“Ədəbiyyat və incəsənət” portalı “Qiraət saatı”nda Fəxrəddin Qasımoğlunun “Son gecə” detektiv romanının dərcini yekunlaşdırdı. Böyük oxucu marağını və istəyini nəzərə alıb romanın davamı olan “On ikiyə işləmiş” romanının dərcinə başlayırıq.

Özü polis orqanlarında çalışan, ən dəhşətli, tükürpədici cinayətlərdən bilavasitə xəbər tuta bilən müəllifin bu romanı da sizləri sonadək gərginlik içində saxlayacaq.

43–cüdərc

Layiqənin bu sözünə dodağım qaçdı.

-Sənin də xidmətlərin böyük oldu. Elə Qızılbaşın məkanına bizi çıxarmağın nəyə desən dəyər. Başqası da oranı əlli beş günə tapa bilməzdi. Əgər sən diqqətli olub, çəkməçini izləyən maşının motorxanasından yerə yağ damcıladığına, onu izləyən adamınsa çəkdiyi siqaretlərin kötüyünü çeynədiyinə və markasına fikir verməsəydin, sonra həmin əlamətləri lazımi ünvanın qarşısında tapmasaydın, ucu-bucağı bilinməyən ara küçələrdə o villanı müəyyən edə bilməzdik. Sənin sayəndə bizə qarşı göstərişlərin «Qızılbaş» ləqəbli kriminal avtoritetdən gəldiyini və qarşı tərəfin kimlər olduğunu öyrəndik.

-Şef, yağ damcılarını konkret villanın girişi qarşısında aşkar etdim. Özü də elə çox deyildi. Görünür, həmin «Nexia» orada qısa müddətə dayanıbmış. İzlədiyim adamın çəkib yerə atdığı siqaret kötüyü ilə eyni markadan olan və onun kimi filtri çeynənmiş siqaret kötüyünü isə xeyli aralıda tapdım. Bəlkə də külək vurub aparıbmış.

-Elə ona görə də biz oraya yaxın, yan-yana və üzbəüz olan dörd ünvanı araşdırdıq. Villalardan birində böyük xidmətləri olmuş keçmiş hərbiçi zabit, birində akademik, birində isə tibb elmləri doktoru öz ailələri ilə yaşayırdılar. Hər şeyin dəqiq olması üçün bunu etdik. Bu adamlar şübhələrdən kənarda idilər. Dördüncü ünvanda isə Qızılbaş yaşayırdı.

Ətrafa boylanan Layiqə soruşdu:

-Şef, indi haradan keçirik, görəsən çox qalıb şəhərə?

-Bax bu gördüyün Xızının Giləzi qəsəbəsidir. Buradan şəhərə təxminən yetmiş kilometr məsafə qalır.

-Yəqin biz çatana hava qaralmağa başlayar.

-Yəqin ki.

-Görəsən, nələr baş verdiyini bu gün öyrənə biləcəyik?

-Darıxma, Layiqə, darıxma. Səni evə düşürüm, hər şeyi öyrənəcəm. Səhər ofisdə görüşərik, öyrəndiklərimi sənə də danışaram. İstəsən, saat 10-da gələrsən.

-Yaxşı, şef. 

-Bir müşahidəmi də səninlə bölüşüm Layiqə. Gələcəkdə lazımın ola bilər. Psixi pozuntuları olan insanlarda yumor hissi olmur. Onlar edilən zarafatları başa düşmür, özləri də heç vaxt zarafat etmirlər. Bağda olduğumuz iki gün ərzində mənim qəsdən etdiyim zarafatlara Qılınc heç bir reaksiya vermədi. Təbii ki, özü də heç zarafat etmədi. Bu da, onun gizli psixi pozuntudan əziyyət çəkdiyinin daha bir sübutu oldu mənimçün. Ümumiyyətlə, yadında qalsın, araşdırmalar zamanı nə qədər çox məlumat toplayarsansa, bir o qədər işin xeyrinə olar. Daha hər şey aydındır deyə, ən xırda şeylərdən belə vaz keçmə. Daim gözün dörd olsun. Diqqətli olmalı, müşahidələrini fasiləsiz aparmalısan. İndi sənə bir lətifə danışacam. Sonra bir sualım olacaq.

-Danışın, şef.

-Bir gün Şerlok Holmsla doktor Vatson çöldə gecələməli olurlar. Alaçıq qurub yatırlar. Gecə yarısı gözlərini açan Holms Vatsonu dümsükləyib oyadır və soruşur: -Vatson, bu səmadakı ulduzlar sizə heç nədən xəbər vermir ki? Vatson yuxulu-yuxulu cavab verir: -Xeyir, Holms, bəs sizə onlar nədənsə xəbər verirlər? Holms deyir: -Verirlər, Vatson, verirlər. Ulduzlar mənə deyir ki, bizim alaçığımızı oğurlayıblar.

Layiqə ucadan qəhqəhə çəkib güldü.

-Bu lətifəni elə belə danışmadım. İndi sənin müşahidə qabiliyyətini bir daha yoxlayacağam. Bax sənə bir sual verim. Ziya Bünyadov prospekti ilə «Koroğlu» metrosu istiqamətində gedəndə, «Çermet» körpüsünün tuşunda sağ tərəfdə böyük bir obyektin üstünə «Bu obyekt satılır» elanı vurulub. Bu haqda nə deyə bilərsən?

Layiqə bir qədər fikrə getdi. Sonra dedi:

-Nə demək olar ki? Obyekt sahibi öz obyektini satışa çıxarıb. Başqa nə deyim.

Bu qızın hər şeyi öyrənmək həvəsi o qədər böyük idi ki, bəzən mən belə ona qibtə edirdim. Hər şeyi öyrənmək üçün tez-tez verdiyi suallardakı məntiq isə mənə xüsusilə xoş gəlirdi. Ona görə də, ara-sıra belə məntiqi məsələlərlə onun düşüncə tərzini lazımi istiqamətə yönəldir, işimizdəki incəliklərə necə diqqət yetirməli olduğunu ona öyrədirdim. Yanımda işlədiyi bir il ərzində xeyli şey öyrənmiş, mən isə köməkçi seçimimdə səhv etmədiyimi anlamışdım.

-İndi mən öz yanaşmamı sənə izah edim. Mən o obyekt sahibini tanımıram. Kimliyi barədə də heç bir məlumatım yoxdur. Ancaq düşünürəm ki, onun bir yox, bir neçə obyekti var. Bilirsən ki, reklamın mətnini sifarişçi verir. Reklamçı isə ona dizayn verərək reklam halına gətirir. Bax elə bir neçə obyekti olduğu üçün sifarişçi reklamın mətnini verərkən, onların içərisindən bunu satışa çıxardığı barədə fikirləri mətnə də «bu» kəlməsini əlavə etməsinə səbəb olub. Reklamçı da heç bir dəyişiklik etmədən mətni verildiyi kimi yazıb. İndi sənə başqa bir şey də öyrədim. Bir mülahizənin doğruluğunu yoxlamaq istəyirsənsə, ona əks tərəfdən də yanaş. Eynilə, cəmi bir obyekti olan adamın yanaşmasına fikir ver. Satmaq fikrinə düşübsə, yüzdə yüz halda adam dostlarına, tanışlarına sadəcə «obyekti satıram» deyəcək. Çünki, dost və tanışlarının onun cəmi bircə obyekti olması və hətta harada yerləşməsi barədə məlumatlı olduqlarını bilir. Eynilə, hamı da başa düşəcək ki, söhbət onun sahibi olduğu bircə obyektindən gedir. Burada da başqa bir incəlik var. Tək obyekti olan biri, ticarəti yaxşı getməzsə, obyekt qazanc gətirməzsə, o halda «əşşi, bezdim, bu obyekti satıram» deyə bilər. Bu iki halı da bir-birindən ayırmağı bacarmalısan. Buradakı «bu», «bu uğursuz», «bu xeyir gətirməyən» və sair kimi ifadələrin əvvəlində işlənən «bu»dur və sırf obyektin uğursuzluğuna işarədir.

Sözümü bitirib Layiqəyə baxdım.

-Şef, bir dənə «bu» kəlməsini üç variantda təhlil etdiz.

-Etdim ki, yadında qalsın. Əşyalar müxtəlif rakurslardan fərqli göründükləri kimi, sözlər də müxtəlif cür yozula bilər. Unutma, Layiqə, dilimizdə yüz mindən artıq söz var. Bəzən hər bir sözün belə sətiraltısı olur. Sadəcə onu oxumağı bacarmaq lazımdır. Bu, bizim işimizdə çox vacibdir. Əgər desəm ki, bəzən həşəratların köməyi ilə də ctnayət açılır, təəccüblənərsən?

-Bu necə olur, şef?

-Qulaq as, bir misal çəkim. Finlyandiyada oğurlanmış və sonradan tərk edilmiş bir avtomobil oğrusunu axtaran komissar maşının içərisindən yalnız bir kiçik qara milçək tapır. Bu milçək qan sormaqla qidalandığına görə onun qanı araşdırılır və tərkibində insan DNT-sinin olduğu aşkar olunur. Sonradan şübhəlilərin dairəsi müəyyən ediləndə DNT analizi vasitəsilə cinayətkarın onlardan hansı olduğunu müəyyən etmək çətinlik törətmir. Əgər komissar, o milçəyə əhəmiyyət verməyib keçsəydi, bəlkə də həmin cinayət heç açılmayacaqdı.

-Eədir, şef. Bəzən ən xırda detallar həlledici olur. 

Layiqəni Buzovnaya düşürəcəkdim deyə, yaxın olmaq üçün Quba-Bakı yolundan Sumqayıtın içərisinə döndüm. Şəhərin o biri başından çıxıb, Corat, Novxanı bağlarını keçib dənizkənarı yola çıxdım. Hələ dəniz mövsümü başlamadığı üçün bu yolda hərəkət az idi. Daha nə mən danışırdım, nə də Layiqə. Bilmədiyi hər şeyi ona danışmışdım. Təkcə, təbii ki, yarımçıq tikilidə baş verənlər barədə susmuşdum.  İyirmi dəqiqədən sonra Buzovnaya çatdıq. Layiqəni evinə düşürəndə saat 21:20 idi. Onunla sağollaşıb şəhərə üz tutdum. İlk növbədə Elbrusla danışacaqdım. Yolu yarı edəndə telefonumu çıxarıb zəng etdim.

-Salam, Elbrus müəllim.

-Salam, qardaş.

-Şəhərdə deyildim, indi qayıtmışam. Vəziyyəti bilmək istəyirdim.

-Mən hələ işdəyəm. Yaxındasınızsa, gözləyim, üzbəüz danışardıq.

-On dəqiqəyə çatıram, gözləyin, -deyib xətti kəsdim.

Rayon polis idarəsinə çatanda Cavadovu idarənin qarşısında dayanan gördüm. Görüşdükdən sonra bir qədər gəzişməyi təklif etdi. Birlikdə idarənin gediş-gəliş az olan yan küçəsinə döndük. Səkidə əkilmiş iri qovaq ağacına çatanda Elbrus dayandı.

-Rayona nə vaxt getmişdiz?

-Dünən axşam.

Cavadov yorğun-yorğun başını yellədi.

-Dünən axşamdan bu yana çox qəribə şeylər baş verib. Ona görə görüşməyi təklif etdim.

-Qılınc saxlanılıb?

-Elə axşamla «götürdük». İfadəsini alandan sonra təcridxanaya göndərib evə getdim. Gecə isə özünü asıb. Mənə səhərə yaxın xəbər verdilər.

Bu gözlənilməz xəbər idi. Mənim üçün, Qılınc kimi birinin özünü asması məntiqdən kənara çıxan bir şey idi.

-İfadəsində nə göstərib?

-Hər şeyi etiraf etdi. Qətli necə hazırladığını, Salamı necə şərə saldığını bir-bir danışdı.

-Sənəm?

-Bəli, Sənəm. Sənəm amili onun dilini açdı. O vaxta qədər heç nəyi boynuna almırdı. Onlar uşaqlıqdan bir-birini sevirmişlər. Yeddi il həbs cəzasını da Sənəmə görə alıbmış. İyirmi yaşında olarkən bıçaqladığı adam, Qılınc əsgərlikdə olanda Sənəmi izləyir, əxlaqsız təkliflər edirmiş. Gələndən sonra bunu eşidən kimi həmin adamı vurub. Bu hadisədən sonra Sənəm daha rayonda yaşaya bilməyib şəhərə köçüb, xəstəxanada işə düzəlib. Yeddi il sonra həmin xəstəxanada təsadüfən rastlaşandan sonra bir daha ayrılmayıblar. Amma münasibətlərini gizli saxlayıblar.

Bəli, mən qatil olan Qılıncın sevgi hissindən məhrum olduğunu düşünmüşdüm. Ancaq belə deyilmiş. Əslində düzdür. İnsan qatil yox, lap bütün dünyanın hakimi belə ola bilər, ancaq kimliyindən asılı olmayaraq, hamı kiçik bir ürəyin əsiridir.

-İndi mənə Qılıncın niyə bir dəfə də doğma rayonuna getməməsi aydın oldu. Sevdiyi qadını burada qarşılayıb, ona daha nə lazım imiş ki? Rayonda isə, olsa-olsa onu qan düşmənləri gözləyirmiş.

-Elə o da, danışmağa başlayandan sonra təxminən belə dedi. Amma əvvəlcə iki saat çəkən dindirmə zamanı ondan bir kəlmə də ala bilməmişdim. Sənəmin adını çəkməyimlə birdən-birə dəyişdi. Onu gizli saxlayacağım təqdirdə hər şeyi etiraf edəcəyini dedi. Bunun mümkün olmadığını bildirib, Sənəmi yalnız şahid kimi cəlb edəcəyimə söz verdim. Bundan sonra «Karat»ın qətli barədə hər şeyi danışdı.

-Bəs sifarişçi?

-Məsələ bundadır ki, sifarişçi barədə sualı verəndə bərk tutuldu, əhvalı yenə dəyişdi, özünə qapandı. Xeyli fikirləşəndən sonra, yorğun olduğunu deyib, o barədə səhər danışacağına söz verdi. Onun üstünə getməyin mənası yox idi. Razılaşıb konvoyu çağırdım. Bu gün sifarişçini həbs edib işi prokurorluğa təhvil verməyi düşünürdüm. Amma gör hər şey necə dəyişdi.

-Salam haradadır?

 “Ədəbiyyat və incəsənət”

(15.08.2023)