30 sentyabr. Beynəlxalq Tərcüməçi Günü
Bir dildən digər dilə mətn tərcüməsi əsl incəsənət nümunəsidir. Tarixə görə, Vavilon süqut edəndə insan həyatına yeni bir ehtiyac daxil oldu – müxtəlif xalqlar arasında anlaşma. Tərcümə tək ünsiyyətin deyil, həm də ədəbiyyatın, kinonun aparıcı lokomotividir, təsadüfi deyil ki, Puşkin bir vaxtlar deyib, tərcüməçilər – inkişafın poçt atlarıdır. 1991-ci ildə Beynəlxalq Tərcüməçilər Federasiyasının təklifi ilə bu gün təqvimə salınıb. 30 sentyabr - müasir xristian kilsəsinin dörd yaradıcı atasından biri sayılan latın İerodim Stridonskinin doğum günüdür. O, dövrünün tanınmış tərcüməçisi hesab olunurmuş həm də.
Bir dəfə bir rus filmini dilimizə dublyaj etmişdilər, obrazlardan biri “Vot qde zarıta sobaka” demişdi, hərfi mənası “gör it harda gizlənib” olan bu frazeoloji birləşmə “sən demə, məsələnin məğzi bu imiş” kimi məna verir. Səsləndirmədə isə bunun mahiyyətinə varmadan “gör it harda gizlənib” söyləyib gülünc bir situasiya yaratmışdılar. Yaxud da, bir dəfə bir qəzetdə Kapustin soyadlı rus hərbçisinin soyadı Kələmov kimi tərcümə edilmişdi. Bax bu isə tərcümə adına ləkədir.
30 sentyabr. Ümumdünya Dəniz Günü
Beynəlxalq dəniz təşkilatı (İMO) belə bir günü təqvimə salmağı təklif edib, BMT bu təklifi dəstəkləyib, biz də bir dəniz ölkəsi olmaqla bu günü qeyd etməliyik. Bu günü qeyd etməyin məğzi odur ki, su hövzələrinin çirkləndirilməsinin, qlobal istiləşmənin və balıqların kütləvi ovlanmasının dənizə necə böyük ziyan vurmasına diqqət cəlb edilsin. Planetin 70 faizi su ilə örtülüb. Yosunlardan ta ki mavi delfinlərəcən bütün dəniz canlılarının biokütləsi planetin bütün canlı orqanizmlərinin 90 faizini təşkil edir, təsəvvür edirsiniz, bu nə deməkdir?
Dənizləri gözləyən təhlükə get-gedə artmaqdadır. Hər il 21 milyon barel neft dəniz və okeanlara axıdılır. Son 100 il ərzində tunes, treska, marlin kimi qiymətli balıqların 90 faizi tamamilə ovlanıb. Su hövzələrinə atılan sintetik tullantılar hər il milyonlarla dəniz quşlarının məhvinə səbəb olur. Elə öz Xəzərimizi götürək. Neftlə çirklənir, çirkab sularla çirklənir, flora və faunası məhv olur, brakonyerlər nərə balığının kökünü kəsir. Gəlin bu gün ən azı gedib Xəzərin sahilini zir-zibildən təmizləyək, nə olar. Xəncərimizin qaşı düşməz ki.
30 sentyabr. ”Sehirli fleyta”dan BBC-yədək
Bu gün Extra Virgin günüdür, birinci sıxım Zeytun yağı günü yəni. Polşada oğlanlar, Kanadada narıncı köynək, ABŞ-da isə həm milli saqqız günüdür, həm də ədvalı alma sidri günüdür. 1954-cü ilin bu günündə dünyada ilk atom sualtı gəmisi olan Naitilus (ABŞ) suya buraxılmışdır. 1946-ci ildə Nürnberq tribunalında nasist cinayətkarlara ilk hökm çıxarılmışdır. 1929-cu ildə BBC ilk teletranslyasiya həyata keçirmişdir. 1791-ci ildə Vyanada Motsartın sonuncu operası olan “Sehirli fleyta”nın premyerası baş tutmuşdur.
Varisin “21-30 sentyabrın təqvimi” yazısından