“Ədəbiyyat və incəsənət” portalının “Ulduz” jurnalı ilə birgə Biri ikisində layihəsində bu gün sozlərə Seyid Aynurun özüylə söhbəti və şeirləri təqdim edilir. 

 

Seyid AYNUR

özüylə söhbəti…

 

– Şair kimdir?

– Şair reallığı öldürən, daha dəqiq desək, təpədən-dırnağa poetik dünya yaratmaq üçün şeirdə zamanıdoğraya bilən adamdır.

– Şeir nədir?

– Ədəbiyyatda düşüncə sərhədi olmamalıdır. Şeirhər gün ölüb-dirilən canlı bir orqanizmdir.Təkrarçılıqşeiri öldürə, yeni bir avaz şeiri təzədən dirildə bilir. 

Bəzən məişət qayğılarının ritminə o qədər düşürükki, şeirin ritmi itir. Necə ki, ovqatsız, yəni əhvalsızolanda (yaratmaq instinktini itirdiyimiz vaxt) bişirdiyimiz təamlar dadsız alınır, şeir də eynən o cürməcbur yazılmış mətnə çevrilir. Buna görə gündəlikyazmaqdan mütləq imtina edilməlidir.

Köhnə nəsil yerini necə ki daha kamil, yenilikçiinsanlara verib dünyadan gedir, eynən o cür şeir dədaha fövqəl şeirin mövludunu gözləyir. Şairlərinçoxusuna elə gəlir ki, o, şeiri yazıb. Yox, əslində, o bizə yazdırıb özünü, şair icraçıdır.  

– Ən gözəl şeir necə yazılır?

– Ən gözəl şeir təşbeh və metaforaya möhtacolmayan, üzünə-gözünə ənlik, kirşan, sürməçəkilməyəndir.

Şeir ritmi, hecası və öz nəfəsi ilə doğulur. Öz şeirömrünü müstəqil yaşayır. Dünyaya ilk dəfə şeir gəlib,sonra şair.

– Yəni şeir canlıdır?

– Bəli, şeir canlı varlıqdır, mütləq ölüb-dirilməlidir. 

 

 

...və şeirləri

 

 

SUSDUQ

 

Zaman xəbərsiz ötdü,

külək dalğalandı durmadan,

çayın üzü qırışdı.

Dnepri pıçıltıya bənzər məlahətli səsindən tanıyıram,

onun məni xatırladığı kimi.

Bu dəfə düşmən səsimizi eşitməsin deyə,

görüşəndə ikimiz də susduq.

“Səhər proqramı”nda dahi Şevçenkonun

məhv edildiyi,

heykəlin baş nahiyəsindən 

güllələndiyi xəbərini oxuyan 

aparıcı qız ağlamsındı birdən:

“Müharibəni çıxardanın atası ölsün!”.

Alimlərin proqnozlarına görə –

Buça çayının sahilində yaşayan bütün Məryəmlər

Müqəddəs ruhdan yox,

düşmənin azğınlaşmış əsgərlərindən

hamilə qalacaq,

Qara dənizin balıqları 

bir də heç vaxt kürüləməyəcəkdi.

Sabahdan ağır-ağır oyanan

tənbəl günəş

bütün anasız körpələri

bərk-bərk qucaqlayacaqdı.

Bildiyim bir həqiqət var –

müharibə uşaqlarının ayaq səsi

dünyanın ən kədərli musiqisidir.

Şəhər külə dönmüşdü,

şahədət barmağını lapdan qaldıran

balaca Lyubaşa qışqırdı:

“Ana, ana, bax ora,

evlərin içində ağac bitib!”.

 

 

XOCALI

 

Cavan, qoca, körpə:

kim vardısa,

hamısını “uddu” Xocalı. 

Birdən silah səsləri gəldi:

hər kəs adətdəndəndir deyib,

bəyi gözlədi,

qara gəldi mamaqızı Sədiqənin toyu.

Göydən yağış kimi yağdı mərmilər,

əmioğlu Azadın qollarını qoparıb

yüyrüktək ağacın budağına asdı

mən isə xatirələri

toz olmasın deyə,

ovuclarma yığdım

və üşüdüm zirvəyə sancılmış bayraq kimi.

Gecdir daha –

ümidin gözlərini sığadım,

külək əsdikcə 

qəfil burnuma 

hardansa qaraağac qoxusu gəldi.

Ağac-ağac hıçqırdı,

ləpələndi yaşıl gözləri Badaranın,

ağı deyib özünü 

o yan-bu yana çırpdı,

Suya düşən ağ yelkənə bənzədi 

körpələrin cansız bədəni.

Qız-gəlinin naləsi 

kəndi bürüdü,

Həlimə arvad qışqırdı möhkəm:

“Ayılın ay camaat,

qırıldı xocalılar”.

 

 

AYRILIĞIN YASI

 

Ötən yaz

Yağışlar yolunu kəsmədimi,

küləklər əlindən almadımı heç

sənə yazdığım sevgi dolu şeirləri?..

Sevgimiz ayağında,

xatirələr boz çamadanında gedəndən bəri

üzüm tənəklərdə,

Günah alma ağaclarında qalmadımı?..

Bizsə payızda tutduq ayrılığın yasını,

əlvida, ey yaz,

ayrılığın günahı almaların,

səndən sonra kədər dolu üzüm

ağ şanının.

 

 

ALMALI

 

Ömür  – yarımçıq,

Xatirələr – dipdiri.

Tale – yuxulu,

Beşik – yırğalanar dünyadan xəbərsiz.

Güdaza getdi bizimkilər –

Barışıq adı ilə 

Erməni Məlik Yeqor

Seyid Həşimi ağsaqqallarla birgə 

Yelpiyə apardı.

Dığalar əllərini bağlayıb

Başlarını kəsdi,

cəsədlərə neft vurub

külünü göyə sovurdular.

Qorxdular dirilib türk 

qisas alar.

Xaraba qoydular Almalını –

Ahım duman olub,

Naləm yağışa çevrilib

Buludlara qarışdı.

 

 

ÜRƏK

 

Xoşbəxtlik üçün nə dəniz,

nə sahil –

köhnə patefon,

köhnə dost,

bir də sənlə bağlı və sair xəyallar 

bəsimdir.

Dənizin şəklini çəkən gözlərimi

qısqanan göy üzü

göndərdi qağayıları

küləyin ətəyində 

Balıqlar... balıqlar...

balaca məsum balıqlar.

Nə eqo,

nə mənəm-mənəmlik var

insan ürəyi kimi

yığılıb-açılan ürəyində.

 

 

GÖYÇƏ

 

Sarı Qulunun qızı Sədəf 

Ər evinə gəlin köçəmmədi.

Kor Hido əllərini yuxarı milləyib

Gəzdi Allahın ətəyini,

Tapammadı...

Namazın ölüm xəbəri gəldi,

Səlbi mamam başını möhürə qoyub doluxsundu,

Sızladı kimsəsizilikdən –

Düşmən toy karvanının qabağını kəsib

Ağlatdı anamızı.

Həmin il nədənsə

Nəzir-niyazları qəbul etmədi “Miskin Abdal”,

Aşıq Nəcəfin belinə odlu samovar bağlayıb

Təpədən aşağı tulladı haylar,

Axşama yaxın Məşhədi Qasımın tüfənginin

Səsi eşidildi:

Qopdu əli qanlı Aramyanın

Axsaq atının nalı.

Terrorçular boşaltdı kəndi,

Qobustan qayalarına doğru yol alan,

Günəşin söykəndiyi

Əjdaha dağının üzərindəki

Sokral rəsmlər elə bil dirildi o gün –

Ağlaşdı canlı kim, nə vardısa,

Qırıldı canlı kim, nə oldusa.

 

 

SALAM, DƏRƏLƏYƏZ!

 

Qırğın qopdu, uçdu evin, sarayın,

Dilə düşdü ahın, nalən, harayın.

Viran qaldı bir Alagöz yaylağın, 

Didərgindir el-oban, Dərələyəz!

 

Çətin idi həsrətinlə yaşamaq,

Qocalara boz şəhərdə yaşlanmaq.

Dərddən oldu nər oğullar bir yumaq,

Sığammadıq biz Bakıya, Dərələyəz!

 

Arpaçayın suyu düşər Araza,

Əziz elim getdi yaman güdaza.

Salam deyin o qərib Ardaraza,

Yaman sənsiz qaldıq biz, Dərələyəz!

 

Həsrətindən dərdə düşdü bu millət,

Saatlıda xəstə düşdü Məhəmməd.

“Can qurtaran dağ”da vardı min hikmət,

Sirri saxla, vermə yada, Dərələyəz!

 

Qayıdacaq Qaşqa, Sallı, Cul, Zerək,

Qəlbim olub yupyumşaq, çox kövrək.

Ayrı düşdük neçə vaxtdı, di neynək,

Sil o yaşı yanaqdan, Dərələyəz!

 

“Ədəbiyyat və incəsənət”

(25.06.2025)