Bakı şəhərinin 2040-cı ilə qədərki dövrdə inkişafına dair Baş Planı təsdiq edilib. Baş Plan paytaxtın bütün inzibati ərazisini əhatə etməklə hesabat dövrü ərzində şəhərin əsas inkişaf prioritetlərini özündə əks etdirir.
Tanınmış memar Cahid Həsənov portalımız üçün Baş Planı şərh edir.
OLMAMIŞ YENİLİKLƏR BAŞ VERƏCƏK
Çoxdan gözlədiyimiz və nəhayət, təsdiq olunmuş Bakının Baş Planının memarlıq və şəhərsalmamıza nə verəcəyi ilə bağlı onu deyə bilərəm ki, bu günə qədər memarlıq və şəhərsalmada olmamış yeniliklər baş verəcək. Belə ki, bu gün əsas amil, üzləşdiyimiz, bütün dünya memarlıq və şəhərsalmada başlıca problem olan şəhər sıxlığı problemidir.
Sovet dövründə Baş Plan paytaxt şəhərinin əhali sayına və növbəti 10-30 ildə artacağına görə hesablanıb təsdiq olunurdu. Bu qanunun mövcud olduğu bir vaxtda müstəqilliyimiz əldə olundu. Bundan sonra əhali artımı qətiyyən uyğun gəlmədi. Sovet vaxtı Bakı şəhərinə giriş-çıxış qadağan idi. Yəni dünya ölkələrindən gəliş, işçi qüvvəsi yox idi, hətta rayonlardan gələnləri Bakıya qeydiyyata götürmürdülər.
Eləcə də o dövrə hesablanmış yol infrastrukturu indiki ilə uyğun gəlmir. İldən-ilə Bakıda həm bütün sahələrdə xaricdən gələn işçi qüvvəsi, həm də rayonlardan gələnlərlə birlikdə əhali sayı artır. Yeni Baş Plan əhali sayının artımına uyğun hazırlanıb. Buna uyğun tikintilər gedəcək və o sıxlıq azalacaq.
METRO STANSİYALARININ SAYI ARTACAQ
Əvvəllər 1-2 milyon əhalisi olan Bakı üçün 20 metrostansiya nəzərdə tutulmuşdu. İndi 3-4 milyon əhali var. Metrostansiyaların artımı yerüstü nəqliyyatda sıxlığı azaldacaq və şəhər mərkəzinə gündəlik gəlib-gedən nəqliyyat vasitələrinin sayı azalacaq. Birincisi, burada şəhər sıxlığından azad olunma ehtimalı çoxdur. Digər tərəfdən, Bakının sovet dövründə bir mərkəzi, “Fəvvarələr meydanı”, sonra isə Bulvar vardı. İndi artıq Bilgəhdə istirahət kompleksi, Ağ Şəhər bulvarı, Bakının bütün rayonlarında park və xiyabanlar salınpb, buna görə də gəzinti üçün “Fəvvarlər meydanı”, Bulvara gəlməyə ehtiyac yoxdur. Hər kəs öz ərazisində olan parka gedir. Məhz bu, Baş Planda nəzərə alınıb. Biz də şəhərsalma memarı olaraq öz təkliflərimizi vermişik.
Əgər Bakıdan kənarda genişmiqyaslı sosial xarakterli bir park salınırsa, yaxud inzibati bina inşa olunursa, avtomatik olaraq özəl firmalar, MTK-lar tərəfindən bu etapın icrası başlayır. Şəhərsalma belə əmələ gəlir. Həmin binalarda qiymət baha olduğuna görə artıq insanlar düşünür ki, şəhərin sıxlığında nə işim var, yanında parkı, məktəbi, hətta metrostansiyası olan evlər var. Deməli, Bakı şəhərinin mərkəzi ərazilərinin çoxalması şəhərdə sıxlıq yaradan amillərin aradan qaldırılmasına gətirib çıxaracaq.
YENİ YOLLAR
Yeni salınacaq yolların zolaqlarının enli olması, uzunluğunun çoxalması, 360-400 km əlavə yoların salınması onu göstərir ki, yolların tələbata cavab verməməsi yalnız bugünün işidir, sabah vəziyyət düzələcək.
Bu, indiki yolların yükünün boşaldılması deməkdir. Bu yol infrastrukturuna, nəqliyyatın gediş-gəlişi, insanların vaxt itkisinin qarşısının alınmasına da böyük töhfədir. Bütün bunlarla yanaşı, Bakı şəhərinin, ümumiyyətlə, genişlənməsi deməkdir. Yəni Bakının mərkəzi “Fəvvarələr meydanı” kontekstindən çıxır.
Bu genişləndikcə, iqtisadi inkişaf amili baş alıb gedəcək. Baş Planın təsdiqi növbəti dövr üçün iqtisadiyyatın artımı deməkdir. Bu, yalnız memarlıq və şəhərsalma, yolların düzəlməsi, sıxlığın azalması deyil, zavod və fabriklərin yeni ərazilərdə salınması, idman komplekslərinin, özəl sektorların və s. yeni ərazilərdə sayının bir o qədər artırılması, iş yerlərinin açılması deməkdir. Yaxın 50 ildə dünya sənayesində hansı nəqliyyat vasitələrinin inkişaf edəcəyini hesablayıb şəhərin Baş planını hazırlayırlar. Belə olduqda şəhərdə nə tıxac, nə darısqallıq olar, indiki bir çox problemlərlə üzləşmərik.
YENİ GİRİŞ-ÇİXİŞ QOLLARI
“20 Yanvar” dairəsində olan körpü təbii olaraq nəinki uzun illərdən sonra gözləntiləri verə bilmədi. Yəni onun “20 Yanvar” dairəsində köməkçi qollarının olmaması ucbatından belə oldu. İstər şəhərdən Abşeron rayonuna, regionlara, Sumqayıta gündəlik gedib-gələnlər yenə də gəlib həmin köhnə dairədə tıxacla rastlaşırlar. Həmin körpü bu yükü üzərinə götürüb paylayıcı rolunu oynamadı.
Baş planda tam şəkildə, hətta Xırdalan dövrəsində olacaq qollar, yolayrıcları, körpünün aşağı istiqamətdəki yoldan yükü öz üzərinə götürən qollar vasitəsilə ərazilərə istiqamətləndirilməsi mexanizmi öz əksini tapır. Bu tam əminliklə zəmin yaradır ki, düzgün hesablanmamış peroblemlərlə üzləşməyək və üzləşməyəcəyik.
“Ədəbiyyat və incəsənət”
(10.01.2024)