İnci Məmmədzadə, “Ədəbiyyat və incəsənət”

Sizə köhnə, lap köhnə kişilərimizdən biri barədə danışmaq istəyirəm. Köhnə əyyamların rejissorundan. Özünüz gözəl bilirsiniz, o ətyyamlarda rejissorluq peşəsi təzə-təzə gündəmə gəlirdi. Kino yenicə yaranmış, xeyli keçdikdən sonra Çar Rusiyasının əsarətində olan Azərbaycana gəlib çıxmışdı. Oğul istəyərdik, bu naməlum, arxasında maddi gəlir dayanmayan, bir çoxlarının ağız büzdüyü bir sahəyə səndə uşaq marağı oyansın…

Azərbaycan kinorejissoru Səməd Mərdanov 22 sentyabr 1909-cu ildə Tiflisdə anadan olub. Tiflis o dövrdə Qafqazlarda mədəniyyət beşiyi sayılırdı, kinoya yaranan sevgi Səməddə dərhal formalaşıbdır, sovet dönəmində - artıq gənclik çağında bu sevginin ardınca Moskvaya – təhsil almağa yollanıbdır, 1935-ci ildə Ümumittifaq Dövlət Kinematoqrafiya İnstitutunun rejissorluq fakültəsini bitiribdir.

Sovet kino rejissoru, dahi Sergey Eyzenşteynin tələbəsi və peşəkar təhsil alan ilk Azərbaycan kinematoqrafçılarından biri olan Mərdanovun yaradıcılığı milli kino sənətinin inkişafına əlbəttə ki təsir göstərib.

Mərdanov ilk sovet kinokomediyalarından olan "Mavi dənizin sahilində" (quruluşçu rejissor Boris Barnet; "Azərfilm" və "Mejrabpomfilm" (Moskva) kinostudiyalarının birgə istehsalı) filminin rejissorudur.

Mərdanovun 1939-cu ildə çəkdiyi "Kəndlilər" (1940-cı ildə ekrana buraxılıb) tarixi-inqilabi bədii filmi isə Azərbaycan kinosunun qızıl fonduna daxildir.

Filmoqrafiya

Köçərilər

Mavi dənizin sahilində

Kəndlilər

Əlbəttə ki, Səməd Mərdanov yaradıcılıq eşqiylə dolu, fitri istedadlı bir gənc idi, Azərbaycan kinosuna şöhrət və çələnglər gətirəcək bir durumdaydı. Fəqət, amansız ölüm onu səmi 30 yaşında - 6 avqust 1939-cu ildə Bakı şəhərində özcaynağına alıb.

Beləcə, kinomuz neçə-neçə şedevr filmdən məhrum olub.

Ruhu şad olsun!

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(22.09.2025)