İlhamə Məhəmmədqızı, “Ədəbiyyat və incəsənət”
Vahid ƏZİZ
YAMAN GECİKDİN...
Şirin bir xəyalsan, acı xatirə,
Gələrsən könlümü duman alanda,
Dedin “Qayıdaram bahara qədər,
Durna qatarlanıb haray salanda”.
Durnalar da gəldi, uçub qayıtdı,
Gödəlib səbrimtək daraldı günlər,
Düşündüm: “ömrünün dolaylarından
Dönərsən soyuqlar düşənə qədər.”
Yağar zirvələrə qar narın-narın,
Çiskinə bürünər payız bağları,
Budaqda qalmaqdan gülöyşə narın da
Çatladı bağrı, yaman gecikdin,
Yaman gecikdin…
Vahid Əzizin “Yaman gecikdin” şeirini oxuyanda sanki havada bir payız qoxusu, bir az da keçmişin dumanı dolaşır. Həm melodik, həm də emosional baxımdan çox zərif bir əsərdir. Təsadüfi deyil ki, Elza İbrahimovanın musiqisi, Flora Kərimovanın səsi ilə birləşəndə bu şeir artıq sadəcə mətn deyil, yaşanmış bir həyat duyğusuna çevrilir.
“Şirin bir xəyalsan, acı xatirə...” Elə ilk misradaca Vahid Əziz bütün şeirin tonunu qoyur: burada şirinliklə acılıq bir-birinə sarılıb. Sevgi var, amma o sevgi artıq xatirəyə çevrilib.
Bir vaxtlar yaşanan o gözəl duyğular indi yalnız “şirin bir xəyal” kimi qalır. Və insan onları xatırladıqca həm sevinir, həm də yanır. Sizcə, elə deyilmi? Bəzən ən şirin xatirələr ən çox yandırır...
“Dedin, qayıdaram bahara qədər, Durna qatarlanıb haray salanda...” Burada müqəddəs bir gözləmə motivi var. Baharı gözləmək həm sevginin, həm ümidi təzələməyin simvoludur. Amma bu “bahar” həm təbiətin, həm də insanın ruh baharıdır. Sevən adam üçün sevgilinin gəlişi baharın özü deməkdir.
“Durnalar da gəldi, uçub qayıtdı...” Bu misra sadəcə təbiət hadisəsi deyil, zamanın keçməsi, ümidin tükənməsi deməkdir. Sanki bir nəfəsdə ömrün keçməsini təsvir edir.
Ən acısı odur ki, o gözlənən insan gəlmədi... Və durnaların hər uçuşu bir az daha ayrılıq demək oldu.
“Gödəlib səbrimtək daraldı günlər...” Bu, çox incə, poetik bir bənzətmədir. Səbr - vaxt kimi tükənən bir şey kimi təqdim olunur. Artıq hər gün bir az daralır, bir az sıxılır... Sanki günlər bir qəlibə salınıb, içində nəfəs almaq çətinləşir. Bu, həm emosional yorğunluq, həm də daxili yanğı metaforasıdır.
“Yağar zirvələrə qar narın-narın...” Bu səhnədə artıq təbiət də dəyişir. Bahar ümidinin yerini payızın, qışın sükutu tutur. Qar yağır, bağlar çiskinə bürünür, hər şey sanki “səssiz kədər” pərdəsinə bürünür. Bu, həm fəsillərin keçidi, həm də ürəyin soyumasının təsviridir. Gözləyən insanın iç dünyası kimi əvvəl istidir, sonra sərinləyir, sonda donur...
“Budaqda qalmaqdan güleyşə narın da, Çatladı bağrı, yaman gecikdin, yaman...” Bu final heyrətamizdir. Nar burada insanın özü kimi təqdim olunur: içində sevgi dolu, gözəl, canlı. Amma gözləməkdən partlayıb. “Çatladı bağrı” ifadəsi həm fiziki, həm emosional ağrını daşıyır. Sanki gözləməyin özü bir növ ölümə çevrilib. Və sonra o son sözlər:
“Yaman gecikdin, yaman...” Burada qınaq da var, amma o qınağın içində sevginin hələ də sönmədiyi bir istilik var. İnsan o qədər gözləyib ki, artıq inciyə bilmir. Sadəcə yorulmuş bir sevginin ahı kimi səslənir. Burada ağrı da zərifdir. Şairin kədəri sanki musiqiyə çevrilir, oxuduqca yanmırıq, isinirik. Bu şeir sevginin ağrısını incə bir nəvazişlə danışır. Vahid Əziz burada “gözləmək” hissini o qədər insani, o qədər sakit bir dildə deyir ki, oxucu həm kədərlənir, həm də bir növ ruh rahatlığı tapır.
Üç sənətkarın sintezindən yaranan “Gecikdin” mahnısı nə qədər dinlənilsə də köhnəlmir. Çünki bu təqdimatda sevgi xatırlanır, yaşanır. Vahid Əziz hissi dil ilə, Elza İbrahimova not ilə, Flora Kərimova isə nəfəs ilə ifadə edib. Beləcə, bu əsər mədəni yaddaşımıza bir müqəddəs gözləmə kimi hopub. Sevgi gəlməsə də, hiss gəlir. Və o hiss. heç vaxt geçikmir...
“Ədəbiyyat və incəsənət”
(12.11.2025)
