Kənan Məmmədli, “Ədəbiyyat və incəsənət”

Bu gün 21 noyabr. Təqvimi vərəqlədik və bəzi əlamətdar hadisələri qeyd etməyi özümüzə borc bildik.

21 noyabrda qeyd olunan bayram və xüsusi günlər

Ümumdünya Televiziya Günü – 1996-cı ildən BMT tərəfindən təsdiq olunub.

Leykemiya ilə Mübarizə Günü (bəzi ölkələrdə qeyri-rəsmi qeyd olunur).

Milli Gün – Banqladeş (Silk hissəsinin tarixi ilə əlaqədar bəzi bölgələrdə qeyd edilir).

Dünya üzrə baş vermiş tarixi hadisələr

Siyasət və dövlətçilik

1620 – Mayflower razılaşması imzalanıb. ABŞ-ın gələcək siyasi mədəniyyətinin əsaslarından sayılan bu sənəd Plymouth koloniyasının ilk özidarə qaydalarını müəyyənləşdirdi.

1783 – Montgolfier qardaşları ilk sərbəst, idarə olunan hava şarı uçuşunu həyata keçirdi. İnsanlıq tarixində aeronavtikanın başlanğıcı hesab olunur.

1877 – TomasEdisonfonqrafı təqdimetdi. Bu, səsin ilk qeydə alınması texnologiyasının doğulduğu gündür.

1920 – “Qanlı Bazar günü” (Bloody Sunday). Dublin şəhərində IRA ilə britaniya qüvvələri arasında baş vermiş qarşıdurma nəticəsində çoxlu insan öldürüldü.

1945 – Yuqoslaviya respublika elan edildi. Krallığın ləğv edilməsi ilə J.B. Tito rəhbərliyində yeni siyasi quruluş formalaşdı.

1977– Brüsseldə NATO qərargahının yeni binası rəsmi açıldı.

1979 – ABŞ səfirliyi İslamabadda hücuma məruz qaldı. Səfirliyə edilən hücum nəticəsində diplomatik böhran yaşandı.

Elm, texnologiya, mədəniyyət

1905 – Albert Eynşteynin fotoeffektlə bağlı məqaləsi “Annalen der Physik” jurnalında dərc olunub. Bu iş onun Nobel mükafatına gedən yol idi.

1964 – Nyu-Yorkdakı Verrazzano–Narrows körpüsü istifadəyə verildi. Açıldığı zaman dünyanın ən uzun asma körpüsü idi.

1992 – Yeni Azərbaycan Partiyasının təsis konfransı keçirildi. Heydər Əliyev partiyanın sədri seçildi.

1994 – Azərbaycan Əhalinin Sosial Müdafiəsi Fondu yaradıldı. Sosial müdafiə sisteminin əsas dayaqlarından biri kimi fəaliyyətə başladı.

1995 – Toy Story filmi nümayiş olundu. Tamamilə kompüter animasiyası ilə çəkilmiş ilk tammetrajlı cizgi filmi kimi kino tarixində dönüş nöqtəsi oldu.

Faciələr

1980 – MGM Grand Hotel yanğını (Las-Veqas). ABŞ tarixinin ən böyük otel yanğınlarından biri – 85 nəfər həlak oldu.

1996 – Mud Dayı təyyarə qəzası (Efiopiya sahilləri). Qarətçilərin müdaxiləsi nəticəsində təyyarə ələ keçirildi və dənizə düşərək yüzlərlə insanın ölməsinə səbəb oldu.

 Dünya üzrə 21 noyabrda doğulan məşhurlar

Volter (1694–1778) – Fransız maarifçisi, filosof, yazıçı.

Fransa kralı II Fransua (1544–1560) – Fransa monarxı.

Hetti MakDeniel (1895–1952) – “Küləklə aparılanlar” filmində roluna görə ilk afroamerikalı “Oskar” laureatı.

Nadir Vəlixanov (1926–1995) – yazıçı, ədəbiyyatşünas, publisist; Şuşada anadan olmuşdur.

Goldie Hawn (1945) – ABŞ aktrisası, komediya ustası.

Marlo Thomas (1937) – ABŞ aktrisası və ictimai xadim.

Harold Ramis (1944–2014) – “Ghostbusters” filminin ssenari müəllifi və aktyoru.

Björk (1965) – İslandiyalı dünya səviyyəli müğənni və bəstəkar.

Mehman Sayadov (1972–1992) – Qarabağ müharibəsi qəhrəmanı, Azərbaycanın Milli Qəhrəmanı; Qərbi Azərbaycanın Günəşli kəndində doğulmuşdur.

Dünya üzrə 21 noyabrda vəfat edən məşhurlar

Henry Purcell (1659–1695) – İngilis barokko bəstəkarı.

Lev Yashin (1929–1990) – Futbol tarixinin ən məşhur qapıçılarından biri, “Qara Panter”.

Abdus Salam (1926–1996) – Nobel mükafatlı pakistanlı fizik, elektrozəif qarşılıqlı təsir nəzəriyyəsinin müəlliflərindən biri.

Quentin Crisp (1908–1999) – İngilis yazıçısı və aktyoru.

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(21.11.2025)