Rəqsanə Babayeva,

Beyləqan rayon Mədəniyyət Mərkəzinin rejissoru, “Gənclik” xalq teatrının rəhbəri. “Ədəbiyyat və incəsənət” üçün.

Azərbaycan mədəniyyətinin zəngin palitrasında silinməz iz qoymuş nadir simalardan biri də Maqsud İbrahimbəyovdur. O, təkcə yazıçı, dramaturq, ssenarist deyil, həm də dövrünün ruhunu duyan, insanın mənəvi qatlarını dərindən anlayan intellektual sənətkar idi. Sabah onun növbəti doğum günü qeyd ediləcək – 90-cı!

11 may 1935-ci ildə Bakıda dünyaya gələn İbrahimbəyov, XX əsrin ikinci yarısında Azərbaycan ədəbiyyat və kinosunun aparıcı simalarından birinə çevrildi. O, yaradıcılığı boyunca milli dəyərlərin qorunması, insani münasibətlərin tərənnümü və ictimai düşüncənin inkişafı naminə çalışdı. Povest və pyeslərində insan xarakterini, mənəvi dilemmləri incə psixoloji qatlarla təqdim etdi. Onun qəhrəmanları həyatın içindən çıxmış, ziddiyyətli, amma oxucuya doğma obrazlardır.

Əsərlərində satira və yumor önəmli yer tutur. Sosial ədalətsizlik, bürokratik absurdlar, insanın daxili parçalanması onun qələmindən kəskin və düşündürücü tərzdə keçmişdir. “Mezozozy əhvalatı” pyesi Mədəniyyət Nazirliyinin keçirdiyi ən yaxşı pyeslər müsabiqəsində birincilik qazanmış, “Bütün yaxşılılara ölüm” kitabı uzun illər xüsusən gənclər arasında bestseller olmuşdur. “Mezozozy əhvalatı”,“Bütün yaxşılılara ölüm”,”Truskavetsə kim gedir?”, “Sən nəğməmsən mənim” və s. ssenariləri əsasında çəkilən filmlər Azərbaycan mədəniyyətinin və sovet dövrü bədii düşüncəsinin zirvələrindəndir.

Ədəbiyyat və kino onun üçün insanın mənəvi axtarışına aparan iki paralel yol idi. O, həm yazıçı, həm də ictimai xadim kimi bu missiyanı məsuliyyətlə daşıyırdı.

Rejissor Maqsud İbrahimbəyov – Kamera ilə düşünən yazıçı

İbrahimbəyovun rejissorluğa gəlişi təbii və yaradıcılıq baxımından davamlı bir addım idi. Yazılı sözlə yaratdığı psixoloji və mənəvi dünyaları ekrana daşımaq arzusu onun sənət yolunun məntiqi davamı idi. 1980-ci illərdən etibarən ssenarilərini özü səhnələşdirərək, ekranın vizual imkanları ilə sözün gücünü birləşdirməyə başladı.

Onun rejissorluğu sadəcə peşəkarlıq deyil, mövzuya dərin şəxsi münasibətin, intellekt və emosiyanın vəhdətidir. Dialoq qədər pauzalar, söz qədər baxışlar, hərəkət qədər sakitlik danışır onun filmlərində. O, kamera ilə insanın daxilinə enməyi bacaran rejissorlardandır.

Azərbaycan kino sənətinin qızıl səhifələrini təşkil edən “Bizim Cəbiş müəllim”, “Uşaqlığın son gecəsi”, “De ki məni sevirsən” filmləri bu yanaşmanın parlaq nümunəsidir.

İbrahimbəyov aktyor ifasına xüsusi önəm verir, süni dramatizmdən qaçırdı. Onun filmlərində pafos deyil, gündəlik həyatın içindəki səssiz faciə, adi bir baxışın arxasındakı etiraf danışır. Kino onun üçün əyləncə yox, vicdanla danışan bir güzgü idi.

Bugünkü Azərbaycan kinosu retrospektiv dəyərləndirmə apararkən Maqsud İbrahimbəyovun rejissorluq irsi həm estetik, həm də mənəvi baxımdan öyrənilməli və qiymətləndirilməlidir. O, kameranı bir sənət aləti kimi deyil, insanın iç dünyasına işıq salan güzgü kimi istifadə edən sənətkardır.

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(10.05.2025)