədən insan
adlanan varlıq bu üç hərfli sözün mənasını özünəməxsus şəkildə bildirir...
Yerlə göy arasında çırpınan ruhun azadlığa ehtiyacı olduğu kimi, sevənin sevdiyinə
qovuşmasına da bir o qədər istəyi, arzusu var. Ancaq bu sevgidə ünvana çatmaq
üçün çox əzablar çəkməlisən, çox sınaqlardan keçməlisən... Ən sonda bu sınağın
nəticələri aşiqin gələcək taleyini müəyyən edir. Şair sevginin əzablı yollarının
varlığını labüd hesab edir. Belə ki, əziyyətin verdiyi güc, sevginin müdafiəsini
artırır, onun saflığını qoruyur və ömrünü uzadır... Şamil Sadiqin şeirlərinin birində
belə bir misra oxumuşdum.
"Mən yer olum, sənsə göy” bu qovuşmanın müqəddəsliyi və paklığı ilə
əlaqələndirilir... hər bir mövzunun və
kitabın sehir dolu qüvvəsi oxucunu özünə maqnit kimi çəkir. Pafosdan uzaq, sadə
və səmimi şəkildə hisslərin ötürüldüyü kitabda müəllifin yaşını müəyyən etmək
olmur. O həm gənc bir aşiq hissləri ilə, həm də müdrikləşmiş və əzab çəkmiş
dərviş libasında görünür.
Bu da oxucunun ruhunu oxşayır, onu yormur, əksinə mənəvi dünyasına dinclik
gətirir...
Bütün ağrıların əvvəli, bütün əzabların sonu özünə qayıdışdadır... Özünü tapmaq
və özünü görmək yeni bir mərhələyə qədəm qoymaqdır. İnsan
əslində özünü aradıqca bir çox məqamlarla tanış olur, özünü axtardıqca həm də
özünü itirir... Ocaq əslində "həyat eşqi” deməkdir, müəllif həyat eşqinin sönməkdə
olan işartısını görməklə yeni bir "ocağı” yandırmış olur, yenidən həyata başlamaq,
həyat eşqinə köklənməyə can atır...
“Ədəbiyyat və incəsənət”
(16.07.2025)
