Könül, “Ədəbiyyat və incəsənət”

Mənimçün ən böyük kino dahisi Federiko Fellinidir. Məşhur italyan rejissor. O rejissor ki, adını ilk dəfə Anarın “Beşmərtəbəli evin altıncı mərtəbəsi” romanında görmüşəm. Orada Zaur Təhminənin dalınca Moskvaya gedəndə özünü ağıllı göstərmək üçün rejissor Muxtara deyir ki, Fellini barokkodan rokokkoya keçibdir…

Federiko Fellini (20 yanvar 1920 – 31 oktyabr 1993) XX əsr Avropa və dünya kinosunun ən tanınmış və nüfuzlu rejissorlarından biridir. Onun filmləri realist elementlərlə fantastik, simvolik və bəzən absurd səhnələri ustalıqla birləşdirir. Fellini kino tarixində özünəməxsus üslub yaratmış rejissorlardan biridir və onun adı artıq bir estetikaya çevrilmişdir – “felliniesque” (fellinivari).

Federiko Fellini 1920-ci ildə İtaliyanın Rimini şəhərində doğulub. Gəncliyində jurnalist və karikaturaçı kimi fəaliyyət göstərib. 1940-cı illərin əvvəllərində Roma şəhərinə köçüb və burada ssenari yazarı kimi film sənayesinə daxil olub.

Fellini ilk dəfə məşhur italyan rejissoru Roberto Rossellini ilə işləyərək “Roma, Açıq Şəhər” (1945) filminin ssenarisi üzərində çalışıb. Bu dövr onun neorealist kinematoqrafiyaya marağını artırıb, lakin sonradan öz şəxsi, daha simvolik və surrealyönlü tərzinə keçid alıb.

Ən Məşhur Filmləri

1. "La Strada" (1954)

Fellininin beynəlxalq şöhrət qazandığı ilk böyük filmi sayılır. Film sirk artisti Zampano ilə sadəlövh qız Gelsominanın kədərli hekayəsini izah edir. “La Strada” ilk “Ən Yaxşı Xarici Film” Oskarını qazanıb və Fellinini dünya kino arenasına çıxarıb.

2. "Nights of Cabiria" (1957)

Bu film Romada yaşayan fahişə qadın Kabiriyanın həyatını izləyir. Fellini yenə sosial mövzuya toxunaraq dərin emosional və humanist portret təqdim edir.

3. "La Dolce Vita" (1960)

Fellinini dünya miqyasında tanıdan filmlərdən biri. Roma həyatının parıltılı, lakin boş tərəflərini göstərir. “Paparazzi” termini də məhz bu filmdəki bir personajın adı ilə məşhurlaşmışdır.

4. "8½" (1963)

Bəlkə də Fellininin ən çox qiymətləndirilən əsəridir. Rejissor tıxacı yaşayan bir sənətkarın daxili dünyasını əks etdirir. Film özündə avtobioqrafik elementlər daşıyır və metakino, yəni, kino haqqında kino nümunəsidir.

5. "Amarcord" (1973)

Fellininin uşaqlıq illərinə qayıtdığı nostalji dolu bir filmdir. “Amarcord” dialektdə “mən xatırlayıram” deməkdir. Bu film Rimini şəhərindəki həyatın absurd, komik və nostaljik detallarını təqdim edir.

Federiko Fellini realizmlə fantastikanı birləşdirən rejissorlardan biridir. Onun filmlərində tez-tez yuxu səhnələri, simvollar, karnaval atmosferi və dərin psixoloji təhlil rast gəlinir. O, insan təbiətinin zəifliklərini, xəyallarını, qorxularını və arzularını unikal tərzdə göstərməyi bacarıb.

Onun filmlərində qadın obrazları xüsusilə diqqət çəkir – bəzən ilahə kimi təsvir olunan, bəzən isə sadəlövh və məsum görünən qadınlar Fellininin yaradıcılığında xüsusi yer tutur.

Fellini 4 dəfə “Ən Yaxşı Xarici Film” Oskarı qazanan yeganə rejissordur. 1993-cü ildə isə Amerika Kino Akademiyası ona “Həyat Nailiyyəti üçün” fəxri Oskar mükafatı verdi. Onun filmləri dünya kinosunun inkişafına güclü təsir göstərmiş və bir çox rejissor – Martin Scorsese, Pedro Almodóvar, David Lynch və digərləri – onun üslubundan ilham almışlar.

Federiko Fellini yalnız bir rejissor deyil, həm də kino dili ilə düşünən bir sənətkardır. Onun filmləri insana öz daxilinə baxmaq imkanı verir, yuxularla gerçəklik arasında incə sərhədləri yox edir.

Fellini kinematoqrafiyanın sərhədlərini genişləndirmiş və onu yüksək sənət səviyyəsinə qaldırmış rejissorlardan biridir.

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(09.10.2025)